Polskie Forum Językowe

Językotwórstwo (conlanging) i światy => Conlangi: a posteriori => Wątek zaczęty przez: Jątrzeniot w Październik 21, 2012, 07:43:31

Tytuł: Konlangi do Jątrzeniothistu
Wiadomość wysłana przez: Jątrzeniot w Październik 21, 2012, 07:43:31
Konlangi do mojego althistu (http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=780.0). Lęski, polski i obodrzycki. Wrzucam hurtem, bo chyba nie ma sensu do każdego osobny wątek robić. Generalnie trochę już się szczerze mówiąc zniechęciłem do tego projektu, więc nie wiem kiedy (i czy) wrzucę coś więcej.

Założenia:

Doszedłem do wniosku, że gdyby granice państwowe były już od tak dawna inne niż w prawdziwej historii, to też języki zachodniosłowiańskie mogłyby kompletnie inaczej ewoluować. Inspirowałem się prawdziwymi językami i dialektami zachodniosłowiańskimi, ale ostatecznie nie przejmowałem się jakoś szczególnie tym, czy dana cecha "realhistowo" jest mazowiecka, czy małopolska. Np. takie mazurzenie objęło tutaj zupełnie inne obszary a połabski nie przypomina ani trochę tego zgermanizowanego tworu, który w prawdziwej historii powstał w izolacji i zachował się do XVIII w. Itd., itp. Myślę, że nie jest to jakieś szczególnie nierealistyczne.

JĘZYK LĘSKI
ЛЯШЧІЗНА

PROCESY
(różnice w stosunku do prawdziwej polszczyzny)

* akcent inicjalny
* brak zmieszania prasł. ǫ, ę do ą
* prasł. ǫ, ę > u, a
* > a
* ɔː > o
* ɛː > e
* ɔ przed spółgłoską nosową > o
* ɛ przed spółgłoską nosową > e
* o > u
* e, ɨ > ɪ
* ʲɪ > ʲi
* ɔ, u w nagłosie i po p, b, f, v, m, k, g, x > wa,
* g > ɦ
* nagłosowe a > ɦa
* i w nagłosie i po samogłosce > ji
* , , , , w wygłosie i przed spółgłoską > p, b, f, v, m
* , , , , przed i niepochodzącym od é > p, b, f, v, m
* , , , , przed samogłoską > pj, bj, fj, vj, mj
* pi, bi, fi, vi, mi > , , , ,
* zachowanie miękkich ʃʲ, ʒʲ, ʧʲ, ʤʲ
* , , , > s, z, ʦ, ʣ
* si, zi, ʦi, ʣi > , , ʦɪ, ʣɪ
* wzmocnienie miękkości l': > ʎ
* zanik labializacji w twardym l
* drżąco-szczelinowa wymowa r': > r͡ʒʲ
* sr͡ʒʲ, zr͡ʒʲ > str͡ʒʲ, zdr͡ʒʲ
* brak IV palatalizacji: , , ɦɪ, ɦɛ
* fonetyka między wyrazowa udźwięczniająca
* brak ubezdźwięczniania v po spółgłoskach bezdźwięcznych
* brak zaniku n przed spółgłoskami szczelinowymi nazalizującego poprzedzającą samogłoskę
* brak przejścia ɲ > przed spółgłoskami szczelinowymi nazalizującego poprzedzającą samogłoskę
* wygłosowe aj > ɛj
* nagłosowe kt > xt
* nagłosowe gd, > d, ʣ
* brak rozszerzenia і, и > є, е przed р
* cofnięcie przegłosu jaci oraz miękkiego sonantu r po spółgłoskach labialnych (np. пӧвʹєдац ,,powiadać", мʹєсто ,,miasto", твердий ,,twardy", мертвий ,,martwy")
* w odmianie rzeczowników z przegłosem lechickim zazwyczaj wyrównanie tematu do form przegłoszonych lub nieprzegłoszonych
* brak przegłosu e pochodzącego od jeru w końcówce -ел (np. кӧзел ,,kozioł", ӧсел ,,osioł")
* postępujący zanik odmiany czasownika биц ,,być", szczątkowo zachowały się jedynie є, су
* końcówka -ий/ій dla przymiotników w r. m. l. poj.
* końcowka -ам w celowniku dla wszystkich rzecz. l. mn.
* końcowka -ув w dopełniaczu dla wszystkich rzecz. l. mn.
* końcówka -лі (,,-li") zamiast -ли (,,-ły") w czasie przeszłym
* całkowity zanik kategorii męskoosobowości w l. mnogiej
* I os. l. mn. ma zawsze końcówkę -м w czasowniku (np. я іѕим ,,idę", я вʹєрім ,,wierzę")
* czasowniki w cz. przesz. 1 i 2 os. mają taką samą postać jak 3 os. (np. я ядла ,,jadłam", ви гӧвӧрілі ,,mówiliście")
* konieczność używania zaimków  osobowych przed czasownikiem
* mniejsza ilość latynizmów, duża ilość zapożyczeń z greki
* większa ilość ukrainizmów (ale z dużej ich ilości język literacki został oczyszczony)

ZAPIS

Аа Бб Вв Гг Ґґ Дд Ее Єє Жж Зз Ѕѕ Ии Іі Йй Кк Лл Мм Нн Оо Ӧӧ Øø Пп Рр Сс Тт Уу Ӱӱ Фф Хх Цц Чч Џџ Шш Ьь Юю Яя

* niemiękczące e zapisuje się jako е
* miękczące e zapisuje się jako є
* niemiękczące i (czytane jako [ɪ]) zapisuje się jako и
* miękczące i (czytane jako [i.]) zapisuje się jako і
* ji zapisuje się jako і (wymowa [ji] występuje w nagłosie na zasadzie alofonu)
* jo i miękczące o zapisuje się jako ø
* dyftongi ua, ui zapisuje się jako ӧ, ӱ
* dawne samogłoski długie zapisuje się fonetycznie (у, ӱ, и, і)
* asynchroniczność miękkości labialnych oddaje się przed rozdzielenie spółgłoski i samogłoski miękczącej apostrofem
* ř zapisuje się jako рь (lub р + samogłoska miękcząca)
* dz, zapisuje się jako ѕ, џ
* нє ,,nie" zapisuje się łącznie z czasownikami

JĘZYK POLSKI
JĄZYK POLSKI

PROCESY
(różnice w stosunku do prawdziwej polszczyzny)

* akcent swobodny
* prasł. TărT > TarT
* prasł. TĕlT > TloT
* zachowanie miękkości przed prasł. miękkim zgłoskowtórczym r'
* brak ściągnięcia końcówek z j w wyrazach stojać, bojać sią, grać (já grają), znać (já znają), umieć (já umieją), rozumieć (já rozumieją)
* zarówno twardy jaki miękki sonant l > ol (zaimiast el, lu, il')
* synchroniczna wymowa samogłosek nosowych
* brak przejścia krótkiego ã w ɔ̃
* > ɔ
* ɔː > u
* ɛː > ɨ
* ʲɨ > ʲi
* ɦ nigdy się nie pojawiło
* mazurzenie: ʃ, ʒ, ʧ, ʤ > s, z, ʦ, ʣ
* stwardnienie we wszystkich pozycjach (brak frykatywnej wymowy)
* li >
* xf > f
* nagłosowe ra- > -
* nagłosowe ja- > -
* zanik w w wygłosie po spółgłosce i między spółgłoskami
* konekwentne przejście i/, y/é, u/ó przed spółgłoskami nosowymi oraz ł > ie, e, o
* miękczenie k, g również w nowych złożeniach z e
* zanik e ruchomego w końcówkach -k, -c
* konsekwentny przegłos lechicki (brak wyrównań i cofnięć)
* leksykalizacja ubezdźwięcznienia w wygłosowych spółgłoskach czasowników w czasie przeszłym (w efekcie formy typu ty kráteś ,,ty kradłeś", já biékiem ,,ja biegłem")
* brak bohemizmów, ukrainizmów, białorusycyzmów i rusycyzmów

ZAPIS

Aa Áá Ąą Ą́ą́ Bb Cc Ćć Dd Ee Éé Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Łł Mm Nn Ńń Oo Óó Pp Rr Ss Śś Tt Uu Vv Yy Zz Źź
+dz, dź


* [v] zapisuje się jako v
*
Tytuł: Odp: Konlangi do Jątrzeniothistu
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Październik 21, 2012, 11:34:16
Można prosić o jakiś krótki tekst w tych językach?
Tytuł: Odp: Konlangi do Jątrzeniothistu
Wiadomość wysłana przez: Jątrzeniot w Październik 21, 2012, 12:36:06
Jeśli odzyskam zapał do tego projektu, to może przetłumaczę coś więcej. Póki co wrzucam to:

Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.

LĘSKI:

Шески люди роѕа са слєбӧдни і рувни в свӧій гӧдносци і правах. Ӱни ӧбдаріни розумим і сумʹінім і пӧвинни зглядим іншіх як брат з братим пӧчіняц.

łacinka:

Šeski ľudi rodza sa sľebòdni ji ruvni v svòjij hòdnosci ji pravach. Ùni òbdařini rozumim ji sumjiňim ji pòvinni zhľadim jinšich jak brat z bratim pòčiňac.

POLSKI:

Vsyscy ludzié rodzą́ sią volni i róvni pod vzglądem svéj godności i svyh práv. Są́ oni obdareni rozumem i są́mieniem i povienni postąpovać vobec jennyh v duhu braterstva.

OBODRZYCKI:

Všëscë lëźej rodzejn sen volńi ë roʉvńi vo sfojej godnośe ë sfojih pravah. Majoʉn ońi dažonej rozum ë somńeńej ë povźeńńi postonpovaś ko drëdźim vo dëhë bractfa.
Tytuł: Odp: Konlangi do Jątrzeniothistu
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Październik 21, 2012, 12:44:17
Sumienie < sąmnienie

Radziłbym to uwzględnić.
Tytuł: Odp: Konlangi do Jątrzeniothistu
Wiadomość wysłana przez: Jątrzeniot w Październik 21, 2012, 12:53:32
Racja, dzięki. Poprawiłem.
Tytuł: Odp: Konlangi do Jątrzeniothistu
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Październik 22, 2012, 18:16:23
Nie myślałeś o zrobieniu bałaganu w TorTach w lęszczyźnie (współistnienie TraTów i TroTów, te pierwsze wzmocnione cerkwizmami)? Podobna rzecz ma przecie miejsce w rosyjskim, mimo że nie było tam takiego dodatkowego wpływu grupy czesko-słowackiej jak w Lęskiej.

Poza tym, która tradycja literacka jest starsza - lęska czy małoruska? Bo, szczerze powiedziawszy, nie podoba mi się przyporządkowanie /i/ = i, /y/ = и, ono ma sens w ukraińskim, oparłszy się na zasadzie *i > и, *ě > i - a w althiście usprawiedliwiłoby się tylko zaimką z małoruszczyzny.

Ogólnie - bardzo dobra robota, tylko zabawne, jak w podświadomości mam jakieś silne wyobrażenie alternatywnej prawosławnej polszczyzny i wielgardczyzny, i jak tutaj odczuwam z nimi kontrast ;).
Tytuł: Odp: Konlangi do Jątrzeniothistu
Wiadomość wysłana przez: Jątrzeniot w Październik 22, 2012, 22:09:30
Cytat: Towarzysz Mauzer w Październik 22, 2012, 18:16:23
Nie myślałeś o zrobieniu bałaganu w TorTach w lęszczyźnie (współistnienie TraTów i TroTów, te pierwsze wzmocnione cerkwizmami)? Podobna rzecz ma przecie miejsce w rosyjskim, mimo że nie było tam takiego dodatkowego wpływu grupy czesko-słowackiej jak w Lęskiej.

W sumie, dobry pomysł. Zresztą na południu Lęski, w gwarach nitrzańskich (wsch. Słowacja jest lęska) te TraTy i tak są, więc pasuje.

Cytat
Poza tym, która tradycja literacka jest starsza - lęska czy małoruska? Bo, szczerze powiedziawszy, nie podoba mi się przyporządkowanie /i/ = i, /y/ = и, ono ma sens w ukraińskim, oparłszy się na zasadzie *i > и, *ě > i - a w althiście usprawiedliwiłoby się tylko zaimką z małoruszczyzny.

No teoretycznie mogłem dać ы i и. Zamysł mój był taki, że to ы wywalono pod wpływem ukraińskiego. Nie bardzo to etymologiczne, ale przecież zdarzają się takie rzeczy.

Cytat
Ogólnie - bardzo dobra robota, tylko zabawne, jak w podświadomości mam jakieś silne wyobrażenie alternatywnej prawosławnej polszczyzny i wielgardczyzny, i jak tutaj odczuwam z nimi kontrast ;).

No wiem, wyszło bardzo... alternatywnie :P. Z początku też miałem inne wyobrażenia. Jednakże np. fascynacja tym prawdziwym połabskim została i chyba najedzie czas, że zaprezentuję swój własny "połabskoklon".