Kadencja
oraz
szansa
(http://i67.tinypic.com/50jqbo.jpg)
Oba z łacińskiego cadentia, oczywiście.
https://en.wikipedia.org/wiki/Doublet_(linguistics)
[...........]
Hawkmanoza postępuje xDDDDDDDD
Farba i barwa.
Mistrz, majster, magister, maestro, mister :-)
Rum. plămân i pulmon "ts."
Cytat: Ghoster w Luty 01, 2018, 23:32:13
Czy te jebitne obrazki są konieczne?
Chciałem jakoś podkreślić ponowne zbliżenie semantyczne w polskim, po wiekach. :(
Ale fakt, trochę wielgi wyszedł, później zmniejszę.
CytatRum. plămân i pulmon "ts."
Ciekawe, jest jakakolwiek różnica w znaczeniu/użyciach?
Z tego co widzę, rumuński ma tego tu i ówdzie sporo.
Angielskie
'find' i
pathJedno odziedziczone bezpośrednio, drugie przez jakiś irański.
No i polskie
pułki
folkO ile ktoś oczywiście uznaje 'pułk/pełk' za starą pożyczkę z germańskich, bo sam czytałem mnóstwo teorii co do tych słów....
Cytat: SchwarzVogel w Luty 02, 2018, 13:32:43
CytatRum. plămân i pulmon "ts."
Ciekawe, jest jakakolwiek różnica w znaczeniu/użyciach?
Z tego co widzę, rumuński ma tego tu i ówdzie sporo.
Wszystkie romańskie mają tego sporo.
Pulmon jest używany tylko w kontekście ludzkich płuc i przynależy do wysokiego rejestru.
Plămân jest bardziej ogólny, nienacechowany i pojawia się we frazeologii.
Kubeł i kibel. Ba, skiba, szyba i szajba!
Joel
i
Jagiełło
zdaje się?
serbo-chorwackie golub "gołąb" i galeb "mewa"
angielskie inch (cal) i ounce (uncja)
Pilawa i Piława
ang. canal i channel
(ukr. єврей i жид)
Cytat: Toyatl w Luty 06, 2018, 16:10:52
ukr. єврей i жид
Jak się niby ma
Jewrej do
Żyda? Pierwsze pochodzi przecież od łac.
Hebreus, a drugie od
Iudaeus, które to, o ile mi wiadomo, są niespokrewnione.
W ogóle czym różni się ten temat od braci-bliźniaków?
Cytat: Siemoród w Luty 06, 2018, 16:39:36
Cytat: Toyatl w Luty 06, 2018, 16:10:52
ukr. єврей i жид
Jak się niby ma Jewrej do Żyda? Pierwsze pochodzi przecież od łac. Hebreus, a drugie od Iudaeus, które to, o ile mi wiadomo, są niespokrewnione.
Racja. Bierę w nawias.
Zapomniałem o dublecie na każdym chyba polskim rynku i ryneczku:
Aptekai
Butik We francuskim i angielskim pewnie też jest...
Cytat: Siemoród w Luty 06, 2018, 16:39:36
W ogóle czym różni się ten temat od braci-bliźniaków?
Bracia bliźniacy są jednak o różnych postaciach/odmianach tego samego słowa...
W sumie ten jest istotnie bardzo, bardzo zbliżony do szczerze-drugów, ale chodzi bardziej o 'kopię' dokładnie tej samej formacji, przepuszczonej przez filtr jakiegośinnego języka.
W większości dwukrotne, trzykrotne (itd., kto da więcej) pożyczki tego samego słowa.
Swoją drogą, to czy jakieś słowo jest w stanie przebić '
magistra'?
W polskim poza tymi od Kazimierza, jest/był jeszcze
'metr' - 'nauczyciel, zwłaszcza francuskiego'.
No i nie raz się spotkałem z '
mastah'. XD
A we wszystkich językach Europy ma ilość klonów pewnie rekordową?
Tryplet (trójca) w każdym naszym polu widzenia i sposobie przedstawienia:
odłacińskie imago, odfrancuskie image /i.maʒ/ i odangielskie image /'ɪmɪdʒ/
[...........]
Norweski!
få (dostawać) i fange (łapać)
Dwójca na głowach wojowników:
odgockie szłom i odniemieckie hełm
Niemiecki dublet: Schote (strąk) i Schoß (łono).
Niemieckie Waffen "broń" i Wappen "herb"
Cytat: Kazimierz w Marzec 15, 2018, 18:41:11
Niemieckie Waffen "broń" i Wappen "herb"
To mi przypomniało, że miałem napisać o :
drucken - drukować
i
drücken - naciskać, przycikać, napierać, tłoczyć
Tłumaczone jako różnica dialektalna w Wysoko Niemiecim....
Ktoś wie czy (na ile) to rozróżnienie się przyjęło 'naturalnie', czy sztucznie, odrórnie?
A to nie będzie po prostu wtórny czasownik od Druck?
Ew. analogia do niego?
Jestem za tzw. back-formation, tak jak sugerował HP.
Jeszcze ładna para niderlandzka: besluiten i beslissen.
Czyli powstało mniej więcek jak
wóda
zamiast wody od wódki?
Że też zapomniałem o tym podstawowym dla polskości dublecie.
No nie, wóda to zgrubienie od wódki, a nie zamiennik wody. Jeżeli dla Ciebie jest - no cóż, pogratulować.
A tak, to po prostu to samo co w poprzednim przypadku - redefinicja rdzenia wódki jako wód-, i zwykły sufiks -a. W ogóle, o tym, jak dawne zjawiska morfologiczne i fonetyczne rozchodzą się z czasem w językach potomnych to chyba najciekawsza część językoznawstwa historycznego :)
szyfr - filtr francuski
cyfra - filtr (chyba) niemiecki
zero - filtr łaciński
z arabskiego sifr - cyfra
niem. Deich (wał, grobla) i Teich (staw).
ros. лох i лосось
kontuar
kantor
komputer.
Znowu trójca, zamiast dwójki, ale....
ciek
i
tok
W śląskim:
- byfyj (kredens) i bufet,
- kawa i kafyj (kawiarnia),
Ganek
i
Gang
(Baba) Jaga i jędza
Angielskie paralysis i palsy
Deseń i design (dizajn?).
fiord i port
Doppelpost:
granulat i ziarno
Cytat: barthlome w Czerwiec 25, 2019, 12:49:58
Doppelpost:
granulat i ziarno
Po prawdzie to chyba nie jest dublet, bo pochodzi z
- z jakiegoś imiesłowu czy przymiotnika
- i od
granulum (zdrobniałe) a nie od
granumWięc inne słowo.
?
Cretin i
Christian
Naive i native
Naiwny i natywny
itd.
Dwójca w kuchni:
łazanki i lazania, obie od włoskiego lasagna
Rodzimy
wóz, odniemiecki
wagon i odłaciński
wehikuł <<
*weǵʰ-Na dodatek ciekawe, że odniemiecka
waga ma pochodzić z tego źródła, a od
wozu mieliśmy dawniej czasownik wielokrotny
ważać.
Cytat: SchwarzVogel w Lipiec 19, 2019, 10:57:50
Naive i native
Naiwny i natywny
itd.
Tutaj jeszcze
naturalny. Ponoć ,,naturalność" stała się ,,naiwnością" w czasach podboju Galii przez Rzymian. I w zasadzie da się to usłyszeć w polszczyźnie, nie sądzicie? Często zwrot ,,nie bądź naiwny/naiwna" oznacza ,,nie bądź aż tak żywy/żywa" i sprowadza się do osłabiania takiej przyrodzonej pewności siebie, która wynika z żywości, otwartości, życzliwości.
Nie rozumiem, sensem tego tematu jest wykazanie słów bliskoznacznych, które są przy okazji słowami spokrewnionymi. Tu mamy tylko słowo spokrewnione, a pola semantyczne są odległe.
Ja nie rozumiem czego nie rozumiesz. Za wyjaśnieniem z angielskiej Wikipedii: ,,different phonological forms but the same etymological root". Tutaj mamy odangielski natywny, odfrancuski naiwny i odniemiecki? naturalny – wszystkie pochodzą z *ǵenh₁-.
Ale to jest temat o dubletach, słowach, które nie oprócz tego, że są kognatami, mają podobne znaczenie. Naiwny i naturalny nie mają podobnego znaczenia, dlatego nie pasują, a majster i maestro już mają.
No nie jestem pewien czy o to chodzi. Dam się wypowiedzieć tym, którzy wrzucili ,,naiwny i natywny", ,,fiord i port", ,,kadencja i szansa", ,,kontuar, kantor i komputer".
Z tego co rozumiem, to nie chodzi o żadne podobieństwo semantyczne... W angielskiej Wiki jako trojaki podane są:
cattle, capital i chattel
Wszystkie pochodzą z łacińskiego capitāle.
Nie chodzi o kognacenie tylko o identyczność etymologiczną (tak jak powyżej, wszystkie pochodzą od tego samego urzeczownikowionego łacińskiego przymiotnika).
W zasadzie to im bardziej znaczenie dubletów jest inne, tym ciekawiej. :)
Błogi i błahy.
Znacie jakieś szersze (próby) wyjaśnienia, skąd to się wzięło? Poza stwierdzeniem że "tabuistyczne"?
Cytat: SchwarzVogel w Grudzień 08, 2019, 12:19:56
Błogi i błahy.
Znacie jakieś szersze (próby) wyjaśnienia, skąd to się wzięło? Poza stwierdzeniem że "tabuistyczne"?
благі to bo białorusku zły, co potem litewski zapożyczył jako blogas - zły (litewskie -o- z reguły odpowiada słowiańskiemu -a-). Ale zkąd błahi w białoruskim to nie wiem.
Bańkowski twierdzi, że słowo przeszło z ruskiego do litewskiego, w obrębie litewskiego zmieniło znaczenie (,,pośrednictwo pogańsko-litewskie"), po czym wróciło do ruskiego. Takie dziwy. Ale chyba brzmi lepiej, niż Borysiowe ,,pejoratywne znaczenie powstało w rezultacie tabuistycznej zmiany pierwotnego 'dobry' przez przeciwstawne 'zły'".
Mam Bańkowskiego i to brzmi chyba najrozsądniej, ale mimo wszystko to zgadywanie.
Byłem ciekawy, czy ktoś to studiował dokładniej.
szyling i szeląg
Z tej samej beczki funt i pud, tym bardziej że i szeląg i pud występują dzisiaj już tylko w powiedzeniach.
głos i hałas
Deport i sport
Możesz rozwinąć temat? Że niby od "hałłakowania"?
Zdawało mi się, że "hałas" to zwyczajnie ukraiński/ruski (w sensie Rusi) kognat "głosu", ale te "a" tam rzeczywiscie dziwne, nie znam się na ukraińskim...
Ani ukraiński, ani jużnoruski nie mogą mieć dwóch a w tym słowie
Może od liczby mnogiej?
Np. po białorusku "głosy" to dokładnie hałasy.
Ale z akcentem na ostatnią sylabę, nie? Czy są jakieś znane przypadki w białoruskim, gdzie akanie prowadzi do wyrównań analogicznych?
Ciekawe, czyli że jednak "hałas" miałby być etymologicznie niezwiązany z "głosem"? Chętnie dam się pouczyć ;)
No na ostatnią, ale równie dobrze w liczbie poj. mogłoby być hałas i ktoś mógł wtórnie taką formę urobić.
Cytat: Toivo w Grudzień 14, 2019, 22:23:47
Ale z akcentem na ostatnią sylabę, nie? Czy są jakieś znane przypadki w białoruskim, gdzie akanie prowadzi do wyrównań analogicznych?
Ciekawe, czyli że jednak "hałas" miałby być etymologicznie niezwiązany z "głosem"? Chętnie dam się pouczyć ;)
Boryś:
Zapożyczenie z ukr.
hálas, porównaj z br.
hálas, pokrewnego (chociaż przyr. -as nie całkiem jasny) z ukr.
hálaj 'krzykacz',
halákaty, 'krzyczeć, wrzeszczeć, łajać', br. dial.
halákac/haljákac, 'ts', rosyjskie dialektalne
galit', 'śmiać się, naśmiewać, dokazywać; obijać się, krzyczeć w gniewie',
galuch, 'śmiech, chichot, głośna, wesoła zabawa'.
Polskie daw. i dial.
gałuch 'hałas, gwar',
gałuszyć 'hałasować, czynić wrzawę', kasz.
gałovac, 'wołać, krzyczeć', słc.
halakat' 'krzyczeć, wrzesczeć, głośno śpiewać'
Podstawą tych wyrazów psł.
galiti czy
galati, pokrewne z goc.
goljan 'witać się, pozdrawiać', stwniem.
galan 'śpiewać', od pie. *
gal /
gʰel 'krzyczeć, wołać', zobacz
głos.
Trójca w muzyce:
cytra, gitara i kitara, troje od starogreckiego κιθάρα
Polskie :
szach i czek
kompot i kompost
EDIT: A także kompozyt i kapusta
komornik i kamerzysta
Pattern i patron
alchemia i chemia
oaf i elf
Cezar, cesarz, kajzer, car, czworga od łac. caesar
Cytat: Ainigmos w Czerwiec 16, 2020, 07:04:14
Cezar, cesarz, kajzer, car, czworga od łac. caesar
A Cezary też tutaj pasuje?
Cezary to od Caesarius.
Krąg, rynek i ring
Kalumnia i czelendż
Starofrancuski tam nieźle nawywijał, nie domyśliłbym się.
Oczywiste, a wcześniej nie myślałem:
dziekan i dekan
dziekanat i dekanat
Chyba stelaż i sztaluga.
Cytat: JasiekChrusty w Grudzień 30, 2019, 14:34:15
komornik i kamerzysta
...oraz
kamerdyner (z niem.
kammerdiener)
Szpada, szpadel i szpatułka.
Chociaż tak stricte to nie, bo szpadel i szpatułka jednak ze zdrobnienia.
Usuwam. Chyba nie tu gdzie trzeba wrzuciłem.
alb. cep kąt, klin, róg i thep punkt, szczyt
król oraz karzeł
klucz, klawisz, klauzula i klasztor
Cytat: SchwarzVogel w Kwiecień 26, 2019, 22:58:44
Deseń i design (dizajn?).
Pozwolę sobie zaktualizować:
deseń, dizajn, desygnować
ang. fulfill
To work and to irk.
ang. whey i kheer
morski i marsz "gleba powstała przez osuszenie i odsolenie nadmorskich terenów błotnistych, osuchów lub dna morskiego na polderach"
Apofoniczne (przegłosowe) postaci: Jozue, Jezus i Ozeasz, trojga od hebr. imienia Jehoszua יְהוֹשׁוּעַ "Jahwe wybawieniem"
Perskie آقا âqâ 'Pan (zwrot grzecznościowy)' i آغا âγâ 'Pani (zwrot grzecznościowy)'. Oba pochodzą z (chyba różnych) djalektów tureckich, por. tur. ağa 'pan', pratur. *āka.
Co jeszcze ciekawsze, w dominującej w Iranie wymowie potocznej, czyli w gwarze Teheranu, te słowa wymawiane są jednakowo, pewnie dlatego też częściej stosowanym zwrotem jest خانم xânom 'Pani'.
Homofonja najpewniej przyczyniła się też do tego, że آغا âγâ znaczy także 'eunuch'.
Nie wię do końca czy tu pasuje, ale i tak tu dam:
Największa znana mi liczba derywatów pochodników przymiotnikowych od jednej podstawy:
osobny
osobowy
osobliwy
osobisty
Doppelpost:
gardło, krtań, gardziel, grdyka
Dwa ostatnie wyłącznie polskie, a ostatni o zupełnie niezrozumiałej budowie. Wszystkie zapewne ostatecznie od tego samego (pra)słowiańskiego pierwiastka.
Ta krtań to faktycznie dziwne słowo pod względem rozwoju, to ubezdźwięcznienie obok znanego przypadku chrzbiet, chrzebtu > grzbiet, grzbietu trochę mi przypomina sch. grč i podobne leksemy w innych słowiańskich wobec pol. (s)kurcz.
W przypadku krtani natomiast warto zauważyć dwoistość samego rdzenia w prasłowiańskim: *gъr-d- wobec *grъ-t-.
Dorzucam sch. grlo 'gardło' i grkljan 'krtań'.
Potężna Piątka prasłowiańskich przymiotników:
rъdrъ, rudъ (>pol. rudy), rusъ (> rusy), ruměnъ (> rumiany), ryďь (> rydz oraz zrutenizowany ryży)
rъdrъ jest zdecydowanie najstarszą formacją, utworzoną jeszcze wg praindoeuropejskiej morfologji, rusъ i ruměnъ są nabudowane bezpośrednio na rudъ, a ryďь to nawet nie mam pojęcia (zkąd tam to wzdłużenie? xd).
Wszystkie ostatecznie wywodzą się z plackowego rdzenia *h₁rewdʰ-. Prasłowianie mieli jaki fetysz czerwieni li co? ???
Cytat: Grzybacz w Kwiecień 04, 2023, 21:15:50Potężna Piątka prasłowiańskich przymiotników:
rъdrъ, rudъ (>pol. rudy), rusъ (> rusy), ruměnъ (> rumiany), ryďь (> rydz oraz zrutenizowany ryży)
rъdrъ jest zdecydowanie najstarszą formacją, utworzoną jeszcze wg praindoeuropejskiej morfologji, rusъ i ruměnъ są nabudowane bezpośrednio na rudъ, a ryďь to nawet nie mam pojęcia (zkąd tam to wzdłużenie? xd).
Wszystkie ostatecznie wywodzą się z plackowego rdzenia *h₁rewdʰ-. Prasłowianie mieli jaki fetysz czerwieni li co? ???
Jest jeszcze
rъďa (polska
rdza).
Cytat: :🕷: w Kwiecień 05, 2023, 20:04:47Cytat: Grzybacz w Kwiecień 04, 2023, 21:15:50Potężna Piątka prasłowiańskich przymiotników:
rъdrъ, rudъ (>pol. rudy), rusъ (> rusy), ruměnъ (> rumiany), ryďь (> rydz oraz zrutenizowany ryży)
rъdrъ jest zdecydowanie najstarszą formacją, utworzoną jeszcze wg praindoeuropejskiej morfologji, rusъ i ruměnъ są nabudowane bezpośrednio na rudъ, a ryďь to nawet nie mam pojęcia (zkąd tam to wzdłużenie? xd).
Wszystkie ostatecznie wywodzą się z plackowego rdzenia *h₁rewdʰ-. Prasłowianie mieli jaki fetysz czerwieni li co? ???
Jest jeszcze rъďa (polska rdza).
Wiem o tym, ale posiadanie wielu derywatów od jednego plackowego pierwiastka nie jest niczym niespotykanym samo w sobie – dość osobliwe jest dla mnie pięć przymiotników od jednego pierwiastka.
Jak koniecznie chcesz przymiotnik, to rdzawy ;)
Cytat: Grzybacz w Kwiecień 04, 2023, 21:15:50rusъ (> rusy)
Więc nazwa dawnej krainy
Ruś Czerwona okazuje się pleonazmem?
Akurat nie, bo Ruś oryginalnie jest pożyczką :P ze skandynawskich
Dwa kontynuanta praaryjskiego *nébʰos:
- litewskie debesìs, podobne przejście n > d w całej gałęzi bałtyjskiej,
- luwiańskie tappassa, w kontraście z hetyckim nēpis kontynuującym plackową formę bez rozpodobnienia.
Przypadek?
Sugerujesz pochodzenie bałtyjskich z hetyckiego? ;)
Sala i sioło
Przynajmniej według jednej z teorii.