Język czyrejski [Języki gamajskie]

[Pluur]

Język czyrejski
Círes ígol [t͡ʃirɛʃ igol]


1. Fonetyka
1.1. Samogłoski

[a ɛ ɪ  i y ɔ~o ɯ u]
A E I Í Y O U Ú

[ã ɛ̃ ɪ̃ õ ɯ̃ ũ]
AN EN IN ON UN ÚN

Akcent może padać na sylabę przedostatnią bądź ostatnią. Pierwszego przypadku nie oznacza się specjalnie w piśmie, zaś drugi przypadek zaznacza się poprzez cyrkumfleks: Â Ê Î Ô Û.

1.2. Spółgłoski

[m n~ɲ p t k kʷ b d g t͡ʃ d͡ʒ f s ʃ v~w z ʒ r~ʁ~ʀ j l~ʎ~ʝ]
M N P T C QU B D G CI GI F S SI~S V Z ZI~Z R J L

2. Procesy między językiem protogamajskim a czyrejskim
C - dowolna spółgłoska
Cʲ - spółgłoska zmiękczona
N - dowolna spółgłoska nosowa
V - dowolna samogłoska
V: - samogłoska długa
∅ - zanik
-X - wygłos

2.1. Rozwój samogłosek w I fazie
ai > ɛ~ɛ:
au > ɔ~ɔ:
-a:, -i:, -u: > -a, -i, -u
-a, -u > ∅
-i > Cʲ∅
-aCa > -a:C
-aCu > -ɔ:C
-aCi > -ɛ:Cʲ
-iCa > -ja:C
-iCu > -jɔ:C
-iCi > -i:Cʲ
-uCa > -ɔ:C
-uCu > -u:C
-uCi > -ju:Cʲ

2.2. Rozwój spółgłosek w pierwszej fazie
m:, n: > mz, nz
l:, j:, r: > l, j, r
w, w: > v~u
-r, -r: > -l
q > kʷ
θ > ps~pʃ~ʃ
ð > vz~vʒ~ʒ
h > ∅
ħ > x~∅
ɣa, ɣa:, ɣau > ga, ga:, gɔ
ɣu, ɣu: > ∅u, ∅u:
ɣi, ɣi:, ɣai > ʒi, ʒi:, ʒɛ
pozostałe ɣ > ∅

2.3. Zmiękczenie spółgłosek przed *i, *ī, *ai
t, k, q > t͡ʃ
d, g > d͡ʒ
s, h, ħ > ʃ
z, ɣ > ʒ
θ, ð > (p)ʃ, (v)ʒ
w > v
n, l > ɲ, ʎ~ʝ
ponadto: -s, -z > -ʃ, -ʒ

2.4. Wzdłużenie grup samogłoskowo-półspółgłoskowych
VrV > V̄
VlV > V̄
VjV > V̄
VwV > V̄
przy czym: aCa > ɛ:, iCi > i:, uCu > y:

2.5. Silny akcent na przedostatnią sylabę prowadzi do redukcji sylab występujących po nim:
Samogłoski w sylabach nieakcentowanych po sylabie akcentowanej redukują się do:
ă > ɛ
ĭ > jɛ
ŭ > ɯ
Jeżeli po tak zredukowanej samogłosce nie występuje spółgłoska to samogłoska zanika. Jeżeli spółgłoska występuje to następuje redukcja spółgłoski:
p, t, k > ∅
ks > k
q > kʲ
b, d, g > p, t, k
f, θ, s > ʃ
ð, z > ʒ
h, ħ, ɣ > ∅
r, l, j, w > l
m, n > Ṽ
Tym samym powstają samogłoski nosowe.

2.6. Dalszy rozwój samogłosek
2.6.1. Unosowienie samogłosek
aN > ɛ̃
eN > ɪ̃
iN > jɛ̃
oN > õ
uN > ɯ̃
a:N > ã
i:N > ɪ̃
u:N > ũ

2.6.2. Rozwój iloczasu
a > ai̯~a
ɛ~ɛ: > ɛ
i > ɪ
ɔ~ɔ: > ɔ
u > y
a: > a
i: > i
u: > u

Ponadto długie e oraz o w wygłosie absolutnym często stawały się samogłoskami akcentowanymi: ê, ô.

Ktoś pokusi się z jakiego słowa pochodzi "czyrejski"?

[Kazimierz]

Ktoś pokusi się z jakiego słowa pochodzi "czyrejski"?

Może od tirraf? Czyli język górny, górski?

[Pluur]

Ktoś pokusi się z jakiego słowa pochodzi "czyrejski"?

Może od tirraf? Czyli język górny, górski?

Bardzo dobrze!

[Todsmer]

Czy to język gamzyjski (gamz)?

[Pluur]

Czy to język gamzyjski (gamz)?

To znaczy?

[Kazimierz]

Czy to język gamzyjski (gamz)?

To znaczy?

Nazwy większości gammajskich pochodzą od ich wersji słowa ghamma, co po twoich procesach daje bodajże gamz i stąd język gamzyjski.

[Pluur]

Czy to język gamzyjski (gamz)?

To znaczy?

Nazwy większości gammajskich pochodzą od ich wersji słowa ghamma, co po twoich procesach daje bodajże gamz i stąd język gamzyjski.

A no dyć!
Warto jednak zwrócić uwagę, że gamz będzie czytane [gãʒ] - więc języki gamżyjskie/ganżyjskie

[Borlach]

Nie spodziewałem się opublikowania kolejnego peryferyjnego w najbliższym czasie, ale jestem miło zaskoczony!

Fajne procesy, czekam na gramatykę. Zauważyłem też, że już zacząłeś wypełniać tabelki na wiki. I tak trzymać, moją życiową ambicją jest zobaczyć kiedyś te wszystkie tabelki gamajskich wypełnione XD

Swoją drogą, skoro to "język górski", to gdzie wyemigrowali jego użytkownicy? I bodaj jeszcze ważniejsze pytanie - jak myślisz, ile czasu zajęła ewolucja czyrejskiego z protogamajskiego? 1000 lat? Po samych tylko procesach strzelałbym w coś takiego.

[Pluur]

Nie spodziewałem się opublikowania kolejnego peryferyjnego w najbliższym czasie, ale jestem miło zaskoczony!

Fajne procesy, czekam na gramatykę. Zauważyłem też, że już zacząłeś wypełniać tabelki na wiki. I tak trzymać, moją życiową ambicją jest zobaczyć kiedyś te wszystkie tabelki gamajskich wypełnione XD

Swoją drogą, skoro to "język górski", to gdzie wyemigrowali jego użytkownicy? I bodaj jeszcze ważniejsze pytanie - jak myślisz, ile czasu zajęła ewolucja czyrejskiego z protogamajskiego? 1000 lat? Po samych tylko procesach strzelałbym w coś takiego.

Oj tam, przeca peryferyjnych jest więcej (przynajmniej wg wikii)!

Dziękuję za procesy. Gramatyka będzie tuż tuż na forum, bo na kartkach już jest No ja chcę wypełnić wszystkie tabele, więc poganiaj innych użytkowników też!

Pomiędzy Mega Uralem a tym "Morzem Kaspijskim". Nie wiem, czy nawet nie więcej niż 1000 lat (pokusiłbym się nawet o 2000..., choć może przesadzam?). Gramatyka bardzo poszła do przodu, przez istnienie silnego substratu dla Góralan/Ganżan/Czyrejczyków. Jak daleko poszły inne języki? Bo na wikii to posucha

[Kazimierz]

I tak trzymać, moją życiową ambicją jest zobaczyć kiedyś te wszystkie tabelki gamajskich wypełnione XD

Prachamski już niedługo będzie uzupełniony. Obiecuję xD

Jak daleko poszły inne języki? Bo na wikii to posucha

Prachamski w sumie nie wiem, jmoże akieś z 1000-1600, ale to tylko prajęzyk. Właściwie chamskie będą dalej odsunięte w czasie.

[Pluur]

Wstęp do gramatyki języka czyrejskiego

1.1. Rzeczownik
Rzeczownik w języku czyrejskim odmienia się przez siedem przypadków: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, miejscownik, ablatyw oraz allatyw. Protogamajski narzędnik zlał się z celownikiem, a innesyw z biernikiem. Tym samym celownik przejął funkcje narzędnika - a więc nazywanie narzędzi, a biernik innesywu. Wszelkie konstrukcje dotyczące położenia *w* czymś są realizowane przez biernik. Całkowicie zanikł prolatyw, ekwatyw oraz wołacz. Ten ostatni nie utrzymał się poprzez swą długą wersję nawet w utartych zwrotach (końcówka -aqua). Warto tym samym zauważyć, że język gamajski zarzucił całkowicie protogamajską harmonię samogłoskową. Prawdopodobnie doszło do tego już na bardzo wczesnym etapie oddzielenia się od języka protogamajskiego. Świadczy o tym praktyczny brak różnic w końcówkach fleksyjnych, jeżeli chodzi o jakość samogłosek. Ponadto na zanik harmonii mógł wpłynąć substrat językowy występujący na obszarze zamieszkiwanym przez Czyrejów. Rzeczowniki czyrejskie posiadają także formę liczby mnogiej o czym będę pisał kiedy indziej - muszę jeszcze przemyśleć ostateczną tego postać. Jedyne co mogę powiedzieć to to, że końcówka liczby zerowej przekształciła się w nun [nɯ̃], co oznacza partykułę brak, nic, zero.

1.1.1. Deklinacja liczby pojedyńczej
Poniżej przedstawiam tabelę odmiany rzeczowników czyrejskich w liczbie pojedyńczej. Należy tu jednak na chwilę przystanąć. O ile język protogamajski posiadał de facto trzy różne deklinacje - ze względu na harmonię samogłoskową, o tyle język czyrejski wytworzył pięć nowych deklinacji. Powstały one pod względem silnej redukcji wygłosów wyrazów. Pierwsza deklinacja powstała z grupy wyrazów, które w okresie protogamajskim kończyły się samogłoską, a utraciły ją w późniejszym etapie. Druga deklinacja skupia wyrazy protogamajskie, które w języku czyrejskim wygłosową samogłoskę utrzymały. Dotyczy to tak właściwie wyrazów kończących się na samogłoskę długą w protogamajszczyźnie. Trzecia, wdzięczna, grupa deklinacyjna powstała z redukcji spółgłosek nosowych w wygłosie i unosowieniu poprzedzających je samogłosek. Czwarta deklinacja wywodzi się z wyrazów, które w okresie protogamajskim kończyły się spółgłoską, ale w okresach późniejszych tę spółgłoskę utraciły i obecnie kończą się samogłoską. Ostatnia, piąta deklinacja dotyczy takiej grupy wyrazów, która zarówno w okresie protogamajskim jak i czyrejskim kończyły się spółgłoską.



C - dowolna spółgłoska
V - dowolna samogłoska
N - dowolna samogłoska nosowa
V/N powtórzone w przypadku innym niż mianownik znaczy, że obie wersje są identyczne
W deklinacji IV (*C), jeżeli występuje w danej końcówce przypadku samogłoska, to znaczy że samogłoskę tematową (V) należy na nią wymienić (por. Mianownik: vzie, Dopełniacz: vzia).

[Pluur]

W tak zwanym międzyczasie powstaje artykuł o języku czyrejskim na naszej wikipedii na który serdecznie zapraszam.

Zachodzą pewne zmiany w języku:
1. Minimalnie zmieniły się procesy fonetyczne - bieżące informacje zawsze na naszej wikipedii
2. Artykuł o rzeczowniku został przeniesiony na wikipedię. Tym samym zdecydowałem o tym, że liczby mnogiej w rzeczownikach czyrejskich nie będzie.
3. Dziś dodałem pierwsze informacje o czasowniku:

Czasownik w języku czyrejskim odmienia się przez osoby, liczby, czasy, tryby. Ponadto od czasowników można urabiać imiesłowy. Język ten posiada trzy osoby, znane z języków europejskich. Czasownik co prawda odmienia się przez liczbę pojedyńczą oraz mnogą, jednak w tej drugiej formy dla każdej z osób są tożsame. Język czyrejski wyróżnia czas teraźniejszy, przeszły I, przeszły II, przeszły III oraz przyszły.

Ponadto dodałem tabele koniugacyjne czasowników nieregularnych być. mieć oraz czasowników regularnych.

[Borlach]

Miło widzieć, że projekt prężnie się rozwija. Języki żongepajskie, a teraz również czyrejski, mogą być przykładem dla reszty uczestników jak to się robi XD
Also: wypełniać tabelki kognatów

Czekam też na jakich dłuższy tekst po czyrejsku

[Pluur]

Miło widzieć, że projekt prężnie się rozwija. Języki żongepajskie, a teraz również czyrejski, mogą być przykładem dla reszty uczestników jak to się robi XD
Also: wypełniać tabelki kognatów

Czekam też na jakich dłuższy tekst po czyrejsku

No dyć!

[Pluur]

Tak się zastanawiam nad systemem spółgłoskowym w czyrejskim, co wy na takie procesy?:

b > pf
d > t͡s
g > t͡s
d͡ʒ > ʒ
v > w
z > ɹ
ʒ > ʝ
vz > uz~us
Z kolei samogłoski bezdźwięczne p, t, k, f, s, ʃ i, w części dialektów, kʷ stały się dźwięcznymi między samogłoskami, oraz w nagłosie wyrazu przed samogłoskami lub innymi spółgłoskami dźwięcznymi:
VpV, pV-, pD- > VbV, bV-, bD-
VtV, tV-, tD- > VdV, dV-, dD-
VgV, gV-, gD- > VgV, gV-, gD-
VkʷV, kʷV-, kʷD- > VgʷV, gʷV-, gʷD-
VfV, fV-, fD- > VvV, vV-, vD-
VsV, sV-, sD- > VzV, zV-, zD-
VʃV, ʃV-, ʃD- > VʒV, ʒV-, ʒD-