Polskie Forum Językowe

Siła mojej wyobraźni sprawiła, że zacząłem się zastanawiać, co by to było, gdyby Polacy wraz z innymi narodami zaczęli podbijać Nową Fundlandię (wyspa należąca obecnie terytorialnie do Kanady). Przy okazji wzięli ze sobą trochę Czechów, tak do pomocy ^^ Kolonizacja ma miejsce od początku XV wieku, Polacy zdobywają centralną część wyspy, Czesi (płynęli z nami jako sojusznicy) południową część. Z czasem reszta wyspy została opanowana przez inne narody, ściągano tu też ludzi do pracy z całego świata, dzięki czemu polskim i czeskim zaczęli się posługiwać także przedstawiciele innych ras i przyjęli oni naszą kulturę. Od XVIIIw. NF stała się także obiektem zainteresowania Francuzów i Brytyjczyków i Irlandczyków, którzy zajęli ziemie na terytorium wyspy, gdzie nikt nie zamieszkiwał. Od XVw. następował proces asymilacji Indiańskiej ludności na tych terenach(w pokojowy sposób), pod koniec XIXw. na ziemie południowo-zachodnie nie należące ani do Francuzów, ani Brytyjczyków przybywali Portugalczycy, Rosjanie (którzy wzięli ze sobą Ukraińców). Na początku XXw. zaczęło dochodzić do incydentów zbrojnych między narodami mieszkającymi na wyspie, najsilniejsze konflikty zaistniały między rosyjsko- i polskojęzyczną społecznością NF, choć wybuchały też inne konflikty np. czesko-brytyjskie. W 1921r. postanowiono stworzyć - na mocy rozejmu - jedno wspólne wielojęzyczne państwo o nazwie Nowa Fundlandia. :-) Ogłoszono także równość wszystkich ras, przekonań, religii i języków. Językiem obrad rządu NF stał się angielski, używany jako rodzimy przez ~20% ludności i nauczany w każdej szkole od podstawówki. :-) Ustrój państwa: demokracja- silna pozycja prezydenta (podobnie jak w USA). :-)

Mało to prawdopodobne może, ale tak mi się wymyśliło. Jeszcze dziś postaram się przedstawić wszystkie dialekty nowofundlandzkiej polszczyzny(tzn. ich wymowę). Potem przyjdzie pora na czeski, angielski i francuski, a następnie na pozostałe języki. :-)

I jakąś mapkę daj  8-)

Najbardziej charakterystyczną cechą nowofundlandzkiej polszczyzny jest zachowanie "á" oraz "é" (z wyjątek końcówek -éj np. lepiej, gorzej itp.), które (tak jak "ó") są wymawiane długo (zachował się iloczas). Długie i,y,u zlały się z ich krótkimi odpowiednikami. Cały czas europejska polszczyzna miała wpływ na oficjalną nowofundlandzką polszczyznę, dopóki w 1916r. nie ustanowiono jednej oficjalnej nowofundlandzkiej wersji, zestandaryzowano również dialekty, które są zapisywane czasem także z dodatkowymi znakami diakrytycznymi: ä, â, ö, ü, í, ú, ý. :-) Najbardziej charakterystyczną gwarą jest gwara szybecka zaliczana do dialektu centralnego - "poddialektu" południowo-wschodniego. Kolejną charakterystyczną cechą jest zachowanie różnicy wymowy h-ch, ż-rz. Po "rz" jest też "i" w miejsce "y" np. nazwa miasta "Krzików" lub "krzik"(krzyk).

Poniżej tabela wymowy dla poszczególnych dialektów. Dialekt przejściowy - północny i centralny płn-wsch.(pomijając gwarę szybecką) mają oficjalną pisownię, dialekt płd.-zach. ma swą własną, dialekt północny także a dialekt wschodni ma swoją (dla gwary krzikowskiej i świętojańskiej ta sama ortografia, troszkę inne słownictwo). Myślnik po samogł. (np. u-) oznacza pozycję na samym początku wyrazu, a przed samogł. (np. -ów), pozycję na samym końcu.

---

---

Dźwięk	Polski w Europie	Standardowy NF	Dialekt przejściowy - północny	Dialekt przejściowy - południowy	Dialekt północny	Dialekt centralny - płd.-zach.	Dialekt centralny - płn.wsch.	Dialekt wschodni - gwara krzikowska	Dialekt wschodni - gwara świętojańska
U-	U- [u]	U- [u]~[u̠]~[ʊ]	U- [ʊ]	U- [u]	U- [u]	U- [u]	U- [u]1~[u̠]	Łö- [wœ]3	Łö- [wœ]3
O-	O- [ɔ]	O- [ɔ]	O- [ɔ]	O- [ɔ]	O- [ɔ]	O- [ɔ]	O- [ɔ]	Łâ- [wʌ]3	Łâ- [wʌ]3
Ju-	Ju- [ju]	Ju- [ju]~[ju̠]~[jʊ]	Ju- [jʊ]	Ju- [ju]	Dju- [ɟu]	Ju- [ju]	Ju- [ju]1~[ju̠]	Jü- [(j)y]2	Jü- [jy]
ą (oprócz pozycji przed l,ł)*	ą [ɔɰ̃]	ą [ũ]~[ũ̠]~[ʊ̃]	ą [õ]	ą [õ]	öü [œy̭] lub ö[œ] (przed ł,l)	ą [ũ]	ą [ũ]1~[ũ̠]	ą [ʊ̃]	ą [ʊ̃]
A - przy jednej miękkiej spłgł.	A [ä]	A [ä]	A [ä]	A [ä]	A [ä]	Ä [æ]	A [ä]	A [ä]	A [ä]
A - między dwiema miękkimi spłgł.	A [æ]	A [a]	A [a]	A [a]	A [a]	Ä [æ]	A [a]	A [a]	A [a]
-ów	-ów [uf]	-ów [uːf]	-ów [uːf]	-ów [oːf]	-öw [œf]~[əf]	-ów [uːf]	-ów [uːf]	-ów [uːf]	-ów [uːf]
U	U [u]	U [u]~[u̠]~[ʊ]	U [ʊ]	U [u]	U [u]	U [u]	U [u]1~[u̠]	U [ʊ]	U [ʊ]
J-	J- [j]	J- [j]	J- [j]	J- [j]	Dj- [ɟ]	J- [j]	J- [j]	J- [j]	J- [j]
Á	A [ä]	Á [ɔː]	Á [ɑː]	ââ [ɐː]	Á [ɔː]	Á [ɑː]	Á [ɔː]	Á [ɔː]	Á [ɔː]
É (po i, j, l, rz)	E [ɛ]	É [iː]	É [iː]	É [iː]	É [iː]	É [iː]	É [iː]	É [iː]	É [iː]
É (inne pozycje)	E [ɛ]	É [ɨː]	É [ɨː]	É [ɨː]	É [ɨː]	É [ɨː]	É [ɨː]	É [ɨː]	É [ɨː]
Ó	Ó [u]	Ó [uː]	Ó [uː]	Ó [oː]	öö [œː]	Ó [uː]	Ó [uː]	Ó [uː]	Ó [uː]
AŁ, AU	AŁ, AU [äw]	AŁ, AU [äw]	AŁ, AU [ɑw]	AŁ, AU [ɑw]	ÂŁ, ÂU [ʌw]	AŁ, AU [äw]	AŁ, AU [äw]	AŁ, AU [äw]	AŁ, AU [äw]
Ę (po i, j, l, rz) (nie przed l,ł)*	Ę [ɛɰ̃]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]
Ę (inne pozycje) (prócz przed l,ł)*	Ę [ɛɰ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]
JĘ*	JĘ [jɛɰ̃]	JĘ [jĩ]	JĘ [jĩ]	JĘ [jĩ]	JĘ [jĩ]	JĘ [jĩ]	JĘ [jĩ]	JĘ [(j)ĩ]2	JĘ [jĩ]

¹ gwara północno-zachodnia i praska (używana w Prażce)
² [j] pojawia się przed samogłoską oprócz "i", dotyczy też JÉ
³Dla ułatwienia [w] zawsze zapisuje się jako Ł
* przed L,Ł - utrata nosowości

---

---

h [ɣ] - dźwięczny odpowiednik ch

• 
  rz [r̝] - jak czeskie ř
  rzy (PL) > rzi (NF)
  

  ---

  
  
  Ponadto w dialekcie północnym

  ---

  
  tn, dn, nn [nː]~[nn]
  tń, dń, nń [ɲː]~[nɲ]
  tm, dm, mm [mː]~[mm]
  
  @Rémo - mapka będzie jutro. :-) Gwara szybecka również.

Ciekawy pomysł.
Čekam na dialekty innych języków. Jest može jakieś specialne słownictwo dla tych dialektów?

Wałczenie w tak odizolowanym djalekcie?

Kiedy zaczęła się polska kolonizacja tej Nowej Funlandji, tak w ogóle?

Cytat: MrVassil w Lipiec 07, 2012, 10:51:55
Ciekawy pomysł.
Čekam na dialekty innych języków. Jest može jakieś specialne słownictwo dla tych dialektów?

Jest specjalne słownictwo, ale w wielu przypadkach napisałem sobie po prostu w zeszycie, że tyle i tyle % spośród 3000 najczęściej używanych słów jest gwarowe.
Dla dialektów polszczyzny:
ok. 1-2% w dialektach centralnych (słownictwo głównie czeskie)
ok. 2,5-3,5% pozostałe dialekty polskie
ok. 8,7% gwara szybecka (silne wpływy czeskie) - tutaj mam przykłady, które podam poniżej

---

---

Sz, cz, dż, ż wymawiane jako "retrofleksy" [ʂ], [ʈ͡ʂ], [ɖ͡ʐ], [ʐ]
Akcent inicjalny - na pierwszej sylabie.
Połączenia nk, ng zawsze wymawiane [nk] i [ng]!
Końcówki wyrazów obcych -nia zapisujemy i wymawiamy -nja np. Danja, Rumunja (Danji, Rumunji)
Końcówki w wyrazach obcego pochodzenia: -cji, -sji, -zji, -ii, -ji wymowa: [ɪ] zamiast [i].
To samo dotyczy nosówek: -cję, -sję, -zję, -ię, -ję wymowa: [ɪ̃] zamiast [ĩ].
Oddziela się dwuznaki apostrofem np.: s'inus, mar'znąć itp.
Nie dotyczy przedrostków np. odznaczyć (a nie od'znaczyć)

Alofony samogłosek między dwiema miękkimi spółgłoskami:
A - omówione powyżej w tabeli
E [e̞] - dźwięk pośredni między [e] oraz [ɛ]
O [o̞] - dźwięk pośredni między

• oraz [ɔ]
  U (zależnie od gwary) -> [u] => [ʉ]
  [u̱] => [ʊ̈]
  [ʊ] => [ʏ] (jak niemieckie krótkie ü)
  
  *[u̱] jest dźwiękiem pośrednim pomiędzy [u] oraz [ʊ]
  zaś [ʊ̈] pomiędzy [ʏ] oraz [ʊ]
  
  Wymowa nosówek:
  Inaczej lub prawie tak jak w Europie:
  Prawdziwa samogłoska nosowa lub + [ɰ̃] (drugi wariant ok. 22% ludności NF, głównie dial. centr.) w pozycji na końcu wyrazu (także ę!) oraz przed: s, z, sz i ż
  Tak jak w Europie:
  + [n] przed: d, t, cz, dż, c, dz
  + [ɲ] lub [j̃] przed: ć, dź
  + [m] przed: p, b
  + [ŋ] przed: k, g
  
  W Europie:
  Dwugłoski nosowe tworzą się tam, gdzie ich wcześniej nie było, najczęściej w pozycji przed /s/. Por. pisownię nonsens i wymowę /ˈn̪ɔw̃sew̃s/. Tego typu wymowa zdarza się także w przypadku samogłosek innych niż e i o, np. ,,awans" – /ˈavaw̃s/, ,,kunszt" – /kuw̃ʃt/.
  - To zjawisko nie pojawia się w Nowej Fundlandii!
  
  Gdzie pojawia się "Á" i "É" cytat z tego forum i porównanie do NF polszczyzny:
  Najczęściej w tych samych sytuacjach, co "ó", czyli w sylabach zamkniętych spółgłoską dźwięczną (włączając nosowe, p. gwarowe dóm, kóń); często również w sąsiedztwie "r/rz ł/l". TAK
  Czasami pochyleniu sprzyja obecność innej zbitki, np. pták (por. stóp, szósty). TAK
  Á powstawało również przez ściągnięcie, np. w końcówkach przymiotników: małá < *małaja. NIÉ
  
  Á pojawia się również w końcówkach czasowników odmienianych: -áć(bezokolicznik), -ám, -ász, -á, -ámy, -ácie, -áją (także ich formy imiesłowowe i w innych czasach)
  Gdy odmienia się inaczej końcówka -ać (bezokolicznik) zapisywana jest i wymawiana -ać, np. pisać => piszę
  Podobnie "É" - pojawia się również w końcówkach czasowników: -éć(bezokolicznik), -ém, -ész, -é, -émy, -écie, -éją (także ich formy imiesłowowe i w innych czasach) np.:
  
  
  
  
  
  

  Bezokolicznik	ja	ty	on(-a,-o)	my	wy	oni,one
  (po)wiedzieć	(po)wiém	(po)wiész	(po)wié	(po)wiémy	(po)wiécie	(po)wiédzą
  znáć	znám	znász	zná	známy	znácie	znáją
  umiéć	umiém	umiész	umié	umiémy	umiécie	umiéją

  
  "Á" i "É" nie pojawiają się w końcówkach odmiany przez przypadki! Za to pojawiają się jak w rodzaju żeńskim i nijakim w liczbie mnogiej sylaba się zamyka np.: krowy - krów i analogicznie: serca - sérc, małpy - máłp.
  
  "é" NIE POJAWIA SIĘ w końcówkach przysłówków w stopniu wyższym np.: lepiej, gorzej itp.
  
  

  ---

  
  
  Odmiana czasownika "być" w czasie teraźniejszym w Nowej Fundlandii

  ---

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

  Osoba	Odmienione "być"
  ja	sem
  ty	si (wymowa: śi)
  on, ona, ono	jest
  my	śmy
  wy	ście
  oni, one	są

  ---

  
  
  Odmiana czasowników w czasie przeszłym z czasownikiem posiłkowym "być" - w języku literackim obok "normalnej" europejskiej odmiany

  ---

  
  Przykład: (z)robić
  
  
  
  
  
  
  
  
  

  Europa i NF	NF sposób I	NF sposób II
  (Z)robiłem	Sem (z)robił	(Z)robił sem
  (Z)robiłam	Sem (z)robiła	(Z)robiła sem
  (Z)robiliśmy	Śmy (z)robili	(Z)robili śmy
  (Z)robiłyśmy	Śmy (z)robiły	(Z)robiły śmy
  (Z)robiliście	Ście (z)robili	(Z)robili ście
  (Z)robiłyście	Ście (z)robiły	(Z)robiły ście

  CytatWałczenie w tak odizolowanym djalekcie?
  Kiedy zaczęła się polska kolonizacja tej Nowej Funlandji, tak w ogóle?

  Polska kolonizacja się zaczęła w XVw. i do 1914r. europejska odmiana polskiego była tutaj normą. Wałczenie pojawiło się w NF jakoś w XVIw.
  EDIT: Nie wiem czy zatem można mówić o izolacji, europejska polszczyzna miała cały czas wpływ na nowofundlandzką, zwłaszcza, że wymyśliłem sobie, że w czasie I i II WŚ wielu Polaków tu migrowało.
  ---
  Mapka NF wkrótce^^
  
  EDIT: w NF ok. 10,1 mln ludzi posługuje się polszczyzną, w tym 1,9 mln Polaków(urodzonych w PL i potomków emigrantów wojennych) :-)

Zastanawiam się, czy to jeszcze dialekt, czy już osobny język :)

CytatPolska kolonizacja się zaczęła w XVw. ...

...przybyciem Jana z Kolna? ;)

Może Wikingowie grenlandzcy w dalszym ciągu mieli wtedy kontakt z Ameryką (i Europą)? I za ich pośrednictwem Polacy przybyli na Nową Fundlandię?

Różnice są głównie fonetyczne, choć wyrazów trochę też jest. :-) Nowofundlandzkiej polszczyzny ciąg dalszy:
Zasady wymiany głosek:
a:e np. las, w lesie
e:ó np. niesie, niósł

---

---

białka - kobieta
chaszcza - motłoch, zgraja
chędogi - piękny, ładny, śliczny
czerepica - dachówka
czysło - liczba
gizd - niechluj
gierka - dziwka
haby - odzież
hynszt - koń (rzadko używane, częściej - koń)
inszy - inny
miłować - kochać (kocháć jest bardzo rzadko używane)
rajek - swat
takoż - także, również
umalić/umaláć - pomniejszyć/pomniejszać
uwielżyć/uwielżáć - powiększyć/powiększać
usilstwo - wymuszenie
wandel - mandat, kara pieniężna (używane bardzo często, także w prawie nowofundlandzkim)
(za)kaszubić się - odgrodzić/odgradzać się od świata
(za)wżdy - zawsze

jen - tylko
spiet (od zpět) - z powrotem
wysłowność (od výslovnost) - wymowa
wysłowić/wysławiáć - wymówić, wymawiać
posledni - ostatni
kluk - chłopiec
holka - dziewczyna
sy (od si) - sobie
zastawić się/zastawiáć się - zatrzymywać/zatrzymać się
przece - przecież
(zapożyczeniem jest też tworzenie czasu przeszłego z użyciem "być" i odmiana tego czasownika)

róf (rófu, na rófie) - dach
c.d.n.

Cytat: tqr w Lipiec 07, 2012, 12:21:28
Zastanawiam się, czy to jeszcze dialekt, czy już osobny język :)

Dialekt :-) Jest zrozumiały, słownictwem się dużo nie różni, bardziej różni się fonetycznie. Jedynie gwarę szybecką(o tym później) można by uznać za inny język.

Cytat: CookieMonster93 w Lipiec 07, 2012, 16:52:04
posledni - ostatni

Pośledni to staropolskie słowo (dzisiaj też istnieje, ale w ujemnym znaczeniu "kiepski jakościowo").

Cytat: CookieMonster93 w Lipiec 07, 2012, 16:52:04róf (rófu, na rófie) - dach

Szkoda, że nie "rofu, na rofie".

Cytat: Dynozaur w Lipiec 07, 2012, 16:57:37
1. Pośledni to staropolskie słowo (dzisiaj też istnieje, ale w ujemnym znaczeniu "kiepski jakościowo").
2. Szkoda, że nie "rofu, na rofie".

1. Wiem, ale z "s" mi się bardziej podoba. :-) Poza tym mogło tak być, że przeniknęło przez czeski. :-)
2. W roof jest długie "ó" i postanowiłem to zachować, nie zawsze ó:o się wymienia, patrz: ból. :-)

Obiecana mapka:
(http://img210.imageshack.us/img210/6241/513pxnewfoundlandmap2.png)

---

---

Cechy charakterystyczne:
Zapis "é" jako "í" (po j, i, l, rz) lub "ý"
é, ú występują w wyrazach obcego pochodzenia, é także w końcówkach przymiotników(omówione poniżej) - cecha czeska i w końcówkach odmiany przez przypadki. :-)
Końcówki przymiotnika i liczebnika (liczba pojedyncza) są wymawiane długo, np.: ładný, głupí, pierwszá, wielkié - cecha czeska.
Duży wpływ języka czeskiego na słownictwo i częściowo wymowę, słaby na gramatykę.

Alfabet dla gwary szybeckiej:
Aa Áá[ɑː] ą[ũ] Bb Cc Czcz Ćć Dd Dzdz Dżdż Dźdź Ee Éé[eː] ę[ĩ]~[ɨ̃] Ff Gg Hh[ɣ] Chch

• Ii Íí[iː] Jj Kk Ll Łł[w] Mm Nn ń Oo Óó[oː] Pp Rr Rzrz[r̝] Ss Szsz Śś Tt Uu Úú[uː] Ww y ý[ɨː] Zz Żż Źź
  
  

  ---

  
  
  Słownictwo - przykłady

  ---

  
  Úż – już
  Útro – jutro
  Moc – bardzo
  Se – się
  Spátki – z powrotem
  Pajedzieć – powiedzieć
  Odmiana:
  Já paím, ty paísz, on(-a,-o) paí, my paíme, wy paíte, oni paídzą
  Skwielí – świetny, znakomity
  Skwiele – świetnie, znakomicie
  Przánie – życzenie
  Wíc – więcej
  Nejwíc – najwięcej
  Krásný – piękny
  Piekný – piękny
  Dwerze – drzwi (M. dwerze, D. dwýrz, C. dwerzom, B. dwerze, N. dwerzami, Ms. dwerzák, W. dwerze!)
  Odmiana czasownika ,,być":
  Já sem, Ty Si (wymowa śi), on(-a,-o) je/jest, my sme, wy ste, oni są
  Já – ja
  Ne – nie
  Ano – tak
  Gde, gdeś – gdzie, gdzieś
  Kdo, kdoś (wymowa gdo, gdoś) – kto, ktoś
  Není – nie jest/nie ma
  zas lub zase - znowu
  Mezy - między
  nebo - albo
  
  Inne cechy - wkrótce :-)

Sprytnie powyznaczane te regiony - chyba w każdym Polacy mają większość :P
I czemu angielski urzędowy? Przecież po polsku mówi większość społeczeństwa -> każdy rozumie polski, po angielsku mówi drobna mniejszość -> nie każdy rozumie (rozumiał podczas ustalania języka urzędowego) angielski.

Cytat: tqr w Lipiec 07, 2012, 18:52:21
Sprytnie powyznaczane te regiony - chyba w każdym Polacy mają większość :P
I czemu angielski urzędowy? Przecież po polsku mówi większość społeczeństwa -> każdy rozumie polski, po angielsku mówi drobna mniejszość -> nie każdy rozumie (rozumiał podczas ustalania języka urzędowego) angielski.

Angielski jest tak jakby językiem międzynarodowym, urzędowe jest wszystkie 8 :-) Nie każdy rozumie polski,bo posługuje nim się ponad 50% społeczeństwa. :-) Co ciekawe, stolicą regionu jest zawsze miasto, gdzie są używane wszystkie języki danego regionu. :-) Tak, Polacy zwykle są większością. :-)
EDIT: Polski jest bardzo rozbity na dialekty, a angielskie są bardzo podobne, drobne nieznaczące różnice, to też ważna rzecz. :P

Cytat: CookieMonster93 w Lipiec 07, 2012, 18:53:49
(...) Nie każdy rozumie polski,bo posługuje nim się ponad 50% społeczeństwa. (...)

W Kanadzie frankofoni są mniejszością, i zdecydowanie więcej ludzi rozumie angielski niż francuski. (85% vs 31% wg wiki)

Cytat: CookieMonster93 w Lipiec 07, 2012, 18:53:49
Angielski jest tak jakby językiem międzynarodowym (...)

Ale dalej nie rozumiem dlaczego? Jeśli międzynarodowość języka miała być kryterium, na początku XX wieku najmocnejszym kandydatem byłby przecież francuski.

Właściwie to ma to związek z tym, że sobie umyśliłem, że przez jakiś czas NF była pod władaniem brytyjskim (tylko) - potem to zmieniłem i tak już mi ten angielski został, nie zmieniałem tego, bo rola angielskiego jako uniwersalnego w NF mi się podoba. :-)
De iure języki są równoprawne, de facto angielski jest językiem obrad rządu itp. :-) Ale na miejscu są oczywiście jeszcze tłumacze. :)

---

---

Le odmiana rzeczowników w liczbie pojedynczej + odmiana liczebników "wyjątków": :-)

M.	D.	C.	B.	N.	Ms.
pierwszý	pierwszego	pierwszemu	pierwszý/-ego	pierwszým	pierwszým
głupí	głupiego	głupiemu	głupí-/-iego	głupím	głupím
ładná	ładnej	ładnej	ładną	ładną	ładnej
różowé	różowego	różowemu	różowé	różowým	różowým
jeden	jednego	jednemu	jeden/jednego	jedným	jedným
jedno	jednego	jednemu	jedno	jedným	jedným
dwá	dwók	dwóm	dwá/dwók	dwoma	dwók
dwaj	dwók	dwóm	dwók	dwoma	dwók
dwie	dwók	dwóm	dwie	dwiema	dwók
trzí	trzík	trzím	trzí/-ík	trzema	trzík
trzej	trzík	trzím	trzík	trzema	trzík

---

---

-ej- zamiast -áj- w trybie rozkazującym, np.:
dáć -> dej, dejte, dejme,
szukáć -> szukej, szukejte, itd. itp.

---

Końcówki: "-ach", "-ech", "-ich", "-ych" zastąpione przez: "-ák", "-ék", "-ík", "-ýk" - przy odmianie przez przypadki :-)
a "-ę" zastąpione odpowiednio przez "-im" lub "-ym" zgodnie z wymową.
naj- zastąpione przez nej-

---

Odmiana czasownika przez osoby:
-te, -ste zamiast -cie, -ście
-me, -sme zamiast -my, -śmy
-ę => -im, -ym zgodnie z wymową
ié => í
é => í, ý zgodnie z wymową

---

---

M.	D.	C.	B.	N.	Ms.	W.
imiono	imienia	imieniu	imiono	imieniem	imieniu	imiono
zwierzęcie	zwierzęcia	zwierzęciu	zwierzęcie	zwierzęciem	zwierzęciu	zwierzęcie

---

---

Litera alfabetu	Standardowy czeski Europa	Standardowy czeski Nowa Fundlandia	Gwara ołomuńcka ~547.000 ludzi	Gwara praska ~735.700 ludzi	Gwara centralna ~124.800 ludzi	Gwara południowa ~29.500 ludzi
Č	ʧ	ʧ ~ ʈ͡ʂ	ʧ	ʈ͡ʂ	ʧ	ʧ
Ď	ɟ	ɟ ~ ʥ	ɟ	ʥ	ɟ	ɟ
Ě	ɛ ~ jɛ	ɛ ~ jɛ	ɛ ~ jɛ	ɛ ~ jɛ	e ~ je	e ~ je
H	ɦ	ɣ	ɣ	ɣ	ɣ	ɣ
L	l	l̪	l̪	l̪	l̪	l̪
O	o̞	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ
Ó	o̞ː	ɔː	ɔː	ɔː	ɔː	ɔː
R	r	r ~ ɾ	r ~ ɾ	r ~ ɾ	r ~ ɾ	r ~ ɾ
Š	ʃ	ʃ ~ ʂ	ʃ	ʂ	ʃ	ʃ
Ť	c	c ~ ʨ	c	ʨ	c	c
U	u	u ~ u̠ ~ ʊ	u̠	u	ʊ	ʊ
Ú	uː	uː	uː	uː	uː	uː
Ů	uː	uː	uː	uː	woː	œː
Ž	ʒ	ʒ ~ ʐ	ʒ	ʐ	ʒ	ʒ
DŽ	ʤ	ʤ ~ ɖ͡ʐ	ʤ	ɖ͡ʐ	ʤ	ʤ
ŠŤ	ʃc	ʃʧ ~ ɕʨ	ʃʧ	ɕʨ	ʃʧ	ʃʧ
ŽĎ	ʒɟ	ʒʤ ~ ʑʥ	ʒʤ	ʑʥ	ʒʤ	ʒʤ
R zgłoskotwórcze	ṛ	ɨr ~ ɨɾ	ɨr ~ ɨɾ	ɨr ~ ɨɾ	ɨr ~ ɨɾ	ɨr ~ ɨɾ
L zgłoskotwórcze	ḷ	ɨl̪	ɨl̪	ɨl̪	ɨl̪	ɨl̪

---

Czerwony kolor oznacza wymowę najbardziej prestiżową, zaś niebieski wymowę odbiegającą od standardowej (gwarową). Najbardziej prestiżowym dialektem w NF jest gwara praska i właśnie ona nauczana jest w nowofundlandzkich szkołach, które uczą czeskiego.

---

[u̠] to dźwięk pośredni pomiędzy [u] oraz [ʊ]
[λ] jest alofonem /l/ przed [i ]

A co z ř, najciekawszym czeskim dźwiękiem?

CytatA co z ř, najciekawszym czeskim dźwiękiem?

Jeżeli coś nie zostało umieszczone, to znaczy, że pozostało bez zmian :-)

---

---

Francja (IPA)	Gwara nowomontrealska	Gwara wschodnia (Nederlandia/Tomaszów i okolice)	Dialekt akadiański w NF (odmiana tego dialektu)
ɔ̃	õ	õ	õ
ɑ̃	ɔ̃	ɔ̃	ɔ̃
ɛ̃, œ̃	ä̃	ä̃	ä̃
s̪ i ʃ przed: i, ɪ, j, ɥ, y	ɕ	ɕ	ɕ
ʃ inne pozycje	ʂ	ʂ	ʂ
t̪ i ʧ przed: i, ɪ, j, ɥ, y	ʨ	ʨ	ʨ
ʧ inne pozycje	ʈ͡ʂ	ʈ͡ʂ	ʈ͡ʂ
z̪ i ʒ przed: i, ɪ, j, ɥ, y	ʑ	ʑ	ʑ
ʒ inne pozycje	ʐ	ʐ	ʐ
d̪ i ʤ przed: i, ɪ, j, ɥ, y	ʥ	ʥ	ʥ
ʤ inne pozycje	ɖ͡ʐ	ɖ͡ʐ	ɖ͡ʐ
œ, ø	œ	œ	œ
œː, øː	œː	œː	œː
ə	ɨ	ɨ	ɨ
u akcentowane lub długie	u(ː)	u(ː)	u(ː)
u nieakcentowane	ʊ	ʊ ~ u̠* (*tylko w Tomaszowie)	ʊ
ɑ, ɑː	ɑ, ɑː	ʌ̈, ʌ̈ː	ɑ, ɑː
a	ä	ä	ä
ʀ, ʁ	r ~ ɾ	r ~ ɾ	r ~ ɾ
e	ɛj ~ e̞j*	ɛj ~ e̞j*	e ~ ɛj ~ e̞j*1
o	ɔw	ɔw	o ~ ɔw1
i nieakcentowane	ɪ	ɪ	ɪ
k (nie wszystkie przypadki)	k	k	ʈ͡ʂ ~ ʨ2 zapis: č
g (nie wszystkie przypadki)	g	g	ɖ͡ʐ ~ ʥ2 zapis: dž
-ʀɛ-/-ʁɛ-	-rɛ-/-ɾɛ-	-rɛ-/-ɾɛ-	-ɛr-/-ɛɾ- zapis: er 3
-ɛʀ-/-ɛʁ-	-ɛr-/-ɛɾ-	-ɛr-/-ɛɾ-	-ɑr-/-ɑɾ- zapis: år 3

* allofon między dwiema miękkimi spółgłoskami
¹[e] i

• pokolenie powyżej 50 lat
  ²przed: i, ɪ, j, ɥ, y => zasady wymowy "cz/ć" "dż/dź" (zapisywane inaczej tylko w NF) zamiast k/g => http://pl.wikipedia.org/wiki/Akadia%C5%84ski_francuski
  ³zapisywane inaczej tylko w NF, patrz: http://pl.wikipedia.org/wiki/Akadia%C5%84ski_francuski
  [λ] jest alofonem /l/ przed [i ]

O co chodzi z tą "prestiżowością"?

Prestiżowy znaczy, że najczęściej usłyszeć można go w TV/radiu i przy nauce tego języka w NF używa się właśnie tej odmiany. :-)

---

NIEAKTUALNE - znajdziesz nowszą wersję dalej w tym wątku

---

Słownictwo	Dialekt północno-zachodni gwara oldkastylijska	Dialekt południowo-centralny gwara grejszypska	Dialekt centralny gwara tomaszowska	Dialekt centralny gwara krzikowska	Dialekt centralny gwara standardowa1	Dialekt wschodni	General American dla porównania :-)3
lad, bad, cat, pass, path2	æː	ɛə	ɛː	ɛː	ɛː	æː	æ
apple, sample2	æ	æ	ä	ä	ä	æ	æ
father	äː	äː	äː	äː	äː	äː	ɑ
not, wasp, hot	ä	ä	ä	ä	ä	ä	ɑ
off, loss, cloth	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ ~ ɒ ~ ɑ
law, caught, all	ɔː	ɔː	ɔː	ɔː	ɔː	ɔː	ɔ ~ ɒ ~ ɑ
about	ə	ə	ə	œ	œ ~ ə	œ	ə
spotted	ɨ	ɨ	ɨ	ɨ	ɨ	ɨ	ɪ̈
sit	ɪ	ɪ	ɪ	ɪ	ɪ	ɪ	ɪ
city	i	i	i	i	i	i	i
see, meat	iː	iː	iː	iː	iː	iː	i
date, day, pain, whey, rein	ɛj	ɛj	ɛj	ɛj	ɛj	ɛj	eɪ
bed	ɛ	ɛ	ɛ	ɛ	ɛ	ɛ	ɛ
burn, bury	ʌɻ	ʌɻ	ʌɻ ~ äɻ4	ʌɻ	ʌɻ	ʌɻ	ɝ ~ ɹ̩
herd, earth	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɝ ~ ɹ̩
bird	ɪɻ	ɪɻ	ɪɻ	ɪɻ	ɪɻ	ɪɻ	ɝ ~ ɹ̩
world, work	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɝ ~ ɹ̩
winner	əɻ	əɻ	əɻ	œɻ	œɻ ~ əɻ	œɻ	ɚ~ɹ̩
run, won, flood	ʌ	ʌ	ʌ ~ ä4	ʌ	ʌ	ʌ	ʌ
put, hood	ʊ	ʊ	u̠	ʊ	u	ʊ	ʊ
through, threw	uː	uː	uː	uː	uː	uː	uː
cute, ewe5	(j)uː	(j)uː	(j)uː	(j)uː	(j)uː	(j)uː	(j)u
my, wise	äj	äj	äj	äj	äj	ɑj	aɪ ~ ʌi
boy, hoist	ɔj	ɔj	ɔj	ɔj	ɔj	ɑj	ɔɪ ~ oɪ
tow, soul, roll, cold, folk, no, toe, soap	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	oʊ ~ o
now, trout	äw	äw	äw	äw	äw	æw	aʊ
arm, car	äɻ	äɻ	äɻ	äɻ	äɻ	äɻ	ɑɹ
deer, here	iɻ	iɻ	iɻ	iɻ	iɻ	iɻ	i(ə)ɹ
mare, there, bear	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɹ ~ eɹ
sort, warm, tore, boar, port	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɹ ~ oɹ
tour, moor	ʊɻ	ʊɻ	u̠ɻ	ʊɻ	uɻ	ʊɻ	ʊɹ ~ ɔɹ ~ oɹ
pure, Europe	jʊɻ	jʊɻ	ju̠ɻ	jʊɻ	juɻ	jʊɻ	jʊɹ ~ jɝ
the	ð	ð	ð	ð	ð	d	ð
think	θ	θ	θ	θ	θ	t	θ
thread	θɻ	θɻ	θɻ	θɻ	θɻ	ʈ͡ʂɻ	θɻ
nothing	θ	θ	θ	θ	θ	ɾ	θ
better, ladder	ɾ	ɾ	ɾ	ɾ	ɾ	ɾ	ɾ
try	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	tɻ
dry	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	dɻ
strike	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	stɻ
hate, him, he	x	x	x ~ h	x	x	x	h
-ing	ɪŋ	ɪŋ	ɪŋ ~ ɪn	ɪn	ɪŋ ~ ɪn	ɛn	ɪŋ
canyon, onion	ɲj	ɲj	ɲj	ɲj	ɲj	ɲj	nj
-[niə],-[nɪə]	ɲjə	ɲjə	ɲjə	ɲjœ	ɲjə ~ ɲjœ	ɲjœ	[niə],[nɪə]
[əl] (wygłos)	əl	əl	əl	œl	œl ~ əl	œl	əl

---

¹ Niegdyś standardowa, obecnie Tomaszowska przejęła tę rolę. :-)
² Długi wariant: przysłówki, rzeczowniki, czasowniki i imiesłowy jednosylabowe + wyrazy pochodne, oprócz: passage, passanger, actor, actress.
³ http://en.wikipedia.org/wiki/International_Phonetic_Alphabet_chart_for_English_dialects
⁴ [ä] ok. 40% populacji Tomaszowa
⁵ yod-dropping (opuszczanie [j]) jak w USA :-)
⁶ przed [l]

---

---

ʃ - przed i, ɪ, j [ɕ], w pozostałych przypadkach [ʂ]
ʒ - przed i, ɪ, j [ʑ], w pozostałych przypadkach [ʐ]
t͡ʃ - przed i, ɪ, j [ʨ], w pozostałych przypadkach [ʈ͡ʂ]
d͡ʒ - przed i, ɪ, j [ʥ], w pozostałych przypadkach [ɖ͡ʐ]

ACHTUNG! ACHTUNG!

Wprowadziłem drobne zmiany w historii NF, okres 1914-1921r. NF znajduje się w granicach Kanady i jest regionem autonomicznym. 20 czerwca 1921r. ogłasza swą niepodległość. :-)

EDIT: Stąd rola angielskiego, jako najważniejszego urzędowego :-) oraz ortografia dla francuskiego i angielskiego. :-)

Kolumna "American English" jest rozumiem w 100% poprawna? Pytam, bo jestem w szoku, jak wiele wyrazów wymawiam niepoprawnie :(
(najchętniej bym spojrzał do źródeł, trzeba popoprawiać sobie wymowę)

Dałem do niej link :-) Pewności 100% nie mam, ale sądzę, że jest ok. :-)
EDIT:
A propos [ʌi] jest to zjawisko Canadian Rising obecne też w niektórych dialektach USA, polega na tym, że przed bezdźwięcznymi spółgłoskami pojawia się [ʌi], a przed dźwięcznymi drugi wariant :-) W Kanadzie dotyczy też "au" (w USA nie wiem czy też, nie zaznaczono tego w IPA chart). :-)
A propos bury => [ˈberi] http://oald8.oxfordlearnersdictionaries.com/dictionary/bury (nie wiem czemu używają [r] dla amerykańskiego)

CytatPytam, bo jestem w szoku, jak wiele wyrazów wymawiam niepoprawnie :(

Jak pewnie i połowa Amerykanów (NCVS, SAE etc. etc.).

Cytat: CookieMonster93 w Lipiec 08, 2012, 14:27:53

Gwara wschodnia (Nederlandia/Tomaszów i okolice)

ziom?

(http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?action=dlattach;attach=249;type=avatar)

Cytat: varpho :Ɔ(X)И4M: w Lipiec 08, 2012, 20:55:31
ziom?

Jeśli to było pytanie, to ja go nie rozumiem. :-P

---

---

Pisownia	Gwara nowomoskiewska	Gwara południowo-zachodnia
А (akcentowane)	ä ~ ɑ1	ä ~ ɑ1
А (nieakcentowane)	ɐ ~ ə	ɐ ~ ə
Б	b	b
В	v	v
Г	g	g
Д	d̪	d̪
ДЬ, ДИ, ДЕ	ʥ	dʲ
Е (akcentowane)2	jɛ ~ ʲɛ ~ ɛ	jɛ ~ ʲɛ ~ ɛ
Е (nieakcentowane)	jɪ ~ ʲɪ ~ ɪ	jɪ ~ ʲɪ ~ ɪ
Ё	jɔ ~ ʲɔ ~ ɔ	jɔ ~ ʲɔ ~ ɔ
Ж	ʐ	ʐ
ЖЖ, ЗЖ	ʐː	ʑː
ЖЬ	ʐ	ʑ
ЖИ, ЖЕ	ʐ	ʐ
ДЖ	ɖ͡ʐ	ɖ͡ʐ
ДЖЬ	ɖ͡ʐ	ʥ
ДЖИ, ДЖЕ	ɖ͡ʐ	ɖ͡ʐ
З	z̪	z̪
ЗЬ, ЗИ, ЗЕ	ʑ	zʲ
И (akcentowane)	ji ~ ʲi ~ ɨ	ji ~ ʲi ~ ɨ
И (nieakcentowane)	jɪ ~ ʲɪ ~ ɨ/ə	jɪ ~ ʲɪ ~ ɨ/ə
Й	j	j
К	k	k
Л	w	ɫ
ЛЬ, ЛИ, ЛЕ	l̪	l̪ʲ
М	m ~ ɱ(przed [f],[v])	m ~ ɱ(przed [f],[v])
Н	n̪ ~ ŋ(przed [k],[g])	n̪ ~ ŋ(przed [k],[g])
НЬ, НИ, НЕ	ɲ	ɲ
О (akcentowane)	ɔ	ɔ
О (nieakcentowane)	ɐ ~ ə	ɐ ~ ə
П	p	p
Р	r ~ ɾ	r ~ ɾ
С	s̪	s̪
СЬ, СИ, СЕ	ɕ	sʲ
Т	t̪	t̪
ТЬ, ТИ, ТЕ	ʨ	tʲ
У (akcentowane)	u	u
У (nieakcentowane)	ʊ	ʊ
Ф	f	f
Х3	x	x
Ц4	ʦ̪	ʦ̪
Ч, ЧЬ, ЧИ, ЧЕ	ʈ͡ʂ	ʨ
Ш	ʂ	ʂ
ШЬ	ʂ	ɕ
ШИ, ШЕ	ʂ	ʂ
Щ, ЩЬ, ЩИ, ЩЕ	ʂʈ͡ʂ ~ ʂː	ɕʨ ~ ɕː
Ы (akcentowane)	ɨ	ɨ
Ы (nieakcentowane)	ɨ ~ ə	ɨ ~ ə
Э (akcentowane)	ɛ	ɛ
Э (nieakcentowane)	ɪ	ɪ
Ю (akcentowane)	ju ~ ʲu ~ u	ju ~ ʲu ~ u
Ю (nieakcentowane)	jʊ ~ ʲʊ ~ ʊ	jʊ ~ ʲʊ ~ ʊ
Я (akcentowane)	jä ~ ʲä ~ ä5	jä ~ ʲä ~ ä5
Я (nieakcentowane)	jɪ ~ ʲɪ ~ ɪ	jɪ ~ ʲɪ ~ ɪ

---

¹ Przed Л(twardym)
² Zapis wymowy jotowanych samogł. kolejno: po samogłosce, miękkim znaku i twardym znaku ~ po spółgłosce "zmiękczalnej" ~ po spółgłosce "niezmiękczalnej"
³ zmiękczone: [xʲ] ~ [ç] - zależnie od użytkownika
⁴ niezmiękczalne
⁵ jɑ ~ ʲɑ ~ ɑ przed Л(twardym)
[λ] jest alofonem Л(miękkiego) przed [i ]

A co ze жд przed miękkimi?

---

---

(Zwrotka pierwsza Ody do radości) O Radości, iskro Bogu, kwiecie elizejskich pól, święta, na twym świętym progu staje nasz natchniony chór Jasność twoja wszystko zaćmi złączy, co rozdzielił los. Wszyscy ludzie będą braćmi tam, gdzie twój przemówi głos

(Fragment art. 2 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka) Nie wolno ponadto czynić żadnej różnicy w zależności od sytuacji politycznej, prawnej lub międzynarodowej kraju lub obszaru, do którego dana osoba przynależy, bez względu na to, czy dany kraj lub obszar jest niepodległy, czy też podlega systemowi powiernictwa, nie rządzi się samodzielnie lub jest w jakikolwiek sposób ograniczony w swej niepodległości.

Standardowy NF:

O radości, iskro Bogu, kwiecie elizejskich pól, [ˈɔ ˈɾäd̪ɔɕʨi ˈis̪kɾɔ ˈbɔgʊ ˈkʲfʲje̞ʨɛ ˈɛλiz̪ɛjs̪ʲkʲix ˈpuːl̪] święta, na twym świętym progu staje nász natchniony chór [ˈɕfʲĩn̪t̪ä ˈn̪ä ˈt̪fɨ̃m ˈɕfʲĩn̪t̪ɨ̃m ˈpɾɔgʊ ˈs̪t̪äjɛ ˈn̪ɔːʂ ˈn̪ät̪ʲxʲɲɔ̃n̪ɨ ˈxuːɾ] Jasność twoja wszystko zaćmi, złączy, co rozdzielił los. [ˈjäs̪n̪ɔɕʨ ˈt̪fɔjä ˈfʂɨs̪(t̪)kɔ ˈz̪äʨmʲi ˈz̪wʊ̃n̪ʈ͡ʂɨ ˈʦ̪ɔ ˈɾɔz̪ʲʥe̞λiw l̪ɔs̪] Wszyscy ludzie będą bráćmi, tám, gdzie twój przemówi głos. [ˈfʂɨs̪ʦ̪ɨ ˈl̪ʊʥɛ ˈbɨ̃n̪d̪ʊ̃ ˈbɾɔːʨmʲi ˈt̪ɔːm ˈgʲʥɛ ˈt̪fuːj ˈpr̝ɛmuːvʲi ˈgwɔs̪]

Nié wolno ponadto czynić żádnej różnicy w zależności od sytuacji politycznej, [ˈɲiː vɔl̪n̪ɔ ˈpɔnät̪t̪ɔ ˈʈ͡ʂɨ̃ɲiʨ ˈʐɔːd̪n̪ɛj ˈɾuːʐʲɲiʦ̪ɨ v ˈz̪äl̪ɛʐn̪ɔɕʨi ɔt̪ ˈs̪ɨt̪ʊwäʦ̪ʲjɪ ˈpɔλit̪ɨʈ͡ʂn̪ɛj] práwnej lub międzynarodowej kraju lub obszaru, do którego dana osoba [ˈpɾɔːvn̪ɛj l̪ʊp ˈmʲĩñ̪ʣ̪ɨˈn̪äɾɔd̪ɔvɛj ˈkɾäjʊ  l̪ʊp ˈɔpʂäɾʊ d̪ɔ ˈkt̪uːɾɛgɔ ˈd̪ä̃n̪ä ˈɔs̪ɔbä] przinależy, bez względu na to, czy dany kráj lub obszár jest niépodległy, [ˈpr̝̊ʲĩn̪äl̪ɛʐɨ bɛz̪ ˈvz̪ʲgʲλĩn̪d̪ʊ n̪ä ˈt̪ɔ ˈʈ͡ʂɨ ˈd̪ä̃n̪ɨ ˈkɾɔːj l̪ʊp ˈɔpʂɔːɾ ˈjɛs̪(t̪) ˈɲiːpɔd̪l̪ɛgwɨ] czy téż podlegá systemowi powiernictwa, nié rządzi się samodzielnie lub [ˈʈ͡ʂɨ ˈt̪ɨːʂ ˈpɔd̪l̪ɛgɔː ˈs̪ɨs̪t̪ɛ̃mɔvʲi ˈpɔvʲjɛɾʲɲiʦ̪t̪fä ˈɲiː r̝ʊ̃ɲʥi ɕĩ ˈs̪ä̃mɔʥɛl̪ʲɲɛ l̪ʊp] jest w jakikolwiek sposób ograniczony w swéj niépodległości. [ˈjɛs̪(t̪) v ˈjäkʲikɔl̪ʲvʲjɛk ˈs̪pɔs̪uːp ˈɔgɾä̃ɲiʈ͡ʂɔ̃n̪ɨ f ˈs̪fɨːj ˈɲiːpɔd̪l̪ɛgwɔɕʨi]

CytatA co ze жд przed miękkimi?

Nie brałem tego pod uwagę.. co Ty na to:
ЖДЬ gwara nowomoskiewska: [ʑʥ] ~ [ʑː] i gwara południowo zachodnia: [ʑʥ] ~ [ʑː]?

A ja na to jak na lěto.

Git majonez :-)

EDIT: poprawiłem trochę przetłumaczone teksty. :-) Zmieniłem czcionkę dla lepszej czytelności jeszcze. :-)

Cytat: CookieMonster93 w Lipiec 09, 2012, 07:34:53

Cytat: varpho :Ɔ(X)И4M: w Lipiec 08, 2012, 20:55:31
ziom?

Jeśli to było pytanie, to ja go nie rozumiem. :-P

Kolega Varpho jest, nomen omen, z Tomaszowa.

Haha :-) Fajnie :-) Ja nazwałem stolicę NF od swojego imienia. XD +100pkt. do zajebistości dzięki temu ma Nowa Fundlandia jak dla mnie XD

CookieMonster93 jesteś wybitny w tym co robisz
nowofunlandzki jest niezły , a słowiańskie języki są expansywne,
jesli instniałaby taka możliwość spewnością rozpowszechniłby się :)

Cytat: CookieMonster93 w Lipiec 07, 2012, 19:10:22
Właściwie to ma to związek z tym, że sobie umyśliłem, że przez jakiś czas NF była pod władaniem brytyjskim (tylko) - potem to zmieniłem i tak już mi ten angielski został, nie zmieniałem tego, bo rola angielskiego jako uniwersalnego w NF mi się podoba. :-)
De iure języki są równoprawne, de facto angielski jest językiem obrad rządu itp. :-) Ale na miejscu są oczywiście jeszcze tłumacze. :)

---

Gwara szybecka ciąg dalszy

---

Le odmiana rzeczowników w liczbie pojedynczej + odmiana liczebników "wyjątków": :-)

M.	D.	C.	B.	N.	Ms.
pierwszý	pierwszego	pierwszemu	pierwszý/-ego	pierwszým	pierwszým
głupí	głupiego	głupiemu	głupí-/-iego	głupím	głupím
ładná	ładnej	ładnej	ładną	ładną	ładnej
różowé	różowego	różowemu	różowé	różowým	różowým
jeden	jednego	jednemu	jeden/jednego	jedným	jedným
jedno	jednego	jednemu	jedno	jedným	jedným
dwá	dwók	dwóm	dwá/dwók	dwoma	dwók
dwaj	dwók	dwóm	dwók	dwoma	dwók
dwie	dwók	dwóm	dwie	dwiema	dwók
trzí	trzík	trzím	trzí/-ík	trzema	trzík
trzej	trzík	trzím	trzík	trzema	trzík

---

Inne cechy

---

-ej- zamiast -áj- w trybie rozkazującym, np.:
dáć -> dej, dejte, dejme,
szukáć -> szukej, szukejte, itd. itp.

---

Końcówki: "-ach", "-ech", "-ich", "-ych" zastąpione przez: "-ák", "-ék", "-ík", "-ýk" - przy odmianie przez przypadki :-)
a "-ę" zastąpione odpowiednio przez "-im" lub "-ym" zgodnie z wymową.
naj- zastąpione przez nej-

---

Odmiana czasownika przez osoby:
-te, -ste zamiast -cie, -ście
-me, -sme zamiast -my, -śmy
-ę => -im, -ym zgodnie z wymową
ié => í
é => í, ý zgodnie z wymową

---

Nietypowa odmiana rzeczowników normalnie zakończonych na -ę, wprowadzenie -ę=>-ono lub -ę=> ęcie

---

M.	D.	C.	B.	N.	Ms.	W.
imiono	imienia	imieniu	imiono	imieniem	imieniu	imiono
zwierzęcie	zwierzęcia	zwierzęciu	zwierzęcie	zwierzęciem	zwierzęciu	zwierzęcie

Te odmiany są skoczne podobają mi się :)

Hehehe :-) Potem jeszcze pokażę teksty w dialektach :-) Nie mam jednakże dla nich słownictwa, więc będzie to tekst, który ma tylko wymowę gwarową. (wymowa gwarowa nie dotyczy nazw własnych :-) )

Nieaktualne - nadal pracuję nad słownictwem dla gwar

Dialekt przejściowy - południowy:
Nié wolno ponadto czynić żââdnej różnicy w zależności od sytuacji politycznej,
prââwnej lub międzynarodowej kraju lub obszaru, do którego dana osoba
przinależy, bez względu na to, czy dany krââj lub obszââr jest niépodległy,
czy téż podlegââ systemowi powiernictwa, nié rządzi się samodzielnie lub
jest w jakikolwiek sposób ograniczony w swéj niépodległości.

Dialekt północny:
Nié wolno ponadto czynić żádnej rööżnicy w zależności od sytuacji politycznej,
práwnej lub międzynarodowej kraju lub obszaru, do ktöörego dana osoba
przinależy, bez względu na to, czy dany kráj lub obszár djest niépodległy,
czy téż podlegá systemowi powiernictwa, nié rzöüdzi się samodzielnie lub
djest w djakikolwiek sposööb ograniczony w swéj niépodległości.

Dialekt centralny - południowo-zachodni:
Nié wolno ponadto czynić żádnej różnicy w zależności od sytuacji politycznej,
práwnej lub międzynarodowej kräju lub obszaru, do którego dana osoba
przinależy, bez względu na to, czy dany kráj lub obszár jest niépodległy,
czy téż podlegá systemowi powiernictwa, nié rządzi się samodzielnie lub
jest w jäkikolwiek sposób ogräniczony w swéj niépodległości.

Dialekt wschodni:
Nié wolno ponadto czynić żádnej różnicy w zależności łâd sytuacji politycznej,
práwnej lub międzynarodowej kraju lub łâbszaru, do którego dana łâsoba
przinależy, bez względu na to, czy dany kráj lub łâbszár jest niépodległy,
czy téż podlegá systemowi powiernictwa, nié rządzi się samodzielnie lub
jest w jakikolwiek sposób łâgraniczony w swéj niépodległości.

Inny przykład tekstu:
Standardowy nowofundlandzki polski:
Umiém już wiązać buty! Byłam wczoraj u Asi i opiekowałam się jej psem, później czytáłam książki. :-)

Dialekt przejściowy - południowy:
Umiém już wiązać buty! Byłam wczoraj u Asi i opiekowałam się jej psem, później czytââłam książki. :-)

Dialekt północny:
Umiém djuż wiöüzać buty! Byłam wczoraj u Asi i opiekowâłam się djej psem, pööźniej czytáłam książki. :-)

Dialekt centralny - południowo-zachodni:
Umiém już wiązać buty! Byłam wczoräj u Asi i opiekowałam się jej psem, później czytáłam książki. :-)

Dialekt wschodni:
Łömiém jüż wiązać buty! Byłam wczoraj łö Asi i łâpiekowałam się jej psem, później czytáłam książki. :-)

Słabo dialektyczne są te dialekty, różnica polega wyłącznie na innej wymowie niektórych głosek.

Fakt, polega głównie na tym. :-) Charakterystyczne słownictwo również jest, ale w pierwszym tekście go nie ma, bo jest urzędowy - a takiego słownictwa raczej dialekty nie dotykają, w drugim tekście słowa są zbyt podstawowe. Słów regionalnych jest dość mało i prawdą jest, że nowofundlandzkie dialekty różnią się głównie fonetycznie.

EDIT: Jest to także efektem mojej osobistej polityki dotyczącej dialektów polskich w NF (nie licząc gwary szybeckiej)... Nauka dialektów w szkołach wypleniające gramatykę dialektów, pozostawiająca jedynie szczątkowe słownictwo(1-3% spośród używanych 3000 słów w mowie codziennej) i wymowę. :-)

---

---

Zakázáno ponadto czynić różnice w zawisłości z sytuacją polityczną,
zákonnej lub mezynarodowej kraju lub obszaru, do kterzego dana osoba
przinależy, bez względu na to, czy dany kráj lub obszár je nepodległy,
czy týż podlegá systemowi powiernictwa, ne owládá se samostatnie nebo
je w jakikolwiek spúsób ograniczony w swýj nepodległości.

EDIT 2: Między brytyjskim i amerykańskim angielskim też nie ma zbyt wielu różnic, drobne gramatyczne i ortograficzne, główna różnica to wymowa. :-P

Nie chodzi mi tu o słownictwo, ale o gramatykę (a zwłaszcza o specyficzną odmianę). Bez tego nie wiem, czy można odmianę języka nazwać dialektem. Serio. Zobacz sobie jakiś polski dialekt (np śląski), i zobaczysz, jak odmiana różni się od tej standardowej.

To już zostało opisane. :-) Tutaj wyróżnia się jedynie gwara szybecka(od nowofundlandzkiej polszczyzny). :-) A wszystkie gwary mają długie "á", "é" przy odmianie, gdy końcówka 1. os. l.p. jest zakończona w europejskiej polszczyźnie -am, -em

W angielskim też czasowniki odmieniają się tak samo, +(e)s ^^ do 3. os. l.p. :-)

Cytat: CookieMonster93 w Lipiec 09, 2012, 07:34:53

Cytat: varpho :Ɔ(X)И4M: w Lipiec 08, 2012, 20:55:31
ziom?

Jeśli to było pytanie, to ja go nie rozumiem. :-P

jestem tomaszowianinem i zareagowałem zdziwieniem natknąwszy się na Tomaszów tu.
chociaż pewnie i tak chodzi o Lubelski... :\

---

---

1. Gwara nowokrakowska (dialekt północny) - 1,1% na 3000 najczęściej używanych słów (33 słowa)
2. Gwara tomaszowska (dialekty centralne) - 1,7% / 3000 (51 słów)
3. Gwara parkowska (dialekty centralne) - 1,9% / 3000 (57 słów)
4. Gwara północno-zachodnia (dialekty centralne) - 2,1% / 3000 (63 słowa)
5. Gwara krzikowska (dialekt wschodni) - 2,3% / 3000 (69 słów)
6. Gwara świętojańska (dialekt wschodni) - 2,4% / 3000 (72 słowa)
7. Gwara praska (dialekty centralne) - 2,6% / 3000 (78 słów)
8. Gwara nederlandzka (dialekt przejściowy - północny) - 2,7% / 3000 (81 słów)
9. Gwara nowomoskiewska (dialekt przejściowy - południowy) - 3,1% / 3000 (93 słowa)
10. Gwara szybecka (dialekty centralne) - 8,7% / 3000 (261 słów)

---

---

białka - kobieta
chaszcza - motłoch, zgraja
chędogi - piękny, ładny, śliczny
czerepica - dachówka
czysło - liczba
gizd - niechluj jednak mi się to nie spodobało :-)
gierka - dziwka jak wyżej
haby - odzież
hynszt - koń (rzadko używane, częściej - kóń)
inszy - inny
jadło - jedzenie
miłować - kochać (kocháć jest bardzo rzadko używane)
rajek - swat
takoż - także, również
tawerna - knajpa
umalić/umaláć - pomniejszyć/pomniejszać
uwielżyć/uwielżáć - powiększyć/powiększać
usilstwo - wymuszenie
wandel - mandat, kara pieniężna (używane bardzo często, także w prawie nowofundlandzkim)
wieczerza - kolacja
(za)kaszubić się - odgrodzić/odgradzać się od świata
(za)wżdy - zawsze

żydło - krzesło
krzesło - fotel
chudak - biedak
powleczenie - pościel
sklep - piwnica
wobchód - sklep
zawrzeć/zawieráć - zamykać
zasynáć - zasypiać
usynáć - zasypiać
rychły - szybki
rychle - szybko
wypadáć - wyglądać
jen - tylko
spiet (od zpět) - z powrotem
wysłowność (od výslovnost) - wymowa
wysłowić/wysławiáć - wymówić, wymawiać
posledni - ostatni
kluk - chłopiec
holka - dziewczyna
sy (od si) - sobie
zastawić się/zastawiáć się - zatrzymywać/zatrzymać się
przece - przecież
(zapożyczeniem jest też tworzenie czasu przeszłego z użyciem "być" i odmiana tego czasownika oraz Mianownik po "być"
np. jestem doktorem -> sem doktor)

róf (rófu, na rófie) - dach
bryk - cegła
gapa - luka
rynkiel - zmarszczka
ryma - felga
pejnt - farba
pejntować - malować, popejntować - pomalować
chiél - obcas (D. chiélu, C. chiélowi, B. chiél, N. chiélem, Ms. chiélu)
chók - hak
brejk - hamulec, przerwa
brejkować, zabrejkować - (za)hamować
ryzort - kurort
spejd - szpadel
tuba - rura
workszop - warsztat (wymowa w jako [v])
bót - kozak
dreska - sukienka
tap - bluzka damska (od "top")
treksut - dres, dresy (ubranie)
sut - garnitur
chód (nie ma odmiany ó:o) - kaptur
chódi - bluza z kapturem
kolar - kołnierz
taj - krawat
dżakiet - kurtka
kołt - płaszcz
zyp, zyper - suwak

Czemu "chiél" i "chók" przez "ch"?

Zobacz na wymowę h

• ~[h] w nowofundlandzkim angielskim i na wymowę ch
• i h[ɣ] w nowofundlandzkiej polszczyźnie. :-)

Pod wpływem jakiego języka "h" stało się dźwięczne?

Żadnego, to archaizm, kolonizacja zaczęła się w XVw. :-)

---

---

dom -> dóm (wymiana ó:o) np. dóm, domu, domem itd.
koń -> kóń (wymiana ó:o)
przyjaźń -> przáźń odmiana: przáźni, przáźń, przáźni, przáźnią
przyjaciel -> przáciel
przyjaciółka -> przációłka
(za)przyjaźnić się -> (za)przáźnić się

---

---

¹ jak w europejskiej odmianie języka polskiego, czasem wymawiane i zapisywane: [ʂ], [ɖ͡ʐ], [ʈ͡ʂ]
² [λ] przed [i]

---

---

¹ - w sąsiedztwie bezdźwięcznej spółgłoski i w wygłosie oraz kiedy wymienia się z "У"
² - przed [ i ]
³ - przed [f] i [v]
⁴ - przed [k] i [g]
⁵ - kolorem zaznaczony bardziej powszechny wariant wymowy w danym regionie

---

---

¹ - Tomaszów
² - przed [i], [j]
³ - taka sama zasada jak w irlandzkim: jak w europejskiej odmianie języka polskiego, czasem wymawiane i zapisywane: [ʂ], [ɖ͡ʐ], [ʈ͡ʂ]

Ponadto samogłoski z diakrytykami są wymawiane długo. :-)

Ogólnie dość ciekawe jest, że szczelinowe i afrykaty we wszystkiech językach upodobniły się... powstała na téj Nowéj Funlandji swojego rodzaju liga językowa...

Brawo za spostrzegawczość, to dotyczy również samogłosek. :-)

Spostrzegawczość? Już po drugiém poście zauważyłem, ale jednak parę procesów jest ponaginanech... Ale Twój świat, Twoje kredki. :)

Wiem o tym, jednak nie jest to nieuzasadnione. Można to wytłumaczyć migracjami ludności. :-) XD Skoro jest taka liga bałkańska, to tym bardziej może być liga nowofundlandzka na terenie jednej wyspy. ^^ (chyba)

---

---

---

f - rodzaj żeński
n - rodzaj nijaki ^^

Chciałbym dodać pewną informację odnośnie angielskiego:
/t/, /d/, /s/, /z/, /l/, /n/ mogą być wymawiane tak jak w American English [t], [d], [s], [z], [l]^1,2, [n]
Mogą być też wymawiane w ten sposób: [t̪], [d̪], [s̪], [z̪], [l̪]¹, [n̪], co jest bardzo popularne wśród młodego pokolenia oraz mieszkańców, którzy żyją w wielojęzycznych miejscowościach lub też nie są rodzimymi użytkownikami tego języka.

Obie wersje są poprawne.

---

¹ Wymawiane zwykle [λ] przed [i]
² w Nowej Fundlandii nie występuje "dark L" [ɫ]

Pozwoliłem sobie zmodyfikować jeden dialekt nowofundlandzkiego angielskiego, aby był non-rhotic (R po samogłoskach nie jest wymawiane, chyba że poprzedza je samogłoska)

Wprowadzone zostały zmiany, dialekt pozostał rhotic i jest omówiony dalej

Cytat: CookieMonster93 w Lipiec 10, 2012, 20:45:57
dom -> dóm (wymiana ó:o) np. dóm, domu, domem itd.
koń -> kóń (wymiana ó:o)
przyjaźń -> przáźń odmiana: przáźni, przáźń, przáźni, przáźnią
przyjaciel -> przáciel
przyjaciółka -> przációłka
(za)przyjaźnić się -> (za)przáźnić się

A to mnie się podoba! :D A to tylko te wyrazy, czy to tylko przykłady?

Przejrzyj cały wątek, znajdziesz więcej :-)

Wprowadziłem poprawki do dialektu oldkastylijskiego. (str. 4)

Nieaktualne, omówione dalej

/ə/ w Nowofundlandzkich dialektach.

Przykładowy wyraz	Dialekty rhotic1	Dialekty non-rhotic1
winner, winners	œɻ ~ əɻ	ɐ
winner is	œɻ ~ əɻ	ɐɻ
spotted, roses, comfortable	ɨ	ɪ̈
information	œɻ ~ əɻ	ɪ̈
oven, rhyth|m, comfortable	œ ~ ə	ɪ̈
opinion, about, afford	œ ~ ə	ɐ
apple, simple, travel	œl ~ əl	ɔw

---

¹http://pl.wikipedia.org/wiki/Rhoticity

Zdecydowałem, że dialekt oldkastylijski powraca do swojej poprzedniej, pierwszej formy.

Nieaktualne, omówione dalej

---

Rz – jak czeskie ř [r̝]
H – jak dźwięczne ch [ɣ]
ÂÂ [ɐː], Ó [oː], É [ɨː]~[iː] (po i, j, l, rz), Ę [ɨ̃]~[ĩ] (po i, j, l, rz), Ą [õ], AŁ/AU [ɑw], rzy>rzi reszta jak w ogólnopolskim

---

1. (po)nrawić się – (s)podobać się (l.p. 1. nrawię, 2. nrawisz, 3. nrawi l.mn. 1. nrawimy, 2. nrawicie, 3. nrawią)
2. szto? – co? (tylko jako pytanie, co – również jest używane w tym kontekście)
3. skazać – powiedzieć (l.p. 1. skażę, 2. skażesz, 3. skaże l.mn. 1. skażemy, 2. skażecie, 3. skażą)
4. tolka – tylko (używane częściej niż nowofundlandzkie ,,jen" i polskie ,,tylko")
5. uże – już
6. da – tak (potwierdzenie) (tak – również jest używane w tym kontekście)
7. gawarzić – mówić (ja gawarzę, ty gawarzisz, on gawarzi, my gawarzimy, wy gawarzicie, oni gawarzą)
8. ili – albo
9. sztoby – aby
10. żyzń lub żyźń – życie (częściej używane to drugie, gdyż wg użytkowników brzmi bardziej polsko)
11. toże – też
12. czerez – przez
13. poczemu? – dlaczego?
14. (po)smatrzeć – (po)patrzeć (ja smatrzę, ty smatrzesz, on smatrze, my smatrzemy, wy smatrzecie, oni smatrzą)
15. prosto – po prostu (używane też w ogólnopolskim znaczeniu)
16. rabota – praca (w znaczeniu ,,ciężka praca")
17. nużny – potrzebny ((nié) nużno – (nie) trzeba)
18. wsiegda (si = [ɕ]) – zawsze (używane obok nowofundlandzkiego (za)wżdy i polskiego zawsze)
19. mnogo – dużo, wiele; niémnogo - niewiele
20. dzięgi – pieniądze [ˈʥĩŋgʲi]
21. opiać – znów
22. utro – rano
23. kniga – książka
24. nazad (również pisane i wymawiane ,,na zââd") – do tyłu, wstecz; młodzi ludzie częściej mówią ,,na zââd" ââ = [ɐː] w gwarze nowomoskiewskiej
25. rozgowor – rozmowa
26. (do)żdââć – (do)czekać, wyczekiwać(gdy ndk.) (ja żdââm, ty żdzââsz, on -ââ, my –ââmy, wy –ââcie, oni –ââją) – odmiana różniąca się od rosyjskiej
27. wozduch – powietrze
28. skory – szybki (rzadko używane w ogólnopolskim znaczeniu); skoro – szybko, wkrótce
29. grudź – pierś (głównie używane, gdy mówimy o kobietach hojniej obdarzonych przez naturę bądź chirurga plastycznego)
30. zawtra – jutro
31. gieroj – bohater
32. wsio – wszystko (si = [ɕ])
33. nada – należy, nié nada – nie należy
34. drug – przyjaciel (drużka – przyjaciółka)
35. lico – twarz (twâârz – również często używane)
36. snowa – znów
37. nikagdââ – nigdy
38. wmiesto – zamiast (zamiast – rzadko używane, wmiesto – bardzo powszechne)
39. wsiakie – wszelakie, różne
40. chwatââć, chwacić – starczać, wystarczyć (ja chwatââm, ty –ââsz, on –ââ, my –ââmy, wy –ââcie, oni –ââją; ja chwacę, ty chwacisz, on chwaci, my chwacimy, wy chwacicie, oni chwacą)
41. obyczny – zwykły
42. widzimo – widocznie
43. tołpa – tłum
44. tonki – cienki
45. czaj – herbata
46. spasiba – dziękuję (si = [ɕ], dziwnie to brzmi, ale w dialekcie nowomoskiewskim j. rosyjskiego – tak to się wymawia)
47. piać – śpiewać (również ma ogólnopolskie znaczenie)
48. piewaczka, piewacz – wokalist(k)a
49. wychod – wyjście
50. miełki – drobny
51. krysza – dach
52. babuszka – starsza kobieta
53. brosić, brosââć – rzucić, rzucać (ja broszę/brosââm, ty brosisz/brosââsz, itd.)
54. wwierch – w górę, do góry, na górę
55. kaścior – ognisko
56. krasiwy – ładny
57. malczyk – chłopiec (młody, w wieku przedszkolnym lub szkoły podstawowej)
58. nawierno – na pewno
59. parta – ławka (zwykle o szkolnej ławce)
60. pabieda – wygrana, zwycięstwo
61. pariadek – porządek (,,e ruchome")
62. posle – potem, później (polskie odpowiedniki częściej używane, choć posle również)
63. priamo – szczerze/otwarcie, prosto (częściej używane w pierwszym znaczeniu); priamy - szczery
64. sudźba – los
65. uspiech – sukces, powodzenie
66. chwost – kolejka
67. etââż – piętro (z francuskiego, poprzez rosyjski)
68. jaszczyk – skrzynka
69. brawy – dzielny
70. sposobny – zdolny (uzdolniony)
71. umny – mądry; bezumny - lekkomyślny
72. bujny – gwałtowny, porywczy (używane też w ogólnopolskim znaczeniu)
73. kawarny – podstępny, zdradziecki, perfidny
74. jeda – jedzenie, posiłek
75. (po)kuszââć – (z)jeść  (ja –ââm, ty –ââsz, on –ââ, my –ââmy, wy –ââcie, oni –ââją)
76. rubaszka – koszula
77. trusy – majtki
78. majka – koszulka
79. charaszó - spoko, dobrze, w porządku
<<80. – 93. w toku>>

---

EDIT: Akcent jak w całej Nowej Fundlandii (j. polski) - inicjalny

EDIT2: Jak ktoś zna jakieś często używane, fajne rosyjskie słówka i chce dołożyć coś w puste jeszcze miejsca w słowniku, to czekam na propozycje. ^^

Nrawić się poznałeś przeze mnie? :D

Tak. Bardzo mi się nrawi to nrawi.

A czemu akanié?
To przeciéż jest dość nowy proces... (nadal niezły kawałek Rosji nie aka...)

Rosjanie do NF przybywają od początku XXw. :-)

EDIT: Nowofundlandczycy(rosyjskojęzyczni) też akają. Rosyjski bez akania jest dziwny.

Nie wiém, ja tam słyszałem i wolę akający, ale mnie to jakoś nie przeszkadza...

Jak tylko myślę o wymowie rosyjskiej, to pierwsze skojarzenia: akanie, zaciąganie i t^j, d^j, s^j, z^j ^^

A bez akania tak jakoś dziwnie... spasibO, chOrOszo... ja tam wolę spasibA, chArAszo :-)

i mam nowe słówko!

79. charaszó - dobrze, spoko, w porządku ^^

Nie byłem nigdy w stanie się przez to przebić, ale wygląda na naprawdę imponujący kawał roboty.

Nie wiem jak długo to wszystko tworzyłem, chyba całe liceum... :-P Projekt ciągle się rozwija swoim powolnym tempem, póki nic nie ma do roboty. Ostatnio nic nie tworzę i mało tu patrzę, zbyt dużo spraw osobistych niestety...

---

Po moich małych reformach pewne rzeczy uległy zmianie :-)

---

---

---

Słownictwo	Dialekt zachodni gwara oldkastylijska	Dialekt zachodni gwara grejszypska	Dialekt centralny gwara tomaszowska	Dialekt centralny gwara krzikowska	Dialekt centralny gwara brzeska1	Dialekt wschodni	General American dla porównania :-)3
lad, bad, cat, pass, path2	ɜː	ɜː	ɛː	ɛː	ɛː	æː	æ
apple, sample2	æ	ä	ä	ä	ä	ä	æ
father	æː	aː	äː	äː	äː	ɑː	ɑ
not, wasp, hot	ä	ä	ä	ä	ä	ä	ɑ
off, loss, cloth	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ ~ ɒ ~ ɑ
law, caught, all	ɑː	ɒː	ɔː	ɔː	ɔː	oː	ɔ ~ ɒ ~ ɑ
about	ə	ə	ə	ə	ə	ə	ə
spotted	ɨ	ɨ	ɨ	ɨ	ɨ	ɨ	ɪ̈
sit	ɪ	ɪ	ɪ	ɪ	ɪ	ɪ	ɪ
city	i	i	i	i	i	i	i
see, meat	iː	iː	iː	iː	iː	iː	i
date, day, pain, whey, rein	ɜj	ɜj	ɛj	ɛj	ɛj	æj	eɪ
bed	ɛ	ɛ	ɛ	ɛ	ɛ	ɛ	ɛ
burn, turn	ʊ̈ɻ	ʊɻ	ʌ̈ɻ ~ äɻ4	ʌ̈ɻ	ʌ̈ɻ	ʌ̈ɻ	ɝ ~ ɹ̩
herd, earth	ɜɻ	ɜɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɝ ~ ɹ̩
bird	ɪɻ	ɪɻ	ɪɻ	ɪɻ	ɪɻ	ɪɻ	ɝ ~ ɹ̩
world, work	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɝ ~ ɹ̩
winner	əɻ~ɻ̣	əɻ~ɻ̣	əɻ~ɻ̣	əɻ~ɻ̣	əɻ~ɻ̣	əɻ~ɻ̣	ɚ~ɹ̩
run, won, flood	ʊ̈	ʊ	ʌ̈ ~ ä4	ʌ̈	ʌ̈	ʌ̈	ʌ
put, hood	u	u	ʊ ~ u̠7 ~ u	ʊ	ʊ	ʊ	ʊ
through, threw	uː	uː	uː	uː	uː	uː	uː
cute, ewe5	(j)uː	(j)uː	(j)uː	(j)uː	(j)uː	(j)uː	(j)u
my, wise	äj	äj	äj	äj	ɑj	ɑj	aɪ ~ ʌi
boy, hoist	ɔj	ɔj	ɔj	ɔj	ɑj	ɑj	ɔɪ ~ oɪ
tow, soul, roll, cold, folk, no, toe, soap	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	oʊ ~ o
now, trout	äw	äw	äw	äw	äw	äw	aʊ
arm, car	äɻ	äɻ	äɻ	äɻ	äɻ	äɻ	ɑɹ
deer, here	iɻ	iɻ	iɻ	iɻ	iɻ	iɻ	i(ə)ɹ
mare, there, bear	ɜɻ	ɜɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɹ ~ eɹ
sort, warm, tore, boar, port	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɹ ~ oɹ
tour, moor	uɻ	uɻ	ʊɻ ~ u̠ɻ7 ~ uɻ	ʊɻ	ʊɻ	ʊɻ	ʊɹ ~ ɔɹ ~ oɹ
pure, Europe	juɻ	juɻ	jʊɻ ~ ju̠ɻ7 ~ juɻ	jʊɻ	jʊɻ	jʊɻ	jʊɹ ~ jɝ
the	ð	ð	ð	ð	ð	d	ð
think	θ	θ	θ	θ	θ	t	θ
thread	θɻ	θɻ	θɻ	θɻ	θɻ	ʈ͡ʂɻ	θɻ
nothing	θ	θ	θ	θ	θ	ɾ	θ
better, ladder	ɾ	ɾ	ɾ	ɾ	ɾ	ɾ	ɾ
try	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	tɻ
dry	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	dɻ
strike	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	stɻ
hate, him, he	h	h	x7 ~ h	x	x	x	h
-ing	ɪŋ	ɪŋ	ɪŋ7 ~ ɪn	ɪŋ	ɪn	ɛn	ɪŋ
canyon, onion	ɲj	ɲj	ɲj	ɲj	ɲj	ɲj	nj
-[niə],-[nɪə]	ɲjə	ɲjə	ɲjə	ɲjə	ɲjə	ɲjə	[niə],[nɪə]
[əl] (wygłos)	ɜw	ɜw	əl ~ ḷ8	əl ~ ḷ8	əl ~ ḷ8	əl ~ ḷ8	əl

---

¹ Niegdyś standardowa, obecnie Tomaszowska przejęła tę rolę. :-)
² Długi wariant: przysłówki, rzeczowniki, czasowniki i imiesłowy jednosylabowe + wyrazy pochodne, gdy akcent zostaje w tym samym miejscu.
³ http://en.wikipedia.org/wiki/International_Phonetic_Alphabet_chart_for_English_dialects
⁴ [ä] ok. 40% populacji Tomaszowa; tak też mówią użytkownicy dialektu zachodniego, gdy zachodzi potrzeba mówienia w neutralnym/oficjalnym dialekcie.
⁵ yod-dropping (opuszczanie [j]) jak w USA :-)
⁶ przed [l]
⁷ typowo tomaszowska wymowa
⁸ najczęstszy wariant

---

---

ʃ - przed i, ɪ, j [ɕ], w pozostałych przypadkach [ʂ]
ʒ - przed i, ɪ, j [ʑ], w pozostałych przypadkach [ʐ]
t͡ʃ - przed i, ɪ, j [ʨ], w pozostałych przypadkach [ʈ͡ʂ]
d͡ʒ - przed i, ɪ, j [ʥ], w pozostałych przypadkach [ɖ͡ʐ]
Zlanie się [æɻ] oraz [ɛɻ] w jeden dźwięk np. marry i merry są homofonami, typowo kanadyjska cecha. :-)

/t/, /d/, /s/, /z/, /l/, /n/ mogą być wymawiane tak jak w American English [t], [d], [s], [z], [l], [n] - dialekt zachodni i Tomaszów - głównie ludzie powyżej 30. roku życia, w innych regionach tylko starsze pokolenia (60+).
Mogą być też wymawiane w ten sposób: [t̪], [d̪], [s̪], [z̪], [l̪], [n̪], co jest bardzo popularne wśród młodego pokolenia (wszystkie regiony, w dial. zach. głównie ludzie poniżej 30. roku życia) oraz mieszkańców, którzy żyją w wielojęzycznych miejscowościach lub też nie są rodzimymi użytkownikami tego języka.

/l/ Wymawiane jest zwykle [λ] przed [i]
W Nowej Fundlandii nie występuje "dark L" [ɫ]

---

---

[ə] > [ɘ]
[ɜ] > [ə]
[ɛ] > [e̞]
[æ] > [ɛ]
[a] > [æ]
[ä] > [a]
[ɑ] > [ä]
[ɔ] > [o̞]
[u] > [ʉ]
[ʊ] > [ʊ̈]
[ʊ̈] > [ʏ]

Wprowadziłem drobne zmiany w wymowie w słowach z długimi samogłoskami i z [ʌ] :-)

Zapowiadam również reformę wymowy w dialektach "polskich" :-)

---

---

Dźwięk	Polski w Europie	Standardowy NF	Dial. zach. - gw. nederl- andzka	Dial. zach. - gw. nowomos- kiewska	Dial. pół- nocny	Dial. połud- niowo- -zach	Dialekt centralny - (używany w stolicy)	Dial. wsch. - gw. krzi- kowska	Dial. wsch. - gw. święto- jańska
U-	U- [u]	U- [u]~[u̠]~[ʊ]	U- [u]	U- [u]	U- [u]	U- [u]	U- [u̠]	Łö- [wœ]3	Łö- [wœ]3
O-	O- [ɔ]	O- [ɔ]	O- [ɔ]	O- [ɔ]	O- [ɔ]	O- [ɔ]	O- [ɔ]	Łâ- [wʌ̈]3	Łâ- [wʌ̈]3
Ju-	Ju- [ju]	Ju- [ju]~[ju̠]~[jʊ]	Ju- [ju]	Ju- [ju]	Dju- [ɟu]	Ju- [ju]	Ju- [ju̠]	Jü- [(j)y]2	Jü- [jy]
ą*	ą [ɔɰ̃]	ą [ũ]~[ũ̠]~[ʊ̃]	ą [õ]	ą [õ]	öü [œy̭]~ö[œ]*	ą [ũ]	ą [ũ̠]	ą [ʊ̃]	ą [ʊ̃]
A - przy jednej miękkiej spłgł.	A [ä]	A [ä]	A [ä]	A [ä]	A [ä]	Ä [æ]5~A [ä]	A [ä]	A [ä]	A [ä]
A - między dwiema miękkimi spłgł.	A [æ]	A [a]	A [a]	A [a]	A [a]	Ä [æ]5~A [a]	A [a]	A [a]	A [a]
-ów	-ów [uf]	-ów [uːf]	-ów [owf]	-ów [oːf]	-öw [œf]~[əf]	-ów [uːf]~[oːf]6	-ów [uːf]	-ów [uːf]	-ów [uːf]
U - nie na samym początku	U [u]	U [u]~[u̠]~[ʊ]	U [u]	U [u]	U [u]	U [u]	U [u̠]	U [ʊ]	U [ʊ]
J-	J- [j]	J- [j]	J- [j]	J- [j]	Dj- [ɟ]	J- [j]	J- [j]	J- [j]	J- [j]
Á	A [ä]	Á [ɔː]	Á [ɑː]	ââ [ɐː]	Á [ɔː]	Á [ɑː]5,6~[ɒː]	Á [ɔː]	Á [ɔː]	Á [o̞ː]
É (po i, j, l, rz)	E [ɛ]	É [iː]	É [iː]	É [iː]	É [iː]	É [iː]	É [iː]	É [iː]	É [iː]
É (inne pozycje)	E [ɛ]	É [ɨː]	É [ɨː]	É [ɨː]	É [ɨː]	É [ɨː]	É [ɨː]	É [ɨː]	É [ɨː]
Ó	Ó [u]	Ó [uː]	Ó [ow]4~[oː]	Ó [oː]	öö [œː]	Ó [uː]~[oː]6	Ó [uː]	Ó [uː]	Ó [uː]
AŁ, AU	AŁ, AU [äw]	AŁ, AU [äw]	AŁ, AU [ɑw]	AŁ, AU [ɑw]	ÂŁ, ÂU [ʌ̈w]	AŁ, AU [äw]	AŁ, AU [äw]	AŁ, AU [äw]	AŁ, AU [äw]
Ę (po i, j, l, rz)*	Ę [ɛɰ̃]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]	Ę [ĩ]
Ę (inne pozycje)*	Ę [ɛɰ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]	Ę [ɨ̃]
JĘ*	JĘ [jɛɰ̃]	JĘ [jĩ]	JĘ [jĩ]	JĘ [jĩ]	JĘ [jĩ]	JĘ [jĩ]	JĘ [jĩ]	JĘ [(j)ĩ]2	JĘ [jĩ]

1 gwara północno-zachodnia i praska (używana w Prażce)
2 [j] pojawia się po samogłosce oprócz "i", dotyczy też JÉ
3 Dla ułatwienia [w] zawsze zapisuje się jako Ł
* przed L,Ł - utrata nosowości oraz [y̭]
⁴ Z wyjątkiem pozycji przed [w]. [ɲ], [j], [j̃]
⁵ Gwara parkowska
⁶ Gwara szybecka

---

---

h [ɣ] - dźwięczny odpowiednik ch [x]
rz [r̝] - jak czeskie ř
rzy (PL) > rzi (NF)

---

---

tn, dn, nn [nː]~[nn]
tń, dń, nń [ɲː]~[nɲ]
tm, dm, mm [mː]~[mm]

---

---

Sz, cz, dż, ż wymawiane jako "retrofleksy" [ʂ], [ʈ͡ʂ], [ɖ͡ʐ], [ʐ]
Akcent inicjalny - na pierwszej sylabie.
Połączenia nk, ng zawsze wymawiane [nk] i [ng]!
Końcówki wyrazów obcych -nia zapisujemy i wymawiamy -nja np. Danja, Rumunja (Danji, Rumunji)
Końcówki w wyrazach obcego pochodzenia: -cji, -sji, -zji, -ii, -ji wymowa: [ɪ] zamiast [i].
To samo dotyczy nosówek: -cję, -sję, -zję, -ię, -ję wymowa: [ɪ̃] zamiast [ĩ].
Oddziela się dwuznaki apostrofem np.: s'inus, mar'znąć itp.
Nie dotyczy przedrostków np. odznaczyć (a nie od'znaczyć)

Alofony samogłosek między dwiema miękkimi spółgłoskami:
A - omówione powyżej w tabeli
E [e̞] - dźwięk pośredni między [e] oraz [ɛ]
O [o̞] - dźwięk pośredni między [o] oraz [ɔ]
U (zależnie od gwary) -> [u] => [ʉ]
[u̠] => [ʊ̈]
[ʊ] => [ʏ] (jak niemieckie krótkie ü)

*[u̱] jest dźwiękiem pośrednim pomiędzy [u] oraz [ʊ]
zaś [ʊ̈] pomiędzy [ʏ] oraz [ʊ]

Wymowa nosówek:
Inaczej lub prawie tak jak w Europie:
Prawdziwa samogłoska nosowa lub + [ɰ̃] (drugi wariant ok. 22% ludności NF, głównie dial. centr.) w pozycji na końcu wyrazu (także ę!) oraz przed: s, z, sz i ż
Tak jak w Europie:
+ [n] przed: d, t, cz, dż, c, dz
+ [ɲ] lub [j̃] przed: ć, dź
+ [m] przed: p, b
+ [ŋ] przed: k, g

W Europie:
Dwugłoski nosowe tworzą się tam, gdzie ich wcześniej nie było, najczęściej w pozycji przed /s/. Por. pisownię nonsens i wymowę /ˈn̪ɔw̃sew̃s/. Tego typu wymowa zdarza się także w przypadku samogłosek innych niż e i o, np. ,,awans" – /ˈavaw̃s/, ,,kunszt" – /kuw̃ʃt/.
- To zjawisko nie pojawia się w Nowej Fundlandii!

---

---

Spoiler

(http://img210.imageshack.us/img210/6241/513pxnewfoundlandmap2.png)

[Zamknij]

Tak się zastanawiam, czy ktoś w ogóle się interesuje tym, co piszę tutaj... Jest ktoś taki?

Postanowiłem opisać angielski oficjalny używany przez użytkowników innego dialektu niż centralny, gdy sytuacja wymaga od nich posługiwania się oficjalnym dialektem. ^^

Dla użytkowników dialektu zachodniego (najbardziej wyedukowani będą potrafili mówić bez akcentu, poniżej jest wymowa średniowyedukowanych):
lad, bad, cat [ɛː]
date, day, pain [ɛj]
mare, there, bear, earth [ɛɻ]
apple, sample [ä]
father [äː]
burn, turn [äɻ]
run, flood [ä]
law, caught, all [ɔː]
put, hood [u]
tour, moor [uɻ]
pure, Europe [juɻ]
[əl] (wygłos) np. table, novel [əl]

Dla użytkowników dialektu wschodniego i gwary brzeskiej:
lad, bad, cat [ɛː]
father [äː]
law, caught, all [ɔː]
date, day, pain [ɛj]
my, wise. boy, hoist - [äj] dla pierwszych dwóch, [ɔj] dla kolejnych dwóch; starsi ludzie wymawiają zgodnie ze starą wymową wszystkie cztery jako [ɑj] - tak jak to jest też w mowie potocznej, wśród użytkowników tychże gwar
the [θ], niektórzy starsi w d. wsch. [d] (taka jest też wymowa potoczna w d. wsch.)
think [ð], niektórzy starsi w d. wsch. [t] (taka jest też wymowa potoczna w d. wsch.)
through [θɻ], niektórzy starsi w d. wsch. [ʈ͡ʂɻ] (taka jest też wymowa potoczna w d. wsch.)

Każdy nauczyciel angielskiego, ma obowiązek nauczyć się wymowy oficjalnej i taką wymową mówić w szkole. :-)

* "eu" przed r wymawia się jako [œː]

Poza tym: [ʃ], [ʒ], [ɟ], [c] przed [i], [y], [ɛ], [e], [ə] i w zdrobnieniach są wymawiane jako: [ɕ], [ʑ], [t͡ɕ], [d͡ʑ]
zaś w pozostałych przypadkach: [ʂ], [ʐ], [t͡ʂ], [d͡ʐ]


- Zachowanie w pełni rodzaju żeńskiego:

Rodzajniki określone:
et / 't (rodzaj nijaki) [ət]~[ɨt]
den / d'n (rodzaj męski) [dən]~[dɨn]
de (rodzaj żeński) [də]~[dɨ]

Rodzajnik nieokreślony:
een / 'n [ə(n)]~[ɨ(n)], [n] wymawiane tylko przed samogłoską

Czas przyszły budowany TYLKO poprzez czasownik "gaan"

IJ ga
Je gaat
He / Ze / Et gaat
We gaan
Julle gaan
Ze gaan

Zaimki osobowe:

Funkcja podmiotu	"Objektywus"	Dzierżawczy
ij (ja)	me	mijn, mijne, mijnen
je (ty)	je	jouw, jouwe, jouwen
he (on)	hem	zijn, zijne, zijnen
ze (ona)	haar	haar, hare, haren
et (to, ono)	et	et, ette, etten
we	ons	ons, onze, onzen
julle (wy)	julle	jul, julle, jullen
ze	hun/hen	hun/hen, hunne/henne, hunnen/hennen
u (pan, pani, państwo)	u	uuw, uwe, uwen

Przymiotniki:
Do przymiotników r. żeńskiego dodajemy zawsze końcówkę "e" (dotyczy też z. dzierżawczych)
Do przymiotników r. męskiego i l. mnogiej dodajemy zawsze końcówkę "en" (dotyczy też z. dzierżawczych)
Do przymiotników r. nijakiego dodajemy "e" (gdy rzeczownik jest określony) lub nic, gdy jest nieokreślony. Do zaimków dzierżawczych rodzaju nijakiego nie dodajemy końcówki.

Reszta różnic wkrótce

Czy ktoś się interesuje tym, co wrzucam? Czy mam już tu nic nie umieszczać? Ostatnio tylko ja tu coś piszę...

Cytat: CookieMonster93 w Listopad 30, 2012, 17:21:18
Czy ktoś się interesuje tym, co wrzucam? Czy mam już tu nic nie umieszczać? Ostatnio tylko ja tu coś piszę...

Wiem, co czujesz.

Ja czytam, ale zanim się zbiorę na porządny komentarz, upłynie trochę wody w Gwdzie jeszcze...

Admin: I w Głomi, ty delecjonisto!
Fanael: I w Odrze. :P

Może problem w tym, że nikt już sie w tym nie łapie :)
Ciężko jednak odróżniać tyle dialektów. Gdybyś postarał się o jakieś nagrania pewnie łątwiej byłoby je wyczuć niż z samego opisu zestawów samogłoskowych.

Czasowniki czasu przeszłego i imiesłowy zamiast przedrostka "ge-" otrzymują "je-"
np. jedaan zamiast gedaan

Słownictwo wspólne:
gragen [ɣrɔːɣə(n)] (od graag = chętnie) - lubić
fak! [fäk] / koervà! [kurvä] / sjit! [ɕɪt] - kurwa! (wykrzyknik, drugie używane również jako przecinek)
à - oznacza krótkie a [ä]
de koervà [kurvä] - pani lekkich obyczajów (l.m. +s)
d'n fatsèt [fät͡sɛt] - mężczyzna, facet (potoczne, bardzo nieformalne) (l.m. +ten)
de bjaukà [bjɑu̯kä] / kobbietà [kɔbiːtä] - kobieta (l.m. +s)
lissenen [lɪsənə(n)] - słuchać (IJ lissen naar muziek - słucham muzyki)
d'n boet [but] - but (l.m. +ten)
d'n kot [kɔt] - kot (l. m. kotten)
d'n pjes [pjɛs] - pies (l.m. pjessen [pjɛsə(n)] / psen [psɛn])
de misj [mɪʂ] / maus [mɑu̯s] - mysz (l.m. misjen/mauzen)
pardoon [pärdõː] / psjeprasjaam [pʂɛpräʂɔːm] - przepraszam
d'n vielk [vilk] - wilk (l.m. vielken)
de baik [bäi̯k] - rower (l.m. baiks)
fakken [fäkə(n)] / roechen [ruxə(n)] / jebben [jɛbə(n)] / bèèngen [bɛːŋə(n)] - ruchać/jebać
pjerdollen [pjɛrdɔlə(n)] - pierdolić (gadać głupoty)
de dei [dɛi̯] - dzień (l.m. deis)
d'n bar [bär] - bar (l.m. barren)
kollen [kɔlə(n)] - dzwonić do kogoś/wzywać kogoś (Ij kol (naar) hem - dzwonię do niego/wołam go; naar - opcjonalne)
bèèk [bɛːk] - z powrotem (używane zamiast terug także w czasownikach rozdzielnie złożonych)
np. teruggaan > bèèkgaan (wracać)
Ik ga naar huis terug > IJ ga naar huis bèèk. (Wracam do domu)
èè = [ɛː], è [ɛ]

Tomaszów:
wit [wɪt] - z (kimś/ czymś)
met - zwykle używane jest w znaczeniu "za pomocą czegoś", ale nie zawsze
or [ɔr] - lub
(c)hat [xät]~[hät] - gorący
ietsj / ietj [iːʈ͡ʂ] - każdy
de taim [täi̯m] - czas (l.m. +s)
ebaut [əbɑu̯t] - o (kimś/czymś) (np. We praten ebaut hem - rozmawiamy o nim)
de mannij [mäni] - pieniądze (niepoliczalny)
djast [ɖ͡ʐäst] - po prostu
alweeg [älweːx] - zawsze (analogia do always)
matj [mäʈ͡ʂ] - wiele, dużo (= nid. veel)
seien [sɛjə(n)] - mówić (IJ sei dat je een hoer bent - mówię, że jesteś dziwką)
mienen [miːnə(n)] - mieć na myśli

Nederlandia:
trè [trɛ] - bardzo
poewarren [puwärə(n)] - umieć
parsk [pärsk] - ponieważ (fr. parce que) - szyk zdania normalny po tym słowie (V2)
vek [vɛk] - z (kimś/czymś) (fr. avec)
met w Nederlandii jest używane w znaczeniu "za pomocą czegoś"
pettiet [pətiːt] - mały
oe [u] - lub
et eur [œːr] - godzina
osie [oːsiː] - także
parlen [pärlə(n)] - mówić
toezjoer [tuʐur] - zawsze
krond (fr. grand) [krɔ̃] - duży, wysoki (f. kronde [krɔndə], m. kronden [krɔndə(n)])
boon [bõː] - dobry (bone [boːnə], bonen [boːnə(n)])

"eu" przed r wymawia się jako [œː]

System zapisywania dźwięków dla j. angielskiego w słownikach nowofundlandzkich

Ze względu na różnorodność dialektów j. angielskiego w Nowej Fundlandii trzeba było wymyślić system inny niż IPA dla zapisu dźwięków w języku angielskim dla słowników/ na inne potrzeby naukowe. W tym celu sporządzono poniższy system zapisu.

Zapis	IPA - gw. tomasz- owska (oficjalna)	IPA - inne dialekty	Przykład	Uwagi
æ	[ä]	[ä]~[æ]	apple «ǽ-pəl»	Dawniej zapisywane: ä
ǣ	[ɛː]	[æː]~[ɛː]~[ɜː]	path «pǣth»	Dawniej zapisywane: ää
ā	[äː]	[ɑː]~[äː]~[aː]~[æː]	father «fā́-dhər»	-
ai	[äj]	[ɑj]~[äj]	eyes «aiz»	-
au	[äw]	[äw]	house «haus»	-
ar	[äɻ]	[äɻ]	article «ár-tî-kəl»	-
a	[ä]	[ä]	hot «hat»	-
o	[ɔ]	[ɔ]	honor «ó-nər»	-
oi	[ɔj]	[ɑj]~[ɔj]	boyfriend «bói-frend»	-
ou	[ɔw]	[ɔw]	over «óu-vər»	-
or	[ɔɻ]	[ɔɻ]	or «or»	-
ŭ	[ʌ̈]~[ä]	[ʌ̈]~[ä]~[ʊ]~[ʊ̈]	upkeep «ŭ́p-kīp»	-
u	[ʊ]~[u̲](najczęstsze)~[u]	[ʊ]~[u̲]~[u]	book «buk»	-
ū	[uː]	[uː]	tune «tūn»	-
yu	[jʊ]~[ju̲](najczęstsze)~[ju]	[jʊ]~[ju̲]~[ju]	pure «pyur»	-
yū	[juː]	[juː]	muse «myūz»	-
ŭr	[ʌ̈ɻ]~[äɻ]	[ʌ̈ɻ]~[äɻ]~[ʊɻ]~[ʊ̈ɻ]	burning «bŭ́r-nîng»	-
ur	[ʊɻ]~[ju̲ɻ](najczęstsze)~[uɻ]	[ʊɻ]~[ju̲ɻ]~[uɻ]	urine «yúr-în»	-
ə	[ə]	[ə]	Canada «kǽ-nə-də»	Dawniej zapisywane: ě
ər	[əɻ]~[ɻ̣]	[əɻ]~[ɻ̣]	error «ér-ər»	Dawniej zapisywane: ěr
əl	[əl]~[ḷ]	[əl]~[ḷ]~[ɜw]	bottle «bó-təl»	Dawniej zapisywane: ěl
e	[ɛ]	[ɛ]	bed «bed»	-
er	[ɛɻ]	[ɛɻ]~[ɜɻ]	error «ér-əɻ»	-
ei	[ɛj]	[æj]~[ɛj]~[ɜj]	break «breik»	-
i	[i]	[i]	city «sî́-ti»	-
ir	[iɻ]	[iɻ]	dear «dir»	-
ī	[iː]	[iː]	see «sī»	-
î	[ɪ]	[ɪ]	in «în»	Dawniej zapisywane: ĭ
îr	[ɪɻ]	[ɪɻ]	girl «gîrl»	Dawniej zapisywane: ĭr
ɨ	[ɨ]	[ɨ]	roses «róu-zɨz»	-
b, f, g, k, l (prócz əl), m, n, p, s, v, w, z	wymowa IPA - jak obok	wymowa IPA - jak obok	- «-»	-
d	[d]~[ɾ]	[d]~[ɾ]	day «dei»	-
h	[x](najczęstsza)~[h]	[x]~[h]	hi «hai»	-
j	[ɖ͡ʐ]	[ɖ͡ʐ]	Jake «jeik»	-
jy / j́ (j+akut)	[ʥ]	[ʥ]	jinx «jyînks»	[ɖ͡ʐj] = j-y, zaś [ʥj] = j́y; akut, gdy nie ma po tym samogł.; analogicznie sh/ch/zh/ny
ny / ń (n+akut)	[ɲ]~[ɲj]	[ɲ]~[ɲj]	onyon «ó-nyən»	-
ñ	nosowość	nosowość	fr. Jean «zhoñ» [ʐɔ̃]	wymowa nowofundlandzka dla fr.
ng	[ŋ]~[ŋg]	[ŋ]~[ŋg]	singer «sî́ng-əɻ»	W NF: wygłos: [ŋ]~[n], między samogł: [ŋg]
nk	[ŋk]	[ŋk]	drunk «jrŭnk»	-
r	[ɻ]	[ɻ]	are «ar»	Zawsze wymawiane
t	[t]~[ɾ]	[t]~[ɾ]	better «bé-tər»	-
y	[j], palatalizacja j/sh/ch/zh/n	[j], pal. j/sh/ch/zh/n	shit «shyît»	Palatalizacja przed: [i], [iː], [ɪ]
ch	[ʈ͡ʂ]	[ʈ͡ʂ]	chat «chǣt»	-
chy / ch́	[ʨ]	[ʨ]	chick «chyîk»	-
sh	[ʂ]	[ʂ]	shy «shai»	-
shy / sh́	[ɕ]	[ɕ]	«shyît»	-
zh	[ʐ]	[ʐ]	measure «mé-zhər»	-
zhy/zh́	[ʑ]	[ʑ]	- «-»	-
th	[θ]	[θ]~[t]	maths «mǣths»	-
dh	[ð]	[ð]~[d]	they «dhei»
thr	[θɻ]	[θɻ]~[ʈ͡ʂɻ]	threw «thrū»	-

Zasady ortograficzne:
1. Piszemy oddzielnie każdą sylabę.
2. W miarę możliwości zamykamy sylabę, ale nie rozdzielając powyższych zbitek, np. au, ai, er, itd.
3. Akcent zaznaczamy akutem.

Krótkie o [ɔ] wymawiane jest [ä] w: przysłówkach, rzeczownikach, czasownikach i imiesłowach jednosylabowych + wyrazy pochodne, gdy akcent zostaje w tym samym miejscu. Także w słowie: not. (Silny akcent spowodował przegłos)
Krótkie æ [ä]~[æ], przechodzi w długie ǣ [æː]~[ɛː]~[ɜː] w tych samych przypadkach, co krótkie o w [ä]. (Silny akcent spowodował przegłos z wydłużeniem)
Cechą nowofundlandzkiej angielszczyzny jest też przejście 'ær' [æɻ] i 'er' [ɛɻ]~[ɜɻ] w jedną głoskę: [ɛɻ]~[ɜɻ], a także utrata schwa między samogłoską oraz "r" np. [pʊəɻ] > [puɻ]~[pu̲ɻ]~[pʊɻ]

Czekam na komentarze  :-) Uważacie, że taki system transkrypcji jest dobry?

EDIT: Istnieje również znak "ə̄" do zapisywania długiego [əː] w wyrazach obcych np. Goethe

Przeoczyłem jeden dźwięk:

Zapis	IPA - gw. tomasz- owska (oficjalna)	IPA - inne dialekty	Przykład	Uwagi
ō	[ɔː]	[oː]~[ɔː]~[ɒː]~[ɑː]	awkward «ṓk-wərd»	-

Nawiązując do samych dźwięków, to [œ] tu i tam jakoś mi tu dziwnie wygląda, zwłaszcza jako wolny wariant [ə]. Nie byłoby w takich kontekstach lepsze [ɵ] albo [ɞ], jeśli już się upieramy przy zaokrąglaniu?

We francuskim funkcjonuje [œ] w miejsce schwa, więc dlaczego w angielskim miałby to być problem?

Bo francuski to nooblang.

Może i tak, ale różnica między schwa oraz [œ] nie jest na tyle duża, by ten proces był niemożliwy. Tym bardziej, że w dialektach innych języków na tych samych terytoriach w NF [œ] funkcjonuje i ma się dobrze. Można to wytłumaczyć obcymi wpływami, podobnie jak wykształcenie się "h" dawno temu w Polszcze.

EDIT: wprowadziłem jeszcze jedną zmianę, mianowicie:

"body" wymawia się tak samo jak "buddy" «bŭ́-di» gw. tomasz.: ['bʌ̈di]
Taki przegłos typu what > wut w amerykańskim: http://oald8.oxfordlearnersdictionaries.com/dictionary/what

Cytat: CookieMonster93 w Grudzień 21, 2012, 11:07:05
We francuskim funkcjonuje [œ] w miejsce schwa, więc dlaczego w angielskim miałby to być problem?

Francuski nie ma schwy jako takiej, to alofon /œ/ w wygłosie. Użycie symbolu ə do oznaczania fonemu to rodzaj powszechnego, niestety, w IPA uproszczenia, związanego z nazwą tego dźwięku e muet.

W angielskim (i w innych współczesnych germańskich również) byłby to o tyle problem, że ə jest dźwiękiem krótkim, nieakcentowanym, często w ogóle wyrzucanym z wyrazu fonologicznego owocem redukcji innych samogłosek. We francuskim obecność tego dźwięku to efekt nieco innych przemian, chociaż co prawda o zbliżonej genezie.

Uważasz zatem, że obecność tego dźwięku jest niemożliwa w takiej pozycji?

Nie bardzo, œ z etymologicznego e czy a to nie redukcja. œ, podobnie jak æ, jest stosunkowo długim krótkim dźwiękiem. O ile samo pewnie mogłoby się to tu pojawić, o tyle jako wolny wariant wymienny ze schwą - już raczej nie.

Ok, nie wiedziałem. :-) Już poprawiam. :-)

EDIT: fix'd

Cytat: Widsið w Grudzień 21, 2012, 13:27:37Francuski nie ma schwy jako takiej, to alofon /œ/ w wygłosie.

Już myślałem, że polski jest jedynym językiem, który nie ma szwy w żadnej postaci.

Cytat: Dynozaur w Grudzień 21, 2012, 16:25:59

Cytat: Widsið w Grudzień 21, 2012, 13:27:37Francuski nie ma schwy jako takiej, to alofon /œ/ w wygłosie.

Już myślałem, że polski jest jedynym językiem, który nie ma szwy w żadnej postaci.

Yyyyy?

Postanowiłem trochę doprecyzować informacje nt. realizacji /ɒ/ oraz /æ/ w nowofundlandzkim angielskim:

Krótkie «o» [ɔ] wymawiane jest «a» [ä] w: przysłówkach, rzeczownikach, czasownikach i imiesłowach jednosylabowych + wyrazy pochodne, gdy akcent zostaje w tym samym miejscu. Także w słowie: not. (Silny akcent spowodował przegłos)
[ɔ] zawsze przed /f/, /θ/, /s/ zaś [ɔː] przed /g/ i /ŋ/ np. off, dog, long, cloth. Jest to zjawisko zwane lot–cloth split, jednakże w nowofundlandzkim angielskim dotyczy wyrazów jednosylabowych, bo wielosylabowe mają zawsze «o» [ɔ]
Dotyczy również słów gone [gɔːn] i on [ɔn]

Krótkie «æ» [ä]~[æ], przechodzi w długie «ǣ» [æː]~[ɛː]~[ɜː] w tych samych przypadkach, co krótkie «o» w «a» [ä]. (Silny akcent spowodował przegłos z wydłużeniem) zjawisko podobne do: æ-tensing; nie dotyczy czasowników modalnych, które tylko w mocnej formie są wydłużane do ǣ. UWAGA! can't wymawiane jest z "ā" zamiast "ǣ"
Dzięki temu zjawisku rozróżniane są w mowie:
a can - puszka «ə kǣn»
to can - czasownik modalny: móc, potrafić «kən» wymowa słaba; zaś wymowa mocna: «kæn»~«kǣn», np.

I can do this. «kən»
Yes, I can do this. «kæn» - podkreślenie

No, you can't!
Yes, I can! «kǣn» - mocniejsze podkreślenie

Podobna sytuacja jest z czasownikiem "have/has" «hə-v/-z»; «hæ-v/-z»~«hǣ-v/-z» oraz jego formą "had" «həd»; «hæd»~«hǣd» i shall «shəl»; «shæl»~«shǣl»

Cechą nowofundlandzkiej angielszczyzny jest też przejście 'ær' [æɻ] i 'er' [ɛɻ]~[ɜɻ] w jedną głoskę: [ɛɻ]~[ɜɻ], a także utrata schwa między samogłoską oraz "r" np. [pʊəɻ] > [puɻ]~[pu̲ɻ]~[pʊɻ]

EDIT2:
/t/ przed zgłoskotwórczym n (lub schwa+n) wymawiane jest jako zwarcie krtaniowe :-) (zaznaczane w mej transkrypcji jako: «t»)