Etymologie w polskim

[SchwarzVogel]

Czy 'kruszon' znaczy takie coś:



to jakaś dziwna postać pochodząca od 'kruszyć' (niby imiesłow bierny?) czy też od francuskiego cruchon (choć to coś całkiem innego pierwotnie)?

Czy też jakieś pomieszanie, jak to bywa kulinariach.

Głupie pytanie ale MUSZEM WIECIEĆ

[Todsmer]

Kruszonka to takie coś, co jest na górze ciasta, i wygląda podobnie do góry tego ciasta na zdjęciu. I jest to, nomen omen, kruche i lekko chrupiące. Może to będzie jakiś ślad.

[Icefał]

Na jakie hasła trzeba uważać w słowniku Brücknera? Które z jego domysłów okazały się błędne w ciągu ostatnich 80-ciu lat?

[Todsmer]

Pamiętam jego etymologię mieszkania

[Dynozaur]

A jaka jest "poprawna" etymologja "mieszkania"?

W końcu w innych językach słowiańskich to słowo oznacza "ociągać się" it.p. (czeskie "vlak mešká" = pociąg jest opóźniony).

[Todsmer]

W skrócie, Boryś pisze że to od psł *mešьkati (zatrzymywać się gdzieś, opóźniać się), co od mieszania, czasownik ekspresywny/intensywny, poprzez dodanie przyrostka -ьk-. Pierwotnie miałoby oznaczać "długo mieszać", albo "zajmować się czymś wymagającym długiego czasu".

W końcu w innych językach słowiańskich to słowo oznacza "ociągać się" it.p. (czeskie "vlak mešká" = pociąg jest opóźniony).

W polskim też, vide nie omieszkać.

[Dynozaur]

W skrócie, Boryś pisze że to od psł *mešьkati (zatrzymywać się gdzieś, opóźniać się), co od mieszania, czasownik ekspresywny/intensywny, poprzez dodanie przyrostka -ьk-. Pierwotnie miałoby oznaczać "długo mieszać", albo "zajmować się czymś wymagającym długiego czasu".

Szczerze? Nie przemawia to do mnie w ogóle.

Ta etymologja zakłada jakiś bardzo pokrętny rozwój semantyczny... Nie żeby etymologja Brücknera nie była pozbawiona wad - w końcu niedźwiedź był dla Słowian raczej postrachem, niż jakimś niezdarnym "miśkiem" (ale i to zależy od okresu - te skojarzenia się zmieniały)... ale tak "na chłopski rozum", to jednak wersja Brü jest bardziej intuicyjna, a na pewno prostsza.

[Wedyowisz]

,,Zwlekać/opóźniać" od ,,mieszać" jest proste, choć Boryś nie najzręczniej to wykłada, w końcu nawet teraz mówi się pomieszać komuś szyki, a więc często opóźnić czy wstrzymać kogoś. Więc mieszkać pierwotnie znaczyłoby ,,dezorganizować, opóźniać coś", a potem ,,zwlekać, ociągać się".

[Icefał]

Zakładam, że to dziwne chi w wysłuchiwaniu to skojarzenie z palatalizacją ky -> ki, jak w w wyczekiwaniu? Kiedy po raz pierwszy się pojawiło? Co było przed tym? Wysłuchywanie?

[spitygniew]

A jaka jest "poprawna" etymologja "mieszkania"?

W końcu w innych językach słowiańskich to słowo oznacza "ociągać się" it.p. (czeskie "vlak mešká" = pociąg jest opóźniony).

A co ma być niby dziwnego w przejściu od "ociągania się" przez "zatrzymywanie się" do "osiadania"?

[spitygniew]

Jak się tłumaczy opozycję *g- i *ž- w polskim żupanie i staroczeskim hpanie? Zdawałoby się to być śladem jakiegoś goup-|geup-|gup-. co sugerowałoby tą Gołębiową etymologię od żupy "ziemianki" i jakiegoś pokrewnego *gъpa.

[SchwarzVogel]

Skąd Brückner wziął ten cały "sklut"?

https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Aleksander_Brückner-Słownik_etymologiczny_języka_polskiego_512.jpeg&action=edit&redlink=1

I co to właściwie jest?

Jakiś dziwny derywat od kluć/klwać?

Jakieś azjatyckie słowo?

Podstęp Litwinów?

[Towarzysz Mauzer]

Albo podstęp Litwinów - lituanizm od skliutúoti 'wygiąć', albo slawizm w litewskim, bo wcześniejsze zapisy w językach słowiańskich (no ale po litewsku to faktycznie straszna była literatura do XIX wieku). Na dwoje babka wróżyła.

Ale czy litewskie skliutuoti, skliausti, suskliausti  'wygiąć, wyginać' ma coś wspólnego z kliausti 'wieszać na haku, szukać dowodód[/i], a wtedy dalej z pie. *klāw, trudno mi powiedzieć, bo nie znam się na morfologii bałtyjskiej.

[SchwarzVogel]

Co sądzicie o tym:

https://portal.uw.edu.pl/documents/7732735/0/SN+12+Tomasz+Czarnecki+-+Szlachta.pdf

W skrócie, gość proponuje eymologię 'szlachty' od średnio-wysoko-niemieckiego slicht/slecht występującego w złożeniach jak slecht Edelmann czyli "zwykły, pospolity szlachcic, bez urzędów'.

Brzmi przekonująco, ale musiałbym się dokładnie przyjrzeć tym kłopotom z wywodzeniem od 'slahte' "ród, pokolenie".


Byłoby to dosyć zabawne, jako że dzisiejsze niemieckie schlecht czy angielskie slight są poniekąd antonimami przymiotnika 'szlachetny'.

[Obcy]

Nie, to raczej ma na pewno związek z niem. Geschlecht o znaczeniu "płeć", "ród", a tym bardziej z niem. Schlacht o znaczeniu "bitwa" (które kiedyś też znaczyło "pokolenie", "rodzaj"). Wyrazy te z kolei nie mają nic wspólnego z niem. schlecht/schlicht.