Nederlands met Koekiemonster

[CookieMonster93]

Zapomniałem dodać, że przymiotniki dla rzeczowników w liczbie mnogiej zachowują się tak samo jak w przypadku rodzaju męskiego i żeńskiego. :-)
np. lelijke vrouwen, de lelijke vrouwen.

Les 7 - Zaimków ciąg dalszy

Zaimki dzierżawcze

Osoba	Zaimek dz. w formie akcentowanej	Zaimek dz. zredukowany	Nieformalna forma skrócona
ik	mijn [mɛin]	mijn [mən]	m'n (nieform. dla wymowy [mən])
je/jij	jouw [jɑu]	je [jə]	-
u	uw [yw] lub [yβ]	-	-
hij	zijn [zɛin]	zijn [zən]	z'n (nieform. dla wymowy [zən])
ze/zij	haar [ha:r]	-	d'r [dər] lub 'r [ər]
het	zijn [zɛin]	zijn [zən]	z'n (nieform. dla wymowy [zən])
we/wij	ons [ɔns] / onze [ˈɔnzə]*	-	-
jullie	jullie [ˈjʏli]	-	-
ze/zij	hun [hʏn]	-	-

*ons - używamy przed słowami w rodzaju nijakim w liczbie pojedynczej
onze - r. męski i żeński w liczbie pojedynczej oraz liczba mnoga

Zaimki w przypadku zależnym, czyli (głównie) tam, gdzie nie są podmiotami

Osoba (forma "podstawowa")	Zaimek w formie akcentowanej	Zaimek zredukowany	Nieformalna forma skrócona
ik	mij [mɛi]	me [mə]	-
je/jij	jou [jɑu]	je [jə]	-
u	u [y]	-	-
hij	hem [hɛm]	-	'm [əm]
het	het [hɛt]	het [ət]	't [ət]
ze/zij	haar [ha:r]	-	d'r [dər]
we/wij	ons [ɔns]	-	-
jullie	jullie [ˈjʏli]	-	je [jə]
ze/zij	hun [hʏn] / hen [hɛn] / ze [zə]*	-	ze [zə]

HEN / HUN / ZE

HEN:
— zawsze po przyimkach (met hen, aan hen, over hen, etc.) oraz w dopełnieniu bliższym (nie-Celownik)

HUN:
— nigdy po przyimkach oraz w dopełnieniu dalszym (Celownik) np.
Hun kan je wel vetrouwen. (Im - możesz - ty - (potwierdzenie) - zaufać)
Ik heb hun een boek gegeven. (Ja - (operator czasu perfectum) - im - (rodzajnik nieokreślony) - książkę - dałem (imiesłów cz. przeszłego))

ZE:
— potocznie zamiast hen i hun
— nie o ludziach

Miałem wrzucić dziś więcej, ale jakoś nie mam na to siły i chęci. Jak zawsze - za 3 dni zapowiadam następną lekcję. Tam postaram się zamieścić to, do czego dziś nie miałem motywacji.

Tot straks!!!

[Serpentinius]

Dziwne, że kawa, mleko i herbata są niepoliczalne - a whisky, piwo, wino i sok już są.

[CookieMonster93]

Myślę, że to wynika z tego, że piw, win i soków może być wiele rodzajów np. można powiedzieć: Kupiłem 2 soki, pomarańczowy i jabłkowy. Widziałem też, że do herbaty można niby dodać 2 końcówki l.m. np. -en lub -s. Myślę, że w tym wypadku nie ma się co przejmować liczbą mnogą. Chodzi tutaj o to raczej, żeby podkreślić, że herbaty, kawy czy czegoś do picia może być "trochę" albo "dużo", bo "trochę stołu" albo "dużo kobiety" byłoby bez sensu.

EDIT: Poza tym, liczbę mnogą zawsze sprawdzałem w słowniku, możliwe, że po prostu nie była dopisana. Niby zawsze wiem, jak się to tworzy, ale zawsze warto się upewnić, zwłaszcza przy prowadzeniu kursu.
Dziś wrzucę jeszcze kolejną lekcję. Postaram się też doczytać, o co chodzi z tymi płynami ;p

EDIT: kolejna lekcja jednak 19.07, nie mam siły dziś, pardą ;/ Ale kolejna lekcja będzie za to najpóźniej 20.07

[CookieMonster93]

Przepraszam, że od jakiegoś czasu nie dodaję lekcji, ale mam przeprowadzkę na głowie. Od przyszłego tygodnia (jakoś od środy) będę wrzucał znowu wszystko co 3 dni. Póki co nic nowego się nie pojawi. Okazało się,. że ilość rzeczy do przeniesienia trochę mnie przerasta. :/

[Widsið]

Dziwne, że kawa, mleko i herbata są niepoliczalne - a whisky, piwo, wino i sok już są.

Po norwesku też tak jest, z tym, że mleko robi się policzalne, jeśli się je dookreśli (np. lettmjølk, helmjølk). Moja wykładowczyni nazwała to rozczulająco "regułą kartonu", bo kawy i herbaty nie sprzedawano w pojemnikach, tylko w saszetkach / proszku itd.

[CookieMonster93]

Czy ktoś byłby zainteresowany kontynuacją?

[Spiritus]

No może.

[Caraig]

Ja byłbym za.

[CookieMonster93]

Drogie dzieciaczki,

Mam teraz 3 tygodnie ferii, przez co 2 tygodnie będę się totalnie opierdalał, więc mam zamiar wstawić tutaj taki pełny kurs gramatyki niderlandzkiej. Myślę, że łącznie wyszłoby z 10-12 lekcji. Kurs będzie skupiał się przede wszystkim na gramatyce, użyciu konstrukcji z przykładami. Słownictwo też będzie, ale wyłącznie takie na potrzeby wytłumaczenia danych zagadnień gramatycznych.

Jeśli zaś ktokolwiek byłby zainteresowany nauką słownictwa, to odsyłam do moich kursów na Memrisie:
A1-A2 na podstawie książki Vanzelfsprekend (całość już uzupełniona): KLIK HIER
B1 na podstawie kontynuacji ww. książki Niet-Vanzelfsprekend (cały pierwszy rozdział już jest, raz na miesiąc/dwa wrzucam kolejne): KLIK HIER

Na 100% można gdzieś na torrentach znaleźć Vanzelfsprekend, w razie czego można się do mnie uśmiechnąć po różnorakie materiały, z których wiele przygotowałem samodzielnie dla uczniów.

[Henryk Pruthenia]

O, co za mila niespodzianka!

[Caraig]

Leuk! Myślałem już, że nigdy się nie pojawi

[CookieMonster93]

Rodzajnik w j. niderlandzkim

het lidwoord /ˈlɪtwoːrt/ — rodzajnik

Rodzaj	nieokreślony	określony
męski	een [ən] // Ø	de [də]
żeński	een [ən] // Ø	de [də]
nijaki	een [ən] // Ø	het [hɛt]~[ət]*
l. mnoga	Ø	de [də]

Rodzajnik een (zapisywany również nieformalnie jako 'n) nie występuje z rzeczownikami niepoliczalnymi.
*[hɛt] wymawiamy w zasadzie tylko podkreślając oraz na początku zdania, co więcej [ət] nieformalnie zapisuje się 't.

Podstawowa zasada doboru rodzajnika określonego / nieokreślonego jest taka jak w pozostałych językach germańskich. Jeżeli mówimy o czymś jedynym w swoim rodzaju albo odnosimy się do rzeczownika wspomnianego wcześniej lub już nam znanego, to używamy rodzajnika określonego. Jeżeli zaś wspominamy coś po raz pierwszy, wtedy dobieramy nieokreślony. Wszystkie pozostałe niuanse będą poniżej. ;-)

Pierwszym aspektem doboru rodzajnika, który może być odrobinę nietuzinkowy, jest dobór rodzajnika określonego w funkcji generalizującej, odnoszącej się do całej kategorii, zwłaszcza po przyimkach!

Ik ga naar Leuven met de auto.
Jadę do Leuven autem.

De hond is een zoogdier.
Pies jest ssakiem.

Ben je al bij de bakker geweest?
Czy byłeś już u piekarza?

Opuszczanie rodzajnika

1. W połączeniach z liczebnikiem.

Ze wachten op jou in kamer 112.
Czekają na ciebie w pokoju 112.

De informatie over verleden tijden vind je op pagina 106.
Informacje o czasach przeszłych znajdziesz na stronie 106.

Sorry, ik heb weinig tijd.
Przepraszam, mam mało czasu.

2. Przy określeniach czasu, np. latach, miesiącach, dniach.

In juni gaan we samen naar Brussel
W czerwcu jedziemy razem do Brukseli.

Op maandagavond zien we elkaar in het restaurant.
W poniedziałek wieczorem spotykamy się w restauracji.

Sinds 1995 heb ik hem niet gezien.
Nie widziałem go od 1995 r.

Wyjątkiem od tej reguły są pory roku: in de zomer, in de herfst, in de winter, in de lente

3. Przy nazwach zawodów.

Guus is student economie.
Guus jest studentem ekonomii.

Joke is lerares Nederlands.
Joke jest nauczycielką niderlandzkiego.

Mijn oom is ingenieur.
Mój wujek jest inżynierem.

4. Przy imionach, nazwach własnych, o ile nie są częścią jakiejś nazwy lub nazwą jakiegoś dzieła.

Jan heeft een hond.
Jan ma psa.

De Piotr i Paweł is genoemd naar Piotr en Paweł.
Piotr i Paweł jest nazwany po Piotrze i Pawle.

Ik studeer aan de Adam Mickiewicz Universiteit.
Studiuję na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza.

5. Przy zwrotach do adresata, jeśli są użyte z imieniem i/lub nazwiskiem.

Koning Filip is sinds 21 juli 2013 de zevende koning van België.
Król Filip od 21.07.2013 r. jest siódmym królem Belgii.

Meneer Willems vertrekt op dinsdagavond.
Pan Willems wyrusza we wtorek wieczorem.

ALE:
De koningin bedankt voor de coöperatie.
Królowa dziękuje za współpracę.

6. Przy niektórych nazwach geograficznych:

Z RODZAJNIKIEM	BEZ RODZAJNIKA
ulice, place, drogi de A3 de Schapenstraat het Martelarenplein ALE: Muntstraat 70	kontynenty, kraje, prowincje Europa Azië België Friesland
rzeki, jeziora, morza, akweny de Noordzee de Oder het IJsselmeer	miasta i wsie Warschau Moskou Amsterdam
parki i lasy het Wandelpark het Wonderwoud	—
pasma górskie de Ardennen de Tatra	—
nazwy geograficzne w liczbie mnogiej de Filipijnen de Verenigde Staten	—

7. Przy rzeczownikach niepoliczalnych i abstrakcyjnych (które nie są dookreślone).

Peter denkt vaak aan liefde.
Peter często myśli o miłości.

Ik heb hout nodig voor de winter.
Potrzebuję drewna na zimę.

8. Przy nazwach chorób.

Ik heb griep / diarree / longontsteking / kiespijn.
Mam grypę / biegunkę / zapalenie płuc / ból zęba trzonowego.

9. Przy niektórych przyimkach: zonder, met (o ile jest przeciwstawne do zonder), qua, per, pro, via

Tijdens de winter ga ik nooit buiten zonder jas.
Podczas zimy nigdy nie chodzę na dwór bez kurtki.

Met ziektekostenverzekering hoeft ziek zijn absoluut geen financiële ramp te worden.
Z ubezpieczeniem na koszty zdrowotne bycie chorym absolutnie nie musi stać się finansową katastrofą.

Je betaalt 3 euro per stuk.
Płacisz 3€ za sztukę.

10. Przy niektórych stałych wyrażeniach.

aan tafel aan zee in bed naar huis naar bed naar school op school op straat op kamers op tv op tafel bij gelegenheid bij uitzondering buiten adem buiten bereik naar keuze naar wens in geval van op voorwaarde op verzoek op aanvraag op tijd volgens plan volgens afspraak van beroep te vuur en te zwaard met hart en ziel met paard en zaak op water en brood door merg en been

przy stole nad morzem w łóżku do domu do łóżka do szkoły w szkole na ulicy na stancji w telewizji na stole przy okazji w drodze wyjątku bez tchu (out of breath) poza zasięgiem wg wyboru wedle życzenia w przypadku + D. pod warunkiem na prośbę na zapytanie na czas zgodnie z planem zgodnie z umową / ustaleniami z zawodu ogniem i mieczem sercem i duszą z całym dobytkiem o chlebie i wodzie do szpiku kości

UWAGA

Jeżeli dany rzeczownik określa przydawka, to MUSI on być poprzedzony rodzajnikiem, nawet jeśli wg zasad bez tej przydawki by nie był.

Ik woon in Amsterdam. — Ik woon in het mooie Amsterdam.
Mieszkam w [pięknym] Amsterdamie.

Sauce: Niderlandzki Gramatyka z ćwiczeniami by Katarzyna Wiercińska
ISBN: 978-83-7788-746-2

[CookieMonster93]

Rodzaj w j. niderlandzkim

het genus /ˈxeːnʏs/ – rodzaj

de genera /ˈxeːnəraː/ – rodzaje

Rodzajnik de

Rodzaj wspólny

Do tej kategorii należą wyrazy, które dawniej były wyłącznie rodzaju żeńskiego, a obecnie mogą należeć zarówno do żeńskiego, jak i męskiego. Generalnie Holendrzy już nie pamiętają za bardzo, kiedy powinien być rodzaj męski, a kiedy żeński i traktują większość takich rzeczowników jako męskie. W Belgii jednak nadal – ze względu na 3 różne rodzajniki w dialektach (np. męskie den i żeńskie de) – różnica jest zachowana. W słownikach rodzaj często wtedy określany jest jako m/v (mannelijk / vrouwelijk – męski / żeński). W standardowym niderlandzkim dopuszczalne wówczas są obydwie formy.

a) Większość namacalnych obiektów, które dawniej należały wyłącznie do r. żeńskiego
de bank - bank, ławka, de kast - szafa, de naald - gwóźdź, de pijp - rura, fajka, de brug - most

b) Ogólne nazwy geograficzne (oprócz nazw konkretnych kontynentów, wysp, krajów, miast etc., które są r. nijakiego)
de stad - miasto, de rivier - rzeka

c) Nazwy ciał niebieskich:
de planeet - planeta, de ster - gwiazda, de maan - księżyc

d) Nazwy osób, które mogą się odnosić do obydwu płci
de baby - niemowlę, de deugniet - łobuz, urwis, de arts - lekarz, lekarka.
wyjątek: het kind - dziecko
Do tej reguły zaliczają się też znominalizowane przymiotniki
(w l. p. „de [rdzeń przymiotnika]+e”, w l. m. „de [rdzeń przymiotnika]+en), np.
de zieke(n) - chory (chorzy), de gewonde(n) - ranny (ranni), de blinde(n) - niewidomy (niewidomi)

Rodzaj męski

a) słowa z końcówkami: -aar, -aard, -er, -erd, -eur, -or, -us
de leugenaar - kłamczuch, de dronkaard - pijak, de bakker - piekarz, de engerd /ˈɛŋərt/ - dziwak, de directeur - dyrektor, de kolonisator - kolonizator, de politicus - polityk
wyjątki: de baker ż – akuszerka, położna, de moeder - matka, het offer - ofiara

b) rzeczowniki, które są rdzeniami czasowników
de bloei - kwitnienie, rozkwit, de dank - podziękowanie, de groei - wzrost, rozwój, de schrik - lęk, de slaap - sen, de raad - porada

c) Niektóre słowa z sufiksem -dom, które nie są rodzaju nijakiego
de rijkdom - bogactwo, de ouderdom - starość

d) Słowa oznaczające osoby lub zwierzęta rodzaju męskiego
de oom - wujek, de neef - kuzyn, bratanek, siostrzeniec, de dief - złodziej, de verpleger - pielęgniarz, de hengst - ogier, de reu - pies (samiec), de haan - kogut

e) Nazwy części dnia oraz samo słowo dzień
de dag - dzień, de middag - południe, de middernacht - północ, de ochtend - ranek

f) Nazwy drzew z dwoma wyjątkami
de eik - dąb, de pijnboom - sosna, de spar - świerk
wyjątki: de linde /ˈlɪndə/ m/ż - lipa, de tamarinde /ta(ː)maːˈrɪndə/ m/ż - tamaryndowiec indyjski

g) Pozostałe słowa nienależące ani do rodzaju nijakiego, ani wspólnego, ani żeńskiego
Tutaj już nie ma niestety żadnych sprecyzowanych reguł

Rodzaj żeński

Słowa, które ZAWSZE są rodzaju żeńskiego bez względu na dialekt.

a) Słowa z następującymi rodzimymi końcówkami:
-heid, -nis, -schap - o ile -schap nie tworzy rodzaju nijakiego!
de waarheid - prawda, de kennis - wiedza, de blijdschap - radość
-de, -te
de liefde - miłość, de diepte - głębokość
-ij, -erij, -arij, -enij, -ernij - w tych końcówkach e = [ə]
de voogdij - opieka, de bedriegerij - oszustwo, de rijmelarij - wiersz, poemat bez wartości artystycznej, de artsenij - medykament, de razernij - furia, wściekłość
ale: het schilderij - obraz
-ing, -st po rdzeniach czasowników
de wandeling - spacer, de winst - zysk, de kunst - sztuka

b) Słowa z następującymi końcówkami obcego pochodzenia:
-ie, -tie, -logie, -sofie, -agogie, -tie czytamy [si] w Belgii lub [t͡si] w Holandii.
de familie - rodzina, de politie - policja, de biologie - biologia, de filosofie - filozofia, de demagogie - demagogia
-iek, -ica
de muziek - muzyka, de logica - logika
ale: de Lambiek m - Lambic (piwo), -iek nie jest tutaj końcówką
-theek, -teit, -iteit
de apotheek - apteka, de puberteit - dojrzewanie, de identiteit - tożsamość
-tuur, -suur
de natuur - natura, przyroda, de censuur - cenzura
-ade, -ide, -ode, -ude
de tirade - tyrada, de planetoïde - planetoida, de periode - okres, de amplitude - amplituda
-age [ˈaːʒə], -ine, -se
de bagage /baˈxaːʒə/ - bagaż, de discipline - dyscyplina, de analyse - analiza
-sis, -tis, -xis
de crisis - kryzys, de bronchitis - zapalenie oskrzeli, de syntaxis - składnia

c) Słowa oznaczające osoby lub zwierzęta rodzaju żeńskiego
de tante - ciocia, de nicht - kuzynka, bratanica, siostrzenica, de merrie - klacz, de teef - suka, de kip - kura
wyjątki: het meisje - dziewczyna, het wijf - baba

d) Słowa rodzaju męskiego, do których dodano żeński sufiks
de dievegge - złodziejka, de verpleegster - pielęgniarka, de kokkin - kucharka, de lerares - nauczycielka, de studente - studentka, de secretaresse - sekretarka, de politica - polityczka, de directrice - dyrektorka
 

Rodzajnik het

Rodzaj nijaki

a) Wszystkie zdrobnienia
het briefje - liścik, het kaartje - bilet, het bloempje - kwiatek
Stąd: het meisje - dziewczyna

b) Słowa z przedrostkami be-, ge-, ont-, po których następuje rdzeń czasownika
het beraad - rozważenie, narada, het gedoe - zamieszanie, het ontslag - zwolnienie (się) z pracy

c) Rzeczowniki odczasownikowe (het + bezokolicznik)
het zwemmen - pływanie, het denken - myślenie, het eten - jedzenie

d) Derywaty ge- + … + -te
het gebergte - łańcuch górski, het gehemelte - podniebienie

e) Większość nazw firm w formie rzeczownika
z Wikipedii: Het noodlijdende Vitality bijvoorbeeld moest zijn divisie Apparatuur afstoten.

f) Większość nazw geograficznych
kontynenty, wyspy, kraje, miasta etc. [het] Europa, [het] België, [het] Amsterdam
Przykłady wyjątków: de Verenigde Staten (pluralia tantum), de Nederlanden (pluralia tantum), de Sovjet-Unie (ponieważ: de unie ż)

g) Słowa z następującymi sufiksami:
-isme, -asme
het toerisme - turystyka, het orgasme - orgazm
-gram
het anagram - anagram
-ment
het parlement - parlament
-sel
het voorvoegsel - przedrostek, het kapsel - fryzura
-um
het museum /myˈzeːjʏm/ - muzeum, het centrum - centrum, het continuüm /kɔnˈtinywʏm/ - kontinuum
wyjątek: de datum m - data

h) Większość słów z końcówkami -dom i -schap
het mensdom - ludzkość, człowieczeństwo, het christendom /ˈkrɪstə(n)dɔm/ - chrześcijaństwo, het genootschap - stowarzyszenie, het landschap - krajobraz

i) Nazwy języków
het Pools - j. polski, het Frans - francuski, het Mandarijn - mandaryński

j) Nazwy kierunków geograficznych
het noorden - północ, het zuiden - południe, het oosten - wschód, het westen - zachód
Łączone kierunki tracą pierwsze en, np. het noordoosten, het zuidwesten

k) Nazwy gier i sportów
het voetbal - piłka nożna, het poker - poker, het cricket /ˈkrɪkət/ - krykiet
ale: de voetbal - piłka do gry w nogę

l) Pozostałe słowa nienależące ani do rodzaju wspólnego, ani męskiego, ani żeńskiego
Tutaj już nie ma niestety żadnych sprecyzowanych reguł

Sauce: Niderlandzka Wikipedia