Polskie Forum Językowe

Językotwórstwo (conlanging) i światy => Pisma i ortografie => Wątek zaczęty przez: Toivo w Sierpień 23, 2015, 09:55:23

Tytuł: Łacinka dla rosyjskiego
Wiadomość wysłana przez: Toivo w Sierpień 23, 2015, 09:55:23
Oto moja propozycja łacinki dla rosyjskiego. Inspiracją do jej utworzenia była powszechnie używana obrzydliwa angielska transliteracja dająca potworki w stylu "chernyy" albo "Mikhalchevskiy" - stwierdziłem, że na pewno można lepiej.

Kierowałem się dwoma podstawowymi założeniami:
- żadnych apostrofów w zapisie (błe!)
- jak najmniej diakrytyków

Co do tego drugiego, alfabet zawiera zaledwie trzy litery z diakrytykami (š, ž, č), które w razie potrzeby mogą być łatwo zastąpione (sh, zh, ch lub sz, ż, cz), tak że można go używać również do łatwo zrozumiałej transliteracji w konkretnych krajach.

Nie podaję pełnej listy odwzorowań cyrylica -> łacinka, bo większość rzeczy jest oczywistych. Z tych niezupełnie oczywistych: х -> h, щ -> šč, ё -> io/jo, э -> e, po spółgłosce (jeśli taki przypadek w rosyjskim w ogólne występuje) opcjonalnie ë.

Samogłoski jotowane oddaje się następująco:
- po spółgłosce - i + samogłoska, np. люди -> liudi
  (wyjątek: е -> e, np. человек -> čelovek)
- po samogłosce lub w nagłosie - j + samogłoska, np. рождаются -> roždajutsia
  (po samogłosce dotyczy również и, np. отношении > otnošeniji)

Miękki znak po spółgłosce transliteruje się jako "j", np. путь -> putj.

Najtrudniejsze do rozpracowania były sekwencje miękki/twardy znak + samogłoska jotowana. Udało mi się zrobić to następująco:
- twardy znak + samogłoska jotowana -> j, np. съел -> sjel (por. сел -> sel)
- miękki znak + samogłoska jotowana -> ji, np. совестью -> sovestjiu

Przykładowy tekst:

Vse liudi roždajutsia svobodnymi i ravnymi v svojom dostojinstve i pravah. Oni nadeleny razumom i sovestjiu i dolžny postupatj v otnošeniji drug druga v duhe bratstva.

Každyj čelovek dolžen obladatj vsemi pravami i vsemi svobodami, provozglašennymi nastojaščej Deklaracijej, bez kakogo by to ni bylo različija, kak-to v otnošeniji rasy, cveta koži, pola, jazyka, religiji, političeskih ili inyh ubeždenij, nacijonaljnogo ili socijaljnogo proishoždenija, imuščestvennogo, soslovnogo ili inogo položenija.

Krome togo, ne dolžno provoditjsia nikakogo različija na osnove političeskogo, pravovogo ili meždunarodnogo statusa strany ili territoriji, k kotoroj čelovek prinadležit, nezavisimo ot togo, javliajetsia li eta territorija nezavisimoj, podopečnoj, nesamoupravliajuščejsia ili kak-libo inače ograničennoj v svojom suverenitete.
Tytuł: Odp: Łacinka dla rosyjskiego
Wiadomość wysłana przez: Norris w Sierpień 23, 2015, 13:17:46
Nieco OT - trochę szkoda, że w rosyjskim nie ma łacinki.
Być może za Jelcyna mogło się udać ją wprowadzić, bo u Wołodii Putina nie ma na to szans.
Ja osobiście optuję za tą oficjalną.
https://pl.wiktionary.org/wiki/Aneks:Transliteracja_j%C4%99zyka_rosyjskiego
Wolę jednak tę starszą, gdyż ŝ, û i â w tej nowej są dla mnie zbyt sztuczne.
Tytuł: Odp: Łacinka dla rosyjskiego
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Sierpień 23, 2015, 13:49:59
Lel, russki bez cyryla to jak polski bez ą, ę, ż ś xd
A plany były za Lenina.
Tytuł: Odp: Łacinka dla rosyjskiego
Wiadomość wysłana przez: Toivo w Sierpień 23, 2015, 21:44:32
Nie chodziło mi o to, żeby zastąpić cyrylicę, tylko o to, żeby zastąpić będące obecnie w użyciu transkrypcje, które uważam za brzydkie i nieporęczne.
Tytuł: Odp: Łacinka dla rosyjskiego
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Sierpień 23, 2015, 22:21:28
Ale ja się Ciebie nie czepiam. Według mnie powinno być Władimir Putin, Poutine, Gorbatschow etc. Każdy język powinien sam sobie radzić.
Tytuł: Odp: Łacinka dla rosyjskiego
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Sierpień 24, 2015, 01:11:41
Ale abstrahując od praktycznych zastosowań, to wygląda to całkiem ładnie, nie brzydziej niż dajmy na to łacinkowy zapis srpskiego. Ja bym jednak zachował apostrof zamiast znaku miękkiego w wygłosie, ale generalnie na propsie.
Tytuł: Odp: Łacinka dla rosyjskiego
Wiadomość wysłana przez: Norris w Grudzień 25, 2017, 23:15:01
Odkopując temat:
Sowieci prawie wprowadzili łacinę w 1930, w ostatniej chwili sprzeciwił się temu sam Stalin.
Alfabet dostępny tutaj:
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0#%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82

Próbka:
Nemnogo tepleje za steklom, no v zlyje morozy
Vxoƶu v eti dveri, slovno v sad ijulskix çvetov
Ja ix tak xocu sogretj teplom, no belyje rozy
U vsex na glazax ja celovatj i gladitj gotov.

Belyje rozy, belyje rozy, bezzascitny şipy
Cto s nimi sdelal sneg i morozy, löd vitryn golubyx
Lüdi ukrasät vami svoj prazdnik liş na neskolko dnej
I ostavläjut vas umiratj na belom xolodnom okne.

A lüdi unosät vas domoj i vecerom pozdnym
Pustj prazdnicnyj svet napolnit mir vse okna dvorov
Kto vydumal vas rastitj zimoj o belyje rozy
I v mir uvoditj ƶestokij vjug xolodnyx vetrov.

Jak dla mnie - trochę średnio się podoba użycie tureckich diakrytyków zamiast typowo słowiańskich, analogicznie jak litera x dla ch.
Tytuł: Odp: Łacinka dla rosyjskiego
Wiadomość wysłana przez: Úlfurinn w Grudzień 26, 2017, 00:50:08
Istne paskudztwo.
Zrezygnowanie z tego to chyba jedyne, co stalin (celowo małą) dobrze zrobił w całej historii Związku Spierdolonych Republik Radzieckich.
Tytuł: Odp: Łacinka dla rosyjskiego
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Grudzień 26, 2017, 10:36:06
[...........]
Tytuł: Odp: Łacinka dla rosyjskiego
Wiadomość wysłana przez: Norris w Grudzień 26, 2017, 13:04:00
A jeśli chodzi o moje uzupełnienia do planów OP-a:
Zastąpienie digrafu кс znakiem x, np. Александр - Alexandr.
Wprowadzenie w miejscu przedrewolucyjnej fity digrafu th, np. Феодор (Ѳеодоръ) - Theodor.
Wprowadzenie w miejscu przedrewolucyjnej iżycy litery y, np. миро (мѵро) - myro.
Tytuł: Odp: Łacinka dla rosyjskiego
Wiadomość wysłana przez: Norris w Marzec 06, 2022, 14:31:06
Tak btw, to pomysł z 1930 wcale nie był taki najdziwniejszy.
O wiele dziwniejsze były wcześniejsze pomysły wymienione w artykule z linku, szczególnie ten z 1857. Zakładał on całkowitą rezygnację z litery ,,k", w miejsce której miała wejść litera ,,c", lecz ce-, ci- miało być czytane przez ,,cz", połączenia ke-, ki- miały być zapisywane jako che-, chi-, analogicznie ge-, gi- to miało być że-, żi-. Po co do słowiańskiego języka wprowadzać typowo włoską pisownię? Z innych udziwnień, to ,,y" miało być zapisane jako ,,hi", zamiast ,,ryby" ,,rhibhi". Miało być też ,,q", lecz nie wiem, gdzie miało być używane, nie wiem też, jak zapisano by np. czaj.
Tytuł: Odp: Łacinka dla rosyjskiego
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Czerwiec 14, 2022, 13:19:03
Znacie jakieś stronki z łacinką białoruską?