TREŚCI W RAMCE "SPOILER" SĄ NIEAKTUALNE!
Przedstawiam Wam mój nowy, lepszy i mam nadzieję, że bardziej oryginalny conlang niż poprzednio - STAROAWIRSKI
Historyczne tło (nazwy nie są moje): Królestwo Kehiru było w istocie federacją trzech ludów: Eilawen, Awirii i Caerdania. Język Kehirski, jaki w nim panował ulegał więc rozpadowi na trzy dialekty, a później odrębne języki. Po rozpadzie Królestwa, Eilawen stworzyło własne państwo, Caerdania została podbita przez przybyłe na kontynent Cesarstwo, które unicestwiło jej język i kulturę. Awiria natomiast została poddana silnemu wpływowi państwa Vae'dryaedali. Ich język został kompletnie przekształcony i dzisiaj (a właściwie wtedy - to wszak staroawirski) bardzo trudno zrozumieć im bez znajomości Kehirski.
Pragnąłem się tu trochę pobawić formą.
Spoiler
Fonetyka - podstawy
Alfabet
1. Spółgłoski
Gwiazdką oznaczyłem co ciekawsze (czyt. inne niż w polskim)
B, b – [b]
C, c –[k]*
D, d – [d]
F, f – [ɸ]*
Ƒ, ƒ – [f]* - niestety w tej czcionce ƒ trochę nie wygląda, chodzi tu o f z przeciągniętą dolną kreseczką.
G, g – [g]
H, h – [h]
J, ȷ – [ʒ]*
L, l – [l]
M, m – [m]
N, n – [ɴ]*
P, p – [p]
R, r – [ɹ]*
S, s – [s]
Ṣ, ṣ - [ʃ]*
T, t – [t]
Ṭ, ṭ - [ʧ]*
V, v – [v]
Ṿ, ṿ - [θ]*
2. Samogłoski
A, a – [a]
Æ, æ – [æ]
E, e – [e] w środku i początku wyrazu (tzw. ,,e krótkie), [ĕ] –na końcu wyrazu (zwane ,,e w wygłosie") lub w ostatniej sylabie (zwane ,,e ułomne")
Ê, ê – [ɛ] – tzw. ,,e mocne"
Î, î – [i] – tzw. ,,i mocne"
Ι, ι – [ɪ] – tzw. ,,i ułomne"
O, o – [ɔ]
Ω, ω – [o]
Û, û – [u]
3. Półsamogłoski
Ĵ, ĵ – [j]
Y, y – [j]
Ḷ, ḷ - [w]
U, u - [w]
4. Samogłoski długie
Ee, ee – [e]
Oo, oo – [o]
5. Dyftągi
Ou – [əw]
Eu – [ɛw]
6. Oznaczenie akcentu
Á, á
Ǽ, ǽ
É, é
Ế, ế
Í, í
ί
Ó, ó
Ώ, ώ - niestety, nie ma "łacińskiego" akutu dla dużej omegi, ale w języku tym zdaje się, że nie będzie trzeba jej używać.
Ú, ú
Resztę wrzucę niebawem, mam gotowe, tylko trzeba sformatować.
Gramatyka – podstawy
Części mowy
W staroawirskim nie istnieją części mowy w potocznym ujęciu. Na wyrazy składają się poszczególne człony modyfikujące znaczenie w zależności od swojego położenia i typu.
Człon rozpoznaje się po akcencie.
Oznaczenia i charakterystyka członów:
1. C - Czasownikowy - człon tematyczny, akcent pada na pierwszą sylabę, nazywa wykonywaną czynność.
2. P - Pojęciowy - człon tematyczny, akcent pada na ostatnią sylabę, nazywa określone pojęcie
3. Dr - deklinacyjny rzeczownikowy - człon informacyjny, brak akcentu, jest to końcówka deklinacyjna wyrażeń rzeczownikowych
4. Dp - deklinacyjny przymiotnikowy - człon informacyjny, brak akcentu, jest to końcówka deklinacyjna wyrażeń przymiotnikowych
5. K - koniugacyjny - człon informacyjny, brak akcentu, jest to końcówka koniugacyjna wyrażeń czasownikowych
6. G - gramatyczny - człon informacyjny, brak akcentu, jest to przedrostek określający tryb i aspekt
7. Pi - poimkowy - człon informacyjny, brak akcentu, jest to wrostek podający dokładniejszą informację o opisywanym pojęciu
8. Pa - partykuły - człon informacyjny, brak akcentu, zmienia wartość logiczną wyrażenia
Pewnie "poimek" na odpowiednik polskiego przedimka, który jest wrośnięty w środek wyrazu nie jest dobrą nazwą, ale lepszej nie znalazłem. Można proponować swoją.
1. Typ członu
a. Tematyczny – oznaczający pojęcie, podstawowy sens wyrazu. Na nim opiera się (prawie) każde słowo
b. Informacyjny – modyfikujący znaczenie członu tematycznego, do którego jest przypisany
2. Akcent – występuje tylko w członach czasownikowych i pojęciowych i pozwala je rozróżnić.
Człony
1. Czasownikowy C
Człon ten wyraża akcję, opisuje stan w jakim znajduje się podmiot. Jest nieodmienny. Sam w sobie, może pełnić funkcję znaczeniową bezokolicznika, a dokładniej – tematu czasownika.
Poniższe człony czasownikowe, choć wydają się być podstawowe i figurują w staroawirskich słownikach, używane są rzadko.
ib – być
fæh - mieć
næk – móc
2. Pojęciowy P
Człon ten wyraża ideę, rzecz i najogólniej mówiąc- pojęcie niebędące akcją, czy stanem. Jest nieodmienny Odpowiada tematowi rzeczownika lub przymiotnika lub przysłówka; o ostatecznym znaczeniu decydują inne dodane człony
3. Wstęp do deklinacji
Istnieje 9 przypadków:
- Nominativus – funkcja podmiotu aktywnego
- Absolutivus – funkcja podmiotu pasywnego
- Genetivus – funkcja przydawki
- Dativus – funkcja dopełnienia dalszego
- Accusativus – funkcja dopełnienia bliższego
- Ablativus – funkcja dopełnienia dalszego
- Essivus – funkcja dopełnienia bliższego
- Possesivus – funkcja dopełnienia bliższego
- Vocativus – eksklamacje
a) Nominativus i Absolutivus
Jako iż w staroawirskim nie ma pojęcia strony gramatycznej, funkcję tę przejmuje deklinacja.
Jeżeli podmiot jest w nominativie, to wykonuje jakąś akcję, jest agensem.
Piesnom goni kota
Jeżeli podmiot jest w absolutivie, to znajduje się w jakimś stanie, lub jest pasensem czynności.
Piesabs śpi
Piesabs zmęczon/jest zmęczony
Kotabs goniony przez psa
Również podmiot w absolutywie pojawia się przy czasownikach modalnych
Piesabs jest duży
Piesabs ma jedzenie
Piesabs może skakać daleko
Ale: PiesNOM chce jeść. !!!
Czasami to, w jakim przypadku jest podmiot wpływa na znaczenie czasownika:
Uczeńnom uczy się – uczeń wykonuje czynność uczenia się; powtarza informacje, czyta podręcznik itp.
Uczeńabs uczy się – uczniowi praktycznie sama wiedza wchodzi do głowy, uczy się z chęcią, jest tak zdolny, że nie wkłada w to dużo wysiłku
b) Genetivus
Właściwie to nic oryginalnego w nim nie ma - przydawki.
c) Dativus i Ablativus
Dativus łączy się z poimkami oznaczającymi ruch do, w stronę czegoś. Natomiast Absolutivus łączy się z całą resztą przyimków i występuje tylko z nimi.
Ja idę do kinadat
Ja jestem w kinieabl
Ponadto, w języku pojawia się tzw. dativus przeczący oznaczający ruch od, w stronę przeciwną do czegoś i występuje wtedy, gdy chce się podkreślić znaczenie ruchu w drugą stronę. W przypadku normalnej wypowiedzi występuje zwykły ablativus.
Uciekam od niejdat. przecz.
Wychodzę z domudat. przecz. (bo jestem zdenerwowany i już w nim nie wytrzymam!)
Wychodzę z domuabl (na spacer)
Ponadto Dativus pełni też funkcję określania celu, adresata jakiejś czynności i dopełnienia dalszego (czyli standardowy celownik):
Dałem to jejdat
Wyrządziłem jejdat krzywdę.
d) Accusativus
Biernik pełni funkcję dopełnienia bliższego (czyli standardowo)
e) Essivus i Possesivus
Essivus stosuje się, gdy chce się ominąć czasownik ,,być"
Ja człowiekiemess (jestem)
Possesivus stosuje się, gdy chce się ominąć czasownik ,,mieć"
Ja psaposs (mam)
Te dwa przypadki powodują rzadkie występowanie czasowników ,,być" i ,,mieć" jako samodzielnych wyrazów (lecz same biorą udział w tworzeniu tych przypadków – patrz dalej)
f) Vocativus
Eksklamacje oraz bardziej skomplikowane - patrz dalej.
Spoiler
Deklinacja rzeczownikowa
(http://imageshack.us/a/img713/7347/3wxt.png)
Liczby
a. Pojedyńcza – indukuje jeden przedmiot lub niepoliczalność. Stosuje się ją do idei, pojedynczych przedmiotów lub osób.
b. Mnoga małoliczna – indukuje występowanie kilku przedmiotów/osób. Jest używana bardzo często i umownie uznaje się ją za odpowiednią na większość tłumaczeń z liczby mnogiej języka polskiego.
c. Mnoga liczna – indukuje ogromną liczbę przedmiotów/osób. Jest używa rzadziej, często w pismach urzędowych i poważnych zwrotach
Liczba mnoga małoliczna czy liczna?
Podaj mi pomarańczemn. małolicz.! – powiedziałem do współlokatora, aby podał mi te kilka pomarańczy z półmiska
Podaj mi pomarańczemn. licz., a nie pomarańczemn. małolicz.! – powiedział magazynier, aby operator wózka widłowego przywiózł kilka pakunków z pomarańczami, a nie pojedyńczą paczkę.
Ludziemn. licz. są wolni i równi. – w dokumencie oficjalnym, wszyscy ludzie.
2. Rodzaje
Właściwie jest to połączenie rodzajów z określonością rzeczy.
a. Męski – indukuje określoność oraz rodzaj męski. Również może oznaczać wyjątkowość.
b. Żeński – indukuje określoność oraz rodzaj żeński. Również może oznaczać pospolitość
c. Nijaki – indukuje rodzaj nijaki lub nieokreśloność.
Jeśli rodzaj występuje w funkcji indukującej określoność, musi pojawić się też człon deklinacji przymiotnikowej (patrz dalej).
Deklinacja przymiotnikowa
(http://imageshack.us/a/img707/7441/gflo.png)
Należy zwrócić uwagę, że są dwa vocativy. Po lewej to vocativus nominativi, a po prawej to vocativus ablativi.
Vocativu nominativiu (???) używa się w pojedyńczych wykrzyknieniach, oraz kiedy podmiot był agensem (Głupia kobieto, coś ty zrobiła!)
Vocativu absolutiviu (...) używa sięw pojedyńczych wykrzyknieniach, oraz kiedy podmiot był pasensem, albo związany jest z czasownikiem nieprzechodznim (Smutny kotku, śpij)
Koniugacja
W staroawirskim istnieją tylko czasy przeszły i teraźniejszy. Czas przyszły określa się natomiast nie terminem ,,czas", ale ,,zamiar". Czas przeszły dzieli się na ,,okresy".
a) Osoby:
A – ja
Ûf – ty
Iṿ- on/ona/ono
Î - my (z wami)
Îḷ - my (bez was)
Ûƒe - wy
Êf - oni/one
b) Czas przyszły i przeszły
(http://imageshack.us/a/img841/8986/ygpm.png)
Człon gramatyczny
-dûḷ- nadaje charakter przypuszczenia (tryb przypuszczający)
-soḷ- nadaje charakter trybu łączącego
-ûd- nadaje charakter rozkazu
-næd- nadaje charakter aspektu niedokonanego
-lo- nadaje charakter aspektu semidokonanego (prawie zrobiłem coś)
-rûṣ- nadaje charakter aspektu upewniającego (na pewno coś zrobiłem)
-lîḷ - nadaje charakter zamiaru – indukuje, że akcja ma się wydarzyć w przyszłości.
Tryb orzekający i aspekt dokonany są domyślne.
Przypuszczenie stosuje się wtedy, kiedy dana akcja miała/ma szanse się wydarzyć, ale się nie wydarzyła lub wątpliwym jest, by się wydarzyła. Można go używać przy złowrogich wróżbach (zostaniesztr. Przyp. prezydentem = nigdy nie uda Ci się zostać prezydentem)
Tryb łączący stosuje się, kiedy dana akcja miała/ma szanse się wydarzyć i faktycznie, wydarzyła się (ale w przeszłości nie było to pewne) lub ma duże szanse się wydarzyć. Używa się go również w formach grzecznościowych oraz w życzeniach. Używany jest również w pytaniach.
Aspekt semidokonany oznacza, że za chwilę dana czynność stanie się dokonana (robięa. semidok. coś = zaraz coś skończę robić)
Aspekt upewniający oznacza, że jakaśczynność została zakończona. Właściwie odpowiada polskiemu aspektowi dokonanemu, ale kładzie większy nacisk na dokonanie danej czynności.
Człon poimkowy
(http://imageshack.us/a/img836/8383/3xp4.png)
Poimek jako taki jest traktowany jako człon pojęciowy i wyraża ogólną ideę ,,bycia w jakiejś pozycji względem czegoś".
Człon poimkowy jeśli łączy się z członem pojęciowym, do tego dodana jest końcówka ablativu lub dativu.
Człon partykuły
-tιn- człon przeczący ,,nie"
-rom- człon umniejszający znaczenie (gorszy/mniejszy), (gorzej/mniej)
-sêl- człon zwiększający znaczenie (lepszy/większy), (lepiej/więcej)
[...........]
Cytat: Ghoster w Styczeń 05, 2014, 10:35:47
Od tej ortografii krwawią* oczy.
* Oba /w/ udźwięcznione dla emfazy.
Coś więcej na ten temat?
Większe przykłady tekstowe dam na samym końcu, jeszcze pozostało do publikacji dużo zagadnień.
[...........]
Spoiler
Będę bronił pisowni, bo mam ją uzasadnioną.
Cytat: Ghoster w Styczeń 05, 2014, 11:39:03
Rzeczy, które minia nie nrawica:
1. Cyrkumfleks nad każdą samogłoską;
2. Podwójne samogłoski;
3. Jak już chcesz "i" bez kropki, to użyj tureckiego "ı", a nie greckiej joty;
4. "æ" pasuje tylko do łaciny i germlangów;
5. Kropki pod literami wyglądają jak ohydna transkrypcja;
6. "ω" w łacince (srsly wtf).
Jak już mówiłem, język staroawirski to poddany wpływom ludu (jak również i języka) Vae'dryaedal (powtarzam po raz 2 - nazwa nie moja...) dialekt południowy kehirskiego. Słownictwo po Kehirskim z jakimiś tam zmianami pozostało, ale zreorganizowała się gramatyka oraz pisownia.
1. Cyrkumfleksy w staroawirskim są nowością i znajdują się nad samogłoskami, aby odróżnić od siebie mocne i ułomne, û-u, ê-e, î-ι.
2. To iloczas, pozostałość po kehirskim. Faktycznie, nie zanotowałem ich długości w IPA'ie, poprawię to.
3. Tureckiego ı używałem wcześniej, jednak pojawił się problem przy akcentach, bo "łacińskie" í oraz tureckie í wyglądają tak samo. Dlatego użyłem joty.
4. W kehirskim [æ] zapisywało się jako "ä", musiałem więc to zmienić, aby nie było miliona diaktryków, bo wyglądałoby to jeszcze gorzej. Nie chciałem circumflexu, bo to nie "umocnienie" a inny fonem, więc zostało æ. Poza tym, sama nazwa Vae'dryaedal (to wymyślił chyba jakiś zboczæniec) zawiera w sobie ae, więc to oznacza, że w swoim języku mieli ae, a więc jak awirczycy przejęli pisownię, musieli też przejąć ligaturę æ. No chyba, że trzebaby pisać dwoma samogłoskami ae, ale w myśl zasady, że dwie samogłoski obok siebie implikują iloczas (ee, oo), ae również musiałoby być dłuższe, czego chciałem uniknąć. Inaczej zachowywałyby mi się przegłosy, które opiszę później.
5. Kropki są po to, aby odciążyć trochę graficznie górę wyrazu, która przez te wszystkie êûî bywa przeładowana.
6. No tak, tutaj sam miałem wątpliwości. Szukałem ligaruty dla podwójnego oo (ale nie "oo" jako podwójnej samogłoski). Gdyby była, pewnie bym jej użył, ale że nie ma, użyłem omegi, która jakby się uprzeć przypomina dwa złączone o. Circumflex nie wchodzi w grę, bo oznacza "umocnienie" samogłoski, a tu się tak nie dzieje, to po prostu inny fonem. Więc padło na omegę :/
Dużej omegi raczej nie będzie, wpisałem ją tylko tak z przezorności.
Może ä? Umlaut pochodzi od e (które w ichniejszym piśmie było trochę podobne do и), które było zapisywane nad samogłoską.
Spoiler
Więc tak, jako, że występuje u mnie [o] i [ɔ] oraz [e] i [ε], wymyśliłem coś takiego:
Widzę, że mało jest conlangów wykorzystujących alfabet grecki. Rzeczywiście jest on niesamowicie mało uniwersalny, ba, brakuje w nim symboli do opisu głosek i trzeba kombinować. No ale może to będzie lepsze od przeładowania diaktrykami. Czy jednak mimo wszystko miałbym kombinować i zmieniać łacinkę? Chciałbym opublikować złożenia członów i bardziej zaawansowane formy niż te do teraz opisane, muszę więc przemyśleć najpierw to:
Alfabet
1. Spółgłoski
Β, β – [v]
Κ, κ –[k]
Δ, δ – [d]
Φ, φ – [ɸ]
Ψ, ψ – [f]
Γ, γ – [g]
Χ, χ – [χ]
Ζ, ζ – [ʒ]
Λ, λ – [l]
Μ, μ – [m]
Ν, ν – [ɴ]
Π, π – [p]
Ρ, ρ – [ɹ]
Σ, σ, ς – [s]
Ϸ, ϸ - [ʃ]
T, τ – [t]
Θ, θ - [θ]
Μπ, μπ [b]
Τϸ, τϸ - [ʧ]
2. Samogłoski
Α, α – [a]
Αε, αε – [æ]
Ε, ε – [e] w środku i początku wyrazu (tzw. ,,e krótkie), [ĕ] –na końcu wyrazu (zwane ,,e w wygłosie") lub w ostatniej sylabie (zwane ,,e ułomne", chyba, że pada akcent)
Η, η – [ɛ] – tzw. ,,e mocne"
I, ῖ – [i] – tzw. ,,i mocne"
Ϊ, ϊ – [ɪ] – tzw. ,,i ułomne"
[s]Ο, ο – [ɔ]
Ω, ω – [o][/s]
Ο, ο – [o]
Ω, ω – [ɔ]
Υ, υ – [u]
3. Półsamogłoski
Ι, ι – [j]
Ὶ, ὶ – [j] – przechodzi w ζ
Ϝ, ϝ - [w]
Ϋ, ϋ - [w]
4. Samogłoski długie
ῆ – [eː]
ῶ – [oː]
5. Dyftągi
ου – [əw]
εu – [ɛw]
6. Oznaczenie akcentu
Ά, ά
Άε, άε
Έ, έ
Ή, ή
Ί, ί
Ϊ, ΐ
Ό, ó
Ώ, ώ
Ύ, ύ
,,Ι" – [j] czy [i]?
,,I" wymawiamy [j], jeśli następną głoską jest samogłoska.
,,I" wymawiamy [i], jeśli następną głoską jest spółgłoska
Gramatyka – złożenia członów
Pojedyncze:
a) P – temat członów rzeczownikopodobnych, występuje jedynie w słownikach
b) C – temat członów czasownikowych, występuje jedynie w słownikach i odpowiada bezokolicznikowi
c) Dk, Dp, K – jako odpowiedzi na pytania używające tego samego P lub C; (A: Soudes? B: E. – A: Robisz? B: Robię)
d) G – pojedyncze wykrzyknienia typu ,,nie", ,,mniej", ,,więcej", ,,lepiej", ,,gorzej" itp. (zależy od kontekstu)
Proste:
a) C+K – najprostsze złożenie czasownikowe, oznacza czasownik w trybie orzekającym i aspekcie dokonanym
b) P+Dr – najprostsze złożenie rzeczownikowe, oznacza jakąś rzecz w danym przypadku
c) P+Dp – najprostsze złożenie przymiotnikowe, oznacza jakąś cechę w danym przypadku
d) C+Dr – najprostsze złożenie rzeczownika odsłownego, oznacza rzeczownik odsłowny w danym przypadku
e) C+Dp – najprostsze złożenie imiesłowowe, oznacza jakiś imiesłów w danym przypadku
Złożone:
a) (Pa)+(G)+P+(Pi)+Dr – ogólny wzór złożenia rzeczownikowego (jeśli jest Pi, to Dr jest w ablativie lub dativie) bez podanego określenia
b) (Pa)+(G)+P+(Pi)+Dp+Dr – ogólny wzór złożenia rzeczownikowego z podanym określeniem
c) (Pa)+(G)+P+Dp – ogólny wzór złożenia przymiotnikowego
d) (Pa)+(G)+C+(Pi)+K – ogólny wzór złożenia czasownikowego
e) (Pa)+(G)+C+(Pi)+Dr – ogólny wzór złożenia rzeczownika odsłownego
f) (Pa)+(G)+C+(Pi)+Dr – ogólny wzór złożenia imiesłowowego
[...........]
Spoiler
Cytat: Ghoster
Cytat: ArturJDΨ, ψ – [f]
Błagam, przestańcie. ;c
Proponowałbym taką konwencję:
Ββ [v];
Φφ [f];
Fꜰ [ɸ] (litery koptyjskie wyglądają okropne, warto by je jakoś zmodyfikować, by pasowały bardziej do greki);
Μπ μπ/νπ/πμ [b].
A jakbym wtedy zapisywał [b]?
Jeśliby ubezdźwięcznić [s], powstałoby coś na kształt [pf]. Dlatego wybrałem tą literkę, ale faktycznie, wygląda to nie najlepiej. Gdyby był jakiś diaktryk dla spółgłosek greckich :/
No chyba, żeby zamienić psi i fi miejscami, toby faktycznie było lepsze.
Cytat: Ghoster
Cytat: ArturJDTϸ, tϸ - [ʧ]
Tu się chyba walnąłeś.
Wg. Worda to litera "sho", której odpowiadał dźwięk [ʃ]. W tej czcionce faktycznie przypomina to staroangielskie þ.
Cytat: Ghoster
Cytat: ArturJDΟ, ο – [ɔ]
Ω, ω –
Chyba lepiej by było na odwrót.
Tak, tutaj się rypnąłem. Skutki transliteracji.
Cytat: Ghoster
Cytat: ArturJDΫ, ϋ - [w]
Te dwie kropki trochę niepotrzebne, jako iż nie zdajesz się mieć żadnych innych dwuznaków samogłoskowych z upsilonem.
[/quote]
Mam jeszcze zwykłe υ [w], ale ono nie występuje tylko w dyftągach, ale też w specyficznych sytuacjach jako samodzielne [w] (nad tym jeszcze pracuję).
[...........]
Nie chcę gościa chwalić, bo mi się ten język średnio podoba, ale ziomek jest nowy i obronię za niego kilka zarzutów.
CytatTe dwie kropki trochę niepotrzebne, jako iż nie zdajesz się mieć żadnych innych dwuznaków samogłoskowych z upsilonem.
Właśnie w takich sytuacjach zastanawiam się nad zasadnością kropki nad i. I jeśli chce się jej pozbyć znad i, to ja użyłbym właśnie joty, a nie tureckiego ı. Ale srsly, moim zdaniem, kształt graficzny > znaczenie przypisane w unikodzie do znaczka.
Cytat: Ghoster w Styczeń 08, 2014, 21:23:22
Cytat: ArturJDΨ, ψ – [f]
Błagam, przestańcie. ;c
Obejrzyj sobie tablice Unikodu - zobaczysz dziwniejsze rzeczy. Już nie mówię o cyrylicy, gdzie sodoma i gomora się działa: literki typu
я, ю albo - co soczystsze -
Ҽ ҩ ӷ ӄ. Naprawdę "ψ – [f]" nie jest w ogóle dziwne, jak się przegląda te tablice.
Spoiler
Cytat: ArturJDMam jeszcze zwykłe υ [w], ale ono nie występuje tylko w dyftągach, ale też w specyficznych sytuacjach jako samodzielne [w] (nad tym jeszcze pracuję).
Tzn. język rozróżnia fonemicznie [w] będące częścią dyftongów oraz [w] będące fonemicznie spółgłoską, mam rozumieć? Jeśli nie ma w języku żadnych homonimów (a i nawet jak są), to i tak polecałbym rozwiązanie bez tych dwóch kropek, ale to tylko propozycja.
[/quote]
Tak. Ponadto, owe ϝ i ϋ będą się różnić tym, że jedno z nich przy odmianie oraz łączeniu członów będzie przechodzić najprawdopodobniej w [v] (ale to muszę jeszcze dopracować), tak jak to się dzieje z parą "ι" i "ὶ", gdzie z tym pierwszym nie dzieje się nic (Dr żeńska w mianowniku: ιο => ιουθε), a drugie ὶ przechodzi w ζ (Dr męska w mianowniku: ὶω => ζημπε).
Kiedy opiszę fonetykę do końca, ustalę dokładnie w jakich przypadkach tak się będzie dziać.
Na razie tutaj nie ma nic oryginalnego, bo wysłałem tylko podstawy. Większe zawiłości gramatyczne skończę pewnie za dwa tygodnie, bo chcę je dopracować a i tak teraz mam dużo roboty. Pozatym, trzeba będzie pozmieniać wszystko na grekę.
[...........]
Cytat: Ghoster w Styczeń 08, 2014, 22:23:12
Cytat: CanisObejrzyj sobie tablice Unikodu - zobaczysz dziwniejsze rzeczy. Już nie mówię o cyrylicy, gdzie sodoma i gomora się działa: literki typu я, ю albo - co soczystsze - Ҽ ҩ ӷ ӄ. Naprawdę "ψ – [f]" nie jest w ogóle dziwne, jak się przegląda te tablice.
Być może jest ze mną coś źle, ale litery "Ҽ ҩ ӷ ӄ" wydają mi się jak najbardziej logiczne zważywszy na fakt, iż modyfikują w bardzo prosty sposób wygląd oraz wymowę znaku, podczas gdy "ψ" to symbol-skrótowiec dla /πς/ (może nawet jakaś ligatura starożytnych Greków?), którego zamiana wymowy na [f] to po prostu ortograficzny dramat.
Jeszcze nawet to "ҩ" zrozumiem, ale wyjaśnij mi na ile logiczne jest to (za wyrocznią internetów):
Cytat: WikipediaҼҽ – litera cyrylicy używana w języku abchaskim. Wyraża ona spółgłoskę zwarto-szczelinową /tʂ/. W alfabecie abchaskim znajduje się po E i przed Ҿ.
W ogóle, tęsknię za tablicą znaków z Ubuntu, tam zawsze wszystkie te dziwne znaki miałem wyświetlane i opisane...
[...........]
Cytat: Ghoster w Styczeń 08, 2014, 22:29:33
Cytat: 카니스 w Styczeń 08, 2014, 22:26:35Jeszcze nawet to "ҩ" zrozumiem, ale wyjaśnij mi na ile logiczne jest to (za wyrocznią internetów):
Cytat: WikipediaҼҽ – litera cyrylicy używana w języku abchaskim. Wyraża ona spółgłoskę zwarto-szczelinową /tʂ/. W alfabecie abchaskim znajduje się po E i przed Ҿ.
W ogóle, tęsknię za tablicą znaków z Ubuntu, tam zawsze wszystkie te dziwne znaki miałem wyświetlane i opisane...
Tu mnie masz; myślałem, że tak jak "ә" jest to jedynie kolejna modyfikacja cyrylicznego "e".
Wybić Abchazów.
Ja myślę, że jakby ArturJD wziął tą swoją pisownię, rozpisał alfabet odręcznie, zeskanował i wrzucił na PFJ, to nie wyglądałoby to tak dziwnie.
Aaa, i jeszcze chciałem pochwalić - bogaty i atrakcyjny dla oka opis, bez przesadnie zbitego tekstu z "laniem wody". Za to brakuje literatury. Przykładów zdań, jakichś paragrafów, prostych tekstów.
Spoiler
Cytat: 카니스 w Styczeń 08, 2014, 22:35:30
Cytat: Ghoster w Styczeń 08, 2014, 22:29:33
Cytat: 카니스 w Styczeń 08, 2014, 22:26:35Jeszcze nawet to "ҩ" zrozumiem, ale wyjaśnij mi na ile logiczne jest to (za wyrocznią internetów):
Cytat: WikipediaҼҽ – litera cyrylicy używana w języku abchaskim. Wyraża ona spółgłoskę zwarto-szczelinową /tʂ/. W alfabecie abchaskim znajduje się po E i przed Ҿ.
W ogóle, tęsknię za tablicą znaków z Ubuntu, tam zawsze wszystkie te dziwne znaki miałem wyświetlane i opisane...
Tu mnie masz; myślałem, że tak jak "ә" jest to jedynie kolejna modyfikacja cyrylicznego "e".
Wybić Abchazów.
1. Ja myślę, że jakby ArturJD wziął tą swoją pisownię, rozpisał alfabet odręcznie, zeskanował i wrzucił na PFJ, to nie wyglądałoby to tak dziwnie.
2. Aaa, i jeszcze chciałem pochwalić - bogaty i atrakcyjny dla oka opis, bez przesadnie zbitego tekstu z "laniem wody". Za to brakuje literatury. Przykładów zdań, jakichś paragrafów, prostych tekstów.
1. Dokładnie tak chciałem zrobić ^^ W ferie się pobawię, może wtedy nawet ta dziwna łacinka nabierze więcej sensu. W tej "forumowej" czcionce wygląda to wszystko naprawdę sztywnie.
2. Literatura będzie, jak się wezmę za głębszą gramatykę. Jak widać na tym etapie zmienia mi się nawet pisownia (czego się na początku nie spodziewałem), więc z dłuższym tekstem jeszcze trochę poczekam. Ale mogę w najbliższym czasie podopisywać awirskie zdania do podanych wyżej przy np. przypadkach.
Spoiler
Ok, fonetyka i zapis, wersja 3.0 - ostateczna!
Po kilku próbach uznałem, że mój język w greckim wygląda naprawdę ochydnie. Naprawdę.
Dlatego wracam do łacinki. Nie lubię tak zmieniać zdania, wydaje mi się to infantylne, ale cóż, jak trzeba, to trzeba. Dla dobra staroawirskiego.
1. Spółgłoski
B, b – [b]
C, c –[k]
Ĉ, ĉ - [ʧ]
D, d – [d]
F, f – [ɸ]
Ph, ph – [f]
G, g – [g]
H, h – [x]
J, j – [ʒ]
L, l – [l]
M, m – [m]
N, n – [ɴ]
P, p – [p]
R, r – [ɹ]
Rj, rj – [ʒ]
S, s – [s]
Ŝ, ŝ - [ʃ]
T, t – [t]
V, v - [θ]
W, w – [v]
2. Samogłoski
A, a – [æ]
E, e – [ɛ] – tzw. ,,e mocne"
È, è – [e] w środku i początku wyrazu (tzw. ,,e krótkie), [ĕ] –na końcu wyrazu (zwane ,,e w wygłosie") lub w ostatniej sylabie (zwane ,,e ułomne", chyba, że pada akcent, wtedy przechodzi w ,,ē")
I, i – [i] – tzw. ,,i mocne"
Ì, ì – [ɪ] – tzw. ,,i ułomne"
O, o – [ɔ]
Ò, ò – [o] – akcentowane przechodzi w ,,ō"
U, u – [u]
3. Półsamogłoski
Y, y – [j]
Ĵ, ĵ – [j] – przechodzi w [ʒ]
Ŵ, ŵ - [w] - przechodzi w [v]
Ù, ù - [w]
4. Samogłoski długie
Ā, ā – [aː]
Ē, ē – [eː]
Ō, ō – [oː]
5. Oznaczenie akcentu
Á, á
É, é
Í, í
Ó, ó
Ú, ú
Jeśli akcent pada na sylabę z samogłoską długą, nie oznacza się go.
Ì – ,,i krótkie" – nigdy nie jest akcentowane.
***
Z większych zmian w pisowni:
Wprowadziłem nowy digrafem "rj" oznaczający tą samą głoskę co "j", ale " j " pochodzi od " ĵ ", natomiast " rj " od "r".
Uporządkowałem system diaktryków:
- akut oznacza akcent
- gravis oznacza głoskę o krótsztym/słabszym brzmieniu
- makron oznacza głoskę o długim brzmieniu
- circumflex oznacza wsteczną alterację wymowy (było "ŵ", jest "w")
Zapis powinien być teraz przejrzystrzy, czytelniejszy i nie tak uwalony diaktrykami.
***
Zmienię pisownię w tabelkach i przejdę do fonetyki (w końcu...)
Edit: Corrected.
[s ], ekhem.
Artur, wspieram cię! :D
Mi sie podoba
(może ma to związek, z tym, że sam pewnie lepszego nie zrobie)
NO BBCode ! ( [ nobbc ] )
Cytat: ArturJD w Styczeń 25, 2014, 20:19:36Ĉ, ĉ - [ʧ]
[...]
Ŝ, ŝ - [ʃ]
[...]
Ĵ, ĵ – [j] – przechodzi w [ʒ]
Vaŭ. Taka dość... fajna łacinka.
Chociaż mój drugi
connooblang w życiu też miał ,,
ĵ" [ʒ], a esperanta nawet nie znałem. Jeszcze.
Cytat: tob ris tob w Styczeń 25, 2014, 21:21:42
Cytat: ArturJD w Styczeń 25, 2014, 20:19:36Ĉ, ĉ - [ʧ]
[...]
Ŝ, ŝ - [ʃ]
[...]
Ĵ, ĵ – [j] – przechodzi w [ʒ]
Vaŭ. Taka dość... fajna łacinka.
Chociaż mój drugi connooblang w życiu też miał ,,ĵ" [ʒ], a esperanta nawet nie znałem. Jeszcze.
(y)
Spoiler
Cytat: tob ris tob w Styczeń 25, 2014, 21:21:42
Cytat: ArturJD w Styczeń 25, 2014, 20:19:36Ĉ, ĉ - [ʧ]
[...]
Ŝ, ŝ - [ʃ]
[...]
Ĵ, ĵ – [j] – przechodzi w [ʒ]
Vaŭ. Taka dość... fajna łacinka.
Chociaż mój drugi connooblang w życiu też miał ,,ĵ" [ʒ], a esperanta nawet nie znałem. Jeszcze.
No właśnie starałem się to uprościć, żeby było czytelne. Błędem moim w pierwszym dziadlangach było to, że chciałem, aby język miał jak najwięcej "egzotycznych" literek. Dorasta się ;)
A jak w języku Staroawirski wygląda odmiana czasowników "być" i "mieć" w czasie przeszłym?
Spoiler
CytatA jak w języku Staroawirski wygląda odmiana czasowników "być" i "mieć" w czasie przeszłym?
Teoretycznie da się je odmenić, ale używa się ich żadko, tylko w sytuacjach, gdy chce się podkreślić orzeczenie (a i nawet wtedy nie zawsze).
Ale jak chcesz, to Ci dam ;)
Sing byłem/miałem
1. A'be | Ā vahe
2. Uf èbes | Uf wahes
3. Ìv èbet | Ìv wahet
Plur.
1a. I'ben | I wahen
1b. Iŵ èbem | Iw wahem
2. Uphè ebeŝ | Uphè waheŝ
3. Ef èbeŝè | Ef waheŝè
Nie jest to jakieś ciekawe, zachodzi tam jeden przegłos przy "być" w 1. os. l. poj.
Przegłosy:
|
[th][/th]
[th]ā[/th]
[th]a[/th]
[th]è[/th]
[th]e[/th]
[th]i[/th]
[th]ì[/th]
[th]ò[/th]
[th]o[/th]
[th]u[/th]
[th]ē[/th]
[th]ō[/th]
[/tr]
ā | ā | e | a | a | ì | aì | ā | a | i | ē | o |
a | ā | a | e | e | ì | e | ò | e | o | ē | ō |
e | a | e | a | e | è | e | ā | e | u | ē | o |
i | e | è | i | e | i | i | è | i | i | ē | i |
ò | ò | è | e | e | ì | e | ò | o | o | e | ō |
o | e | e | e | e | e | e | o | o | o | e | ō |
u | ā | e | e | ì | e | e | ò | u | u | e | ò |
ē | è | ē | ē | è | é | e | e | e | è | ē | e |
ō | e | e | e | e | e | e | o | ō | ō | e | ō |
2. è i ì
a) ,,è w wygłosie" – podczas dodawania przyrostka, ,,è w wygłosie" – ostatnia litera wyrazu ,,è" - znika i (jeśli dodany wyraz jest na samogłoskę) nie bierze udziału w tworzeniu przegłosu:
tcérè+ā => tcérā (powstaję, podnoszę się)
Należy pamiętać, że w członach P, ostatnia sylaba jest akcentowana. Jeśli ostatnią literą jest samogłoska ,,è", otrzymuje ona
akcent (stając się przy tym długą) i uczestniczy normalnie w przegłosie:
tcerē+āo => tceréo (powstający, podnoszący się)
b) ,,è ułomne" i ,,ì ułomne" – podczas dodawania przyrostka, ,,è ułomne" lub ,,ì ułomne" – tworzące sylabę, ale nie będące ostatnimi literami wyrazu – znika.
dòĵèp+á => dòĵpā (stwarzam okres, stwarzam cykl)
lācisìph+ao => lācisphao (fizyczny, realny)
Przy przegłosie na akcentowanej samogłosce, akcent pada na nowo utworzoną samogłoskę.
ti + ā => tá (jem)
3. Końcowe ,,r"
Jeżeli rzeczownik się kończy na ,,r", zachodzą zmiany przy dodawaniu członów deklinacji rzeczownikowej
sìár + ĵo => sìá∙jo (,,rasa" (w rodzaju męskim)) – r staje się nieme (zapisywane jako ,,∙ "), oraz zachodzi udźwięcznienie ,, ĵ " na ,, j ".
sìár + yò => sìáryò (,,rasa" (w rodzaju żeńskim)) – nic się dzieje.
* alofonia końcowego ,,r"
W północnych regionach Państwa Awirskiego spotyka się alofon r - [r]. W tym dialekcie ,,r" nie staje się nieme (lecz
udźwięcznienie ,, ĵ " zachodzi) , co jest oddawane również w piśmie:
sìár + ĵo => sìárjo (,,rasa" (w rodzaju męskim))
4. u
Jeżeli ostatnią głoską w członie jest nieakcentowane ,,u", a dołącza się do niego człon deklinacji przymiotnikowej lub koniugacji, staje się ono krótkie (,,ù").
tìánuì + ao => tìánùao (zjednoczony)
(Powyższy wyraz to imiesłów, który może być użyty w roli przymiotnika. Istnieje też przymiotnik tìanéo (zjednoczony) tworzony od członu pojęciowego tìanúì, z akcentowanym ,,ú"; tutaj więc proces osłabienia ,,u" nie zachodzi, ale zachodzi przegłos u + a => e).
tìánuì + ā => tìánùa (jednoczę)
5. ù i ŵ
Fonem [w] zapisywany jest na dwa sposoby:
Jako ,,ŵ" np. retōŵ (woda), viŵtùā (bez), ŵōb (łuk)
Jako ,,ù" np. tùabā (około), dìnùárg (przyziemny) – często ,,ù" występuje przed samogłoską.
Jeżeli człon kończy się na ,,ŵ", a dodawana jest do niego końcówka deklinacji rzeczownikowej zaczynającej się na ,,ĵ", ,,ŵ" przechodzi w ,,w".
nìáŵ + ĵe => nìáwĵe (wina)
Ten proces nie zachodzi z ,,ù"
náù + ĵe => náùĵe (,,jeden" jako rzeczownik)
6. f
Jeżeli ostatnią literą w członie pojęciowym jest f [ɸ] i dodawany jest człon deklinacji rzeczownikowej, ,,f" przechodzi w ,,ph" [f].
gōf + yò => gōphyo (mgła)
7. ĵ i y
,, ĵ " reprezentuje [j] wtedy, gdy człon jest w rodzaju męskim lub nijakim, a ,,y" reprezentuje [j] wtedy, gdy człon jest w rodzaju żeńskim:
yòrcyò – suczka rasy yorkshire terrier
ĵòrcĵo – samiec rasy yorkshire terrier
8. ĵ
Jeżeli ostatnią literą w członie pojęciowym jest ,, ĵ " i dodawany jest człon deklinacji rzeczownikowej męskiej lub nijakiej pojedynczej, ,,ĵ " ulega udźwięcznieniu i nie ulega duplikacji.
ŵòléĵ + ĵo => ŵòléjo (żółć, kolor żółty)
W przypadku dodania członu deklinacji męskiej lub nijakiej małolicznej lub licznej, ,,ĵ " ulega redukcji:
ŵòléĵ + jewè => ŵòlejewè (kolory żółte)
9. y
Jeżeli ostatnią literą w członie pojęciowym jest ,,y" i dodawany jest człon deklinacji rzeczownikowej żeńskiej, ,,y" nie ulega duplikacji.
ŵòléy + yò => ŵòléyò (,,kolor żółty" w rodzaju żeńskim)
Wiem, że to nieuprzejme ograniczać komentarz do ogólnikowego zdania, ale nie mogę się powstrzymać:
TE WYRAZY BOLĄ. Jeśli chciałeś uzyskać taki efekt, to gratuluje - nìáwĵe viŵtùā ŵòléyò ĵòrcĵo po prostu krzywdzi oczy.
Cytat: Noqa w Styczeń 28, 2014, 18:41:16
Wiem, że to nieuprzejme ograniczać komentarz do ogólnikowego zdania, ale nie mogę się powstrzymać:
TE WYRAZY BOLĄ. Jeśli chciałeś uzyskać taki efekt, to gratuluje - nìáwĵe viŵtùā ŵòléyò ĵòrcĵo po prostu krzywdzi oczy.
(jąkając się) ehm, ah, gn... o właśnie taki efekt mi, eee, chodziło, dokładnie tak, ekhm, eee, [kończy się jąkać]
Myślałem nad tym już dosyć długo, ale jak widać nie ma innego sposobu na dobre zapisanie tych głosek. Chyba, żeby wymyślić alfabet, ale na to nie mam naprawdę siły. Zostawmy to już w spokoju i potraktujmy to po prostu jako jakąś transkrypcję.
[...........]
Wcale nie widać, że nie ma innego sposobu. Widać tylko, że uparłeś się wrzucić zestaw najdziwniejszy unikodowych liter i diakrytyków, jakie udało ci się znaleźć.
A, a – [a]
Æ, æ – [æ]
Ë, ë – [e]
E, e – [ɛ]
Ii, ii – [i]
I, i – [ɪ]
O, o – [ɔ]
Oo, oo –
- (albo Ö, ö)
U, u – [u]
W, w - [w]
J, j - [j]
Akcent akutem. Przy czym warto popatrzeć, gdzie zwykle akcent wypada i jakimi rządzi się regułami (np. na przedostatnią sylabę, albo przedostatnią sylabę tematu) i ustalić dla niego pozycję domyślną, dla której już się nie stawia redundantnego akutu.
Ze spółgłoskami sobie sam poradzisz.
EDIT: Dodam - konsekwentnie akutem, a nie akutem i grawem na zmianę.
EDIT: Dodam jeszcze, że bez dorzucania do tego zupełnie zbędnych makronów.
Dzięki za pomoc, przy rehabilitacji ortografii na pewno wezmę ją pod uwagę :)
Akcent jest/był zawsze zaznaczany akutem i pada albo na pierwszą sylabę (w członach czasownikowych) albo na ostatnią (w członach pojęciowych). Często tylko zmiana akcentu decyduje, jaka to jest część mowy:
ŵòléje - żółć, kolor żóĺty, rzeczownik, czyli człon pojęciowy z deklinacyjnym rzeczownikowym (z akcentem na e)
ŵōleje - żóĺknięcie, gerundium, czyli człon czasownikowy z deklinacyjnym rzeczownikowym (z akcentem na długie o).
Makrony mi służyły do zapisywania innych fonemów. Zwłaszcza problem jest z "o", które ma aż 3:
- . [ɔ] i [oː], tak samo "e".
Diakrytykozy można uniknąć też dzięki dwuznakom np. ei [e], eei [eː], ou [ o], oou [oː] czy coś ;p Jeżeli akcent jest tylko w dwóch przypadkach, to zaznaczaj tylko w jednym, bo jeżeli nie będzie na końcu akcent, to będzie oczywiste, że na początku.
To rozwiązanie mi się bardzo podoba. Problem niestety pojawiłby się, gdy są większe złożenia z np. czterech członów. Coś wymyślę. Dziękuję za pomoc! :)
W niderlandzkim są dwuznaki, a wszystkie nieporozumienia oddziela się dierezą ( ̈ ) np. oe = [u], więc poëzie [poweˈzi (http://www.woorden.org/woord/po%C3%ABzie)] zapisuje się z kropkami nad 'e', mimo swojej ważnej funkcji diereza jest potrzebna bardzo rzadko. :-) Lepiej raz na jakiś czas użyć dierezy niż męczyć każdy wyraz diakrytykami. :P A zamiast dierezy może być nawet i apostrof. Rozwiązań jest wiele.
Alfabet, wersja 3.5
Już więcej nie zmieniam. Mam nadzieję, że będzie to czytelniejsze.
Alfabet
1. Spółgłoski
B, b – [b]
C, c –[k]
Cc, cc - [ʧ]
D, d – [d]
F, f – [ɸ]
Ph, ph – [f]
G, g – [g]
H, h –
J, j – [ʒ]
L, l – [l]
M, m – [m]
N, n – [ɴ] [n]
P, p – [p]
R, r – [ɹ]
S, s – [s]
Ss, ss - [ʃ]
T, t – [t]
V, v - [θ]
W, w – [v]
2. Samogłoski
A, a – [a]
E, e – [e] w środku i początku wyrazu (tzw. ,,e krótkie), [ĕ] –na końcu wyrazu (zwane ,,e w wygłosie") lub w ostatniej sylabie (zwane ,,e ułomne", chyba, że pada nań akcent)
Ë ,ë – [ɛ] – tzw. ,,e mocne"
İ, i – [i] – tzw. ,,i mocne"
Ï, ï – [i] (dla oddzielenia w dwuznakach)
I, ı – [ɪ] – tzw. ,,i ułomne", bywa także zmiękczeniem
O, o –
Ü, ü – [u]
3. Półsamogłoski
Y, y – [j]
J, ȷ – [j] – przechodzi w [ʒ], /j/
Û, û - [w] U, u - [w]
Ŵ, ŵ - [w] – przechodzi w w [v]
4. Samogłoski długie i dyftągi
Ae, ae – [æ]
Ei, ei – [eː]
Oo, oo – [oː]
Ou, ou – [ɔ]
5. Oznaczenie akcentu
Á, á
É, é (od ë)
È, è (od e)
Í, í
Ó, ó
Ú, ú
Áe, áe
Óu, óu
Èi, èi
Jeśli akcent pada na sylabę z diarezą, diareza nie jest już potrzebna.
ı – ,,i krótkie" – nigdy nie jest akcentowane.
Apostrof oznacza elizję
Kropka ,, ∙ " zastępuje niemą głoskę (np. r)
EDIT: poprawione.
EDIT: nie ma już ĵ, jest ȷ.
Czemu e mocne ma dwie kropki, a i mocne tylko jedną, a znak z dwoma używany jest do czegoś innego?
Poprawiłem ci formatowanie. Jeśli potrzebujesz oznaczyć [u], [i], [b], albo [s], zapis tego ze spacją z przodu (np. [nobbc][u][/nobbc]) pozwoli uniknąć kłopotów.
Cytat: Ghoster w Styczeń 28, 2014, 18:54:31
Cytat: ArturJD,, ĵ " reprezentuje [j] wtedy, gdy człon jest w rodzaju męskim lub nijakim, a ,,y" reprezentuje [j] wtedy, gdy człon jest w rodzaju żeńskim:
yòrcyò – suczka rasy yorkshire terrier
ĵòrcĵo – samiec rasy yorkshire terrier
لولْ
Naprawdę nie wiem po co ci te rozróżnienia zapisu fonemów [w] i [j], przeładowywują tylko tekst niepotrzebnymi diakrytykami. Poza tym wszystko co opisujesz wygląda tak, jakby ten język był językiem pisanym, a nie mówionym, bo "przy dodaniu końcówki takiej a takiej zanika litera" i tym podobne. Dobra rada: najpierw opracuj fonetykę, wyrazy, odmiany li przemiany fonetyczne, a dopiero potem do tego dorób ortografię. Poza tym to [ɴ] mnie strasznie mierzi przy braku [n].
Ŵ było pierwotnie [w], natomiast ù było krótkim /u/, które zdegradowało się do roli [w], więc podobnie jak z polskimi "u" i "ó". Natomiast "y" i " ĵ " mają zastosowanie w pisowni. Mógłbym dorobić bajeczkę o tym, że to były dwa różne fonemy, ale po co? Po prostu jest to potrzebne do pisowni.
Czemu [ɴ] przeszkadza?
@Widsið Przepraszam, zawsze zapominam :(
Dla większej czytelności. Nawet ja nie lubię "i" z umlautem, ale zgodnie z sugestią CookieMonstera używam diarez w dyftągach. Wyjątkiem jest oczywiście "ë", bo [e] i [ɛ[ występują bardzo często, a umlaut się tak bardzo w oczy nie rzuca. Myślałem jeszcze nad jedną kropką dla "e", ale toby tylko mieszało. Wracając do "i", nazwy "mocne" odnoszą się do fonetyki - z /i/ nic się nie dzieje, natomiast /ı/ jest "ruchome" i nie bierze udziału w tworzeniu przegłosu - dlatego "słabe".
[...........]
Niedługo zajmę się poprawianiem poprzednich wpisów. Tymczasem:
Złożenia morfosyntaktyczne
1. Absolutivus cum adiectivis (ACA) – pojawia się, gdy podmiotowi w zdaniu są przypisane liczne przymiotniki go opisujące, a zdanie koncentruje się właśnie na tych przymiotnikach. Pomija się wtedy orzeczenie (najczęściej ,,być"), podmiot występuje w absolutivie, a opisujące go czasowniki w nominativie. Nie ważne, czy do podmiotu w pierwszym zdaniu odnosi się czasownik zdania następnego, który wymusiłby przyjęcia przypadku mianownika. Czasami się trzeba zastanowić, czy użyć ACA czy zwykłego podmiotu w nominativie. Zmieni się wtedy nieco kontekst zdania. Konstrukcji tej nie stosuje się nigdy, jeśli pojawia się tylko jeden przymiotnik.
Stefanabs (jest) ambitnynom i zdolnynom.
Nigdy nie można dokładnie podać, kiedy stosuje się konstrukcję ACA. Poniżej podany jest przykład tego samego zdania w różnych kontekstach:
Sprawiedliwynom i dobrynom rycerzABS jedzie do króla. – To zdanie mogłoby rozpoczynać bajkę o sprawiedliwym i dobrym rycerzu i być introdukcją jego postaci. Jak widać, mimo, że rycerz jedzie i podmiot powinien być w nominativie, znajduje się w absolutivie co nie oznacza, że podmiot jest pacjensem; można to poznać po przypadku w jakim znajdują się przymiotniki.
Sprawiedliwynom i dobrynom rycerzNOM jedzie do króla. – Zdanie aktywne jak każde inne; podmiot w mianowniku wykonuje jakąś czynność
Sprawiedliwyabs i dobryabs rycerzabs czeka na rozkaz od króla – Zdanie pasywne jak każde inne, podmiot w absolutywie z czasownikiem nieprzechodnim.
2. Essivus i possessivus
Te przypadki są nieco odmienne od innych z powodu ich budowy. Odmieniają się przez nie tylko złożenia rzeczownikowe. Ich końcówki są zależne od tego, jaką rolę w zdaniu pełni rzeczownik: orzecznika/dopełnienia bliższego lub przydawki. Ponadto, odmieniają się również przez osoby i czasy.
a) Schemat odmiany essivi orzecznika:
P + [Dr(mianownik) + eb + K]
b) Schemat odmiany essivi przydawki:
P + [Dr(dopełniacz) + eb + K]
Essivus orzecznika stosuje się, gdy chce się ominąć czasownik ,,być":
A èba namúıhȷou => A namúıhȷëba (A namúihȷ(ou+e)ba) – Ja jestem człowiekiem, ja to człowiek
Essivus przydawki stosuje się w zdaniach podrzędnie złożonych:
Líkë namúıhȷër áeıpsȷeinebeit - Zabiłem człowieka-szpiega/człowieka, który był szpiegiem.
W przypadku, gdy mamy dwa (lub więcej) orzeczenia imienne w zdaniu, należy zdecydować, które jest nadrzędne:
Namúıhȷou rëdúmȷërebei liŵrënosírpȷëba - Człowiek, który był mordercą, będzie więźniem.
Namúıh-ȷou rëdúm-ȷër-eb-ei liŵ-rënosírp-ȷou-eb-a
c) Schemat odmiany possessivi dopełnienia bliższego.
P + [Dr(biernik) + aeh + K]
d) Schemat odmiany possessivi przydawki.
P + [Dr(dopełniacz) + aeh + K]
Stosowane analogicznie do przypadku essivi.
3. Czasowniki modalne i odpowiedniki polskiego bezokolicznika.
W staroawirskim nie ma bezokolicznika jako takiego. Od biedy może to być sam człon czasownikowy ,,C", lecz nie jest on stosowany w mowie na co dzień. Awirczycy mają jednak świadomość jego istnienia jako osobnego tworu. Jeśli spyta się awirczyka, jak jest po staroawirsku ,,myśleć", odpowie ,,knív", czyli użyje samego członu.
Po czasownikach modalnych zawsze następuje złożenie imiesłowowe (C + Dp).
Należy też pamiętać, że podmiot w zdaniu z czasownikiem modalnym (oprócz ,,chcieć" – ,,tnoŵ") podmiot jest w absolutywie.
Gódȷou tnoŵa tıóo – Pies chce jeść (dosłownie: pies chce [być] jedzącym)
Gódȷour naeı tıóo – Pies może jeść (dosłownie: pies może [być] jedzącym)
Złożenia imiesłowowe stosuje się również, gdy chce się opisać jakoś sytuację. Występuje wtedy złożenie nietypowe:
C + K + Dp, gdzie K to końcówka odmiany koniugacyjnej zawsze w III os. l. poj, a Dp to końcówka deklinacji przymiotnikowej zawsze dla rodzaju nijakiego
Ríheto péphjërew réphjëwëss - Słychać kroki na schodach.
Do publikacji jeszcze złożenia z vocativem i można uznać język za (prawie) skończony.
4. Imiona
Staroawirskie imiona odmieniają się w koniugacji przymiotnikowej. Wyjątkiem jest mianownik i absolutyw, gdzie jest końcówka zerowa.
Cıránd – Kyrand
Alenná - Alenna
Cıránd víget Alennèiph nıgí∙jër. Cıránd ıpáehet – Kyrand dał Alennie pierścień. Kyrand jest zadowolony. (Podmiot celowo powtórzony).
Rozpatrzmy przez chwilkę te dwa zdania dla przypomnienia kilku rzeczy:
• W pierwszym zdaniu Kyrand jest agensem (jest w nominativie), w drugim wyraża stan (cieszy się) (jest w absolutivie). Mimo to, wyraz Kyrand nie zmienił się, mimo, że gramatycznie pełni dwie różne role.
• Przegłos: Alenná+eiph => Alennèiph (eiph to końcówka dativu deklinacji przymiotnikowej żeńskiej)
• Nıgí∙jër – od nıgír (pierścień). Przy dodaniu końcówki <ȷër> deklinacji rzeczownikowej męskiej, r stało się nieme (zapisywane jako <∙>, a <ȷ> [j] przeszło w <j> [ʒ]
5. Vocativus
Vocativus w eksklamacjach stosuje się tylko w przypadku, gdy się kogoś woła, szuka, kiedy ,,NIE MA SIĘ Z NIM KONTAKTU WZROKOWEGO".
Cırándaor, réŵ soŵèbes? – Kyriandzie, gdzie jesteś? – powiedział członek grupy poszukiwawczej.
<aor> to vocativus absolutivi, <soŵ> to przyrostek indukujący tryb łączący używany w pytaniach.
Fıáŵyarc, aeıŵ soŵıádët? – Żono, dlaczego umarłaś?
Vocativus można też stosować podczas emocjonujących wypowiedzi.
Nosrëpjërwas, plëhass! – Ludzie, pomóżcie! – wypowiedź polityka, albo kogoś umierającego na środku ulicy.
Bardzo niegrzecznie jest używać imienia w vocativo osoby, z którą się rozmawia
Cırándao, üdvíges áȷeiph táv – Kyrandzie, daj mi to. Rozmówca okazuje tutaj Kyrandowi lekceważenie.
Cıránd, üdvíges áȷeiph táv – Kyrand, daj mi to. Zdanie o neutralnym charakterze.
Vocativus można też zamienić z dowolnym przypadkiem w zdaniu, aby podkreślić jego znaczenie.
Üdvíges godȷër Cirándaeph – Daj psa Kyrandowi.
Üdvíges gódȷorw Cırándaeph – Daj psie Kyrandowi – pies w vocativie, Kyrand w dativie (normalnie). Różnica znaczeniowa jest taka, że rozmówca zaznacza, że ma to być pies, a nie np. kot.
Üdvíges gódȷër Cırándaor – Daj psa Kyrandzie – pies w accusativie (normalnie), Kyrand w vocativie passivi. Różnica znaczeniowa jest taka, że rozmówca zaznacza, że adresat wypowiedzi ma dać psa Kyrandowi, a nie innej osobie.
6. Określoność i nieokreśloność
Nie jest to cecha szczególnie częsta (czytaj: prawie nieużywana), ale można się z nią spotkać.
Złożenie rzeczownikowe określone wyjątkowe:
P + Dp (rodzaj gramatyczny P) + Dr (rodzaj męski)
Gınícȷou => Gınícaoȷou – ten król (który jest wspaniałym i najpotężniejszym o niesłychanej mądrości)
Złożenie rzeczownikowe określone pospolite
P + Dp (rodzaj gramatyczny P) + Dr (rodzaj żeński)
Gınícȷou => Gınícaoyo – ten król (król jak król, ale mowa jest o tym jednym konkretnym królu)
Złożenie rzeczownikowe nieokreślone:
Gınícȷou => Gınícaoȷë – król (jakiś król, ogólnie król, idea istoty zwanej ,,królem")
W zdaniu odmieniają się oba człony.