Polskie Forum Językowe

Kívrët English - cypryjska angielszczyzna

Jak już widzieliście w Tłumaczeniach, wbrew nazwie nie jest to dialekt współczesnego angielskiego. Nie wydaje mi się też, żeby te języki były wzajemnie zrozumiałe.

Trochę o świecie

W 1192 król angielski Ryszard Lwie Serce podbił Cypr. Inaczej niż w realhiście, nastąpiła rewolta, w której na Cyprze władzę zdobyli rdzenni Anglosasi, wskutek czego mieliśmy tam coś zupełnie odwrotnego niż w Anglii - prestiżowy angielski i pogardzany francuski (na Cyprze przetrwał też cypryjski francuski, o którym opowiem kiedy indziej).

Królestwo Cypru istniało do połowy XVII wieku, kiedy zostało podporządkowane Turcji. Wcześniej, bo w XV i XVI wieku mocne związki z Włochami, a zwłaszcza z Wenecją (na Cyprze istnieje także włoski, choć tutaj byłby to jeszcze, jak myślę, dialekt).

Angielszczyzną cypryjską na codzień posługuje się ponad 200 tysięcy Cypryjczyków (z całkowitej liczby około miliona), jest jednym z języków urzędowych Republiki Cypru. Francuskim - ok 70 tys, włoskim - 20.

Historia (zwłaszcza fonetyczna)

Jak już wspomniałem, cypryjska angielszczyzna sporo różni się od Modern English, więc myślę, że łatwiej byłoby zacząć od tych różnic. Na pierwszy rzut oka widać prawie całkowity brak dyftongów. Prawie wszystkie dyftongi średnioangielskie uległy monoftongizacji. W związku z monoftongizacją mamy pewną ciekawą właściwość fonetyczną - w dawnym cypryjskim samogłoski mogły być krótkie, półdługie albo długie (inna interpretacja mówi o samogłoskach krótkich, długich i superdługich). Krótkie od półdługich różniły się nie tylko długością, ale również barwą (prawdopodobnie barwa była główną różnicą). Pochodziły od średnioangielskich długich. Samogłoski półdługie często ulegały często skróceniu, co nie dotyczyło samogłosek długich. Samogłoski długie pochodziły z trzech źródeł - monoftongizacji, wzdłużenia zastępczego (ale wyłącznie samogłosek półdługich, samogłoski krótkie nie ulegały wzdłużeniu), oraz wyrówniania rozziewu po utracie międzywokalicznego /w/. Współczesny cypryjski ma samogłoski krótkie (od dawnych krótkich) i długie (z dawnych półdługich i długich).

Samogłoski półdługie ulegały skróceniu w wielu miejscach, przede wszystkim w wyrazach jednosylabowych bez wyjątku, po akcencie (w trójsylabowych nawet do szwy).

Cypryjski angielski zachował samogłoski zaokrąglone, choć co prawda wyłącznie /y/ /y:/. Pozostałe albo przeszły w /e/ (większość), albo w /y/.

Nie ma w tym języku [w]. Między samogłoskami wypadło zupełnie, natomiast w innych miejscach przeszło w /β/ (i zlało się z <b> i <v>).

/h/ zanikło, pozostało jedynie /x/ i /ç/, przy czym /ç/ stało się osobnym fonemem po zlaniu się z [ʃ^j].

Gramatyka

Jeśli chodzi o gramatykę, mamy przypadki! Całe dwa :) I dwie końcówki liczby mnogiej, -en i -es. Są tylko dwa rodzaje, męski i żeński.

Osiem czasów, trzy aspekty (dokonany, niedokonany i iteratyw) mnożą mocno ilość czasów, bowiem podstawowych jest ledwo 3, brak bezokolicznika (w przypadku dwóch czasowników w zdaniu mamy trzy możliwości - albo odmieniają się obydwa czasowniki, albo jeden z nich jest w subjunktywie, dotyczy to też form czasu przyszłego z vil - þú vilst gast / þú vil gast / þú vilst go - będę szedł). Imiesłów przeszły tworzony z przedrostkiem i-, a imiesłów teraźniejszy tworzony jest albo przez -end, albo -ing (drugi zwłaszcza w czasownikach mających związek z ruchem).

Negacja zawsze na czasowniku, np. Ic gont - Nie idę, þú gastnt - Nie idziesz. Czasownik także ma formę optatywu, tworzonego przez przedrostek xël- [çəl](dla jasności zapisuję każde wystąpienie szwy, ale jest ono dobrowolne, większość ludzi jej nie zapisuje oprócz niektórych miejsc).

A ja wolałbym ten język zapisany greką.

Cytat: Todsmer w Luty 16, 2015, 22:10:05
vilst

Rozumiem, że przez analogię?

Czym jest iteratyw?

To aspekt wielokrotny - czynność wykonywana wiele razy

Czekam na więcej! Jestem po lekturze gramatyki średnioangielskiego, ciekaw jestem Twojej wersji :)
I to, co Henryk: zapis greką języka germańskiego byłby niesamowicie oryginalny. Choć w sumie skoro to łacinnopiśmienni anglicy podbili Cypr i to anglosasi zdominowali kulturę, to chyba mimo wszystko łacinka by była bardziej prawdopodobna (chyba, żeby zaczynali tworzenie pisma od początku, wtedy na pewno zapożyczyliby grecki).

Cytat: Widsið w Luty 16, 2015, 22:45:38

Cytat: Todsmer w Luty 16, 2015, 22:10:05
vilst

Rozumiem, że przez analogię?

Owszem :)

CytatI to, co Henryk: zapis greką języka germańskiego byłby niesamowicie oryginalny. Choć w sumie skoro to łacinnopiśmienni anglicy podbili Cypr i to anglosasi zdominowali kulturę, to chyba mimo wszystko łacinka by była bardziej prawdopodobna (chyba, żeby zaczynali tworzenie pisma od początku, wtedy na pewno zapożyczyliby grecki).

Problem z tym pismem greckim jest właśnie taki jak mówisz. Poza tym, podoba mi się þ i ð :)

Zresztą, nawet gdyby pisali pismem greckim, po ponownym odkryciu związków z Anglią wróciiliby do łacinki, patrz Rumunów.

Czekam na przykłady. Na razie język wygląda dosyć staro/zachowawczo, co mnie trochę zasmuciło, bo miałem nadzieję, że południowe klimaty pozwolą odejść od islandoklonów, którymi najczęściej są germlangi.

Nie zgodzę z zarzutami o islandoklonowość germlangów, przecież na forum są chyba tylko dwa germlangi z bardziej rozwiniętą fleksją od niemieckiej, a niemieckiemu do islandzkiego sporo brakuje :)
Zresztą, na tle współczesnego angielskiego każdy germlang, który choć trochę archaizuje, będzie wyglądać staro i archaicznie.

Aha, no i tekst:

É an orses

On a dún, é o arþërt volën, orsers sáþ. Hyrt tvéþ a eví ván, oðer varþ a stor vyrðen, þird varþ sýfhtvi a mar. Ðe é sídëþ to orsers: "Mir ert ócëþ, ván ic se mar dvíng is orsers." Orses áxvardën: "Ér, é. Úr ertes ócen, ván ve sen ðe mar, lúrd, gvifheþ ðe vol ofh xefhën,an macëþ varr cvaþën hor im. An xefh aþërt volën." Éverd ðis, ðe é ranëþ tvárd nerðën.

Wiem, etymologia niektórych słów może być zaskakująca :)

Cytat: Todsmer w Luty 18, 2015, 22:47:57

Wiem, etymologia niektórych słów może być zaskakująca :)

Jakich?

Cytat: Lukas w Luty 22, 2015, 09:12:29Jakich?

Poniżej cała bajka Schleichera z przybliżoną wymową i angielskimi kognatami słowo po słowie (gdzie się da, czasem nawet morfem po morfemie). Poprawiłem przy okazji parę błędów (jednego nie jestem w tej chwili pewny, ale nie mam notatek pod ręką).

Jak widać, tylko dwa słowa nie mają bezpośredniego kognatu angielskiego.

On a dún, é o avþënt volën, orsens sáþ.
[ən ɑ dun e ɔ ɑβθənt βɔlən ɔɾsɛns sæθ]
On a down, ewe who had·eth not wool, horses saw·eth

Hyrt tvéþ a eví ván, oðer varþ a stor vyrðen,
[hʏɾt t͡sjeθ ɑ ɛji βæn ɔðɛɾ βɑɾθ ɑ stɔɾ βʏɾðɛn]
First dragged·eth a heavy wain, other bore·th a big burden

þird varþ sýfhtvi a man. Ðe é sídëþ to orsens:
[θɪɾd βɑɾθ sy(h)t͡sje ɑ mɑn ðə e sidəθ tə ɔɾsɛns]
Third bore swiftly a man. The ewe said·eth to horses:
   
"Min ert ócëþ, ván ic se man dvíng is orsens."
[mɪn ɛɾt okəθ βæn ɪk sɛ mɑn d͡zjeŋg ɪs ɔɾsɛns]
Mine heart acheth, when I see man driving his horses

Orses áxvardën: "Ér, é. Úr ertes ócen,
[ɔɾsɛs æçjɑɾdən eɾ e uɾ ɛɾtɛs okɛn]
Horses answered: Hear, ewe. Our hearts ache,

ván ve sen ðe man, lúrd, gvifheþ ðe vol ofh xefhën,
[βæn βɛ sɛn ðə mɑn luɾd d͡zje(hə)θ ðə βɔl əh çɛ(hə)n]
When we see the man, lord, gripeth the wool of sheep,

an macëþ varr cvaþën hor im. An xefh aþënt volën."
[ɑn mɑkəθ βɑɾ: t͡sjɑθən hɔɾ ɪm ɑn çɛ ɑθənd βɔlən]
and maketh warm clothes for him. And sheep hath not wool.

Évend ðis, ðe é ranëþ tvárd nerðën.
[ejɛnd ðɪs ðə e ɾɑnəθ t͡sjɑɾd nɛɾðən]
Hearing this, the ewe ran·eth toward nether.

Podoba mi się ta wymowa, zwłaszcza [dz]

Będzie nagranie?  ;-D

Masz Ipę, zsyntetyzuj sobie xD

Cytat: 密豪 w Kwiecień 16, 2018, 21:38:25
Masz Ipę, zsyntetyzuj sobie xD

Dej syntezatora! XD

E, stor (https://en.wiktionary.org/wiki/stour#English) akurat swój kognat ma :)