Polskie Forum Językowe

Językotwórstwo (conlanging) i światy => Conlangi: a posteriori => Wątek zaczęty przez: Pluur w Czerwiec 02, 2013, 00:00:47

Tytuł: Język leski - Jásaukjë jįzik
Wiadomość wysłana przez: Pluur w Czerwiec 02, 2013, 00:00:47
JÁSAUKJË JĮZIK
,,...jë Gospodžyn tforije ovo jįzik našego jidauá"
[jɜ gɔspɔɖ͡ʐɪ̈n tfɔʐijɛ ɔvɔ jɪ̈zik nɑʃɛɣɔ jidawa]

Wyżej, fragment tekstu, jak narazie w eksperymntalnej ortografii. Język leski, który w - swojej pierwszej (wtedy jeszcze jako lęgiejski), i drugiej wersji - mogliście zobaczyć już na forum; jest językiem powstałym z języka prasłowiańskiego (no cóż Canis..), czy jest zachodniosłowiański, czy południowo- nie wiem, oceńcie sami, robiłem go ot tak, aby zobaczyć jak by wyglądał słowiański po mojemu . Na wstępie jeszcze dodam, że niektóre przemiany są nierealne, no ale cóż.  ;-D Na zakończenie przedmowy, chcę pedzieć jak się czyta nazwę języka po lesku: [jasawɕɜ jɪ̈zik]
Dobrze to zaczynamy ;D


0. Wstęp
Język wyróżnia dwa główne etapy rozwoju:
Tak, w gramatyce przedstawię jeno prawidła nowoleskie. Gdy będę cokolwiek tłumaczył będzie to tekst w nowoleskim, jeśli będzie inaczej napiszę. Tak na marginesie, mam nadzieję, że chociaż troszkę komuś będzie się ten język podobał  ;-)

1. Przemiany fonetyczne

okres staroleski

Zmiękczają następujące samogłoski: e, ę, ě, i oraz ь po zmiękczaniu przechodzą odpowiednio w e, į, e/a, i/y (y po spółgłoskach zaznaczonych *)


okres nowoleski (czyli rozwój tonacji oraz iloczasu, inne zmiany, to mniej, lub bardziej chaotyczne i nieregularne uproszczenia spółgłoskowe <np.: 'dokończenie' procesu sk, zg →[ɕ, ʑ]>



Legenda
T = dowolna spółgłoska
D = [n, d, t, d͡z, t͡͡s, z, s, l]
ɖ = [ɳ, ɖ, ʈ, ɖ͡ʐ, ʈ͡ʂ, ʐ, ʂ, ɭ]
V = a, e, o, i, u, y, ě

PS.: Mom nadzieja, że nikaj się nie pomyliłeh.
PS2: Nastympnym rozem, napisza uo gramatyce :>[/list]
Tytuł: Odp: Język leski - Jásaukjë jįzik
Wiadomość wysłana przez: CookieMonster93 w Czerwiec 02, 2013, 01:51:12
Cytat: Pluur w Czerwiec 02, 2013, 00:00:47
JÁSAUKJË JĮZIK
,,...jë Gospodžyn tforije ovo jįzyk našego jidauá"
Tu chyba mała pomyłka. Moim zdaniem trochę przekombinowane, ale ma swój urok.
Tytuł: Odp: Język leski - Jásaukjë jįzik
Wiadomość wysłana przez: Canis w Czerwiec 02, 2013, 09:46:10
Cytat: Pluur w Czerwiec 02, 2013, 00:00:47
jest językiem powstałym z języka prasłowiańskiego (no cóż Canis..),
:-(

Cytat: Pluur w Czerwiec 02, 2013, 00:00:47
Į
jįzyk
Powiało zimnym...
Tytuł: Odp: Język leski - Jásaukjë jįzik
Wiadomość wysłana przez: Pluur w Czerwiec 02, 2013, 11:14:46
Cytat: CookieMonster93 w Czerwiec 02, 2013, 01:51:12
Cytat: Pluur w Czerwiec 02, 2013, 00:00:47
JÁSAUKJË JĮZIK
,,...jë Gospodžyn tforije ovo jįzyk našego jidauá"
Tu chyba mała pomyłka. Moim zdaniem trochę przekombinowane, ale ma swój urok.

A no, tam błąd wkradł się, zaraz poprawię  ;-D
Dzięki za poprawienie, i zarazem przepraszam (ahh te tony...)
Tytuł: Odp: Język leski - Jásaukjë jįzik
Wiadomość wysłana przez: Pluur w Lipiec 18, 2013, 01:28:55
Dobra to kontynuacja, po długim czasie :-D

2. Imiesłów, regularny i nieregularny

[table=1]








teraźniejszy
przeszły I
przeszły II
regularne
-au/-auë
-Vl/-Vlë
być - bëč
bëvau
bël
dać - dač
dadë
davau
dal
jeść - jéšč
jédë
jédau
jél
mieć - jimléč
jimë
jimlévau
jimlél
iść - jič
jidë
šjidau
šjil
wiedzieć - vlédžéč
vlédë
vlédžévau
vlédžél

Ponad to czasownik być ma jeszcze formę imiesłowu przyszłego - bųdë.
Ta lista nieregularnych imiesłowów, będzie rosła wraz z tłumaczeniem tekstów etc. Chciałbym jeszcze wytłumaczyć pochodzenie ich, oraz oznaczenie -Vl w imiesłowie przeszłym drugim. Owo oznaczenie oznacza to, że w miejsce 'V' wstawiamy samogłoskę która stoi przed końcówką bezokolicznika (-č). I teraz pochodzenie; teraźniejszy imiesłów pochodzi z prasłowiańskiego imiesłowu czynnego czasu teraźniejszego, przeszły pierwszy (I) z też czynnego, ale czasu przeszłego, zaś przeszły drugi (II) z prasłowiańskiego imiesłowu rezultatywnego (polska nazwa jest na to?) czasu przeszłego, skąd jest, np.: polskie widział bym. Druga forma końcówek imiesłowów przeszłych (-auë, oraz -Vlë) używana jest w liczbie mnogiej.

3. Czasownik, odmiana regularna, na przykładzie czasownika iść - jič [jiʈ͡ʂ]

CZAS TERAŹNIEJSZY, TRYB OZNAJMUJĄCY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
jidų
jidžemau
2.
jidžešj
jidžeče
3.
jidže
jidų

CZAS TERAŹNIEJSZY, TRYB ROZKAZUJĄCY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
jidëji
jidëjemau
2.
jidëji
jidëječe
3.
jidëji
jidë
Czyli imiesłów teraźniejszy + końcówka osobowa (liczby pojedyńczej: -ji pochodzi z formy rozkazującej PS-skiego czasownika *byti - *bǫdi)

CZAS TERAŹNIEJSZY, TRYB PRZYPUSZCZAJĄCY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
by jidų
bymau jidžemau
2.
byšj jidžešj
byče jidžeče
3.
by jidže
by jidų

Czas teraźniejszy a przed nim odpowiednik polskiego bym.

CZAS PRZESZŁY DOKONANY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
jidoh
jidohomau
2.
(bë) jidže
jidohšče
3.
(bë) jidže
jidohšjį

Powstały z PS-kiego aorystu; w drugiej i trzeciej osobie liczby pojedyńczej, aby dać nacisk, że jest to czas przeszły dokonany dodaje się czasownik być w czasie przeszłym dokonanym, w drugiej/trzeciej osobie liczby pojedyńczej.

CZAS PRZESZŁY NIEDOKONANY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
jidžéjah
jidžéjmau
2.
(blé) jidžéje
jidžéjšče
3.
(blé) jidžéje
jidžéjšjį

[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
bléh šjidau
bléhmau šjidauë
2.
blé šjidau
bléšče šjidauë
3.
blé šjidau
bléšjį šjidauë
Powstał z imperfektu, formy liczby mnogiej zostały skrócone, z dawnych jidžéjahomau, jidžéjahšč̈e, jidžéjahšjį. W drugiej i trzeciej osobie liczby pojedyńczej, tak jak w czasie przeszłym dokonanym widać, że w celu wzmocnienia wypowiedzi używana jest forma czasownika być w cz.prze.ndk. Druga forma czasu przeszłego niedokonanego (druga tabela) jest zamienna z pierwszą i obecnie dość popularna, o jej użyciu (oraz poszczególnych czasów) będę jeszcze pisał.

CZAS PRZYSZŁY NIEDOKONANY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
bųdë sém šjidau
bųdë sémau šjidauë
2.
bųdë séj šjidau
bųdë šéče šjidauë
3.
bųdë šeč šjidau
budë sųč šjidauë

Konstrukcja: imiesłów przyszły być + odmieniona forma teraźniejsza czasownika być (tak wiem dziwnie to wygląda, odmiana tego czasownika i omówienie przemian niżej) + imiesłów przeszły I = czas przyszły niedokonany;
imiesłów przyszły być + czas teraźniejszy być = czas przyszły niedokonany czasownika być :-P

CZAS PRZYSZŁY DOKONANY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
bųdų šjil
bųdžemau šjilë
2.
bųdžeš šjil
bųdžeče šjilë
3.
bųdže šjil
bųdų šjilë

Czas przyszły czasownik byc, oraz imiesłów przeszły II.

4. Czasowniki nieregularne
Ten dział również będzie uzupełniany, póki co daję odmianę czasownika, o którym dużo już dziś pisałem - być - bëč.

CZAS TERAŹNIEJSZY, TRYB OZNAJMUJĄCY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
sém
sémau
2.
séj
šéče
3.
šéč
sųč

Te z pozoru dziwne formy czasu teraźniejszego powstały przez taki dziwny myk: jesm → sém, i w analogii wszystkie pozostałe formy zrobiły to samo, pozbywając się nagłosowego je, przerzucając je w postaci é po pierwszej (już) spółgłosce, jedynie sųč się utrzymało, dlatego że 'miało podobny wzór' co nowe formy.

CZAS TERAŹNIEJSZY, TRYB ROZKAZUJĄCY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
sémi
sémauji
2.
séji
šéčeji
3.
šéči
sųči

Tutaj po byłym prasłowiańskim *bǫdi pozostała jeno końcówka, aczkolwiek na początku istnienia leskiego istniała forma odmiany rozkazującej podobnej do tej prasłowiańskiej, jednak z czasem wyszła z użycia.

CZAS TERAŹNIEJSZY, TRYB PRZYPUSZCZAJĄCY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
bém
bémau
2.
béj
béče
3.

Swoista "synteza" by z czasownikiem być w czasie teraźniejszym.

CZAS PRZESZŁY DOKONANY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
bëh
bëhomau
2.
bëhošče
3.
bëhošjį

CZAS PRZESZŁY NIEDOKONANY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
bléh
bléjmau
2.
blé
bléjšče
3.
blé
bléjšjį

CZAS PRZYSZŁY DOKONANY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
bųdų
bųdžemau
2.
bųdžeš
bųdžeče
3.
bųdže
bųdų

CZAS PRZYSZŁY NIEDOKONANY
[table=1]




osoba
liczba pojedyńcza
liczba mnoga
1.
bųdë sém
bųdë sémau
2.
bųdë séj
bųdë šéče
3.
bųdë šeč
budë sųč

imiesłów przyszły być + czas teraźniejszy być = czas przyszły niedokonany czasownika być

Na dziś to tyle gramatyki, teraz przejdziemy do fonetyki:

5. Fonetyka i zapis języka nowoleskiego

SPÓŁGŁOSKI
[table=1]










wargowedziąsłowezadziąsłoweretrofleksyjnepodniebiennemiękkopodniebiennekrtaniowe
nosowe[m] (m)[n] (n)[ɳ] (nj)
zwarte bezdźwięczne[p] (p)[t] (t)[ʈ] (tj)[k] (k)
zwarte dźwięczne[b] (b)[d] (b)[ɖ] (dj)[g] (g)
afrykaty bezdźwięczne[t͡s] (c)[t͡ʃ] (čj)[ʈ͡ʂ] (č)
afrykaty dźwięczne[d͡z] (dz)[d͡ʒ] (džj)[ɖ͡ʐ] (dž)
szczelinowe bezdźwięczne[f] (f)[s] (s)[ʃ] (šj)[ʂ] (š)[ɕ] (kj)
  • (h)
<<[h] (h)>>
szczelinowe dźwięczne[v] (v)[z] (z)[ʒ] (žj)[ʐ] (ž)[ʑ] (gj)<<[ɣ] (g)>>
drżące*[r] (r)
aproksymanty[l~ɫ] (l)[j] (j)

[q] - wymowa, w IPA
(q) - pisownia oficjalna
<<>> -alofon
* - w przeciwieństwie do, np.: polskiego [r] nie przechodzi w [ɾ]

SAMOGŁOSKI
[table=1]






przedniecentralnetylne
przymknięte[i] (i)[u] (u)
prawie przymknięte[ɪ̈] (į, y) [ʊ̈] (ų)
półprzymknięte[e] (é)
półotwarte[ɛ] (e)[ɜ] (ë)[ɔ] (o)
otwarte[a] (á)[ɑ] (a)

DYFTONGI
[table=1]

[aw~au̯] (au)[ɛw~ɛu̯] (eu)[ɔw~ɔu̯] (ou)[ij~ii̯] (ij)[wɞ] (uo)

I jak wam się to podoba?
Tytuł: Odp: Język leski - Jásaukjë jįzik
Wiadomość wysłana przez: Pluur w Lipiec 18, 2013, 12:51:11
6. Rzeczownik

LICZBA POJEDYŃCZA
[table=1]






odmiana męska
odmiana męska -au
odmiana żeńska
odmiana nijaka -o
odmiana nijaka -e
odmiana nijaka -i
przypadek I.
-au
∅, -a
-o
-e
-i
przypadek II.
-a
-u
-y
-a
-a
-a
przypadek III.
-u
-'i
-i
-u
-u
-u
przypadek IV.
-'u
-u
-'i
-'u
-'u
-'u
przypadek V.
-'e
-u
-o
-'e
-'e
-'e

LICZBA MNOGA
[table=1]






odmiana męska
odmiana męska -au
odmiana żeńska
odmiana nijaka -o
odmiana nijaka -e
odmiana nijaka -i
przypadek I.
-'i
-ovle
-y
-a
-a
-a
przypadek II.
-u
-ovu
-a:∅
-u
-u
-u
przypadek III.
-'ema
-aumu
-ama
-oma
-'ema
-'ima
przypadek IV.
-'ih
-auhu
-ah
-oh
-'eh
-'ih
przypadek V.
-'e
-ovle
-y
-a
-a
-a

Wyjaśnienie użycia przypadków:

PRZYPADEK I - mianownik, powstał z PS-kiego mianownika
PRZYPADEK II - posiadacz, powstał z PS-kiego dopełniacza, obecnie nie służy już jako dopełnienie (przejęła to konstrukcja z ovo), ale jako określenie posiadacza kogoś/czegoś, np.: dom Joli = duomau Joly ['dwɞmau̯ jɔlɪ̈].
PRZYPADEK III - celownik, powstał z PS-kiego celownika, i jemu też odpowiada, przejął też wszystkie wyrażenia przyimkowe, które kiedyś łączyły się z dopełniaczem (z dębu - z dųbli, a nie z dųbu)
PRZYPADEK IV - odpowiednik miejscownika (z przyimkiem) i narzędnika (bez przyimka), powstały z miejscownika, a narzędnik gdzieś zaginął po drodze rozwoju języka.
PRZYPADEK V - wołacz, pozostał w języku, dlatego że na obszarze używania języka bardzo popularne były sformułowania z wołaczem, które utrzymały się po dziś dzień, powstał z PS-skiego wołacza.


KONSTRUKCJA Z ovo

Ponad to, aby pozamieniać szyk (podstawowy to: VSO - orzeczenie-podmiot-dopełnienie, obecnie do łask wraca szyk SVO - podmiot-orzeczenie-dopełnienie, przymiotnik często wędruje za określany rzeczownik) można użyć konstrukcji z ovo.

[table=1]



formy całe
rodzaj męski
rodzaj żeński
rodzaj nijaki
liczba pojedyńcza
ovo
ova
ovo
liczba mnoga
ovi
ovy
ova

[table=1]



formy skrócone przed spółgłoskami
rodzaj męski
rodzaj żeński
rodzaj nijaki
liczba pojedyńcza
o'
a'
o'
liczba mnoga
i'
y'
a'

[table=1]



formy skrócone przed samogłoskami
rodzaj męski
rodzaj żeński
rodzaj nijaki
liczba pojedyńcza
ov'
ov'
ov'
liczba mnoga
ov'
ov'
ov'

I teraz tłumaczenie, abyście zobaczyli jak to coś wygląda :D

Z Kaczmarskiego ('Moja prześliczna mufka");
"Nie ruszaj to moje, weź precz łapy swoje,
Popsujesz ją, boję się o mufkę swą."

"Nje gëbëji to moji, blirëji prouč ovy lápy (y'lápy) sfoji,
Bųdžeš hablil onų, bojų sį o mufki sfojej"

i IPA: [ɳɛ gɜbɜji tɔ mɔji, blɪrɜji prou̯ʈ͡ʂ ɔvɪ̈ lapɪ̈ sfɔji. bʊ̈ɖ͡ʐɛʂ xɑblɪɫ ɔnʊ̈, bɔjʊ̈ sɪ̈ ɔ mufki sfɔjɛj]


Mam nadzieję, że nigdzie się nie walnąłem ^&^.

I teraz jeszcze, tradycyjnie przymiotnik ;-D

7. Przymiotnik, na przykładzie leski - jásaukjë

LICZBA POJEDYŃCZA
[table=1]






rodzaj męski
rodzaj żeński
rodzaj nijaki
przypadek I.
jásaukjë
jásaukja
jásaukjo/jásaukje/jásaukji
[przypadek I. w roli dopełnienia (odpowiednik ovo)
jásaukjaujë
jásaukjaja
jásaukjoje
przypadek II.
jásaukja
jásaukjy
jásaukkja
przypadek III.
jásaukju
jásaukji
jásaukju
przypadek IV.
jásaukju
jásaukji
jásaukju

LICZBA MNOGA
[table=1]






rodzaj męski
rodzaj żeński
rodzaj nijaki
przypadek I.
jásaukji
jásaukjy
jásaukja
[przypadek I. w roli dopełnienia (odpowiednik ovo)
jásaukjijë
jásaukjyjį
jásaukjaja
przypadek II.
jásaukju
jásaukj
jásaukkju
przypadek III.
jásaukjema
jásaukjama
jásaukjoma/jásaukjema/jásaukjima
przypadek IV.
jásaukjih
jásaukjah
jásaukjoh/jásaukjeh/jásaukjih

W rodzaju nijakim parę razy pojawiają się trzy formy przymiotnika, są to formy uzależnione od rzeczownika (nijaki -o/-e/-i).

No dobrze najważniejsze rzeczy zrobione (nareszcie...), na przyszłość wyjaśnienie użycia czasów, zaimki, liczebniki i takie tam duperele :P