Językotwórstwo (conlanging) i światy > Conlangi: a priori
Język bahajski
(1/1)
Emil:
Język bahajski (mikita bahas) to język ergatywny inspirowany austronezyjskimi.
Fonologia
Samogłoski
W bahajskim występuje siedem samogłosek: /i/ /e/ /ɛ/ /a/ /ɔ/ /o~ø/ /u/ (i ei e a o eu u). Samogłoska eu jest wymawiana [ø] przed /u/ /o/ /ɔ/, gdzie indziej jako [о].
Spółgłoski
Występuje 21 fonemicznych spółgłosek i jedna dodatkowa z zapożyczeń:
m <m> n <n> ɲ <nj> ŋ <ng>
p <p> t <t> k <k>
b <b> d <d> g <g>
ts <z> tʃ <tj>
dʒ <dj>
f <f> s <s> ʃ <sj> h~x <h>
w <w> l <l> ʎ <lj> j <j>
(r <r>)
Dźwięk r występuje w zapożyczeniach i może być zastępowany przez l, j lub h
Dźwięki [h] oraz [х] są w swobodnej wariantywności allofonicznej
Struktura sylaby
W słowach rodzimych struktura to (N)(C)V(F), gdzie N to spółgłoski nosowe, zaś F to spółgłoski m n ng f s h l, w zapożyczeniach także lj nj r sj. W zapożyczeniach może być też struktura (N)(C)(L)V(F), gdzie L to l lj r, jednak takie słowa mają tendencje do utraty bocznej.
Gramatyka
Deklinacja i zaimki
Chociaż bahajski to język ergatywny, nie wykazuje żadnych przypadków, także w zaimkach. Zachowanie ergatywne można zobaczyć jednak na inne sposoby.
Występują dwie liczby - pojedyncza i mnoga - która ta druga jest budowana za pomocą klityki -as.
Podstawowe zaimki osobowe to: neul (ja), sjin (ty), leh (on), neulas (my ekskluzywne), sjineul(as) (my inkluzywne), sjinas (wy), lehas (oni)
Koniugacja
Czasownik natomiast odmienia się w sposób aglutynacyjny, jednak nie odmienia się przez osobę. Póki co mogę wam powiedzieć tyle, że ma czas teraźniejszy mający morfem -(j)el, a liczba mnoga też jest tworzona klityką
Szyk i budowa zdania
Zdanie w bahajskim przybiera szyk SOV lub rzadko VSO - dopełnienie jest zawsze po podmiocie. Jest to język ergatywny, więc w zdaniach przechodnich "podmiot" zostaje sprowadzony do formy dopełnienia. Przykład zdań nieprzechodnich:
Neul tanggusel /ja jeść-ter./ - jem
Neul ming euf tanggusel /ja dom-w jeść-ter./ - jem w domu
I zdań przechodnich:
Adang neul tanggusel /jabłko ja jeść-ter./ - jem jabłko
Adang ming euf neul tanggusel lub Adang neul ming euf tanggusel /jabłko dom-w ja jeść-ter./ lub /jabłko ja dom-w jeść-ter./ - jem jabłko w domu
"Ja" zostało sprowadzone do roli dopełnienia, których kolejność często jest dowolna. Natomiast "jabłko" zawsze rozpocznie zdanie, tak samo jak "ja" w nieprzechodnich.
Słownictwo
ndola - matka
peikom - ojciec
aleif - mąż
ljung - żona
seihung - syn
djalo - córka
kelef - brat
modeul - siostra
manggikei - mężczyzna
leuhing - kobieta
adang - jabłko
ming - dom
bisjel - sen
mikita - język
tjang - niebo
euf - w
jang - partykuła bezokolicznikowa (podaje się ją zawsze w słownikach, gdyż bez niej słowo może też oznaczać inne części mowy)
jang lom - być
jang tanggus - jeść
jang beudof - pić
jang mika - mówić
jang tjang - latać
Todsmer:
--- Cytat: Emil w Czerwiec 16, 2022, 23:08:38 ---Zdanie w bahajskim przybiera szyk SOV lub rzadko VSO - dopełnienie jest zawsze po podmiocie. Jest to język ergatywny, więc w zdaniach przechodnich "podmiot" zostaje sprowadzony do formy dopełnienia. Przykład zdań nieprzechodnich:
Neul tanggusel /ja jeść-ter./ - jem
Neul ming euf tanggusel /ja dom-w jeść-ter./ - jem w domu
I zdań przechodnich:
Adang neul tanggusel /jabłko ja jeść-ter./ - jem jabłko
Adang ming euf neul tanggusel lub Adang neul ming euf tanggusel /jabłko dom-w ja jeść-ter./ lub /jabłko ja dom-w jeść-ter./ - jem jabłko w domu
"Ja" zostało sprowadzone do roli dopełnienia, których kolejność często jest dowolna. Natomiast "jabłko" zawsze rozpocznie zdanie, tak samo jak "ja" w nieprzechodnich.
--- Koniec cytatu ---
W jaki sposób można odróżnić w takim przypadku "ergatywny" szyk SOV od "nominatywnego" OSV? :P
Emil:
Właśnie ciągle się zastanawiam jak to jednoznacznie uzyskać, jednocześnie nie wprowadzając deklinacji. Bym coś pokombinował z odmianą czasownika.
dziablonk:
Powiem ci, niezła hydrozagadka:
- rezygnujesz z deklinacji rzeczowników,
- zachowujesz szyk wolny, z tym wyjątkiem, że pierwszy rzeczownik pełni funkcję absolutivu,
Czyli informacja musiałaby być jakoś zapisana w czasowniku.
Myślałem o różnych klasach dla rzeczowników (takich jak w suahili?) i czasownik wtedy zaczynałby się tak samo jak rzeczownik w absolutywie, ale tu byłoby chyba dużo roboty z ustalaniem klas rzeczowników,
- więc może partykuła *czasownikowa po absolutywie byłaby lepsza.
*tzn. partykuła, która wskazywałaby na czasownik,
-- ale wtedy chyba ekonomiczniej by było dać jakąś partykułę na oznaczenie ergatywu. :-\
Jeszcze sobie pomyślałem, że w praktyce ten "ergatywny" szyk SOV od "nominatywnego" OSV byłby nie do odróżnienia, jeśli i agent, i obiekt pozostałyby w tej samej liczbie i osobie... ;)
BTW, ciekaw jestem, jak w bahajskim brzmiałyby takie science-fiction zdania typu:
a. Jabłka mnie jedzą.
b. Jabłko nami (erg. ;)) je. (= Jemy jabłko)
Nawigacja
Idź do wersji pełnej