Język macedoński

[Úlfurinn]

портокалова куќа

a to z Portugalji?  :-o

Nie rozumiem, co Cię tu dziwi. :p
Owszem, pochodzi od Portugalji, a na Bałkany przybyło z j. włoskiego/weneckiego jako „pomarańcza”. Poza serbskochorwackim i słoweńskim wszędzie to mamy:
- macedoński i bułgarski - портокал
- szkipski - portokall
- rumuński - portocală
- neopseudogrecki - πορτοκάλι

Co ciekawe, słowo to również zadomowiło się w kilku językach tureckich...:
- turecki - portakal
- uzbecki - po‘rtahol
- azerski - portağal
- krymskotatarski - portaqal
- gaugaski - portokal
- kazachski - бартоқал

...oraz kilku innech:
- kurdyjski - pirteqal
- gruziński - ფორთოხალი (portoxali)
- perski - پرتقال (porteqâl)
- arabski - بُرْتُقَال (burtuqāl)

Samo słowo ogólnie skakało, bo większość przejmowała to z neopseudogreckiego, ale np. turecki zapożyczył od Persów.

[Pluur]

Ciekawe w sumie.

[Úlfurinn]

МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК
Лекција 7 -  Идно време во македонскиот јазик

Czyli o tem, jak wyrażać przyszłość w j. macedońskim

Czas przyszły
W języku macedońskim wyrażanie przyszłości jest niezwykle proste. Używamy jedynie słowa posiłkowego - ќе do formy czasu teraźniejszego danego czasownika, która, jak wiemy, jest zawsze (poza być) regularna. Inaczej sprawa wygląda przy czasowniku być oraz przy negacjach, ale nadal budowa jest wyjątkowo banalna. Zamiast odmieniać w tej konstrukcji nieregularnego сум, używamy regularnego rdzenia биде Wyrażając przyszłość należy jednak, podobnie jak w języku polskim, zwracać uwagę na aspekt. Dotychczas w kursie używałem tylko i wyłącznie aspektu niedokonanego czasowników (do aspektu dokonanego dojdziemy za dwie lekcje), więc problemu nie ma, ale od razu przestrzegam: w j. macedońskim ќе używamy również przy przyszłości dla czasowników w aspekcie dokonanym, ponieważ ich formy teraźniejsze funkcjonują normalnie, co może być trudne do zrozumienia dla nas (dokładnie opiszę to za dwie lekcje). Przykładowe zdania oznajmujące w czasie przyszłym:


Ќерката на Борис ќе ја чита книгата.
Córka Borysa będzie czytać (tę) książkę.

Во септември ќе смееме да гласаме против новото име на Македонија.
We wrześniu będziemy mogli zagłosować przeciw nowej nazwie Macedonii.

Тие ќе бидат тука во ноќта.
Oni będą tutaj w nocy.


Nieco inaczej wyglądają negacje, które można utworzyć na dwa sposoby:
- poprzez normalną negację przed ќе
- poprzez użycie нема да

[th][/th]    [th]                        Prosta negacja ќе готви (będzie gotować)[/th]    [th][/th]
	L. poj.	L. mn.
1 os.	(јас) не ќе готвам	(ние) не ќе готвиме
2 os.	(ти) не ќе готвиш	(вие) не ќе готвите
3 os.	(тој) не ќе готви	(тие) не ќе готват

[th][/th]    [th]                        Negacja z нема да ќе мие (będzie myć)[/th]    [th][/th]
	L. poj.	L. mn.
1 os.	(јас) нема да мијам	(ние) нема да миеме
2 os.	(ти) нема да миеш	(вие) нема да миете
3 os.	(тој) нема да мие	(тие) нема да мијат

Słownictwo
Tekst

Јас се викам Виктор и живеам во Скопје во стан. Во станот има три соби, една кyјна и едно купатило. Најголема е дневна соба - таму има софа, телевизор и килим. На килимот има мала маса. Во кyјна има многу предмети за готвење - лонеци, тави, печка, рерна и скара. Храната е во фрижидер, замрзнувач или во фиоки. Во едната соба е мојот габинет - тамy има маса за пишување, сметач, столица и голем шкаф. Во втората соба е мојата спална. Таму има голем кревет, на кој спијам со мојата жена - Анна. Има тамy исто така маса, шкаф за книги. Во кyпатило се миеме. Тамy има: нужник, туш, огледало, перална, мијалник и када. Во секоја соба (со исклучок на кyпатилото) има голем прозорец. Секоја соба има ламба, а во мојот габинет има уште часовник. Моја сестра - Алина живее во Битола и има голема куќа со четри соби. Под куќата има визба, каде Алина има магазин со различни предмети. Во дневната соба таа има камин.

słowniczek

[close]

Zadanie
1) Dokończyć opis domu Aliny

2) Napisać po macedońsku:
Jutro będę gotował w kuchni.
Dzisiaj nie będę spał w salonie.
Również ty powinieneś głosować przeciw nowej nazwie Macedonii.
Sołuń będzie macedoński.
Będziemy jeść w salonie.
Oni nie będą się myć w wannie.
Nie będziesz pisać książek.
Kobieta gotuje w kuchni. (hehe)



Na następnej lekcji będzie sprzęt w domowy, a także coś, co przypadkowo pominąłem - czyli zwroty.

[Henryk Pruthenia]

Ładny ten bułgarski, czekam na więcej!

[Úlfurinn]

Ładny ten bułgarski, czekam na więcej!

To się przecież wyklucza, bo bułgarski nie może być ładny xD

EDIT
Co sądzicie o tekstach? Lepiej, żebym darował sobie pisanie ich? xD

[Dynozaur]

Компјутер? Ech... a łudziłem się, że to będzie сметач.

[Henryk Pruthenia]

Teksty nie są złe. Zawsze to coś lepszego niż kurs gramatyki.

[Úlfurinn]

Компјутер? Ech... a łudziłem się, że to będzie сметач.

Lol, nie znałem smetacza xD
Nigdy nie rozmawiałem z Macedończykami o komputerach, a компјутер był na jakimś internetowem kursie.
Nie mniej, zapytam się jednego rodzimomówcy, czego częściej używają.
Ale trzeba zmienić, bo kompjuter ssie

[Caraig]

Рачунар FTW.

[Úlfurinn]

МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК
Лекција 8 -  Корисни изрази во Македонија

Zwroty w j. macedońskim

Przydatne zwroty
Osobiście przyznam, że nic mnie tak bardzo nie wkurwia w nauce języka, jak właśnie poznawanie tych zwrotów. Niestety, trzeba zawsze przejść przez ten syf, aby móc się normalnie komunikować. Na szczęście macedońskie frazy są stosunkowo przyjazne i nie ma w nich dużo męczenia się:

Witaj (nieformalne) - Добродојде
Witaj (formalnie) - Добродојдовте
Cześć! - Здраво!
Dzień dobry (rano) - Добро утро
Dzień dobry - Добар ден
Dobry wieczór - Добра вечер(!)
Dobranoc - Добра ноќ
Dzięki (nieformalnie) - Фала
Dziękuję (formalnie) - Благобарам
Przepraszam - Жалам
Przepraszam (jako zapytanie) - Извинете
Poproszę - Ве молам
Do widzenia - Довидување
Na zdrowie! - Наздравје!
Miłego dnia - Пријатен ден
Smacznego - Пријатно јадење
Powodzenia - Со среќа
Gratulacje - Честитки
Miło mi cię poznać - Мило ми е што те запознав
Jeszcze więcej zwrotów

Zaimki dzierżawcze
Również i o nich zapomniałem. Ciekawostką jest, że w j. macedońskim przedmiot określany zaimkiem dzierżawczym może być określony lub nieokreślony. Rodzajnik stawia się zawsze wtedy na zaimku (np. мојата мала куќа). Warto zwrócić uwagę również na to, że w macedońskim wszystkie zaimki dzierżawcze (nawet jego, jej, ich) odmieniają się przez rodzaje. Występują również krótkie formy zaimków, które są nieodmienne, pojawiają się one za słowem, które określają. Jeśli występują z rodzajnikiem, to jest on oznaczany na rzeczowniku (np. станот ми):

Zadanie
1) Stworzyć djalog z zwrotami z lekcji

Na następnej lekcji nadrobię teksty i zadania.

[Obcy]

ѝ

Coś pięknego. W bułgarskim też to jest jedyny przypadek tej litery jako zaimek.

[Úlfurinn]

МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК
Лекција 9 -  Увод во глаголски вид во македонскиот јазик

Wstęp do aspektu w języku macedońskim

Aspekt dokonany czasownika
Podobnie jak polszczyzna, język macedoński również dzieli czasowniki pod względem aspektu - dokonanego i niedokonanego. Również podobnie jak u nas, większość czasowników dokonanych ma różne przedrostki, tak jak my mamy np. prze-, na-, z/s-, do-, za-, w- (przeczytać, napisać, zjeść, dojechać, zawrzeć, wnieść itd., tak Macedończycy mają np. про-, из-, на-, до-, оз-, в- (przykłady w dalszej części). Część czasowników jest dwuaspektowa (np. być), ale do tego dojdziemy później. Poznając nowy czasownik należy się uczyć jego formy dokonanej, którą od tej lekcji będę konsekwentnie podawał przy nowych czasownikach. Poniżej znajduje się forma dokonana wszystkich czasowników, jakie dotychczas pojawiły się w lekcjach:

czasowniki dokonane

[close]

Czasowniki dokonane w czasie teraźniejszym i przyszłym
Polski, w przeciwieństwie do języków południowosłowiańskich (wśród których jest również macedoński) nie odróżnia aspektu w czasie teraźniejszym (o ile w ogóle odróżnia w teraźniejszości) w ten sposób, jak na Bałkanach. Przykładowo, dla nas przeczytam oznacza czynność przyszłą dokonaną - tym czasem w języku macedońskim прочитам jest formą teraźniejszą dokonaną (przeczytuję?). Forma ta co prawda nie występuje często (bo użyteczność tego nie jest za duża), więc jej główne zastosowania będą w zdaniach z czasownikiem posiłkowym, np.: Сакам да ја прочитам оваа книга. Przyszłość czasownika dokonanego wyrażamy tak samo, jak niedokonanego, np.: Денес ќе научам да сметам во македонски - Dziś nauczę się liczyć po macedońsku.




Tekst

Се викам Марија. Секој ден имам многу работа. Се разбудувам во 6 часот, се мијам, а потоа готвам појадок за цело семејство. Моите деца одат во училиште, а мојот маж во биро. Јас останувам дома и почнувам да уредувам. Најпрво мијам садови и ножари - по јадење плочи, чинии, ножеви, лажици, виљушки, филиџани и чаши се нечисти. Потоа одам да се одморам на момент. Во 12 часот одам да пазарам, бидејќи морам да правам ручек за децата. Купувам потребни состојки, враќам и го готвам ручекот. Моите деца - Билјана и Киро се дома во 15 часот. По ручек прашам во целата куќа, а Билјана и Киро учат. Мојот маж - Игор доаѓа во 17 часот, кога јас готвам вечера за нас. Во вечер гледаме филми во телевизија.

słownictwo

[close]

Liczebniki
Skoro już padło zdanie Денес ќе научам да сметам во македонски, to jeszcze liczbeniki, jako wstęp do kolejnej lekcji z godzinami, kalendarzem itp. System liczbowy języka macedońskiego jakoś specjalnie się nie różni od systemów słowiańskich, zwłaszcza tych bałkańskich. Więc odsyłam tutaj, a tak przy okazji jeszcze macie tam też trochę tekstu po macedońsku

Zadanie
1) Napisać liczby po macedońsku

5, 13, 14, 18, 23, 39, 42, 50, 66, 71, 84, 92, 184, 593, 925, 1953, 2032, 2137, 4920, 10'029, 42'840, 345'778, 942'452, 4'257'424

2) Napisać po macedońsku:
Najpierw śniadanie, później obiad
Odkurzę w domu
Chcę lepiej uczyć się macedońskiego.
Wrócę dzisiaj z Skopje do macedońskiego Sołunia.
W moim pokoju nie ma dywanu.
Ta patelnia jest brudna, umyję ją.
Muszę przeczytać dziesięć książek.
Tekst Krewetka jest o kobiecie i jej roli w domu.  (rola - улога)



Kto znajdzie to, co powinno być znalezione dostanie krewetki na pw

[Henryk Pruthenia]

Chyba masz błąd z паботи.

[Úlfurinn]

Faktycznie, był tam błąd. Odruchowo kliknąłem w p na macedońskiej klawiaturze, która oparta jest na QWERTY xD

[Úlfurinn]

МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК
Лекција 10 -  Минато определено несвршено време во македонскиот јазик

Wstęp do czasów przeszłych w języku macedońskim

Czas przeszły określony niedokonany
Zarówno bułgarski, jak i macedoński charakteryzuje dosyć spora ilość używanych czasów gramatycznych. Najprostszym macedońskim czasem przeszłym jest czas określony niedokonany, który podobnie, jak formy czasu teraźniejszego, jest całkowicie regularny. Stosowany jest:

• do wyrażania niedokonanej, często powtarzalnej czynności przeszłej;
  Продавничката на долго и на широко ми зборуваше за некои од нив.
  (Sprzedawczyni ,,długo i szeroko'' mi mówiła o którymś z nich.)
• do wyrażania uprzejmej prośby;
  Да ми разкажуваше за случката.
  (Gdybyś mi opowiedział.../Opowiedz mi proszę o wydarzeniu.)
• do wyrażania pewności/gotowości w danej kwestji.
  Сигурно го купував да не беше оштетен.
  (Na pewno go kupiłem/kupię, aby nie był uszkodzony.)

Odmiana czasowników w czasie przeszłym określonym niedokonanym


Uwaga! Jak widać na załączonym obrazku, w tym czasie czasownik odmienia się tylko przez osoby, ale nie ma odmiany przez rodzaje, jakkolwiek głupio nie brzmiałoby to z polskojęzycznego punktu widzenia.

Zadanie + słownictwo
1) Uzupełnić w odpowiedniej formie czasu przeszłego:

1. Ова _________ (сум) толпа [stado] гладни и нечисти волки.

2. Сé _________ (се одвива - odbywać się) свечено [свечен - uroczysty], достоинствено [достоинствен - dostojny].

3. Тие денови _________ (сум) малку и еуфорични...

4. _________ (знае) ли, _________ (може) ли да предвидите [предвиди - przewidzieć] што ќе се случи [stać się]?

5. _________ (смета - liczyć) дека тоа е поради [przez, ze względu na] мојата дотогашна [дотогашeн - trwający do tego czasu] активност.

6. Младоженците [младоженец - nowożeniec] ги _________ (венчава - udzielać ślubu) архијерејот [biskup prawosławny] Благоја Спировски.

7. Вие ги _________ (води) групите?

8. Пукање [pękanie, wybuch] и истрели [истрел - strzał] со огнено оружје [оружјe - broń] се звуците [dźwięki; dźwięk - звук] кои _________ (преовладува - zdominować) во гранични кризните [кризeн - kryzysowy] реони во изминатата [изминат - ubiegły] ноќ. Поголеми инциденти _________ (нема).

10. Ова _________ (сум) моја соба, нели [prawda]?

W przypadku jakichkolwiek niepewności polecam słowniki:
http://www.recnik.net.mk/ - słownik polsko-macedoński i macedońsko-polski, ma trochę luk, ale jest to jedyne tego typu źródło; wersja polsko-macedońska ogólnie jest lepiej dopracowana;
https://en.wiktionary.org/wiki/Wiktionary:Main_Page - angielski wikisłownik;
https://recnik.off.net.mk/ - bardzo obszerne źródło, słownik ma tłumaczenia w obie strony z macedońskiego na angielski, niemiecki, albański, język urzędowy Republiki Byłych Osmańskich Prowincyj Morei i Sołunia, francuzki, słoweński, turecki, serbskochorwacki (w odmianie serbskiej) i rosyjski, wszystkie wersje językowe są bardzo wysokiej jakości;
http://www.makedonski.info/ - jednojęzyczny słownik języka macedońskiego z ogromną bazą słownictwa i przykładów zastosowania.