Заняткі 0
Witam, chciałbym tutaj rozpocząć kurs języka litewskiego, zacznijmy więc od podstawowych informacji. :) Kurs ów będzie dotyczył jedynie taraszkiewicy, z racji, że narkomówka to ortografia stworzona przez Sowietów, której nie uznaję.
Język litewski (Літоўская мова) jest to język wschodniosłowiański występujący na Białorusi jak i wszystkich krajach sąsiednich, który obecnie znany jest głównie pod nazwą języka białoruskiego (Беларуская мова). Na przestrzeni wieków nazywany był także językiem krywickim (Крывіцкая/Крыўская мова), rusko-litewskim (руска-літоўская мова), wielkolitewskim (Вялікалітоўская мова) czy prostym (Простая мова/Па-просту). Zapisywany on był w cyrylicy, łacince oraz alfabecie arabskim. Obecnie dominującym alfabetem jest cyrylica. Historycznie obejmował zasięg od Białegostoku tuż pod Kaługę. Jego charakterystycznie cechy to akanie, jakanie, ciekanie, dziekanie, u krótkie czy spółgłoski wzdłużone.
(https://cdn.discordapp.com/attachments/396731334195675136/423895264638664724/mapka_mniejsza.png)
Historyczny zasięg języka litewskiego (kolor różowy). (tu w większym rozmiarze) (https://cdn.discordapp.com/attachments/396731334195675136/423892992970063884/viii.jpg)
(http://4.bp.blogspot.com/-dTh4ZeeSEPw/U5IP0kMft_I/AAAAAAAALCA/32Ce_JSbFmY/s1600/%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96+%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%822.jpg)
Litewska cyrylica. (powinno być зьяўляецца czy może nawet i ёсьць ale nie znalazłem tak dobrego zdjęcia alfabetu w taraszkiewicy.)
Альфабэт
Cyrylica - Łacinka - Uwagi co do odczytu
Аа - Aa
Бб - Bb
Вв - Ww
Гг - Hh - Hh dźwięczne [ɣ], wymawiane jak w Bohdan czy w niechby (także Gg w kilku wyjątkach jak г
узік [pol. guzik] czy г
анак [pol. ganek], jednak w praktyce i tak większość czyta je przez Hh).
Ґґ - Gg - Nieużywane przez większość, jest to litera wariantowa, nieobowiązkowa.
Дд - Dd
Дздз - Dzdz - Dźdź przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Дждж - Dżdż - Zawsze twarde.
Ее - Jeje - Ee po Лл.
Ёё - Jojo - Oo po Лл.
Жж - Żż - Zawsze twarde.
Зз - Zz - Źź przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Іі - Ii - Na początku niektórych wyrazów czytane jako ji np.
іскра (pol. iskra)
Йй - Jj
Кк - Kk
Лл - Łł - Łł kresowe [ɫ], Ll przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Мм - Mm
Нн - Nn - Ńń przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Оо - Oo
Пп - Pp
Рр - Rr - Zawsze twarde.
Сс - Ss - Śś przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Тт - Tt - Zawsze twarde fonetycznie (etymologicznie przechodzi w ць)
Уу - Uu
Ўў - Ŭŭ - U krótkie, wymawiane jak u w auto [w], występuje tylko po samogłosce.
Фф - Ff
Хх - Chch
Цц - Cc - Ćć przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і. Etymologiczne Ц zawsze twarde.
Чч - Czcz - Zawsze twarde.
Шш - Szsz - Zawsze twarde.
Ыы - Yy
ь - Miakki znak - Zmiękcza to co jest przed nim.
Ээ - Ee
Яя - Jaja - Aa po Лл.
Юю - Juju - Uu po Лл.
' - apostraf - funkcja rozdzielająca.
Гаворкі
1) Nieoficjalna:
- Здароў! Якое тваё ім
я?
- Прывіт
аньне! Маё ім
я Надз
ея, а тваё?
- Маё ім
я Мацьв
ей, ці ты гэтакс
ама в
учышся на г
этым факульт
эце?
- Так, такс
ама. Ты в
едаеш кал
і пр
ыйдзе наш выкл
аднік?
- Не, я толькі што прыйшоў.
- Ах, праб
ач, што я не пад
умала.
- Нічога.
Spoiler
- Cześć! Jak masz na imię?
- Hej! Mam na imię Nadzieja, a ty?
- Mam na imię Mateusz, czy ty też uczysz się na tym fakultecie?
- Tak, również. Wiesz kiedy przyjdzie nasz wykładowca?
- Nie, dopiero co przyszedłem.
- Ah, wybacz, że się nie zastanowiłam.
- Nic się nie stało.
2) Oficjalna:
- Добры дзень! Праф
эсар Бартноўскі?
- Добры дзень! Так, г
эта я. У чым я маг
у Вам дапамагч
ы?
- Я ч
ула што Вы можаце мне дапамогуць у дактар
анцкай пр
ацы, ці г
эта пр
аўда?
- Так, я маг
у Вам дапамагч
ы, праш
у пайсьц
і за мною.
Spoiler
- Dzień dobry! Profesor Bortnowski?
- Dzień dobry! Tak, to ja. W czym mogę pani pomóc?
- Słyszałam, że pan może mi pomóc w pracy doktoranckiej, czy to prawda?
- Tak, mogę pani pomóc, proszę pójść za mną.
Граматыка
Odmiana zaimka Я (Ja):
(https://cdn.discordapp.com/attachments/397185596553953281/424351512836177923/unknown.png)
Póki co będę wykorzystywać słownik Walerii Żdanowicz co do leksyki (http://kamunikat.org/k_slouniki.html?pubid=2494), jak i Książkę Bronisława Taraszkiewicza do gramatyki (http://knihi.com/Branislau_Taraskievic/Bielaruskaja_hramatyka_dla_skol.html#1), potem ewentualnie poszerzę o notatki ze studiów.
O!
Ładnie, ciekawie się zapowiada. Może na zaniknięcie tego ы w ываць będę patrzył przez palce. A jedyne, czego mi tu braknie, to pokazanie różnicy między taraszkiewiczą a narkomanówką.
No właśnie, też bym chciał zobaczyć czym się różni to taraszkiewica od pisma narkomanów.
Zapowiada się bardzo ciekawie.
Jaka jest różnica pomiędzy лекцыя a урок? Nie możecie się zdecydować czy chcecie polonizm czy rusycyzm? xD
Co do narkamauki to tu (https://be-tarask.m.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%86%D1%8B%D0%B9%D0%BD%D1%8B_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BF%D1%96%D1%81) jest chyba dobrze opisane. W ogóle z tego co widzę, nazywanie tego reformą ortografii to niedopowiedzenie, toż to kompletna rusyfikacja języka jest!
Лекцыя jest generalnie rzadko używana z tego co mi się wydaje ale w oficjalnej gramatyce Taraszkiewicza z 1929 właśnie to słowo jest stosowane no i w narkomówce nie występuje dlatego dałem oba. Co do narkomówki, w przyszłości postaram się wypisać po polsku różnice. A różnica to pochodzenie i rodzaj, jest coś takiego jak synonim. xd Лекцыя to oczywiście polonizm.
Edit:Dobra internet wyświetla bardzo dużo tych lekcyj ale urok i tak chyba popularniejsze. xd
Bardzo się cieszę, że zacząłeś ten kurs, mam ino nadzieję, że nie skończy się jak z innymi, które dość szybko się kończą.
Cytat: マシオJęzyk litewski (Літоўская мова) jest to język wschodniosłowiański występujący na Białorusi jak i wszystkich krajach sąsiednich, który obecnie znany jest głównie pod nazwą języka białoruskiego (Беларуская мова). Na przestrzeni wieków nazywany był także językiem krywickim (Крывіцкая мова), wielkolitewskim (Вялікалітоўская мова) czy prostym (Простая мова/Па просту).
Zapomniałeś o
tutejszym.
Cytat: マシオCo do narkomówki, w przyszłości postaram się wypisać po polsku różnice.
Przyłączam się do wcześniejszej formy - chętnie poczytam coś w łacince o tej reformie (ehh nie byłby to dla nich najlepszy, kompromisowy wariant?).
Tutejsi to nazwa społeczności, nie języka. Mówili па-просту. A co do kursu to nie zamierzam go porzucać ale do wakacji lekcje będą dość rzadko z uwagi na ograniczone zasoby czasu.
Заняткі 1
Націск
Akcent w języku litewskim jest ruchomy i swobodny. Oznacza to, że może się on różnić w zależności od wyrazu bądź jego odmiany. Każde nieakcentowane O i Jo przechodzi w A i Ja, podobnie jak w języku rosyjskim, jednak w odróżnieniu od niego, przejście to jest zapisywane. W praktyce oznacza to, że każde Оо і Ёё jest zawsze pod akcentem i nie ma potrzeby go zaznaczać. Zaznaczenie złego akcentu może spowodować zmianę znaczenia np. мук
а - mąka, ale м
ука - męka, плач
у - płacę, ale пл
ачу - płaczę.
Граматычныя словы
Склад - Sylaba
Сказ - Zdanie
Л
ітара - Litera
Адзіночны лік - Liczba pojedyńcza
Множны лік - Liczba mnoga
П
арны лік - Liczba podwójna
Асабовы займ
еньнік - zaimek osobowy
Мужч
ынскі род - rodzaj męski
Жаночы род - rodzaj żeński
Ні
які род - rodzaj nijaki
Прыдатныя звароты
Ці можаш паўтар
ыць? - Czy możesz powtórzyć?
Паўтар
ыце, кал
і л
аска. - Powtórzy pan/pani, jeśli można? Proszę, niech pan/pani powtórzy.
Як б
удзе на літоўскай мове ...? - Jak będzie ... w języku litewskim?
Што зн
ачыць ... на літоўскай мове? - Co znaczy ... w języku litewskim?
Праб
ачце, я не разум
ею. - Wybaczcie/Wybaczy pan/pani/przepraszam, ja nie rozumiem.
Праб
ачце, я не пасьпяв
аю - Wybaczcie/etc., ja nie nadążam.
Як цяб
е/Вас зав
уць/кл
ічуць? - Jak się nazywasz? Jak pan/pani się nazywa?
Мян
е зав
уць/кл
ічуць ... - Nazywam się ...
Колькі таб
е/Вам гадоў? - Ile masz lat? Ile ma pan/pani lat?
Мян
е ... год/гад
ы/гадоў. (год - 1, гад
ы - 2,3,4, гадоў - 5+) - Mam ... lat.
Дз
якую. - Dziękuję
Я вуч
уся літоўскай мове. - Uczę się języka litewskiego.
Я вывуч
аю літоўскую мову. - Uczę się języka litewskiego.
Добры дзень! - Dzień dobry! (południe)
Добрай р
аніцы! - Dzień dobry! (rano)
Добры в
ечар! - Dobry wieczór!
Дабр
анач! - Dobranoc!
Да пабач
эньня! - Do widzenia!
Быв
ай! - Bywaj!
Прывіт
аньне!* - Hej!
Здароў!* - Cześć!
Віт
аю!* - Witam!
*wszystko to tłumaczenie przypadkowe, niedosłowne, no może poza witam, każde z wyżej wymienionych to po prostu nieformalne powitanie.
Прыметнік
Przymiotnik kończy się w zależności od rodzaju jak i liczby mnogiej, więc podobnie jak w polskim.
R. męski l. poj. kończy się na -і/-ы np. вял
ікі (pol. wielki), с
умны (pol. smutny), с
іні (pol. niebieski), стар
ы (pol. stary)
R. żeński l. poj. kończy się na -ая/-яя jeśli męski kończy się na -і chyba, że przed nim było к, г lub х, wtedy kończy się na -ая np. вял
ікая, с
умная, с
іняя, стар
ая.
R. nijaki l. poj. kończy się na -ае/-яе jeśli męski kończy się na -і chyba, że przed nim było к, г lub х, wtedy kończy się na -ае. Jeśli akcent pada na ostatnią literę kończy się na -ое np. вял
ікае, с
умнае, с
іняе, старое.
L. mnoga kończy się na -ыя/-ія np. вял
ікія, с
умныя, с
інія, стар
ыя.
Cytat: マシオ w Marzec 16, 2018, 01:01:56
Tutejsi to nazwa społeczności, nie języka. Mówili па просту. A co do kursu to nie zamierzam go porzucać ale do wakacji lekcje będą dość rzadko z uwagi na ograniczone zasoby czasu.
A to chyba, że! :D
Dowiedziałem się dziś, że лекцыя oznacza generalnie wykład i choć zdarza się w znaczeniu lekcji jest to jednak dość rzadkie, zaś polska lekcja to zwykle урок czy też заняткі. Zmieniam więc tytuł na bardziej jednoznaczne заняткі (dosłownie - zajęcia) za radą profesorki będącą ekspertem od tej mowy. Kolejna lekcja zaś pojawi się podczas wolnego tygodnia majowego.
Urok <3
Cytat: マシオ w Kwiecień 26, 2018, 20:33:51
Dowiedziałem się dziś, że лекцыя oznacza generalnie wykład i choć zdarza się w znaczeniu lekcji jest to jednak dość rzadkie, zaś polska lekcja to zwykle урок czy też заняткі. Zmieniam więc tytuł na bardziej jednoznaczne заняткі (dosłownie - zajęcia) za radą profesorki będącą ekspertem od tej mowy. Kolejna lekcja zaś pojawi się podczas wolnego tygodnia majowego.
Лекція w znaczeniu "wykład" to i w rosyjskim istnieje, więc wydaje mi się, ze takie zawężenie znaczenia może być wpływem rosyjskim.
Nie kwestjonuję autorytetu twojej profesorki, ale być może ma jakieś "narkomauskie" nawyki.
Nigdzie nie napisałem, że Лекцыя nie oznacza polskiej lekcji nigdy, jeno, że jest to raczej rzadkie, więc dla lepszego zrozumienia wybrałem заняткі by nie było nieporozumień jak dojdzie do rozmowy na Białorusi. Choćby Taraszkiewicz pokazuje, że polskie znaczenie też u niej bywa. Nawet jeśli to rusycyzm to najważniejszym jest nauczyć się języka, a nie cofać każdy wpływ rosyjski. Jeśli ten rusycyzm zaszedł naturalnie i nie jest wpływem narkamauki, a istniał już w taraszkiewicy nie widzę w nim nic złego. Nie popadajmy w skrajny puryzm, taraszkiewica jest wystarczająco litewska. Wpływy obcych języków są czymś naturalnym. Przy czym jeśli coś jest rusycyzmem to урок. Заняткі są jak najbardziej litewskie. ;)
To zależy co pojmować jako "naturalne" - to, że język zanika też jest w pewien sposób naturalne. Ta rusyfikacja odbywała się stopniowo - nie wbito jej ludziom młotkiem do głów w tydzień. Ale tak myśląc, to można zaakceptować wszystko i nie robić nic.
A chyba chodzi o to, żeby ten ruski tynk zdrapywać...
Ale Заняткі to nie jest rusycyzm i nigdzie nie przeczę, że Лекцыя ma dwa znaczenia. Jak kiedyś zrobię temat leksykalny o szkole/nauce to w tłumaczeniu wpiszę zarówno wykład jak i lekcja. Nie przesadzajmy też w drugą stronę bo wyjdzie nam drugi bałtolitewski po "reformie". A owa profesorka używa taraszkiewicy prywatnie i jak tylko może, więc jednak bym jej wierzył.
Заняткі 2
Знадворныя пачуцьцi
Знадворныя пачуцьц
i - Zmysły zewnętrzne
Зрок - Wzrok
Слух/слых - Słuch
Нюх - Węch
Смак - Smak
Дотык - Dotyk
Пачуцьц
ё - Uczucie/zmysł
Б
ачыць - Widzieć
Глядз
ець - Patrzeć
Чуць - Słyszeć
Сл
ухаць - Słuchać
Н
юхаць - Wąchać
Смакав
аць - Smakować
Есьці - Jeść
Піць - Pić
Датык
аць - Dotykać
Адчув
аць - Czuć
Кабзар
Przeczytaj poprawnie wiersz:
Ой в
ецер шум
iць, ой в
ецер г
удзе, а ц
ераз поле чалав
ек iдз
е! Ой полем iдз
е i штось ён няс
е, i хлопец яго за рук
у вядз
е. Ой праз поле хлопец ст
арца за рук
у вядз
е! Як
i г
эта ст
арац з хлопцам iдз
е? То кабз
ар iдз
е i кобзу няс
е, а хлопец за рук
у к вёсцы вядз
е. У вёску прыйшоў, на пр
ызбу сеў i ц
iха людзём сьпяв
анку зап
еў. Укр
уг л
юдзi ста
яць, на ст
арца глядз
яць, бо да душ
ы б
едным людз
ям зап
еў. Галавою добрым людзём кiўн
е, гр
удку стар
ую шырока надзьм
е, у стр
уны утн
е, слова дабяр
э i п
есьню стар
ую сьв
ету пя
е.
(К. Каганец)
Tłumaczenie:
Spoiler
Oj wiatr szumi, oj wiatr gani, a poprzez pole człowiek idzie! Oj polem idzie i coś on niesie, i chłopiec jego za rękę wiedzie. Oj przez pole chłopiec starca za rękę wiedzie! Jaki to starzec z chłopcem idzie? To kobzarz idzie i kobzę niesie, a chłopiec za rękę ku wiosce wiedzie. Do wioski przyszedł, na przyzbę siadł i cicho ludziom zaśpiewał piosenkę. Wokół ludzie stoją, na starca patrzą, bo do duszy zaśpiewał biednym ludziom. Głową dobrym ludziom kiwnie, pierś starą szeroko nadmie, w struny uderzy, słowa dobierze i pieśń starą światu śpiewa.
(K. Kahaniec)
Яканьне
Jakanie jest to przejście każdego nieakcentowanego Е i Ё w Я jeśli kolejna (a więc pierwsza po naszym Е lub Ё) sylaba jest akcentowana np. з
елень — зял
ёны, дз
ень — дзян
ёк. W wyrazach pochodzenia obcego jakanie zazwyczaj nie występuje np. зэф
ір, сэрв
із.
Аканьне
Akanie jest to przejście każdego nieakcentowanego О i Э w А np. в
ойска — вайск
овец, р
эчка — рачн
ы. W wyrazach obcego pochodzenia akanie zazwyczaj nie występuje np. дэкр
эт, рэс
урсы (zasoby).
Заняткі 3
Практыкаваньне 1
А. 1. Якое слова абазнач
ае прадм
ет у так
iм ск
азе: вострая кас
а злам
алася?
(Jakie słowo oznacza przedmiot w takim zdaniu: ostra kosa złamała się?)2. Што тут ск
азана аб кас
е?
(Co tu zostało powiedziane o kosie?)
3. Назав
i колькi прадм
етаў, што знаходзяцца ў х
аце, на в
улiцы, у полi.
(Nazwij ile przedmiotów znajduje się w chacie, na ulicy, na polu. (patrz na listę niżej))4. Што м
аюць супольнага вось так
iя прадм
еты:
(Co mają wspólnego takie przedmioty:)а) малако, сьнег, ц
укар
(mleko, śnieg, cukier)б) вуг
альле, чарн
іла, с
ажа
(kupa węgla, atrament, sadza)в) клубок,
яблык, яйко
(kłębek, jabłko, jajko)г) ал
ей, вад
а, квас
(olej, woda, kwas chlebowy)д) сонца, м
есяц, л
ямпа
(słońce, księżyc, lampa)е) к
амень, мур, косьць
(kamień, mur, kość)ж) нож, кас
а, бр
ытва
(nóż, kosa, brzytwa)з) шп
ілька, ш
ыла, штык
(szpilka, szydło, bagnet)і) сьнег, лёд
(śnieg, lód)к) агонь, сонца
(ogień, słońce)л) ц
укар, мёд
(cukier, miód)м) пук, с
ена
(pęk, siano)Адк
аз
(odpowiedź):
Spoiler
3. у хаце - дваццаць чатыры (24), на вуліцы - восем (8), у полі - дзевяць (9)
4. а) колер (беласьць), б) колер (чорнасьць), в) форма - kształt (кругласьць - okrągłość), г) вадкасьць - ciecz, д) сьветласьць - jasność, е) цьвёрдасьць - twardość, ж) вострасьць - ostrość, з) тонкасьць - cienkość, і) халоднасьць - zimność, к) гарачасьць - gorącość, л) салодкасьць - słodkość, м) мяккасьць - miękkość
5. Што супольнага м
аюць чалав
ек, жывёлiна й расьц
iна (расьл
іна)? Цi ян
ы кормяцца, раст
уць, памiр
аюць р
азам? (
Co wspólnego mają człowiek, zwierzę i roślina? Czy oni żywią się, rosną, umierają razem?)а) Асабл
iвасьцi прадм
етаў. Усё, што можам заўв
ажыць у прадм
етах i што можам аб iх сказ
аць, г
эта - асабл
iвасьцi прадм
етаў, напр
ыклад: востры, б
елы, чорны, кр
углы; сядз
iць, ляц
iць, сьв
ецiць, гр
эе, колецца i г.д.
(Cechy przedmiotów. Wszystko, co możemy zauważyć w przedmiotach i o nich powiedzieć, to cechy przedmiotów, na przykład: ostry, biały, czarny, okrągły; siedzi, leci, świeci, grzeje, kłuje itp.)б) Аж
ыўленыя i неаж
ыўленыя прадм
еты. Да аж
ыўленых прадм
етаў залiч
аем людз
ей, жывёлiну i расьц
iну; да неаж
ыўленых - р
эчы i з'
явiшчы. Чалав
ек, дзяўч
ына, конь, курап
атка; дуб, васiл
ек (валошка), грыб - г
эта прадм
еты аж
ыўленыя. Р
эчы, як стол, кн
iжка; з'
явiшчы, як дождж, б
ура, мал
анка - прадм
еты неаж
ыўленыя.
(Ożywione i nieożywione przedmioty. Do ożywionych przedmiotów zaliczamy ludzi, zwierzęta i roślinność; do nieożywionych - rzeczy i zjawiska. Człowiek, dziewczyna, koń, kuropatwa; dąb, chaber, grzyb - są to przedmioty ożywione. Rzeczy, jak stół, książka; zjawiska, jak deszcz, burza, błyskawica - przedmioty nieożywione)Б. 1. Перапiс
аўшы, падчыркн
i (падкр
эсьлі) словы, што азнач
аюць асабл
iвасьцi прадм
етаў:
(Przepisawszy, podkreśl słowa, jakie oznaczają cechy przedmiotów:)Дажджав
ая вад
а нясм
ачная. Сёлета год урадж
айны. Мал
енькi Сьцёпка чыт
ае цiк
авую кн
iжку. Моцна сьпiць шырокая рак
а. Ужо i халодная восень прышл
а. Золата i ў попеле вiд
аць. Абмiр
аюць на зiм
у i вуж
акi, i ж
абы, i
яшчаркi. Дуд
ар дудар
у дарм
а гр
ае. Адзiн хлеб прыедлiў.
(Deszczowa woda jest niesmaczna. Corocznie rok jest urodzajny. Maleńki Szczepanik czyta ciekawą książkę. Mocno śpi szeroka rzeka. Już i zimna jesień przyszła. Złoto i w popiele widać. Obumierają na zimę i węże, i żaby, i jaszczurki. Dudarz dudarzowi za darmo gra. Jednemu i chleb się przeje.)2. Перапiс
аўшы, падчыркн
i прадм
еты аж
ыўленыя простай р
ыскай (____), неаж
ыўленыя пакруч
астай (,,,,,,,,,).
(Przepisawszy, podkreśli przedmioty ożywione prostą kreską, nieożywione krętą)НА ПРАДВЕСЬНЕ. (NA PRZEDWIOŚNIE)
Р
ушыўся сьнег. Зашум
ела вад
а. Раскав
алiся р
экi ад лёду. Лынула вон зiмава
я вад
а. Сонца прыносiць цяпло i пагоду. Ш
умныя п
есьнi iгр
аюць ляс
ы. Зморана тр
ушанкай у хлявох адзыв
аецца р
ыкам скац
iнка. Конiкi ў ст
айнях iрж
аць пры жлабох. Бац
ян праляц
еў над адр
ынкай. Будз
iцца посьле (у літарат
урнай мове - пасьл
я - тут па-лагойску) зiмовага сну па хац
iнках люд працав
iты; скоранька ц
ягне сах
у, баран
у, глядз
iць - ш
ыны на колах цi зьб
iты.
(Ruszył się śnieg. Zaszumiała woda. Uwolniły się rzeki od lodu. Oto popłynęła zimowa woda. Słońce przynosi ciepło i piękną pogodę. Lasy grają szumne pieśni. Zmorzona sianem w chlewach odzywa się rykiem krówka. Koniki w stajniach rżą przy żłobach. Bocian przeleciał nad ordynką. Budzi się po śnie zimowym w chateczkach lud pracowity. Szybciutko ciągnie sochę, strug, patrzy - czy szyny na kołach nie są zbite.)
Заняткі 4
Слоўнічак выпадковых слоў
Чыт
аць? Г
эта так проста! - Czytać? To takie proste!
дай - daj
даў - dał
дал
а - dała
кій - kij
ехаць - jechać
ясны - jasny
сьв
етлы - jasny (kolor)
л
юты - luty
конь - koń
косьць - kość
госьць - gość
сьнег - śnieg
сьмех - śmiech
сьц
ежка - ścieżka
тлушч - tłuszcz
мёд - miód
боль - ból
соль - sól
гняздо - gniazdo
чорны - czarny
шкад
а - szkoda
зь
есьці - zjeść
зьеў - zjadł
зь
ела - zjadła
зьезд - zjazd
мець - mieć
меў - miał
м
ела - miała
ляж
аць - leżeć
ляп
іць - lepić
выяждж
аць - wyjeżdzać
дзяўч
ына - dziewczyna
піць - pić
п'ю - piję
біць - bić
б'ю - biję
гусь - gęś
шч
асьце - szczęście
цяж
ар - ciężar
густ
ы - gęsty
ч
асты - częsty
цял
я - cielę
дуб - dąb
дуб
ы - dęby
зуб - ząb
з
убы - zęby
серад
а - środa
золата - złoto
балота - bagno, błoto
варона - wrona
сарока - sroka
бяроза - brzoza
тры - trzy
в
ерыць - wierzyć
м
ерыць - mierzyć
прыб
егчы - przybiec
прыл
егчы - przylec
прытул
іцца - przytulić się
перакан
ацца - przekonać się
прытрым
аць - przytrzymać
разум
ець - rozumieć
Скорагаворка
скора + гавар
ыць = скорагаворка
скр
учваць - skręcać
яз
ык - język (w buzi)
skręcać + język = skrętacz języka
скорагаворка = skrętacz języka
скорагаворка = хуткапрамаўлянка = хуткамоўка
х
утка/скора - szybko
mów szybciej! гавары скарэй!Ішла скорагаворка са скорагаварчанятаміЯзык а мова
мова - język (narzędzie do komunikacji)
слова - słowo
яз
ык - język (w buzi)
маўл
еньне - mowa
мова/mowa/język/яз
ык/ozór czy jęzor
літоўская (белар
уская) мова/mowa polska/język polski/-/-
родная мова/mowa ojczysta/język ojczysty/-/-
зам
ежная мова/obca mowa/język obcy/-/-
мову адняло/odjęło mowę/odjęło język/яз
ык адняло/-
ум
ець гавар
ыць і піс
аць на мове/znać język w mowie i piśmie/znać język w mowie i piśmie/-/-
прамова ў сойме/mowa sejmowa/-/-/-
- Ты здаў ісп
ыт?/ - Zdałeś egzamin?/-/-/-
- Безумоўна!/ - Mowa!/-/-/-
-/-/latać z wywieszonym językiem/лётаць з в
ысалапленым языком/latać z wywieszonym ozorem
(https://i.imgur.com/49ncvCp.png) (źródło) (http://kamunikat.org/k_slouniki.html?pubid=2494)
języki ognia - язык
і полымя
język w bucie - язычок у боце
język spustowy - спускав
ы кручок
językoznawca - мовазн
аўца
lingwista - лінгв
іст
poliglota - паліглёт
Cytat: マシオ w Czerwiec 14, 2018, 05:41:19(https://i.imgur.com/49ncvCp.png) (źródło) (http://kamunikat.org/k_slouniki.html?pubid=2494)
To jakieś dank meme? xDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
Jaja se robisz? To ze słownika dla dzieci.
Lista słowników i innych językoznawczych książek i stron litewskich:
Баршчэўскі Лявон - «Польска-беларускі слоўнік: тэрміны, паняцці і назвы з гісторыі і грамадазнаўства» (http://www.zbor.by/polska-belaruski-slounik-terminyi-panyatstsi-i-nazvyi-z-gistoryii-i-gramadaznaustva/)
Белорусско-русский словарик (тарашкевица) (http://wikilivres.ru/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BA_(%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%86%D0%B0))
Ніна Баршчэўская - Беларуская эміграцыя - абаронца роднае мовы (http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=482)
Ян Станкевіч - Вялікалітоўска-расійскі слоўнік (http://knihi.com/Jan_Stankievic/Bielorussko-russkij_Vielikolitovskij-russkij_slovar.html#1)
Ждановіч Валерыя - Слоўнік для дзяцей (http://kamunikat.org/k_slouniki.html?pubid=2494)
Браніслаў Тарашкевіч - Беларуская граматыка для школ (http://knihi.com/Branislau_Taraskievic/Bielaruskaja_hramatyka_dla_skol.html#1)
Слоўнік (http://slounik.org/)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (http://knihi.com/none/Etymalahicny_slounik_bielaruskaj_movy_zip.html)
Цыхун Г.А. (гал. рэд.) Этымалагічны слоўнік беларускай мовы. Т. 12 (https://www.twirpx.com/file/2157033/)
Слоўнік беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча (http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=19902)
Nina Barszczewska i Mirosław Jankowiak - Dialektologia białoruska (https://www.academia.edu/2533586/Dialektologia_bia%C5%82oruska)
Старабеларускі лексікон (https://old_belarusian.academic.ru/)
Скарнік (https://www.skarnik.by/)
Хвалей Я.I., Шарпіла У.В. Слоўнік лексічных формаў (сінонімы, амонімы, антонімы, паронімы, амографы, амафоны) (http://www.studmed.ru/hvaley-yai-sharpla-uv-slonk-lekschnyh-forma-snonmy-amonmy-antonmy-paronmy-amografy-amafony_c6fd16b3236.html)
Аліна Ваўранюк - Лемантар - Падручнік па беларускай мове для 2 класа (https://pieramoha.org/artykuly/liemantar-padrucznik-pa-bielaruskaj-movie-dlia-2-klasa)
Баярын Міхаіл. Уводзіны ў традыцыйны санскрыт. (https://www.twirpx.com/file/2608856/)
Заняткі 5
Народ, Мова, Дзяржава, Суседзі
Narodowości po litewsku Litwinów i narodów sąsiednich:
Ліцьв
ін, літв
ін - Litwin historyczny (lub tylko Białorusin) (po litewsku narody piszemy z małej litery, pierwszy jest z dużej tylko dlatego, że to początek zdania.)
Ліцьв
інка, літв
інка - Litwinka historyczna (lub tylko Białorusinka)
Ліцьв
іны, літв
іны - Litwini historyczni (lub tylko Białorusini)
Літв
а - Litwa historyczna (w narkomówce Літва może odnosić się też do Lietuwy)
Вялікаліцьв
ін, вялікалітв
ін - Wielkolitwin - Białorusin, nazwa proponowana przez Jana Stankiewicza wraz z zamianą nazwy państwa Białoruś na Wielkolitwa
Вялікаліцьв
інка, вялікалітв
інка - Wielkolitwinka - Białorusinka
Вялікаліцьв
іны, вялікалітв
іны - Wielkolitwini - Białorusini
Вялікалітв
а - Wielkolitwa, nazwa proponowana przez Jana Stankiewicza zamiast Białorusi.
Белар
ус - Białorusin, Litwin, który zaakceptował nową nazwę lub nie ma świadomości nazwy starej albo jej nie uznaje.
Белар
уска - Białorusinka
Белар
усы - Białorusini
Белар
усь - Białoruś
Тут
эйшы - Tutejszy, Litwin bez świadomości narodowej.
Тут
эйшая - Tutejsza
Тут
эйшыя - Tutejsi
Крыв
іч - Krywicz, także jedna z proponowanych nazw narodu litewskiego
Крыв
ічка - Krywiczka
Крыв
ічы - Krywicze
Кр
ыўя, Кр
ывія - Krywia, jedna z proponowanych nazw dla dzisiejszej Białorusi
Літоўская мова, руско-літоўская мова, вялікалітоўская мова, ліцьв
інская мова, кр
ыўская мова, кр
ывіцкая мова, па-просту, белар
уская мова - Język litewski (białoruski) (w narkomówce літоўская мова oznacza często język bałtolitewski)
Па-літоўску - Po litewsku
На літоўскай мове - W języku litewskim
Лет
увіс, літовец - Bałtoliwin
Лет
увіска, літоўка - Bałtolitwinka
Лет
увісы, літоўцы - Bałtolitwini
Летув
а - Lietuwa, Bałtolitwa
Лет
увіская мова - Język bałtolitewski
Пал
як - Polak
Полька - Polka
Пал
які - Polacy
Польшча - Polska
Польская мова - Język polski
Укра
інец - Ukrainiec
Укра
інка - Ukrainka
Укра
інцы - Ukraińcy
Укра
іна - Ukraina
Укра
інская мова - Język ukraiński
Рас
еец - Rosjanin
Рас
ейка - Rosjanka
Рас
ейцы - Rosjanie
Рас
ея - Rosja
Рас
ейская мова - Język rosyjski
Лат
ыш - Łotysz
Лат
ышка - Łotyszka
Латыш
ы - Łotysze
Л
атвія - Łotwa
Лат
ыская мова - Język łotewski
Жамойт, жмудз
ін - Żmudzin
Жамойтка, жмудз
інка - Żmudzinka
Жамойты, жмудз
іны - Żmudzini
Жамойць, Жмудзь - Żmudź
Жамойцкая мова/гаворка - Język/dialekt żmudzki
Жыд - Żyd (Współcześnie istnieją zdania jakoby słowo жыд było obraźliwym, jednak są to zdania nieprawdziwe z uwagi, że znegatywienie słowa жыд to zwykła rusyfikacja na polu semantycznym, ergo w prawdziwym języku litewskim jest to słowo całkowicie neutralne co potwierdza fakt iż poświadczone jest już ono w Statutach Litewskich jak i fakt, że bałtolitewskie Żydas pochodzi od lit. жыд. Obecnie forsowane, poprawnepolitycznie słowa to: габр
эй czy яўр
эй.)
Жыдоўка - Żydówka
Ж
ыды - Żydzi
Ідыш - Jidysz
Дзярж
ава, кра
іна - Państwo, kraj
Жых
ар, жых
арка, жыхар
ы - Mieszkaniec, mieszkanka, mieszkańcy
Нас
ельніцтва - Populacja
М
еста, горад - Miasto (Горад w tym znaczeniu doszedł do taraszkiewicy wraz z narkomówką, zalecam używanie места jako słowa tradycyjniejszego)
Мяст
эчка - Miasteczko
Сяло, вёска - Wieś
Вобласьць - Obwód
Раён - Rejon
Стал
іца - Stolica
Ваяводзтва - Województwo
Пав
ет - Powiat
Гм
іна - Gmina
Мяж
а, гран
іца - Granica
В
уліца - Ulica
Дом - Dom
Х
ата - Chata
Гімн - Hymn
Герб - Herb
Сьцяг - Flaga
Р
атуша - Ratusz
Kim jest/był ów Jan Stankiewicz?
CytatВялікаліьвін, вялікалітвін
c umknęło :(
Cytat: Pluur w Sierpień 08, 2018, 22:32:03
Kim jest/był ów Jan Stankiewicz?
CytatВялікаліьвін, вялікалітвін
c umknęło :(
Poprawiłem. Ян Станкевіч.
(https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D0%BD_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87) Możesz sobie zmienić na polski ale mało tam o nim pisze.
Aa dziękuję :D
A tak, k' woli ścisłości, jak będzie Żmudzin?
Жмудзін albo жамойт. Drugie rdzenne oczywiście, pierwsze polonizm.
Masm pytanie: tak naprawdę istnieje w wymowie kontrast między pisanym ,,е" i ,,я" w sylabie nieakcentowanej? Bo na lingvoforum piszą że пявун — певуна obоk пятак — пятака jest to czysto ortograficzne kurwurozjum, gdyż w wymowie jest neutralizacja ,,я" i ,,е".
Kontrast? W sensie, że się inaczej wymawia? Oczywiście, że tak. Co zaś do twoich przykładów - пятак pisze się przez "ja" i po rosyjsku, więc najwidoczniej owa sylaba nie wynika tu z jakania jeno ma podłoże etymologiczne? W końcu pochodzi od пяць, ma więc "ja" w słowie rdzeniu. Пявун to z kolei rusycyzm z racji, że сьпявак byłby typowo litewski przy czym i w tym słowie jest сьпевака z racji zmiany akcentu. Jakanie nie występuje w dopełniaczu ani w piewunie (http://slounik.org/search?dict=&search=%D0%BF%D1%8F%D0%B2%D1%83%D0%BD&x=0&y=0)ani w śpiewaku (http://slounik.org/search?dict=&search=%D1%81%D1%8C%D0%BF%D1%8F%D0%B2%D0%B0%D0%BA&x=32&y=17), zaś co się tyczy piataka to i po litewsku (http://slounik.org/search?dict=&search=%D0%BF%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%BA&x=0&y=0) i po rosyjsku (https://ru.wiktionary.org/wiki/%D0%BF%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%BA) cały czas jest "ja", jednak nie może ono pochodzić od jakania z racji akcentu na trzecią sylabę, jest więc etymologiczne. I nie bardzo rozumiem - jaka neutralizacja "ja" i "je"? To chyba ktoś zrusyfikowany to pisał. "Je" czytasz jak "je", a "ja" jak "ja". W wymowie powinno być tak jak jest napisane. Wymowa jest fonetyczna. Nawet jeśli to narkamauka to tam się tylko nie zapisuje jakania w krótkich wyrazach jak "не" - "ня", które zmieniają się z racji akcentu na pierwszą sylabę wyrazu kolejnego. Te wyrazy w których jakanie powstaje samodzielnie bez kolejnego wyrazu mają je zapisywane nawet w narkamauce. Jeśli źle zrozumiałem pytanie to proszę mnie poprawić.
CytatWymowa jest fonetyczna
Chyba chciałeś napisać pisownia...
Ale zadajesz sobie sprawę (Ty, i wszyscy Małożmudzini), że nie każde słowo, które występuje po rosyjsku, a po polsku już nie, a które znajdziesz w białoruskim, nie jest z automatu rodyjskim zapożyczeniem? Mam wrażenie, że oni naprawdę udają, że białoruski nie wywodzi się od staroruskiego. Jeżeli tak jest, to nie widzę żadnego превосходства mowy narkomanów nad rusyfikacją.
Daruj se te złośliwe przezwisko jak i całokształt, który z resztą zupełnie nic do tegoż pytania nie wnosi. W tamtym poście były zaledwie dwa słowa, a ty już mi zarzucasz uznawanie każdego niepolskiego słowa za rusyfikację.. I skąd to pierdzielenie, że nie uznaje się go za potomka staroruskiego? Wyrywasz jakieś durnoty z kontekstu. Oczywiście, że jest masa spólnych słów z rosyjskimi ale w tym przypadku пець wydaje mi się nowszym. Nawet jeśli to słowo etymologji staroruskiej nie zmienia to faktu, że mogło dawno wyjść z użycia i "wrócić" po paru wiekach wraz z rusyfikacją jak właśnie sądzę. Może mylę się w tym konkretnym przypadku, niemniej cały twój post zupełnie nic nie wnosi do zadanego pytania, także po co się w ogóle wypowiadasz skoro nie masz nic mądrego do powiedzenia. I w ogóle co rozumiesz przez mowę narkomanów? Bo narkomówka to nie tylko zmiana ortografji, to także wyjście z użycia lub zmarginalizowanie wielu słów i zastąpienie ich rosyjskimi. Także o czym ty do mnie rozmawiasz. W ostatnim wieku nastąpiła znaczna rusyfikacja języka i nawet jeśli jakieś słowo jest staroruskie nijak się to ma do tego czy dawno z litewszyzny nie zniknęło, a "ponowny powrót" przez rosyjski to owszem rusyfikacja jeśli tego słowa przez kilka wieków już dawno nie było. No chyba, że nazwałeś tak litewski ogółem - jeśli tak to zostawię to bez komentarza.
Cytat: マシオ w Sierpień 19, 2018, 22:21:36
Daruj se te złośliwe przezwisko jak i całokształt, który z resztą zupełnie nic do tegoż pytania nie wnosi.
Przezwisko było żartobliwe, to Ty masz kij między pośladoma. Jak już w takim tonie chcesz do mnie mówić.
Cytat: マシオ w Sierpień 19, 2018, 22:21:36
W tamtym poście były zaledwie dwa słowa, a ty już mi zarzucasz uznawanie każdego niepolskiego słowa za rusyfikację..
Rozmawiam z Tobą trochę dłużej, jak i też, co może Cię zaciekawić, zajmuję się slawistyką trochę czasu, i moje wrażenie nie jest zbudowane na podstawie dwóch słów, (hehe), a na podstawie podejścia wielu ludzi, próbujących rewitalizować/zachować białoruski. I to wrażenie pozostaje dalej. Nie dziwota, że starając się białoruski oczyścić z rosyjskiego czasami się jest nadgorliwym.
Cytat: マシオ w Sierpień 19, 2018, 22:21:36
I skąd to pierdzielenie, że nie uznaje się go za potomka staroruskiego? Wyrywasz jakieś durnoty z kontekstu.
No to wracamy do tego co mówich:
Cytat: Henryk Pruthenia w Sierpień 19, 2018, 22:03:04
Mam wrażenie, że oni naprawdę udają, że białoruski nie wywodzi się od staroruskiego.
Jak widać, ktoś tu ma problemy z rozumieniem tekstu czytanego. (hehe)
Cytat: マシオ w Sierpień 19, 2018, 22:21:36
Oczywiście, że jest masa spólnych słów z rosyjskimi ale w tym przypadku пець wydaje mi się nowszym. Nawet jeśli to słowo etymologji staroruskiej nie zmienia to faktu, że mogło dawno wyjść z użycia i "wrócić" po paru wiekach wraz z rusyfikacją jak właśnie sądzę. Może mylę się w tym konkretnym przypadku, niemniej cały twój post zupełnie nic nie wnosi do zadanego pytania, także po co się w ogóle wypowiadasz skoro nie masz nic mądrego do powiedzenia.
Ad personam. Hje hje.
A odwołując się do tego co pisałeś, prasłowiańskie *pěti jest jak sama nazwa wskazuje prasłowiańskie, i dodatkowo posiada zachowany pradawny ablaut. Polskie
śpiewać wobec niego jest na pewno neologizmem. To jedno. Drugie, końcówka -un ogólnie w słowiańskich mało żywawa jest, więc stąd też wywnioskowałem, że to jest dość stara formacja słowotwórcza. No i tez rozdźwięk między znaczeniami: jak wywnioskowałem, białoruskie
piawun i
śpiawak to słowa o tym samym znaczeniu, ale no tak się śmiesznie składa, że w rosyjskim
piewunem byś, jak na mój gust, nie nazwał wykonawcę arii, a raczej pijaczka, co się drze w knajpie. Stad miałem dość mocne przesłanki za tym, by twierdzić, że włączył się tryb: polonizm > słowo odziedziczone (jeżeli akuratnie podobne jest do jakiegolwiek rosyjskiego słowa).
Cytat: マシオ w Sierpień 19, 2018, 22:21:36I w ogóle co rozumiesz przez mowę narkomanów? Bo narkomówka to nie tylko zmiana ortografji, to także wyjście z użycia lub zmarginalizowanie wielu słów i zastąpienie ich rosyjskimi.
Przez mowę narkomanów miałem na myśli zgotowaną przez bodajże sowietów ortografię białoruską i śmiesznie przeprowadzoną rusyfikację. Przepraszam bardzo, że uraziłem Twoje nacjonalistyczną dumę wielkiej Białej Rusi®, z której ortografii nawet nie można sobie zażartować.
No i tak jakoś wspominka z życia prywatnego: wszyscy białorusinofile, których znałem przed Tobą, rzeczywiście lubi narkotyki. Pewnie przypadek, ale kto wie? Jak już na taką nutę schodzimy?Cytat: マシオ w Sierpień 19, 2018, 22:21:36Także o czym ty do mnie rozmawiasz. W ostatnim wieku nastąpiła znaczna rusyfikacja języka i nawet jeśli jakieś słowo jest staroruskie nijak się to ma do tego czy dawno z litewszyzny nie zniknęło, a "ponowny powrót" przez rosyjski to owszem rusyfikacja jeśli tego słowa przez kilka wieków już dawno nie było. No chyba, że nazwałeś tak litewski ogółem - jeśli tak to zostawię to bez komentarza.
No iks de.
Podsumowując: przekonałeś mię, że rzeczywiście miałem rację. Białoruscy nacjonaliści, czyściciele języka, to najprawdopodobniej osoby, które przekładają polonizm, czy jakiekolwiek tam zapożyczenie, nad słowo, które przypadkiem brzmi podobnie do rosyjskiego. I nie widzę w tym dalej żadnej różnicy między wymyśloną czy nie rusyfikacją.
CytatDaruj se te złośliwe przezwisko jak i całokształt, który z resztą zupełnie nic do tegoż pytania nie wnosi.
Przezwisko było żartobliwe, to Ty masz kij między pośladoma. Jak już w takim tonie chcesz do mnie mówić.
Niezbyt to dla mnie żartobliwe, pokazuje raczej brak szacunku z twojej strony i proszę daruj sobie to "spinanie pośladów". W rzeczowej rozmowie o Rosjanach nie nazwałbym ich
Moskalami czy też tym bardziej
Kacapami bo to zwyczajny brak dobrego smaku.
CytatCytat: マシオ w 19 sie 2018, 22:21:36
W tamtym poście były zaledwie dwa słowa, a ty już mi zarzucasz uznawanie każdego niepolskiego słowa za rusyfikację..
Rozmawiam z Tobą trochę dłużej, jak i też, co może Cię zaciekawić, zajmuję się slawistyką trochę czasu, i moje wrażenie nie jest zbudowane na podstawie dwóch słów, (hehe), a na podstawie podejścia wielu ludzi, próbujących rewitalizować/zachować białoruski. I to wrażenie pozostaje dalej. Nie dziwota, że starając się białoruski oczyścić z rosyjskiego czasami się jest nadgorliwym.
Owszem slawistyką się zajmujesz ale o litewskim bezpośrednio za wiele nie wiesz jak i nie znasz języka. Sam z resztą przyznałeś wcześniej, że nie wiedziałeś o podziale na narkomówkę i taraszkiewicę. Wątpię tym samym czy wiesz jakie to konkretne słowa do tej mowy doszły w ubiegłym wieku. Myślałem, że ta uwaga była skierowana konkretnie do mnie, nie do większego grona ludności. Nie mnie wiedzieć z kim rozmawiasz.
CytatCytat: Henryk Pruthenia w 19 sie 2018, 22:03:04
Mam wrażenie, że oni naprawdę udają, że białoruski nie wywodzi się od staroruskiego.
Jak widać, ktoś tu ma problemy z rozumieniem tekstu czytanego. (hehe)
Ależ nie mam problemu z czytaniem ze zrozumieniem. Skoro masz takie wrażenie to z czegoś musi ono wynikać, a nie być wyssanym z palca. Jak sam napisałeś są osoby, które najwyraźniej tak udają ale nijak się to ma do poważnych środowisk akademickich. Osoba udająca, że staroruski nie jest przodkiem litewskiego na starcie się kompromituje.
CytatCytat: マシオ w 19 sie 2018, 22:21:36
Oczywiście, że jest masa spólnych słów z rosyjskimi ale w tym przypadku пець wydaje mi się nowszym. Nawet jeśli to słowo etymologji staroruskiej nie zmienia to faktu, że mogło dawno wyjść z użycia i "wrócić" po paru wiekach wraz z rusyfikacją jak właśnie sądzę. Może mylę się w tym konkretnym przypadku, niemniej cały twój post zupełnie nic nie wnosi do zadanego pytania, także po co się w ogóle wypowiadasz skoro nie masz nic mądrego do powiedzenia.
Ad personam. Hje hje.
A odwołując się do tego co pisałeś, prasłowiańskie *pěti jest jak sama nazwa wskazuje prasłowiańskie, i dodatkowo posiada zachowany pradawny ablaut. Polskie śpiewać wobec niego jest na pewno neologizmem. To jedno. Drugie, końcówka -un ogólnie w słowiańskich mało żywawa jest, więc stąd też wywnioskowałem, że to jest dość stara formacja słowotwórcza. No i tez rozdźwięk między znaczeniami: jak wywnioskowałem, białoruskie piawun i śpiawak to słowa o tym samym znaczeniu, ale no tak się śmiesznie składa, że w rosyjskim piewunem byś, jak na mój gust, nie nazwał wykonawcę arii, a raczej pijaczka, co się drze w knajpie. Stad miałem dość mocne przesłanki za tym, by twierdzić, że włączył się tryb: polonizm > słowo odziedziczone (jeżeli akuratnie podobne jest do jakiegolwiek rosyjskiego słowa).
Nie ma tu zupełnie nic ad personum. Pytanie Wedyowisza było odnośnie kontrastu między "ja" i "je". Twój post nijak się do tego nie ma. Zarzucasz mi tylko jakieś bezpodstawne twierdzenie iż uważam jakoby, że wszystko co jest w rosyjskim to rusyfikacja co jest nieprawdą. I teraz ty jesteś osobą, która nie przeczytała ze zrozumieniem. Oczywiście, że пець to słowo prasłowiańskiego pochodzenia ale powtarzam - mogło parę wieków temu zaniknąć. Jeśli jakieś słowo, które było w starolitewskim/ruskim, a potem zanikło wraca przez rosyjski w ubiegłym wieku to to już jest rusyfikacja bo te słowo znikło i nie ma znaczenia, że jest prasłowiańskie. Jeśli go nie używano i nagle wróciło po paru wiekach to to już nie jest słowo stare, rdzenne temu językowi. Jak pisałem, mogłem się mylić co do tego konkretnego słowa. A czemu przedkładam polonizm nad "rusycyzm"? Temu, że polonizmy dochodziły naturalnie dlatego jest to słowo pewniejsze, w takim co jest zarówno w rosyjskim trudniej już o pewność czy to słowo stare czy nowe.
CytatCytat: マシオ w 19 sie 2018, 22:21:36
I w ogóle co rozumiesz przez mowę narkomanów? Bo narkomówka to nie tylko zmiana ortografji, to także wyjście z użycia lub zmarginalizowanie wielu słów i zastąpienie ich rosyjskimi.
Przez mowę narkomanów miałem na myśli zgotowaną przez bodajże sowietów ortografię białoruską i śmiesznie przeprowadzoną rusyfikację. Przepraszam bardzo, że uraziłem Twoje nacjonalistyczną dumę wielkiej Białej Rusi®, z której ortografii nawet nie można sobie zażartować.
No i tak jakoś wspominka z życia prywatnego: wszyscy białorusinofile, których znałem przed Tobą, rzeczywiście lubi narkotyki. Pewnie przypadek, ale kto wie? Jak już na taką nutę schodzimy?
Cytat: マシオ w 19 sie 2018, 22:21:36
Także o czym ty do mnie rozmawiasz. W ostatnim wieku nastąpiła znaczna rusyfikacja języka i nawet jeśli jakieś słowo jest staroruskie nijak się to ma do tego czy dawno z litewszyzny nie zniknęło, a "ponowny powrót" przez rosyjski to owszem rusyfikacja jeśli tego słowa przez kilka wieków już dawno nie było. No chyba, że nazwałeś tak litewski ogółem - jeśli tak to zostawię to bez komentarza.
No iks de.
Znowu źle zrozumiałeś. Nie chodziło mi o to, że użyłeś nazwy "mowa narkomanów", a o to, że nie byłem pewien co konkretnie pod tą nazwą rozumiesz.
CytatPodsumowując: przekonałeś mię, że rzeczywiście miałem rację. Białoruscy nacjonaliści, czyściciele języka, to najprawdopodobniej osoby, które przekładają polonizm, czy jakiekolwiek tam zapożyczenie, nad słowo, które przypadkiem brzmi podobnie do rosyjskiego. I nie widzę w tym dalej żadnej różnicy między wymyśloną czy nie rusyfikacją.
Dobrze, może niepotrzebnie uznałem пець za słowo "nowsze z Rosji", wydawało mi się, że dawno już wyszło z użycia, tym bardziej, że сьпяваць spotykałem o wiele częściej. Jestem człowiekiem i jak każdy człowiek mogę się pomylić. Nie miałeś żadnej racji przynajmniej co do mnie. W żadnym wypadku nie mam zamiaru oczyszczać języka, nie chcę tylko używać słów, które są ewidentną rusyfikacją z wieku poprzedniego czy czasów najnowszych. Oczywiście, że złe jest wywalanie słów starych na podstawie niesprawdzonego przeświadczenia, że to rusycyzm. Trzeba takie coś wpierw sprawdzić. Niemniej nie rozumiem czemu przedkładanie polonizmów miałoby być złe. Polonizmy doszły naturalnie więc jest pewność co do ich starości. Nie ma nic złego w używaniu polonizmu uznanego w mowie literackiej, na pewno jest to bezpieczne. I mylisz się. Widziałem osoby, które nie lubiły polonizmów albo wręcz wolały już rusycyzmy. W każdym razie proszę mnie do jednego wora z nimi nie dawać.
W każdym razie moja irytacja pochodzi stąd, że zamiast wypowiedzieć się na temat pytania lub nie (jeśli nie znasz odpowiedzi) ty generalnie zarzuciłeś rusofobiczny puryzm. Mówiąc, że to co piszesz jest nie na temat miałem na myśli zadane pytanie, nie cały temat. Ale dobrze, rzeczywiście nie powinienem stwierdzać co jest rusyfikacją gdy nie mam takiej pewności, mój błąd. Po sprawdzeniu widzę, że słowo to z owym znaczeniem poświadczone jest już w 1925 roku. Na przyszłość postaram się uniknąć takich sądów, przyznaję, popełniłem w tej chwili błąd. Dziękuję za zwrócenie uwagi choć mogłeś to zrobić bardziej uprzejmie.
Заняткі 6
Практыкаваньне 2
А. 1. Аб чым гаворыцца ў папярэдняй лекцыi? (O czym była mowa w poprzedniej lekcji?)
2. Як вас завуць па iменi, па прозьвiшчу? (Jak macie na imię i nazwisko?)
3. Цi ваша iмя i вы самi гэта тое самае? (Czy wasze imię i wy to to samo?)
4. Цi вы складаецеся з гукаў, лiтараў? (Czy wy składacie się z dźwięków, liter?)
5. Цi ваша iмя i прозьвiшча маюць цела? (Czy wasze imię i nazwisko ma ciało?)
6. Якая розьнiца памiж намi i нашымi iмёнамi, прозьвiшчамi? (Jaka jest różnica między nami i naszymi imionami, nazwiskami?)
§ 4. Мы самi i нашыя iмёны i прозьвiшчы гэта зусiм розныя рэчы. Мы жывём, ходзiм, думаем, працуем. Iмя i прозьвiшча - гэта толькi назоў. Калi мы iх скажам, то гэта будзе сказанае слова, гук, што пераймаецца слухам; калi-ж мы iх напiшам, то гэта будзе пiсанае слова, лiтары, што пераймаюцца зрокам. (My sami i nasze imiona i nazwiska to zupełnie różne rzeczy. My żyjemy, chodzimy, myślimy, pracujemy. Imię i nazwisko - to tylko nazwa. Jak my je wypowiemy, to to będzie wypowiedziane słowo, dźwięk, który przechwytujemy słuchem; jak my je napiszemy, to to będzie słowo pisane, litery, jakie przechwytujemy wzrokiem.)
7. Цi прадметы неажыўленыя маюць свае назовы? (Czy przedmioty nieożywione mają swoje nazwy?)
8. Якiя бачыш перад сабой прадметы, i як яны называюцца? (Jakie widzisz przed sobą przedmioty, i jak one się nazywają?)
9. Сонца грэе, васiлёк пахне, цукар салодкi, а іхныя назовы цi грэюць, цi пахнуць, цi салодкiя? (Słońce grzeje, chaber pachnie, cukier jest słodki, a ich nazwy czy grzeją, czy pachną, czy są słodkie?)
10. Цi асаблiвасьцi прадметаў маюць свае назовы? (Czy cechy przedmiotów mają swoje nazwy?)
§ 5. Прадметы неажыўленыя маюць свае назовы: сонца, цукар, стол, кнiжка i падоб. Асаблiвасьцi прадметаў маюць таксама свае назовы, напрыклад:
грэе, пахне, саладзее, ламаецца
цёплы, пахкi, салодкi, ломкi.
(Przedmioty nieożywione mają swoje nazwy: słońce, cukier, stół, książka i podobne. Cechy przedmiotów też mają swoje nazwy, na przykład:
grzeje, pachnie, słodzieje, łamie się,
ciepły, pachnący, słodki, łamliwy.)
Б. Перапiсаўшы, падчыркнi назовы прадметаў простай рысай ( ______ ), назовы асаблiвасьцей пакручастай (,,,,,,,,,,,). (Przepisawszy, podkreśl nazwy przedmiotów prostą linią, nazwy cech linią krętą)
Горы рэдка стаяць паасобку. Яны цягнуцца доўгiмi хрыбцiнамi то вышэй, то нiжэй. Памiж гор ляжаць далы, чарнеюць правалы. Густыя туманы поўзаюць па вузкiх горных праходах. Горы часта закрыты тучамi (хмарамі), i толькi ў ясныя днi здалёку вiднеюцца сваiмi сьнегавымi белымi верхалiнамi.
Шмат рэк пачынаецца ад сьнягоў, каторыя растайваюць у горах. Яны цякуць у нiз гаманлiвымi ручаямi й вадаспадамi. Па дарозе падмываюць груды лёду й сьнегу, каторыя часам абвальваюцца ды засыпаюць цэлыя вёскi. (Góry rzadko stoją osobno. One ciągną się długimi łańcuchami to wyżej, to niżej. Pomiędzy górami leżą doły, czarnieją depresje. Gęste mgły pełzają na wązkich, górnych przełęczach. Góry często są zakryte chmurami, i tylko w jasne dni z daleka widać ich śniegowe, białe szczyty. Wiele rzek zaczyna się od śniegów, które roztajają się w górach. One ciekną w dół głośnymi potokami i wodospadami. Po drodze podmywają grudy lodu i śniegu, które czasem zwalają się lub zasypują całe wioski.)
Слоўнічак слоў
слова - słowo
даць слова - dać słowo, dać głos
уз
яць слова - zabrać głos
замовіць слова за каго-н
ебудзь - przemówić za kimś
ні слова, ні паўслова - milczeć, odmawiać odpowiedzi
роднаснае слова - wyraz pokrewny
забр
аць наз
ад сваё слова - cofnąć słowo
слаўцо - słówko
н
азва, назоў - nazwa
ім
я - imię
Як цяб
е зав
уць? - Jak masz na imię?
Мян
е зав
уць Г
аля. - Mam na imię Hala.
прозьвішча - nazwisko
Як в
ашае прозьвішча? - Jak Pan/pani ma na nazwisko?/Jak się Pan/pani nazywa?
дзявочае прозьвішча - nazwisko panieńskie
нехта з прозьвішчам ... - ktoś mający na nazwisko ...
зв
ацца - zwać się
назыв
ацца - nazywać się
Як назыв
аецца г
эты пляц? - Jak się nazywa ten plac?
Мян
е зваць Ір
эна. - Mam na imię Irena.
Як цяб
е зваць? - Jak się nazywasz?
слоўнік - słownik
дав
еднік - poradnik, przewodnik
телефонны дав
еднік - książka telefoniczna
энцыкляп
эдыя - encyklopedia
словазбор - słownictwo
л
ексыка - leksyka
лексыкагр
афія - leksykografia
грам
атыка - gramatyka
пр
авапіс - pisownia
сл
ушнае напіс
аньне - poprawna pisownia
артагр
афія - ortografia
пр
ыказка - przysłowie
пр
ымаўка - powiedzonko
д
умка, погляд - zdanie (odnośnie poglądów)
Я думаю інакш. - Jestem innego zdania.
сказ - zdanie (napisane)
Словы ўтвар
аюць сказ. - Słowa tworzą zdanie.
здань - widmo
фр
аза - fraza
выслоўе - frazes
тэкст - tekst
загаловак - nagłówek
верш - wiersz (utwór poetycki)
вуч
ыць верш на п
амяць - uczyć się wiersza na pamięć
страф
а - strofa
прадэклямав
аць н
екалькі строфаў з "П
ана Тад
эвуша" - deklamować kilka strof z "Pana Tadeusza"
радок - wiersz (linia tekstu)
піс
аць з новага радк
а - pisać od nowego wiersza
л
ітара - litera
знак - znak
Часьціны мовы
назоўнік - rzeczownik
прыназоўнік - przyimek
прым
етнік - przymiotnik
дзеяслоў - czasownik
ліч
эбнік - liczebnik
прыслоўе - przysłówek
Знакі прыпынку
кропка - kropka
двукроп'е - dwukropek
шматкроп'е - wielokropek
кропка з коскай - średnik
коска - przecinek
двукосьсе - cudzysłów
прац
яжнік - myślnik
злучок - łącznik
д
ужкі - nawias
кр
углыя д
ужкі - nawias okrągły
квадр
атныя д
ужкі - nawias kwadratowy
закр
ыць д
ужкі - zamknąć nawias
між
іншым, дар
эчы - nawiasem mówiąc
кл
ічнік - wykrzyknik
выкл
ічнік ("вой!", "далібог!") - wykrzyknienie ("oj!", "dalibóg!")
пыт
альнік - znak zapytania
CytatKontrast? W sensie, że się inaczej wymawia? Oczywiście, że tak. Co zaś do twoich przykładów - пятак pisze się przez "ja" i po rosyjsku, więc najwidoczniej owa sylaba nie wynika tu z jakania jeno ma podłoże etymologiczne?
Sorry, zapomniałem o tym poście. Chodziło mi o to czy jesteś zupełnie pewien że w tej pozycji różnica między е i я nie jest tylko etymologiczna. Jak brzmi to nieakcentowane e? Jak normalne [e] czy takie ,,popadające w i" [tj. [ɪ]) jak rosyjskie? Czy jeszcze inaczej?
Пявун — rusycyzm czy nie, taki sam wzorzec obowiązuje w innych wyrazach (choćby пярун).
W dialektach wszędzie jest tak samo, czy jakanie bywa szersze?
Może brzmię podejrzliwie, ale jest to ciekawe ze względu na złożoność tej redukcji samogłosek i odwrotność wobec rosyjskiego, w którym samogłoska 2 pozycje przed akcentem jest bodajże jeszcze bardziej zredukowana niż ta w sylabie przedakcentowej. Nie mówię, że taki system nie mógł się wykształcić, w końcu może być akcent poboczny na co 2 sylabie który zapobiegł zmieszaniu w tej pozycji.
Tak, "е" to zawsze je. (oczywiście pomijając "e" po л) Cyrylica jest fonetyczna więc zawsze się pisze я gdy słychać "ja". Być może w tym słowie jest jakiś wyjątek skoro na lingvoforum tak napisali? Jakanie różni się oczywiście w zależności od dialektów, tak samo jak akanie. Najbardziej różni się w gwarach północnych połockich i witebskich. Tam я przechodzi w і, a а w coś zredukowanego, takie jakby bardzo krótkie ы. Wialikaja tamże będzie Wilikaja, wada stanie się w'da. Po litewsku jest trochę o północno-wschodnich dialektach ale mało (https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0-%D1%9E%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96_%D0%B4%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B). Jeśli umiesz rosyjski to tam jest o wiele więcej wyjaśnione północno-wschodnie gwary (https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BE-%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0), gwara połocka (https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%BF%D0%B0_%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2), gwara witebsko-mohylewska (https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D1%91%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%BF%D0%B0_%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2).
Tu masz mapkę akania i jakania w zależności od regjonu:
Spoiler
(https://i.imgur.com/K9YwzZT.jpg)