Na początek pod spoilerem, dla chętnych – trochę ,,historii":
Spoiler
Historia zaczyna się wraz z fikcyjnym plemieniem Borysów (laur. Boricai [bɔrɪˈkaɪ̯]), którzy odłączyli się od wspólnoty wczesnosłowiańskiej najpóźniej w I wieku n.e., napadali na inne plemiona (nazwa Borysi pochodzi od walki) i osiedlili się w okolicach współczesnego Śląska, sąsiadując później z plemionami germańskimi. Podczas wielkiej wędrówki ludów, razem z plemionami germańskimi i Alanami, łupili cesarstwo rzymskie i dotarli na Półwysep Iberyjski, osiedlając się na terenach północno-wschodniej Galicji (mniej więcej dzisiejsza prowincja Lugo). Założyli tam swoje państwo, które niecałe 100 lat później zostało podbite przez Swebów. Borysi byli zorganizowani na wzór demokracji wojennej, podobnie jak inne plemiona, decyzje podejmowali przez wiec, jak również mieli swoją starszyznę, będącą elitą plemienia. Na przełomie VI i VII wieku, gdy Swebowie zdecydowali się osiedlać przybywających na ich tereny Bretonów na terenach Borysów, pojawiła się potrzeba znalezienia sobie większej przestrzeni. Żył wówczas Damir, znany później jako Damir Odkrywca, jednostka wybitna, syn ważnego człowieka, zajmował się żeglarstwem i handlem morskim. Podczas jednej ze swoich wypraw, wiatr skierował jego ekipę wgłąb Atlantyku; rozbili się na nieznanym im lądzie porośniętym lasami wawrzynolistnymi. Od tych formacji roślinnych nazwali wyspę Laureą. W ciągu kolejnych lat spora część Borysów przesiedliła się na nową wyspę – jednak nie wszyscy. Ówczesna wiedza i stan statków czynił taką wyprawę niebezpieczną i część osób zdecydowało się pozostać na swoich ziemiach galicyjskich, gdzie następnie ulegli asymilacji. Historia Borysów dobiega końca w tym momencie.
Ci z nich, którzy dotarli na nowy, dziewiczy ląd, z czasem zaczęli nazywać się Laurami. Założyli tam struktury państwowe, co później będzie nazywane Republiką Laurei. Z wiecu wyewoluował Senat, inspirowany tym rzymskim, który składał się z ludowej starszyzny, a który wybierał wodza na dożywotnią kadencję – wódz (laur. vode [vɔd]) ten pełnił funkcję głowy państwa. Kolejne kilkaset lat to dla Laurei dość stabilny okres – dalekie położenie i trudna droga morska powodowały, że kontakty z Europą były rzadkie – głównie ze Stolicą Apostolską i okazjonalny handel. Wraz z rozwojem żeglugi europejskiej, kontakty się zintensyfikowały. W XIV-XV wieku Portugalia zaczęła interesować się tym regionem. Na tym etapie demokracja laurejska była już w znacznym rozkładzie, co zostało wykorzystane przez Portugalczyków, którzy zwiększali swoje wpływy wśród laurejskich klanów. Ostatecznie w połowie XV wieku, kiedy większość regionów i arystokracji była pod wpływem Portugalii, Senat Republiki podjął decyzję o rozwiązaniu Republiki Laurei i ustanowieniu Królestwa Laurei połączonego unią personalną z Królestwem Portugalii. Od teraz Senat miał być zwoływany już nie przez Wodza, a przez Króla Portugalii, który jednak nie robił tego zbyt często, znacznie zmniejszając wagę Senatu, od teraz nazywanego Senatem Królewskim. Gdy w 1580 Hiszpania narzuciła Portugalii unię personalną, król Hiszpanii był także królem Laurei. Podporządkował Laureę bezpośrednio sobie i gdy w 1640 Portugalia odzyskała niezależność, Laurea pozostała w rękach hiszpańskich. Królowi Hiszpanii również nie zależało na zwoływaniu Senatu. W ciągu rządów portugalskich i hiszpańskich Senat Królewski był zwoływany niezwykle sporadycznie, tak samo jak jego odpowiedniki w Portugalii i Hiszpanii. Laurejskie elity już długo pozostawały bez realnej władzy.
Warto tu nadmienić, że w czasach wielkich odkryć geograficznych porty laurejskie były o dużym znaczeniu handlowym, dzięki czemu nastąpił znaczący rozwój miast, które były budowane na wzór miast iberyjskich. Laurea stanowiła też ważny ośrodek w handlu trójkątnym, w tym pełniła funkcję pośrednika w handlu niewolnikami. Zależność od Portugalii i Hiszpanii ograniczała jednak wzrost zamożności Laurów, co powodowało niechęć do królów. Frustrację elit i narodu, a także słabość Hiszpanii po wygaśnięciu dynastii Habsburgów, wykorzystała Anglia, która chciała przejąć wpływy nad wyspą. Anglicy dogadali się z Laurami, że jeśli rozpoczną powstanie, Anglicy je wesprą militarnie, co miało mieć decydujący wpływ na powodzenie rebelii. Tak też się stało; od tego czasu Królestwo Laurei było związane unią personalną z Anglią (ca. 1704), a chwilę później z Wielką Brytanią. Lekkiej zmianie uległy stosunki władzy – zgodnie z obietnicą, Senat Królewski był zwoływany regularnie przez gubernatora, który reprezentował Króla Anglii / Wielkiej Brytanii w Laurei. Sprawował on władzę wykonawczą, a Senat ustawodawczą. Zmiana umożliwiła również korzystną dla Laurei wymianę handlową z coraz bardziej prosperującą Wielką Brytanią. Stan ten utrzymywał się do Wiosny Ludów. Wówczas wybuchły niepokoje społeczne; lud domagał się zrzucenia jarzma Brytyjczyków i wyborów powszechnych. Wskutek tego, wprowadzono zmiany. Rola gubernatora została znacznie ograniczona do funkcji reprezentacyjnych i decydowaniu o polityce zagranicznej. Większość jego dotychczasowych uprawnień przejął nowy urząd – Prezydent Ministrów, wybierany przez Senat i będący odpowiednikiem premiera. Wprowadzono również wybory, rozbijając nieco dotychczasowe układy i zmuszając elity do szukania poparcia w narodzie. Ustrój po 1848 przypominał ustrój dominiów brytyjskich. Laurowie sami decydowali o polityce wewnętrznej, ale Brytyjczycy kontrolowali politykę zagraniczną i wojsko. Wieki zależności od innych mocarstw doprowadziły do tego, że Laurea nie posiadła żadnej kolonii mimo dogodnego położenia geograficznego. Z drugiej strony, XIX wiek to okres rozkwitu industrializacji i znaczącego rozwoju gospodarczego. Nie bez znaczenia pozostaje wpływ Wielkiej Brytanii na kulturę i architekturę Laurei w czasie zależności od tego mocarstwa.
Brytyjczycy wciągnęli Laureę do I wojny światowej, co było bardzo niepopularne wśród Laurów. Znaczne straty wzmożyły ruchy niepodległościowe. Po wojnie wybuchły działania zbrojne przeciw Brytyjczykom, zakończone referendum w którym Laurowie zagłosowali za niepodległością od WB i ustanowieniem Republiki Laurei około 1922 roku. Nowo uchwalona konstytucja przemianowała Senat Królewski na Senat Republiki, będący dalej jednoizbowym parlamentem, sprawującym władzę ustawodawczą. Prezydent Ministrów został przemianowany na Prezydenta Laurei, będącego głową państwa, wybieranego przez Senat. Prezydent łączył więc funkcję głowy państwa i szefa rządu. Konstytucja wprowadziła także organ kontrolny – Radę Departamentów, składającą się z prezydentów departamentów, mającą prawo weta i rozwiązującą ustrojowe spory.
Biorąc pod uwagę historię, język laurejski wywodzi się z języka wczesnosłowiańskiego. Separacja od reszty Słowian spowodowała że język ten obrał inny kurs rozwoju. Ponadto uległ on pewnym wpływom łaciny, portugalskiego, hiszpańskiego i angielskiego, głównie w zakresie słownictwa.
Kolejny disclaimer: wedle mojej najlepszej wiedzy, nie istnieje rekonstrukcja wczesnosłowiańskiego, starałem się więc go odtworzyć cofając większość procesów które zaszły w słowiańskim w pierwszym tysiącleciu naszej ery.
Zacznijmy od narzędzia – alfabetu.
A a – [a]
B b – [ b ]
C c – zazwyczaj [k], przed e, i, ie: [ s ]
D d – [d]
E e – [ɛ]; na końcu wyrazu nieme (standard) lub [ə] (gwary, maks. 10% populacji)
F f – [f]
G g – zazwyczaj [g], przed e, i, ie [ʒ]
H h – [h ~ x], czasami nieme
I i – [ɪ] (w dyftongach ɪ̯]
J j – w wyrazach rodzimych nie występuje, w dialektach może pełnić funkcję znaku zmiękczającego
K k – [k] (wyrazy obce)
L l – [l ~ ɫ]
M m – [m]
N n – [n]
O o – [ɔ ~ ɐ] (zależnie od regionu, obie wymowy uznane w standardzie języka)
P p – [p]
R r – [r] (w dyftongach ɐ̯]
S s – [ s ]
T t – [t]
U u – [ʌ], w dyftongach [u̯]
V v – [v]
W W – [w]
Y y – [y] (wyrazy obce)
Z z – [z]
Funkcjonuje także litera É é [ɛ], niebędąca częścią alfabetu, która oznacza że e jest wymawiane (na końcu wyrazów) bądź separująca samogłoski.
Dwuznaki:
Ae ae – [æ]
Cj cj – [tʃ] – wyrazy obce
Dj dj – [dʒ] – wyrazy obce
Ie ie – [ i ]
Sj sj – [ʃ]
Ou ou – u
Zj zj – [ʒ]
Lokalnie dodatkowo:
Tj tj – [tʃ]
Dyftongi, niebędące wyróżniane jako wieloznaki:
Aer aer – [æɐ̯]
Ai ai – [aɪ̯]
Ar ar – [aɐ̯]
Au au – [au̯]
Ei ei – [ɛɪ̯]
Er er – [ɛɐ̯]
Ir ir – [ɪɐ̯]
Ier ier – [iɐ̯]
Or or – [ɔɐ̯ ~ ɐ:]
Our our – [uɐ̯]
Ur ur – [ʌɐ̯]
PROCESY FONETYCZNE*a > o [ɔ ~ ɐ]
*ā > a [a]
*e > e [ɛ]
*ē > ae [æ:] > ae [æ]
*i > i [ɪ]
*ī > ie [i:] > ie [ i ]
*u > zazwyczaj u [ʌ], na końcu wyrazu e [ə] > e [∅] (w niektórych gwarach wciąż wymawiane jako schwa
*ū > ou [u:] > ou [ u ]
*ai > ai [aɪ̯]
*au > au [au̯]
*ei > ei [ɛɪ̯]
*ą̄ > am [am], an [an], a [a]
*ę̄ > em [ɛm], en [ɛn], e [ɛ]
*į̄ > im [ɪm], in [ɪn], i [ɪ]
*ų̄ > um [ʌm], un [ʌn], u [ʌ]
• Brak prasłowiańskiej przestawki
• Palatalizacja k i g przed e oraz i
o *k > ʦ > s
o *g > ʤ > ʒ
o To nie zachodzi w przypadku sk, np. przymiotniki z końcówką -isk otrzymały końcówkę -ische [ɪskə], po zaniku schwa -isc [ɪsk], np. bratisc – braterski
• Ograniczona jotacyzacja
o *sj > ʃ /sj/
o *zj > ʒ /zj/
o W niektórych dialektach również *tj > ʧ /tj/, *dj > ʤ /dj/
• Dyspalatalizacja
o *tj > t (poza tymi dialektami, gdzie > ʧ)
o *dj > d (poza tymi dialektami, gdzie > ʤ)
o *stj > st
o *zdj > zd
o *lj > l
o *nj > n
o *rj > r
o *skj > sk /sc/
o *zgj > zg
o Przed i, ī, e, ē: *sk > sVk
o Przed i, ī, e, ē: *zg > zVg
• Brak prejotacji i prelabializacji
• -CCə > -CəC, a następnie ə > ɛ
• Vj > Vɪ̯, VjC > Vɪ̯C
• r > ɐ w Vr i VrC i tworzy dyftong, np. cirve ['sɪɐ̯v] – robak
o Regionalnie zamiast r > ɐ, następuje wydłużenie samogłoski poprzedzającej r
• *x > h w większości sytuacji lub zanik. Zanik głównie przed spółgłoskami dźwięcznymi (np. laeb – chleb) i na końcu wyrazu po dyftongach (np. brau – brzuch, sau – suchy). Jeśli przed h stoi monoftong, jest on wydłużany, np. naeh [næː] – nich. W pierwszym przypadku, zasady ortografii wyrzucają /h/ z zapisu (stąd sau zamiast sauh), w drugim h zostaje (gdyż wydłuża samogłoskę poprzedzającą)
• gvV, kvV, hvV - zanik pierwszej spółgłoski, np. vaite – kwiat, vaste – chwast, vaista – gwiazda
• dl > l
• Częściowe v > w /w/
• Akcent jest swobodny, nie jest zaznaczany w pisowni
GRAMATYKAGramatyka laurejskiego cechuje się wieloma uproszczeniami:
• Redukcja przypadków, zostaje jedynie mianownik
• Zanik rodzajów i rozszerzenie się rodzaju męskiego na pozostałe. Wyjątek stanowią zaimki one (pl. onai) – on, ona (pl. onou) – one, ono (pl. ona) – ono
o Rodzaj nijaki nie odnosi się wyłącznie do przedmiotów, ale stosuje się go również jako formę neutralną płciowo w stosunku do ludzi
• Znaczące uproszczenie koniugacji
• Bezokoliczniki co do zasady mają końcówkę –(t)ei
• Uproszczenie bezokoliczników w wielosylabowych wyrazach poprzez utratę jednej z sylab środkowych, np. hodei – chodzić, mouslei – myśleć (ale nie dotyczy to wszystkich wielosylabowych czasowników). Krótsze bezokoliczniki nie uległy skróceniu i zachowały t, np. pietei – pić, znatei – znać.
• Jeden czas przeszły prosty oparty o imiesłów L, zanik aorystu i imperfektu
o Większość imiesłowów-L naturalnie odziedziczyła końcówkę -le. W tych, w których przed L stała spółgłoska, doszło do przestawki -e przed L, po czym wtórnie pojawiło się -e na końcu wyrazu. Proces ten zaszedł jeszcze przed zanikiem wymowy e na końcu wyrazu.
• Zanik rozdziału czasowników na dokonane i niedokonane. Aspekt niedokonany tworzy się wykorzystując imiesłów przymiotnikowy czynny (-ent). Poniżej przykład aestei – jeść
o On zjadł – One aedele.
o On jadł – One boul aedent (dosłownie: on był jedzący)
o On je – One ae
o On je (teraz) – One é aedent (dosłownie: on jest jedzący)
o On zje – One bandé aedele (dosłownie: on będzie jadł)
o On będzie jadł – One bandé aedent (dosłownie: on będzie jedzący)
• L-participle oznacza aspekt dokonany. Np. one tinele (dosł. on ciął) – on pociął.
• Większość przymiotników odrzeczownikowych przyjęło końcówkę -n oraz -sc, w zasadzie zanik -ow, np. sporten [ˈspɔɐ̯tɛn] – sportowy.
Wzór koniugacji(https://i.postimg.cc/g0w6sYdG/Zrzut-ekranu-2023-04-9-o-14-37-50.png)
Przykład:
nestei – nieść
(https://i.postimg.cc/28VmV3xj/Zrzut-ekranu-2023-04-9-o-14-38-51.png)
Jak widać, obowiązuje jedna forma dla wszystkich osób liczby pojedynczej i analogicznie z liczbą mnogą. Jak do tego doszło? Stopniowo.
Pierwotnie, w starolaurejskim, koniugacja w czasie teraźniejszym wyglądała tak:
(https://i.postimg.cc/qMhVpSkz/Zrzut-ekranu-2023-04-9-o-14-39-02.png)
W okresie starolaurejskim:
• zmiana ą > ę w 3 os. Liczby mnogiej
• denazalizacja
• pod koniec, zanik końcówki -ti w 3 osobie
W okresie średniolaurejskim:
• Transformacja koniugacji na wzór ,,żem" znanego z polskich gwar z użyciem da – że. Wówczas to partykuła da ulegała odmianie, zaś czasownik przyjmował formę trzeciej osoby. Zjawisko to upowszechniło się w całej koniugacji, także w czasie przeszłym i przyszłym.
(https://i.postimg.cc/Nj6nMwZf/Zrzut-ekranu-2023-04-9-o-14-39-09.png)
Następnie, w czasach już nowożytnych, nastąpiło uproszczenie odmiany i zanik form da, przyjmując obecną formę. Wyjątek stanowi tryb rozkazujący – tutaj w drugiej osobie pozostał relikt dawnej odmiany, np. nesie – nieś, nesté – nieście.
Oczywiście to przykład jednej klasy koniugacji. Pierwotne klasy czasowników uprościły się do dwóch klas, w zależności od tego czy temat kończy się spółgłoską, czy samogłoską. Osobną klasę stanowią czasowniki nieregularne.
Inne przykłady odmiany:bietei – bić
(https://i.postimg.cc/6pKXzzXq/Zrzut-ekranu-2023-04-9-o-14-39-23.png)
Przykłady nieregularnych
boutei – być
(https://i.postimg.cc/LsHm4DCw/Zrzut-ekranu-2023-04-9-o-14-39-36.png)
aestei – jeść
(https://i.postimg.cc/85YGHSpg/Zrzut-ekranu-2023-04-9-o-14-39-42.png)
Ten czasownik jest przykładem, w którym -e w L-Participle najpierw dokonało przestawki rozbijając zbitkę -dl-, po czym wtórnie pojawiło się na końcu wyrazu.
imei – mieć
(https://i.postimg.cc/1XNQ7jXn/Zrzut-ekranu-2023-04-9-o-14-39-53.png)
vaidei – wiedzieć
(https://i.postimg.cc/85YGHSpg/Zrzut-ekranu-2023-04-9-o-14-39-42.png)
Lista Swadesha pod spoilerem
Spoiler
1 | I (1sg) | ese | [ɛs] |
2 | you (2sg) | tou | [tu] |
3 | he, she, it (3sg) | one, ona, ono | [ɔn], ['ɔna], ['ɔnɔ] |
4 | we (1pl) | mé | [mɛ] |
5 | you (2pl) | iou | [ju] |
6 | they (3pl) | onai, onou, ona | [ɔ'naɪ̯], [ɔ'nu], [ɔ'na] |
7 | this | sei | [sɛɪ̯] |
8 | that | to | [tɔ] |
9 | here | seidé, tau | [sɛɪ̯'dɛ], [tau̯] |
10 | there | tamo | ['tamɔ] |
11 | who | cuto | [kʌ'tɔ] |
12 | what | ci | [sɪ] |
13 | where | cudé | [kʌ'dɛ] |
14 | when | coda | [kɔ'da] |
15 | how | aco | ['akɔ] |
16 | not | né | [nɛ] |
17 | all | vise | [vɪs] |
18 | many | muno | ['mʌnɔ] |
19 | some | naeco | ['nækɔ] |
20 | few | malo | ['maɫɔ] |
21 | other | draug | ['drau̯g] |
22 | one | eine | [ɛɪ̯n] |
23 | two | duva | ['dʌva] |
24 | three | trie | [tri] |
25 | four | ceture | [sɛ'tʌɐ̯] |
26 | five | penti | ['pɛŋtɪ] |
27 | big | veleic | [vɛ'ɫɛɪ̯k] |
28 | long | dileg | ['dɪɫɛg] |
29 | wide | sjiroc | ['ʃɪrɔk] |
30 | thick | tulset | ['tʌɫsɛt] |
31 | heavy | tingic | ['tɪŋʒɪk] |
32 | small | mal | [maɫ] |
33 | short | cortuc | ['kɔɐ̯tʌk] |
34 | narrow | anzuc, taesen | ['aŋzʌk], ['tæsɛn] |
35 | thin | tinuc | ['tɪnʌk] |
36 | woman | gena | ['ʒɛna] |
37 | man (adult male) | mange | [maŋʒ] |
38 | man (human being) | celovaic | [sɛlɔ'vaɪ̯k] |
39 | child | cendo, daete | ['sɛndɔ], [dæt] |
40 | wife | gena | ['ʒɛna] |
41 | husband | mange | [maŋʒ] |
42 | mother | mate | [mat] |
43 | father | ote, otec | [ɔt], ['ɔtɛk] |
44 | animal | zwaere | [zwæɐ̯] |
45 | fish | roumba | ['ruɱ'ba] |
46 | bird | puta | ['pʌta] |
47 | dog | pese | [pɛs] |
48 | louse | vusje | [vʌʃ] |
49 | snake | ange | [aŋʒ] |
50 | worm | cirve | ['sɪɐ̯v] |
51 | tree | dervo | ['dɛɐ̯vɔ] |
52 | forest | laese | [læs] |
53 | stick | coui | [kuɪ̯] |
54 | fruit | ovote (ovotj) | [ɔ'vɔt] |
55 | seed | saemen | ['sæmɛn] |
56 | leaf | leiste | [lɛɪ̯st] |
57 | root | corou | ['kɔru] |
58 | bark (of a tree) | scora | [skɔra] |
59 | flower | vaite | [vaɪ̯t] |
60 | grass | trava | ['trava] |
61 | rope | ange | [aŋʒ] |
62 | skin | cozja | ['kɔʒa] |
63 | meat | menso | ['mɛŋsɔ] |
64 | blood | crou | [kru] |
65 | bone | coste | [kɔst] |
66 | fat (noun) | tauc | [tau̯k] |
67 | egg | aie | [ajɛ] |
68 | horn | rog | [rɔg] |
69 | tail | vaste | [vast] |
70 | feather | pero | ['pɛrɔ] |
71 | hair | voles | ['vɔlɛs] |
72 | head | golva | ['gɔɫva] |
73 | ear | auho | [au̯hɔ] |
74 | eye | oco | ['ɔkɔ] |
75 | nose | nose | [nɔs] |
76 | mouth | austa | ['au̯sta] |
77 | tooth | rute, zambe | [rut], [zaɱb] |
78 | tongue (organ) | inzouc | ['ɪŋzuk] |
79 | fingernail | nogute | ['nɔgʌt] |
80 | foot | stopa | ['stɔpa] |
81 | leg | noga | ['nɔga] |
82 | knee | colaeno | [kɔ'lænɔ] |
83 | hand | ranca | ['raŋka] |
84 | wing | crielo | ['kriɫɔ] |
85 | belly | brau | [brau̯] |
86 | guts | antroba | [aŋ'trɔba] |
87 | neck | curc, vorte | [kʌɐ̯k], [vɔɐ̯t] |
88 | back | ribite | ['rɪbɪt] |
89 | breast | grande, pirse | [grand], [pɪɐ̯s] |
90 | heart | sirde | [sɪɐ̯d] |
91 | liver | entro | ['ɛŋtrɔ] |
92 | to drink | pietei | ['pitɛɪ̯] |
93 | to eat | aestei | ['æstɛɪ̯] |
94 | to bite | canstei, groustei | ['kaŋstɛɪ̯], ['grustɛɪ̯] |
95 | to suck | sustei | ['sʌstɛɪ̯] |
96 | to spit | plutei | ['plʌtɛɪ̯] |
97 | to vomit | bloutei | ['blutɛɪ̯] |
98 | to blow | vaeitei | ['væɪ̯tɛɪ̯] |
99 | to breathe | douhei | ['duhɛɪ̯] |
100 | to laugh | smaitei | ['smaɪ̯tɛɪ̯] |
101 | to see | veidei | ['vɛɪ̯dɛɪ̯] |
102 | to hear | slouhei | ['sluhɛɪ̯] |
103 | to know | znatei | ['znatɛɪ̯] |
104 | to think | mouslei | ['muslɛɪ̯] |
105 | to smell | anatei | [a'natɛɪ̯] |
106 | to fear | boitei sé | ['bɔɪ̯tɛɪ̯ sɛ] |
107 | to sleep | supei | ['sʌpɛɪ̯] |
108 | to live | gietei | ['ʒitɛɪ̯] |
109 | to die | mertei | ['mɛɐ̯tɛɪ̯] |
110 | to kill | aubietei | [au̯'bitɛɪ̯] |
111 | to fight | bortei | ['bɔɐ̯tɛɪ̯] |
112 | to hunt | lowtei | ['lɔwtɛɪ̯] |
113 | to hit | audartei | [au̯'daɐ̯tɛɪ̯] |
114 | to cut | tintei | ['tɪntɛɪ̯] |
115 | to split | dailei | ['daɪ̯lɛɪ̯] |
116 | to stab | coltei | ['kɔltɛɪ̯] |
117 | to scratch | draschei | ['draskɛɪ̯] |
118 | to dig | coptei | ['kɔptɛɪ̯] |
119 | to swim | plautei | ['plau̯tɛɪ̯] |
120 | to fly | letei | ['lɛtɛɪ̯] |
121 | to walk | hodei | ['hɔdɛɪ̯] |
122 | to come | eidei | ['ɛɪ̯dɛɪ̯] |
123 | to lie (as in a bed) | legei | ['lɛʒɛɪ̯] |
124 | to sit | saedei | ['sædɛɪ̯] |
125 | to stand | stoiei (state) | ['stɔjɛɪ̯] |
126 | to turn (intransitive) | virtei | ['vɪɐ̯tɛɪ̯] |
127 | to fall | padei | ['padɛɪ̯] |
128 | to give | datei | ['datɛɪ̯] |
129 | to hold | dirgei | ['dɪɐ̯ʒɛɪ̯] |
130 | to squeeze | tieschei | ['tiskɛɪ̯] |
131 | to rub | tertei | ['tɛɐ̯ɛɪ̯] |
132 | to wash | mautei | ['mau̯tɛɪ̯] |
133 | to wipe | brousjei | ['bruʃɛɪ̯] |
134 | to pull | tingei | ['tɪŋʒɛɪ̯] |
135 | to push | pihei | ['pihɛɪ̯] |
136 | to throw | metei | ['mɛtɛɪ̯] |
137 | to tie | venzjei | ['vɛŋʒɛɪ̯] |
138 | to sew | sjoutei | ['ʃutɛɪ̯] |
139 | to count | laicei | ['laɪ̯sɛɪ̯] |
140 | to say | rectei | ['rɛktɛɪ̯] |
141 | to sing | paitei | ['paɪ̯tɛɪ̯] |
142 | to play | iegrei | ['igrɛɪ̯] |
143 | to float | plouvei | ['pluvɛɪ̯] |
144 | to flow | tectei | ['tɛktɛɪ̯] |
145 | to freeze | merznei | ['mɛɐ̯znɛɪ̯] |
146 | to swell | paunei | ['pau̯nɛɪ̯] |
147 | sun | sulin | ['sʌlɪn] |
148 | moon | launa, maesenc | ['lau̯na], ['mæsɛŋk] |
149 | star | vaista | ['vaɪ̯sta] |
150 | water | voda | ['vɔda] |
151 | rain | dusc | [dʌsk] |
152 | river | raica | ['raɪ̯ka] |
153 | lake | ezero | [ɛ'zɛrɔ] |
154 | sea | maré | ['marɛ] |
155 | salt | sole | [sɔl] |
156 | stone | camou | ['kamu] |
157 | sand | paesuc | ['pæsʌk] |
158 | dust | pore | [pɔɐ̯] |
159 | earth | zemia | ['zɛmja] |
160 | cloud | obolc | [ɔ'bɔlk] |
161 | fog | migla | ['mɪgla] |
162 | sky | nebo | ['nɛbɔ] |
163 | wind | vaetur | ['vætʌɐ̯] |
164 | snow | snaig | [snaɪ̯g] |
165 | ice | lede | [lɛd] |
166 | smoke | doume | [dum] |
167 | fire | oghin | ['ɔgɪn] |
168 | ash | pepele | ['pɛpɛɫ] |
169 | to burn | gorei | ['gɔrɛɪ̯] |
170 | road | pante | [pant] |
171 | mountain | gora | ['gɔra] |
172 | red | raude | [rau̯d] |
173 | green | graen | [græn] |
174 | yellow | gilet | ['ʒɪlet] |
175 | white | bael | [bæɫ] |
176 | black | ciren | ['sɪrɛn] |
177 | night | nocti | ['nɔktɪ] |
178 | day | dine | [dɪn] |
179 | year | laito | ['ɫaɪ̯tɔ] |
180 | warm | tepel | ['tɛpɛɫ] |
181 | cold | holden | ['hɔɫdɛn] |
182 | full | pilen | ['pɪlɛn] |
183 | new | now | [nɔw] |
184 | old | star | [staɐ̯] |
185 | good | dober | [dɔbɛɐ̯] |
186 | bad | zul | [zʌɫ] |
187 | rotten | niel | [niɫ] |
188 | dirty | braud | [brau̯d] |
189 | straight | prost | [prɔst] |
190 | round | cranghel | ['kraŋgɛɫ] |
191 | sharp (as a knife) | oster | ['ɔstɛɐ̯] |
192 | dull (as a knife) | tamp | [tamp] |
193 | smooth | gladec | ['gladɛk] |
194 | wet | mocher | ['mɔkɛɐ̯] |
195 | dry | sau | [sau̯] |
196 | correct | praw | [praw] |
197 | near | bliezec | ['blizɛk] |
198 | far | dalec | ['daɫɛk] |
199 | right | praw | [praw] |
200 | left | laew | [læw] |
201 | at | prei, au | [prɛɪ̯], [au̯] |
202 | in | in | [ɪn] |
203 | with | sun | [sʌn] |
204 | and | ei | [ɛɪ̯] |
205 | if | lei | [lɛɪ̯] |
206 | because | bo | [bɔ] |
207 | name | imen | ['ɪmɛn] |
Przykładowe tekstyOwca i konieOvica coter né imaele vilna, veidaele comenai, eine is naeh tingent tingic voze, eine viegent weliec naclad ei eine vezent celovaic sjibeco. Ovica recele cun comenai: "Sirde bolé mené, veident celovaic aezdent na comen". Comenai adrecelai: "Sluhei, ovica, nasjai sirdai bolen nase, coda mé veiden sei aco celovaic, domine, orbi is vilna ode ovicai, tepel aubirané pro sebe. Imaient sei auslouhan, ovica pobaegale per orvinina.
Północny Wiatr i SłońceNorten vaetur ei sulin discutelai o coter is naeh é posielin, coda vag eidele, bandent crout sun tepel tounica. Onai establelai da sei cuto pirve is succese bandé convencele vag cun isimté ade aubirané, bandé auznan aco posielin. Toda norten vaetur vaeile taco sielino aco one mogele, a aco pomogteno vaeile, taco pogailo vag boule povieient swoi tounica in ocolo sebé. Toda sulin swaitele tepelo ei vag imediatamen isimele swoi aubirané. Ergo, norten vaetur dabele preiznatei, da sulin é posielin is naeh oba.
P.S. Znacie jakieś portale do zamieszczania tego typu uniwersów? Mam go bardziej rozbudowane niż język i zarys historii.