Narzecze wysokopolskie

Zaczęty przez Feles, Wrzesień 17, 2011, 14:10:35

Poprzedni wątek - Następny wątek

Łudomian

Jak to jest z wymiotowaniem? Jak rozumiem, pierwotnie czasownik brzmiał, z łacińska, womitować. Później sobie to skojarzono z wymiataniem. To się klasyfikuje czy nie?
Przy imek za dla czasu
  •  

Siemoród

Skoro bimber to samogon to ja proponuję nieco słownictwa:
destylować - gonić
destylator - gonnik (tak jak czajnik robi czaj)
destylacja - gonitba (no przeca nie gonitwa xD), ale tak średnio mi się to podoba, przymina czeską modlitbę.
spirytus - winoduch(??)

I trochę rodzinnego dla tych z Galicji, którzy nie używają określenia brat cioteczny/siostra cioteczna:
kuzyn - półbrat
kuzynka - półsiostra
W ogóle czy dawna polszczyzna znała rodzime słowa na kuzynowstwo? Bo mam wrażenie, że brat cioteczny to względnie świeża konstrukcja, daję jej góra 200 lat.
Niech żyje Wolny Syjam!
  •  

Henryk Pruthenia

Że niby kuzyn nie jest używany poza Galicją?

Siemoród

Cytat: Henryk Pruthenia w Marzec 23, 2019, 21:53:26
Że niby kuzyn nie jest używany poza Galicją?
Źle się wyraziłem, ale miałem na myśli to, że w Kongresówce używa się raczej brata ciotecznego niż kuzyna, a na Śląsku bratańca.
Niech żyje Wolny Syjam!
  •  

SchwarzVogel

Cytat: Boletto w Marzec 23, 2019, 12:21:14
Jak to jest z wymiotowaniem? Jak rozumiem, pierwotnie czasownik brzmiał, z łacińska, womitować. Później sobie to skojarzono z wymiataniem. To się klasyfikuje czy nie?

Nie lepiej wywięść prosto od 'wymiotu', który jest rzeczownikiem odczas. od wymiotać/wymietać.

Tak zrobił Boryś no i co ważne, podaje stare polskie wymioty w zupełnie innym znaczeniu, jak na przykład "wyrzucenie z posiadłości, wywłaszczenie.

Łacińskie słowa może wpłynęły na rozwój znaczenia?
  •  

Łudomian

Cytat: SchwarzVogel w Marzec 23, 2019, 23:13:15
Nie lepiej wywięść prosto od 'wymiotu', który jest rzeczownikiem odczas. od wymiotać/wymietać.

Tak zrobił Boryś no i co ważne, podaje stare polskie wymioty w zupełnie innym znaczeniu, jak na przykład "wyrzucenie z posiadłości, wywłaszczenie.

Łacińskie słowa może wpłynęły na rozwój znaczenia?
Nie no, polski posiadał już określenia typu bluć, blwać.
https://pl.m.wiktionary.org/wiki/bluć
Przy imek za dla czasu
  •  

Łudomian

Cytat: Siemoród w Marzec 23, 2019, 21:19:31
Skoro bimber to samogon to ja proponuję nieco słownictwa:
destylować - gonić
destylator - gonnik (tak jak czajnik robi czaj)
destylacja - gonitba (no przeca nie gonitwa xD), ale tak średnio mi się to podoba, przymina czeską modlitbę.
spirytus - winoduch(??)

I trochę rodzinnego dla tych z Galicji, którzy nie używają określenia brat cioteczny/siostra cioteczna:
kuzyn - półbrat
kuzynka - półsiostra
W ogóle czy dawna polszczyzna znała rodzime słowa na kuzynowstwo? Bo mam wrażenie, że brat cioteczny to względnie świeża konstrukcja, daję jej góra 200 lat.
Kilka zaświadczonych form:
destylować – przecieplać
https://pl.m.wikisource.org/wiki/M._Arcta_Słownik_Staropolski/Przecieplać
kuzyn – nieć, kuzynka – nieściora
Cytathttps://pl.m.wiktionary.org/wiki/nieć
Przy imek za dla czasu

Obcy

Ech, te piękne staropolskie określenia członków rodziny... Czemuśmy je zgubili, skoro jesteśmy narodem, w którym rzekomo rodzina jest najważniejsza?
  •  

ɈʝĴ

W XVIII wieku Śniadecki proponował polskie nazwy funkcji trygonometrycznych:
sinus – wstawa (wst)
cosinus – dostawa (dost)
tangens – styczna (sty)
cotangens – dostyczna (dosty)
secans – sieczna (sie)
cosecans – dosieczna (dosie)
Można do tego jeszcze dodać:
versus – przeciw (prz) np.: versin – przeciwwstawa (przwst)
ex – mniejszy/a (m) np.: exsec – sieczna mniejsza (siem)
ha – pół (p) np.: haversin – półprzeciwwstawa (pprzwst)
Co o tym myślicie?

Kazimierz

Ooo kogo ja tu widzę? xD
Widziałem już tę propozycję Śniadeckiego, fajne, ale zamiast dostawa wolałbym dowstawa, żeby było symetrycznie, no i dał bym skróty wst, dwst, sty, dsty, sie, dsie.
  •  

Ainigmos

#1780
influencer - wpływaciel (a nie krzewiciel), gdyż swą sławą wpływa na opinie i decyzje odbiorców, niekoniecznie na ich światopogląd w przeciwieństwie do krzewiciela.
Słownictwo nie może upodobnić się do poharatanego wykorzeniającymi wtrętami drzewa bez korzeni - oto hasło czyścielskiego słowodzieja
  •  

Grímkel

#1781
Nie wiem, czy to już było no ale:
Kolor — maść
Jest to przecież nadal używane w stosunku do koni, a dawniej też w innych kontekstach — https://pl.m.wikisource.org/wiki/Słownik_etymologiczny_języka_polskiego/maść
  •  

Łudomian

Cytat: Grímkel w Czerwiec 18, 2019, 23:20:24
Nie wiem, czy to już było no ale:
Kolor — maść
Było, i to dawno XD
Aczkolwiek lepszy rydz niż nic
Przy imek za dla czasu
  •  

mijero

#1783
Moje:
doczas — termin
drużyć; drużca, drużyciel/drużycielka; drużnia, drużycielstwo — towarzyszyć; towarzysz/towarzyszka; towarzystwo
dzierżak, dzierżec, dzierżnik — kontroler np. do gier i tym podobne przyrządy
jątrzyk — enzym; bo jątrzy, wprawia w ruch, bo współgra ze stp. żywikiem tj. witaminą, bo chyba (nie pamiętam gdzie to znalazłem) greckie ἐν, które wchodzi w skład nazwy, jest prapokrewne z rdzeniem słów jątrzyć, jątrznica
naczesny, nacześnie, unacześnić — aktualny, aktualnie, uaktualnić; przymiotnik lub przysłówek występował w staropolskim, ale wpadłem na to niezależnie, więc uznaję za swoje słowa
napodobnia, napodobnie — analogia, analogicznie
natłustek lub natłustka — wyrób z ciasta smażony na tłuszczu, przekład gr. ἐλάδιον > rus. оладка > pl. oładka
nawodzić, nawód, nawodźca, nawodło(?) — kierować, kierunek, kierowca, kierownica(?)
obszerz r. ż. lub obszerze r. n. — obszar
okrętło — ster
otocz r. ż. lub otocza — sfera
otopa, otopka – smalec; jak się okazało istniejące słowo gwarowe, ale wpadłem na nie samodzielnie
osłoda – deser
osuch, oszuszek – wafel, wafelek
postoisko — parking
powabka – perfumy
pszonka – kasza manna
puszyna – kołdra; na wzór pierzyny
rogoża; rogożka; rogożyk — tablica, tabliczka (czekolady); baton
rozryska — rysunek; wiem, że to wciąż niemczyzna, ale trochę mniej
skrzepka — żelatyna
skwarznica, skwiernia, skwierka — patelnia, patelka
stopniomierz — termometr
tworzeń; tworznica, tworzniczka; tworznik; tworznina — forma (i treść); forma, foremka do ciast; leksem lub podobne sprawy; materiał
ustawnia prawna — instytucja
ustrojnia — organizacja
włodzianka — bazylia https://en.wiktionary.org/wiki/basil#Etymology_1
wolniec — weekend, wolne + końcówka jak w koniec; nie jestem do tego przekonany, ale to jedno z częściej przekładanych słów, więc dodaję coś od siebie
wszept — sugestia
zdoba, zdobnia, uzdobić — styl, stylistyka, ustylizować
zestawnia — struktura
zwyk, zwykać — ćwiczenie, ćwiczyć

Ciekawe wyczytane:
czaszuła, czaszołka — muszla, muszelka
malik — krasnal (u Brücknera)
powładać — kierować (,,I ważnomyślną radą powłada"; ,,przez młodość królewicz tak wielkiemi sprawami jeszcze nie powłada"; ,,dziecię nie jest w mocy powładać sobą"; ,,Trzeba do nich takiego, któryby dobrze powładać nimi umiał")
powodnictwo — kierownictwo (u Arcta)
powściąg — hamulec (u Arcta)
prząść słowa — upiększać, owijać w bawełnę, słodzić (u Arcta); nadałoby się na nowe słówka związane z poezją, które nie przychodzą mi do głowy
przysłonica — żaluzja (u Arcta)
przyród — gatunek
rożenek – szaszłyk
skubanka — wata
szczeblica społeczeństwa — hierarchia (u Jana Nepomucena Kamińskiego)
wzraz; na wzraz; wzrazić — odbicie, kształt; na podobieństwo, na wzór; odbić
zaponka — szpilka
znamka — litera (u Jana Nepomucena Kamińskiego)
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.

Łudomian

Dorzucę parę ładnych znalenisk od Arcty:
prawobrońca – adwokat
przeciwkostop – antypoda
proszkokrąg – atmosfera
sześciopiór – buława
półźrzebic – centaur
inochodnik – dromader
wodnokrewny – flegmatyczny
wodoskok – fontanna
siedmiołbica – hydra
wiatrożył – kameleon
napiędzimąż – karzełek
bezżonek – kawaler
przeciwróżność – kontrast
wyrwiczopek – korkociąg
powrozobiegun – linoskoczek
kałokrewny – melancholijny
chłopobyk – minotaur
pierwostolnik – patriarcha
kurwogospodarz – sutener
mieczobój – szermierz
trójkątmierstwo – trygonometria
próżnostrawa – darmozjad
grzejskarb – dusigrosz
węchodym – mysz
pałogłowiec – narwaniec
dmidzban – pijak
mrzygłód – sknera
urwiżywot – szubienica
krzywogłówek – świętoszek
darmopłoch – tchórz
wodonur – żaba
Przy imek za dla czasu
  •