Narzecze wysokopolskie

Zaczęty przez Feles, Wrzesień 17, 2011, 14:10:35

Poprzedni wątek - Następny wątek

Henryk Pruthenia


CookieMonster93

Hmmm... No fakt, nie wziąłem tego pod uwagę, przepraszam.
English C1/2 Nederlands B2/C1 中文 B1 Čeština A2/B1
  •  

Dynozaur

Istniała postać "wełń"? Ja tylko słyszałem o zmężczonym "ten wełn".
Jaranie się starem forem to pedalstwo, a Kwadrat i Seiphel to ciota i chuj.

P*lsko, cóżeś uczyniła ze swoim chrztem?
  •  

Wedyowisz

#378
Płyta jest ukraïnizmem, sugeruję wzamian skrzyżal (ż). U górali ma to słowo znaczenie ,,kamienna płyta", a w cerkiewnym i rosyjskim (скрижаль) także szerzej: tabliczka, płyta (z wyrytym tekstem).

Inna możliwość: stpol. płaza (płyta; za Brѵ), ale nie dałbym sobie głowy uciąć, czy rdzeń płaz- nie jest czechizmem.
стань — обернися, глянь — задивися
  •  

MrVassil

Ciekawy pomysł, ale ja chyba podziękuję :)
À propos tematu, ma ktoś pomysł czym zastąpić prezydenta?
  •  

Vilène

Cytat: MrVassil w Styczeń 10, 2013, 16:37:07
À propos tematu, ma ktoś pomysł czym zastąpić prezydenta?
Przedsiadnikiem i przedsiadnicą, na wzór sierzbocharwacki.
  •  

Todsmer

Jeśli nie było:

imigrant - wmieszkaniec (i reszta pokrewnych na podobnej zasadzie)

I prosiłbym o wydzielenie mojego fragmentu o ,,prawdziwym wysokopolskim" do innego wątku.
  •  

Vilène

Cytat: tqr w Styczeń 10, 2013, 18:49:55
I prosiłbym o wydzielenie mojego fragmentu o ,,prawdziwym wysokopolskim" do innego wątku.
Mod: Zdziełano, tylko se zmień temat tego wątku na taki jaki ci pasuje.
  •  

Towarzysz Mauzer

#383
CytatPrzedsiadnikiem i przedsiadnicą, na wzór sierzbocharwacki.
Wydaje mi się, że ten przyrostek nie przegłasza, bo on jest ukrycie miękczący: dział-dzielnik (tak jak rad-ca), stąd przedsiednik i przedsiedniczka (-ica to przyrostek południowosłowiański).

A co z `ministrem`? Proponuję rządcę, słowo wyszłe już z użycia, lecz istniejące, a noszące w sobie rdzeń rząd-. Wówczas `premier` byłby może nie "wielkorządcą", ale pierworządcą.

Cytatimigrant - wmieszkaniec (i reszta pokrewnych na podobnej zasadzie)
Ja bym przez podobieństwo z "wychodźcą" powiedział wnichodźca.

Ale, nigdyśmy nie wymyślili słów na zakłady kulturalne, co przecie było jednym z głównych wynalazków wszelkiej maści odrodzeń słowiańskich. Zatem:

`teatr` przedstawiszcze
`dramat (rodzaj, pismo)` przedstawba
`aktor` odgrywca
`rola` odgrywba
`scena` odgrywiszcze
`filharmonia` pogędziszcze
`koncert` pogęda
`muzyk` gądek
`opera (dzieło)` śpiewogra
`opera (stawba)` śpiewogrzyszcze
`operetka` śpiewogrzę
`balet` prawopląs
`nowela` przytcza
`sztuka` twórczość
`produkcja` wytwórczość
`kultura` (wszech)twórnia - jako całooblik wytwórczości, tak duchowej, jak tworzywnej

Przydałoby się nam przyswoić jakieś końcówki słowotwórcze, żeby oddać rozróżnienie -etic:-emic, jak fonetyka:fonemika=fonologia. Rzecz trzeba przeprowadzić tak na poziomie rzeczowników, jak i przymiotników.
Może:
- przymiotniki: -owy : -enny,
- rzeczowniki: -ownia : -ownień, np.:
głoskownia, głoskowniowy - głoskownień, głoskownienny; znakownia (znakosłowie), znakowniowy : znakownień, znakownienny
i przeciwstawienie ø : -em przez ø : -ień, dziedziczące rodzaj po rodzicu, np.:
głoska : głoszczeń, głoszczni; znak : znaczeń, znacznia; twórnień.

Brakuje nam też oderwanego słownictwa na bliskoznaczniki "rodzaju" (`kategoria`, `gatunek`) i "wzorca" (`typ`, `paradygmat`, `schemat`).
Skrzydła miłości, mocy, o wielki, Twardy Jerze,
Rozpostrzyj ponad nami, ogrzej i przyjmij nas. -Mrkalj, Palinodia o twardym jerze
***
VIVAT CAROLVS GVSTAVVS REX POLONIÆ
  •  

Todsmer

Cytat: Towarzysz Mauzer w Styczeń 10, 2013, 22:00:28
Cytatimigrant - wmieszkaniec (i reszta pokrewnych na podobnej zasadzie)
Ja bym przez podobieństwo z "wychodźcą" powiedział wnichodźca.
Znalazłem właśnie w jakimś zabytku z XVI wieku ,,wmieszkany" - przyjezdny, obcy. Może w wysokopolskim wmieszkany - zasymilowany.

Cytat
`opera (dzieło)` śpiewogra
`opera (stawba)` śpiewogrzyszcze
`operetka` śpiewogrzę
Coś z tym trzeba zrobić, bo wygląda to paskudnie. Chociaż wiem, że to kalka z czeskiego.

Cytat
`balet` prawopląs
pląsek :) Zgodnie z etymologią

Cytat
`nowela` przytcza
powiastka.

Cytat
`kultura` (wszech)twórnia - jako całooblik wytwórczości, tak duchowej, jak tworzywnej
Może przekalkować jako uprawnia? Albo podzielić znaczenie na duchowe i materialne, nie musi być przecież wszystko dokładnie kalkowane.

Albo pojechać z kognatami i zrobić kolaństwo :D

Cytat
Przydałoby się nam przyswoić jakieś końcówki słowotwórcze, żeby oddać rozróżnienie -etic:-emic, jak fonetyka:fonemika=fonologia. Rzecz trzeba przeprowadzić tak na poziomie rzeczowników, jak i przymiotników.
Może:
- przymiotniki: -owy : -enny,
- rzeczowniki: -ownia : -ownień, np.:
głoskownia, głoskowniowy - głoskownień, głoskownienny; znakownia (znakosłowie), znakowniowy : znakownień, znakownienny
i przeciwstawienie ø : -em przez ø : -ień, dziedziczące rodzaj po rodzicu, np.:
głoska : głoszczeń, głoszczni; znak : znaczeń, znacznia; twórnień.

Brakuje nam też oderwanego słownictwa na bliskoznaczniki "rodzaju" (`kategoria`, `gatunek`) i "wzorca" (`typ`, `paradygmat`, `schemat`).
+1
  •  

Towarzysz Mauzer

CytatCoś z tym trzeba zrobić, bo wygląda to paskudnie. Chociaż wiem, że to kalka z czeskiego.
Śpiewogra jest akurat poświadczona w polskim bardzo dobrze, np. "Krakowiacy i gorale" byli właśnie określeni pierwotnie jako "śpiewogra". Śpiewogrzę jest już oczywiście wymysłem, pewien to go nie jestem.

CytatMoże przekalkować jako uprawnia? Albo podzielić znaczenie na duchowe i materialne, nie musi być przecież wszystko dokładnie kalkowane.
Tyle że uprawnia już nic nie mówi, chyba że na nowo to porozkładamy i zrozumiemy jako coś, co się rządzi prawami. Tego wyrazu nie może nam brakować i nie możemy z nim inaczej się obejść - to podstawowe pojęcie współczesności.

Cytatpowiastka.
Może być. Ale użyjmy przytczy do jakiegoś podrodzaju epckiego! Raczej mały, bo w cerkiewszczyźnie to `przypowieść`, no ale nie ma zmysłu go marnować na przypowieść, bo już jest ;).

CytatZnalazłem właśnie w jakimś zabytku z XVI wieku ,,wmieszkany" - przyjezdny, obcy. Może w wysokopolskim wmieszkany - zasymilowany.
Może być, choć `asymilować` mamy jako "przyswajać" też. Kłopot z zabytkami jest taki, że przedkładają mnóstwo równoznaczników tam, gdzie już ich dość mamy, a tam gdzie trza byłoby słów - brak jest. Przeglądam teraz słownik XVII-wiecznej polszczyzny i z wyrazów rodzimych jest głównie mnóstwo równoznaczników na już nazwane rośliny.

Ale znalazłem tam też:
bagnik `tuńczyk`
Skrzydła miłości, mocy, o wielki, Twardy Jerze,
Rozpostrzyj ponad nami, ogrzej i przyjmij nas. -Mrkalj, Palinodia o twardym jerze
***
VIVAT CAROLVS GVSTAVVS REX POLONIÆ
  •  

Dynozaur

Cytat: Towarzysz Mauzer w Styczeń 10, 2013, 22:00:28Wydaje mi się, że ten przyrostek nie przegłasza, bo on jest ukrycie miękczący: dział-dzielnik (tak jak rad-ca), stąd przedsiednik i przedsiedniczka (-ica to przyrostek południowosłowiański).

Południowosłowiański? Dlaczego? Pracownik - pracownica. "Pracowniczka" jest jakimś nieporozumieniem i brzmi jak zdrobnienie.

Jak dla mnie -ica pasuje tu dobrze, chociaż prawdą jest, że u nas ten przyrostek jest mniej wyzyskiwany niż u takich Sierbochorwatów czy na Rusi.

Cytat: Towarzysz Mauzer w Styczeń 10, 2013, 22:00:28Ja bym przez podobieństwo z "wychodźcą" powiedział wnichodźca.

Wchodźca. Nie było żadnego przedrostka wni-. Po prostu w słowie "wnijść" (właściwszą formą jest "wniść", potem dopiero język to skomplikował) istniała wstawka -n- przed samogłoską, wywodząca się od pradawnej formy tego przyimka *vъn-. Tak więc istniało wni(j)ść, wnidę, ale wchodzić, wszedł it.p.

Cytat: Towarzysz Mauzer w Styczeń 10, 2013, 22:00:28Ale, nigdyśmy nie wymyślili słów na zakłady kulturalne, co przecie było jednym z głównych wynalazków wszelkiej maści odrodzeń słowiańskich. Zatem:

`teatr` przedstawiszcze
`dramat (rodzaj, pismo)` przedstawba
`aktor` odgrywca
`rola` odgrywba
`scena` odgrywiszcze
`filharmonia` pogędziszcze
`koncert` pogęda
`muzyk` gądek
`opera (dzieło)` śpiewogra
`opera (stawba)` śpiewogrzyszcze
`operetka` śpiewogrzę
`balet` prawopląs
`nowela` przytcza
`sztuka` twórczość
`produkcja` wytwórczość
`kultura` (wszech)twórnia - jako całooblik wytwórczości, tak duchowej, jak tworzywnej

Osobiście mię te "przedstawby" i "odgrywby" straszą. Nie lepiej byłoby: przedstaw(a), od(e)gra?

"Operę" odbiłbym jako "dziele" (dop. "tego dziela"), forma zbiorowa od "dzieło". Jedyny kłopot w tym, że wtedy "operetka" to "dzielę", co może równobrzmieć (ale już nie w dalszych przypadkach: dzielęcia, dzielęciu it.p.).

Gądek? W staropolskim nie istniał jakiś "gędziarz" (a może raczej "gędarz") albo coś takiego?

Koncert - może po prostu igrzysko?

A co do "kultury", to myślałem o jakimś "obyctwie" osobiście.

A tak swoją drogą - doznałem jakiegoś olśnienia. Czy to czeskie "divadlo" nie jest przypadkiem odbitką słowa "misterjum"? W końcu spółczesny teatr rozwinął się z misterja.

Cytat: Towarzysz Mauzer w Styczeń 10, 2013, 22:00:28Przydałoby się nam przyswoić jakieś końcówki słowotwórcze, żeby oddać rozróżnienie -etic:-emic, jak fonetyka:fonemika=fonologia. Rzecz trzeba przeprowadzić tak na poziomie rzeczowników, jak i przymiotników.
Może:
- przymiotniki: -owy : -enny,
- rzeczowniki: -ownia : -ownień, np.:
głoskownia, głoskowniowy - głoskownień, głoskownienny; znakownia (znakosłowie), znakowniowy : znakownień, znakownienny
i przeciwstawienie ø : -em przez ø : -ień, dziedziczące rodzaj po rodzicu, np.:
głoska : głoszczeń, głoszczni; znak : znaczeń, znacznia; twórnień.

Chyba tutaj bym żadnego systemu nie tworzył, tylko wszystko rozpatrywał według przypadku. Stworzenie tu systemu będzie płodziło dziwnie brzmiące potworki na każdym kroku. A -ownień to wyjątkowo obleśny "przyrostek".
Jaranie się starem forem to pedalstwo, a Kwadrat i Seiphel to ciota i chuj.

P*lsko, cóżeś uczyniła ze swoim chrztem?
  •  

spitygniew

Dość ważny problem: co zrobić z nawet? W ogóle ma ktoś pojęcie, czego się dawniej używało w tym znaczeniu?
P.S. To prawda.
  •  

Jątrzeniot

Czesi mają ba albo dokonce. Może było kiedyś jakieś dokońca? Nie wiem. Ale można rozpatrzyć jego wprowadzenie.
  •  

Wedyowisz

Obecnie choć(iaż) pokrywa się znaczeniowo z nawet w pewnych typach zdań:

Choćbyś stanął na głowie... = Nawet jakbyś stanął na głowie...

W moim konlangu celcolskim ,,focus particles" przynajmniej, nawet, choć są wyrażane w wielu kontekstach tą samą klityką -mānt (interpretacja zależy od typu zdania, a w sytuacjach gdy przydałoby się koniecznie rozróżnienie istnieją pewne strategie takie jak dołączenie słówka sil ,,tylko": -mānt sil "przynajmniej" itp.). Klityka służy też do derywacji pewnego typu zaimków nieokreślonych.

____________________________

Patelnia — skowroda
стань — обернися, глянь — задивися
  •