Narzecze wysokopolskie

Zaczęty przez Feles, Wrzesień 17, 2011, 14:10:35

Poprzedni wątek - Następny wątek

mijero

zagomik (*zagomić < *gomić *gomię *gomisz *gomi *gomimy *gomicie *gomią < żąć żmę) – kapsel
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •  

Siemoród

Cytat: mijero w Czerwiec 23, 2022, 19:49:26
zagomik (*zagomić < *gomić *gomię *gomisz *gomi *gomimy *gomicie *gomią < żąć żmę) – kapsel
Niby według jakiego wzoru alternacyjnego z *žęti masz **gomiti? Iteratyw od żąć, żmę to -żymać, jak wyżymać.

Cytat: mijero w Marzec 06, 2022, 14:35:45
Trocha nowych:
czerznina – melanina
domieszczenie (domieścić) – lokalizacja
dźwierko (dźwierze) – furtka (były w użyciu dźwierki i dźwierce)
łożyciel (łożyć) – inwestor
łzawidło – melodramat
narządzić – zorganizować (daw. uporządkować, przygotować); narządzać – organizować; narządziciel – organizator; narzędnik – organizer (zgranie z narządorgan)
obzór (obeźrzeć) – kształt
porzekać – informować; porzekanie – informowanie; porzec – poinformować; porzeczenie – poinformowanie
popust – luz
prośbować (prośba) – błagać
przedrożenie (*przedrożyć < drożyć < droga) – tunel
przejazdówka – winieta
przepust – paszport (chyba było...)
starczek (stark < *starczać) – kapelusz (ob. sterczeć)
świeść (*świedzieć < wiedzieć) – informacja (jak wieść < wiedzieć); świestny – informacyjny
włód (*włóść *włodę) i włodowa (żona włoda) oraz włodyni (samodzielnie włodująca) – król i królowa; włodować – królować; włodowski – królewski; włodowstwo – królewstwo; włodowic i włodówna – królewic i królewna
żądota – ambicja; żądotny – ambitny
czerznina? -rz- się depalatalizuje przed -n-, stąd czernina, zresztą już takie słowo istnieje xD
obzór? a nie lepiej oblik, skoro mamy oblicze?
starczać i sterczeć są niepowiązane – to pierwsze wzięło się od starczyć < statczyć
żądota? -ota jest sufiksem odprzymiotnikowym, już lepiej by tu -ba pasowała: żądźba.
Niech żyje Wolny Syjam!
  •  

mijero

#2177
Cytat: Siemoród w Czerwiec 23, 2022, 20:58:55
Niby według jakiego wzoru alternacyjnego z *žęti masz **gomiti? Iteratyw od żąć, żmę to -żymać, jak wyżymać.
Wymyślam czasownik przyczynowy/kauzatywny *gomić *gomię w znaczeniu 'powodować ścisknięcie' do żąć żmę, jako gromić gromię do †grząć czy †grzęć †grzmę (u Bańkowskiego pod grzmieć). Źle?

Cytat
czerznina? -rz- się depalatalizuje przed -n-, stąd czernina, zresztą już takie słowo istnieje xD
obzór? a nie lepiej oblik, skoro mamy oblicze?
starczać i sterczeć są niepowiązane – to pierwsze wzięło się od starczyć < statczyć
żądota? -ota jest sufiksem odprzymiotnikowym, już lepiej by tu -ba pasowała: żądźba.
U Borysia jest pierwotna postać *starczać ot psł. postaci z twardym zgłoskotwórczym r.
Chyba powinno być ot przymiotnika, ale nie widzę, aby rob > robota za przymiotnik uznawano. A biedota czy ciągota, pychota, zgryzota to już byłyby wykolejenia ot zasady, tak? Jeszcze zagadkowe barziej, bo staropolskie drzemota i mrokota.
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •  

Τόλας

pęseta - szczypka

puchar - czaszyna (Czaszyna Cieszyna i Czechowic-Dziedzic XD)

trampki - człapki

skarpetki - napiętki

wanna - kąpielnica albo kąpielka


Łudomian

Cytat: Siemoród w Czerwiec 23, 2022, 20:58:55
Cytat: mijero w Czerwiec 23, 2022, 19:49:26
zagomik (*zagomić < *gomić *gomię *gomisz *gomi *gomimy *gomicie *gomią < żąć żmę) – kapsel
Niby według jakiego wzoru alternacyjnego z *žęti masz **gomiti? Iteratyw od żąć, żmę to -żymać, jak wyżymać.

Cytat: mijero w Marzec 06, 2022, 14:35:45
Trocha nowych:
czerznina – melanina
domieszczenie (domieścić) – lokalizacja
dźwierko (dźwierze) – furtka (były w użyciu dźwierki i dźwierce)
łożyciel (łożyć) – inwestor
łzawidło – melodramat
narządzić – zorganizować (daw. uporządkować, przygotować); narządzać – organizować; narządziciel – organizator; narzędnik – organizer (zgranie z narządorgan)
obzór (obeźrzeć) – kształt
porzekać – informować; porzekanie – informowanie; porzec – poinformować; porzeczenie – poinformowanie
popust – luz
prośbować (prośba) – błagać
przedrożenie (*przedrożyć < drożyć < droga) – tunel
przejazdówka – winieta
przepust – paszport (chyba było...)
starczek (stark < *starczać) – kapelusz (ob. sterczeć)
świeść (*świedzieć < wiedzieć) – informacja (jak wieść < wiedzieć); świestny – informacyjny
włód (*włóść *włodę) i włodowa (żona włoda) oraz włodyni (samodzielnie włodująca) – król i królowa; włodować – królować; włodowski – królewski; włodowstwo – królewstwo; włodowic i włodówna – królewic i królewna
żądota – ambicja; żądotny – ambitny
czerznina? -rz- się depalatalizuje przed -n-, stąd czernina, zresztą już takie słowo istnieje xD
obzór? a nie lepiej oblik, skoro mamy oblicze?
starczać i sterczeć są niepowiązane – to pierwsze wzięło się od starczyć < statczyć
żądota? -ota jest sufiksem odprzymiotnikowym, już lepiej by tu -ba pasowała: żądźba.

Spostrzeżenia ode mnie:
- domieszczenie - tutaj logiczniejsze wydaje mi się samo mieszczenie, ewent. umieszczenie, jako że coś gdzieś się mieści. Przedrostek do- sprawia wrażenie jakiegoś uzupełnienia
- dźwierko - zgrabne zdrobnienie, podoba mie sie
- łożyciel - robi sens, też podoba mie sie, zwłaszcza że od tak dziś rzadkiego słowa jak łożyć
- narządzić - mamy już urządzić, nie mnożymy bytów!
- obzór - w wątku padł już kiedyś prawdopodobnie wskrzeszony dawnosłów, czyli wzraz. Ponownie, nie mnożymy bytów
porzekać - mamy już powiadomić!
- prośbować - zda mi się, że istniała też rodzima wersya bohimizmu, z rdzeniem błog-
- świeść - dla mnie zbytnia archaizacja, chociaż też próbowałbym wywieść coś od podstawy wieść
- włód - wiele razy było już tu pedziane, że prasłowiańskie pożyczki zostawiamy. Poza tym strasznie by to zubażało polską leksykę - pień włod- i tak jest już mocno obciążony.
Przy imek za dla czasu
  •  

mijero

Już po wrzuceniu tamtych pomysłów uznałem, że na lokalizację nadałby się stp. przebyt. Z powiadomić to słuszne spostrzeżenie. O pozostałe godziłoby się powykłócać, ale idę spać.
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •  

Siemoród

Cytat: mijero w Czerwiec 23, 2022, 21:50:43
U Borysia jest pierwotna postać *starczać ot psł. postaci z twardym zgłoskotwórczym r.
Chyba powinno być ot przymiotnika, ale nie widzę, aby rob > robota za przymiotnik uznawano. A biedota czy ciągota, pychota, zgryzota to już byłyby wykolejenia ot zasady, tak? Jeszcze zagadkowe barziej, bo staropolskie drzemota i mrokota.
Jeśli tak, to Boryś pierdoli. Starczyć, starczać jest dokładnie od tego samego statku co dostatek.

Co do roboty czy biedoty racja, -ota był też sufiksem odrzeczownikowym. Mimo to, żądota wygląda na utworzoną od czasownika żądać nie jakiegoś **żądu, dlatego dziwnie brzmi.

Cytat: mijero w Czerwiec 23, 2022, 21:50:43
Wymyślam czasownik przyczynowy/kauzatywny *gomić *gomię w znaczeniu 'powodować ścisknięcie' do żąć żmę, jako gromić gromię do †grząć czy †grzęć †grzmę (u Bańkowskiego pod grzmieć). Źle?
Że niby grzmieć jest kauzatywem? Przecież to czasownik bezosobowy. Co to za leksem grząć? Znam tylko *gręsti 'iść', obce zachodniosłowiańskim.
Niech żyje Wolny Syjam!
  •  

Łudomian

Cytat: Siemoród w Czerwiec 23, 2022, 23:49:16
Cytat: mijero w Czerwiec 23, 2022, 21:50:43
U Borysia jest pierwotna postać *starczać ot psł. postaci z twardym zgłoskotwórczym r.
Chyba powinno być ot przymiotnika, ale nie widzę, aby rob > robota za przymiotnik uznawano. A biedota czy ciągota, pychota, zgryzota to już byłyby wykolejenia ot zasady, tak? Jeszcze zagadkowe barziej, bo staropolskie drzemota i mrokota.
Jeśli tak, to Boryś pierdoli. Starczyć, starczać jest dokładnie od tego samego statku co dostatek.

Co do roboty czy biedoty racja, -ota był też sufiksem odrzeczownikowym. Mimo to, żądota wygląda na utworzoną od czasownika żądać nie jakiegoś **żądu, dlatego dziwnie brzmi.

Cytat: mijero w Czerwiec 23, 2022, 21:50:43
Wymyślam czasownik przyczynowy/kauzatywny *gomić *gomię w znaczeniu 'powodować ścisknięcie' do żąć żmę, jako gromić gromię do †grząć czy †grzęć †grzmę (u Bańkowskiego pod grzmieć). Źle?
Że niby grzmieć jest kauzatywem? Przecież to czasownik bezosobowy. Co to za leksem grząć? Znam tylko *gręsti 'iść', obce zachodniosłowiańskim.

ad 1. Towarzysz mijero chyba jednak mieni tę samą rodzinę co sterczeć, ale z inną wokalizacją sonantu - z "a" (tak jak dawny stark), i zdecydowanie nie jest to ta sama rodzina co statek.
ad 2. Towarzysz mijero mieni, że gromić jest kauzatywem - tak jak każdy prawilny kauzatyw, ma temat na -i-. Formy †grząć czy †grzęć oznaczone krzyżykiem oznaczają, że są czysto hipotetyczne. Niemniej †grząć / †grzęć ~ gromić = żąć ~ gomić (xd).
Przy imek za dla czasu
  •  

dziablonk

#2183
Siemoród, nie wiem, po co tak naskakujesz na mijero, przecież dobrze prawi. :)
Pamiętajcie, że to wysokopolski i na stole są różne alternatywy.

Cytat
Cytat: mijero w Czerwiec 23, 2022, 19:49:26
zagomik (*zagomić < *gomić *gomię *gomisz *gomi *gomimy *gomicie *gomią < żąć żmę) – kapsel
Niby według jakiego wzoru alternacyjnego z *žęti masz **gomiti? Iteratyw od żąć, żmę to -żymać, jak wyżymać.
Rzekę na to gomółka :)
Jest jeszcze: gnać (żenę > żonę, żenie) vs. gonić :)

Cytatczerznina? -rz- się depalatalizuje przed -n-, stąd czernina, zresztą już takie słowo istnieje xD
Zależy z jak dawna był ten wysokopolski, np. ja bym się nawet mógł spodziewać czyrzniny.
Cytatstarczać i sterczeć są niepowiązane – to pierwsze wzięło się od starczyć < statczyć
Owszem, starczyć od statczyć, ale nie o tym starczać mowa. Rzekę na to storczyk :)

CytatMimo to, żądota wygląda na utworzoną od czasownika żądać nie jakiegoś **żądu, dlatego dziwnie brzmi.
Ja bym zaproponował żędota.  BTW, w ogóle to samo żądać (<*żędać) wygląda mi na jakiś iterativ.  8)
Poza tym od czego pieszczota:D
Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.
  •  

mijero

Juże napisano, ale dla jasności. Boryś starczyć 'wystąpić w dostatecznej ilości' uznaje za otmienione statczyć. Natomiast sterczeć 'wystawać ponad, otstawać', wcześniej starczeć < *starczać nie ma mieć z tym związku. Bańkowski pod grzmieć (nazwany ,,verbum resultativum"; u Borysia ,,czasownik stanu") podaje czas. podstawowy †grzęć †grzmę (moje przerobienie postaci psł. na pol., więc może błędne) oraz po-grzymać (czas. wielokrotny) i gromić (czas. kauzatywny; przyczynowy czy powodowy?).

A wracając do żądoty, którą utworzyłem ot czasownika, czyli błędnie. W staropolskim był rzeczownik żądość. Takie rzeczowniki chyba teże powstawały ot przymiotników, co nie? Może mógł istnieć przym. *żąd(y)?

Czy ta gomółka < *gomola mogła powstać bezpośrednio ot żąć żmę? Bo wydawa się, że można by się spodziewać rzecz. *gom, jako i *wygom < wyżąć wyżmę. Czy nie przydałby się tu czas. *gomić *gomię jako podstawa słowotwórcza?

Tym gonić gonię chciałem wstępnie się posłużyć jako przykładem (żąć żnę i gonić > zagon > zagonik, żąć żmę i *gomić > *zagom > zagomik), ale uznany jest (zgodnie Boryś z Bańkowskim) za czas. wielokrotny do gnać żonę. Z tym że obaj nadmieniają, iż coś tu nie gra, że postać czas. gnać jest wynikiem upodobnienia do zwać. A może gonić jednak byłby pierwotnym czas. kauzatywnym do żąć żnę, a gnać jakimś czas. (nie wiem jakim, nie wiem jak powstałym) wtórnym do gonić?

I kilka chyba mniej spornych:
cudzidła (cudzić 'czynić cudem' < cudo) – kosmetyki
drewko, drewka (drwa) – klocek, klocki (słowo istnieje)
krycina (kryty) – hala (jako rycina < ryty)
ubór (ubrać) – brak
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •  

Siemoród

Cytat: Grzybacz w Czerwiec 24, 2022, 00:29:44
ad 1. Towarzysz mijero chyba jednak mieni tę samą rodzinę co sterczeć, ale z inną wokalizacją sonantu - z "a" (tak jak dawny stark), i zdecydowanie nie jest to ta sama rodzina co statek.
ad 2. Towarzysz mijero mieni, że gromić jest kauzatywem - tak jak każdy prawilny kauzatyw, ma temat na -i-. Formy †grząć czy †grzęć oznaczone krzyżykiem oznaczają, że są czysto hipotetyczne. Niemniej †grząć / †grzęć ~ gromić = żąć ~ gomić (xd).
1. Dobra, mój błąd. I faktycznie wokalizacja sonantu w sterczeć jest nieregularne, podobnie w storczyku, być może oba to pożyczki.

2. Nadal nie rozumiem w jaki sposób grzmieć czy tam gromić miałoby być kauzatywem od czegokolwiek i co ten pierwotny czasownik miałby oznaczać. Gnać-gonić jak najbardziej jest tego typu formacją.
Niech żyje Wolny Syjam!
  •  

Łudomian

Wikcjonarz podaje *gʰrem- 'to thunder, to rage, angry' jako osnowę, od czego ablautem poszedł też grom. Na bazie takiej definicji zgaduję, że kauzatywne gromić mogłoby znaczyć 'jątrzyć, rozwścieczać kogoś, tj. powodować że ciska gromy/pioruny'. Acz to chyba trochę poetyckie myślenie xd
Przy imek za dla czasu
  •  

mijero

Takich kilka:
mirzec (mir) l. mirnik (mirny) l. mirzebnik (mirzebny < mirzba < mirzyć stp. 'godzić, jednać') – dyplomata
mirny (mir) l. mirzebny (mirzba < mirzyć) – dyplomatyczny
mirnie (mirny) l. mirzebnie (mirzebny < mirzba) – dyplomatycznie
mirzstwo (mir) l. mirzba (mirzyć) – dyplomacja
włodnik (włodny 'uprawniony do włodania' < włodać) – polityk
włodniczy (włodnik) – polityczny
włodnicstwo (włodnik) l. włodźba (włodać) l. rządźba (rządzić) – polityka
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •  

Łudomian

Cytat: mijero w Czerwiec 26, 2022, 20:02:43
Takich kilka:
mirzec (mir) l. mirnik (mirny) l. mirzebnik (mirzebny < mirzba < mirzyć stp. 'godzić, jednać') – dyplomata
mirny (mir) l. mirzebny (mirzba < mirzyć) – dyplomatyczny
mirnie (mirny) l. mirzebnie (mirzebny < mirzba) – dyplomatycznie
mirzstwo (mir) l. mirzba (mirzyć) – dyplomacja
włodnik (włodny 'uprawniony do włodania' < włodać) – polityk
włodniczy (włodnik) – polityczny
włodnicstwo (włodnik) l. włodźba (włodać) l. rządźba (rządzić) – polityka
Myślę, że powinieneś konfrontować każdy swój nowosłów z istniejącymi już słowiosy, ponieważ ciągle umyka ci np. alternacja r : rz – winno być mirstwo miast mirzstwo, tak jak mamy rodzimowierstwo.
Przy imek za dla czasu
  •  

mijero

Cytat: Grzybacz w Czerwiec 26, 2022, 20:18:07
Myślę, że powinieneś konfrontować każdy swój nowosłów z istniejącymi już słowiosy, ponieważ ciągle umyka ci np. alternacja r : rz – winno być mirstwo miast mirzstwo, tak jak mamy rodzimowierstwo.
Może palnę teraz strasznie ośmieszającym pytaniem, ale czy 'rz' nie jest zmiękczonym 'r', a przynajmniej głoską miększą ot 'r', choć jest stwardniałym 'r''? Bo zdaje się, że -ьstvo, powinno miękczyć głoskę: państwo < pan, bóstwo < bożstwo < bóg.
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •