Alfabet
Litera | a | á | c | d | e | é | g | h | i | í | j | k | l | m | n | o | ó | p | r | s | t | u | ú | v | y | ý | z | gj | nj | sj | tj | zj | cs | ss | zs |
|
Wymowa IPA | /a/ | /ɒ:/ | /t͡s/ | /d/ | /ɛ/ | /e:/ | /g/ /k/ | /x/ | /i/ | /i:/ | /j/ | /k/ | /l/ | /m/ | /n/ | /ɔ/ | /o:/ | /p/ | /r/ | /s/ | /t/ | /u/ | /u:/ | /v/ /f/ | /y/ | /y:/ | /z/ | /ɟ/ | /ɲ/ | /ç/ | /c/ | /ʝ/ | /t͡ʃ/ | /ʃ/ | /ʒ/ |
|
Iloczas zaznaczamy akutem: /aː/ to
á itd. Jedynie é wymawia się inaczej niż krótkie e, co zostało uwzględnione. Pozostałe samogłoski z akutem to długie odpowiedniki tych krótkich.
G to /k/ kiedy stoi w wygłosie, podobnie jak v /f/.
AkcentAkcent inicjalny. Poboczny pada na co drugą sylabę.
CzasownikiBUDOWA:
Do rzeczownika dodajemy sufiks osoby i ewentualnie dopełnienia.
1. rzeczownik
a. samogłoska, którą się rozpoczyna (samogłoskowa)
b. spółgłoska, którą się rozpoczyna + pierwsza samogłoska jaka w nim występuje (spółgłoskowa)
2. czas
3. tryb
4. sufiks osoby
5. dopełnienie
6. aspektRzeczownik może być poprzedzony stroną bierną.
Jeśli dane słowo kończy się zaczyna się samogłoską, a kończy samogłoską długą (i jest to ta sama głoska), to po długiej samogłosce dopisujemy jeszcze raz krótką. W przy wymawianiu pojawia się wtedy między nimi zwarcie krtaniowe.
Wygląda skomplikowanie, ale w praktyce nie jest aż takie trudne.
KONIUGACJA SAMOGŁOSKOWA:
Liczba pojedyncza | Końcówka | Liczba mnoga | Końcówka |
ke (ja) | -n | kes (my) | -ss |
he (ty) | -s | hem (wy) | -p |
ve (on/ona/ono) | -v | vel (oni) | -l |
KONIUGACJA SPÓŁGŁOSKOWA:
Liczba pojedyncza | Końcówka | Liczba mnoga | Końcówka |
ke (ja) | -k | kes (my) | -s |
he (ta) | -h | hem (wy) | -m |
ve (on/ona/ono) | -v | vel (oni) | -l |
TRYBY:
•
rozkazujący -pa- /
-pe- /
-pi-•
przypuszczający -ma- /
-me- /
-mi-ASPEKTY:
•
dokonany (czynność na pewno została zakończona)
-ol•
niedokonany prosty (nie wiadomo czy czynność trwa czy została już zakończona)
-óm•
niedokonany ciągły (czynność trwa na pewno)
brak sufiksuOKREŚLENIA CZĘSTOTLIWOŚCI:
Są to teraz tak naprawdę osobne słowa, tyle, że zdecydowałem się je tutaj wyróżnić, żeby było przejrzyściej.
moretj nigdy
poretj rzadko
sjoretj (+ liczba przed czasownikiem) – raz na jakiś czas, jeśli liczba – x razy na dzień, tydzień, miesiąc etc.
gjoretj czasem
toretj często
noretj zwykle, zazwyczaj
roretj zawsze
STRONY:
•czynna - brak
•bierna - sja + czasownik
CzasyTERAŹNIEJSZY:
Jak zwykły czasownik, np.
ssissi (być),
ití (kochać)
PRZESZŁY:
•Jeśli czasownik rozpoczyna się samogłoską: ostatnia samogłoska przechodzi w l + á / é / í, np.
itlív (kochał)
•Jeśli czasownik rozpoczyna się samogłoską: po ostatniej samogłosce dopisujemy l + á / é / í, np.
ssissilív (był)
PRZYSZŁY:
•Jeśli czasownik rozpoczyna się samogłoską: ostatnia samogłoska przechodzi w k + á / é / í, np.
itkív (będzie kochał)
•Jeśli czasownik rozpoczyna się samogłoską: po ostatniej samogłosce dopisujemy k + á / é / í, np.
ssissikív (będzie)
To jaką głoskę dobierzemy zależy od zasad harmonii wokalicznej, o której niżej.
Część, w której zaszło najwięcej zmian, czyli rzeczowniki i przymiotniki będzie jutro. Będzie też o harmonii wokalicznej, na której opiera się cała deklinacja i o zapożyczeniach. Na koniec przedstawię krótko czym się różni wersja 2.0 od 1.0 (póki co, różnic prawie nie widać).
EDIT: Dodałem wszystkie samogłoski długie do tabelki
Mógłbyś głoskownię przedstawić w jakiéjś tabelce?
I czemu tylko jedna długa?
Długie są wszystkie, tylko jedna długa różni się od krótkiej i jest to e oraz é. Reszta to ten sam dźwięk, tyle, że wydłużony. Proszona tabelka: póki co samogłoski, jutro dodam spółgłoski.
Przednie | | Centralne | | Tylne |
i i: y y: | | | | u u: |
| | | | |
e: | | | | |
ɛ | | | | ɔ ɔ: |
a | | | | ɒ: |
EDIT: dodałem wszystkie długie do tabelki na początku
RzeczownikiTutaj zmieniło się najwięcej. Odmiana rzeczownika zależy od samogłoski, na którą się kończy. W przypadku zapożyczeń jest ona zgodna z ostatnią samogłoską wyrazu. Czyli występuje harmonia wokaliczna.
otwarte | średnie | zamknięte |
a, á | e, é, o, ó | i, í, u, ú, y, ý |
Nadal istnieją trzy kategorie, do jakich rzeczownik może zostać przyporządkowany. Tj.
żywotny,
nieżywotny oraz
abstrakcyjny.
Podobnie jak z koniungacjami dla czasowników, dla rzeczowników również istnieją
dwie deklinacje (dla każdej kategorii):
samogłoskowa, dla zaczynających się samogłoską oraz
spółgłoskowa, dla tych, które rozpoczynają się spółgłoską.
No to teraz będzie trochę tabelek :-P
1. ŻywotneSamogłoskowa
| otwarte | średnie | zamknięte |
Mianownik | -a, -á | -e, -é, -o, -ó | -i, -í, -u, -ú, -y, -ý |
Dopełniacz | -an, -án | -en, -én, -on, -ón | -in, -ín, -un, -ún, -yn, -ýn |
Celownik | -asj, -ásj | -esj, -ésj, -osj, -ósj | -isj, -ísj, -usj, -úsj, -ysj, -ýsj |
Biernik | -aga, -agá | -ege, -egé, -ego, -egó | -igi, -igí, -igu, -igú, -igy, -igý |
Spółgłoskowa
| otwarte | średnie | zamknięte |
Mianownik | -a, -á | -e, -é, -o, -ó | -i, -í, -u, -ú, -y, -ý |
Dopełniacz | -at, -án | -et, -ét, -ot, -ót | -it, -ít, -ut, -út, -yt, -ýt |
Celownik | -ass, -áss | -ess, -éss, -oss, -óss | -iss, -íss, -uss, -úss, -yss, -ýss |
Biernik | -azja, -azjá | -ezje, -ezjé, -ezjo, -ezjó | -izji, -izjí, -izju, -izjú, -izjy, -izjý |
2. NieżywotneSamogłoskowa
| otwarte | średnie | zamknięte |
Mianownik | -a, -á | -e, -é, -o, -ó | -i, -í, -u, -ú, -y, -ý |
Dopełniacz | -ap, -áp | -ep, -ép, -op, -óp | -ip, -íp, -up, -úp, -yp, -ýp |
Celownik | -atj, -átj | -etj, -étj, -otj, -ótj | -itj, -ítj, -utj, -útj, -ytj, -ýtj |
Biernik | -aka, -aká | -eke, -eké, -eko, -ekó | -iki, -igí, -iku, -ikú, -iky, -iký |
Spółgłoskowa
| otwarte | średnie | zamknięte |
Mianownik | -a, -á | -e, -é, -o, -ó | -i, -í, -u, -ú, -y, -ý |
Dopełniacz | -ar, -ár | -er, -ér, -or, -ór | -ir, -ír, -ur, -úr, -yr, -ýr |
Celownik | -acs, -ács | -ecs, -écs, -ocs, -ócs | -ics, -ícs, -ucs, -úcs, -ycs, -ýcs |
Biernik | -azsa, -azsá | -ezse, -ezsé, -ezso, -ezsó | -izsi, -izsí, -izsu, -izsú, -izsy, -izsý |
3. AbstrakcyjneSamogłoskowa
| otwarte | średnie | zamknięte |
Mianownik | -a, -á | -e, -é, -o, -ó | -i, -í, -u, -ú, -y, -ý |
Dopełniacz | -ava, -avá | -eve, -evé, -evo, -evó | -ivi, -iví, -isu, -ivú, -ivy, -ivý |
Celownik | -aca, -acá | -ece, -ecé, -eco, -ecó | -ici, -icí, -icu, -icú, -icy, -icý |
Biernik | -ala, -alá | -ele, -elé, -elo, -eló | -ili, -ilí, -ilu, -ilú, -ily, -ilý |
Spółgłoskowa
| otwarte | średnie | zamknięte |
Mianownik | -a, -á | -e, -é, -o, -ó | -i, -í, -u, -ú, -y, -ý |
Dopełniacz | -asa, -asá | -ese, -esé, -eso, -esó | -isi, -isí, -isu, -isú, -isy, -isý |
Celownik | -anja, -anjá | -enje, -enjé, -enjo, -enjó | -inji, -injí, -inju, -injú, -injy, -injý |
Biernik | -aza, -azá | -eze, -ezé, -ezo, -ezó | -izi, -izí, -izu, -izú, -izy, -izý |
Liczbę mnogą tworzymy dodając do rzeczwnika sufiks
-k. W razie potrzeby poprzedzamy go ostatnią samogłoską.
akege (chleb) -> akegek (chleby)
akegetj (chlebowi) -> akegetjek (chlebom)
W następnym poście o przymiotniku, przysłówku, zaimkach oraz o zapożyczeniach.
Ładnie przedstawione :D
Miałem dwie czy trzy próby do stworzenia czegoś podobnego (widać podobieństwa do węgierskiego, fińskiego, coś w ten deseń), i zawsze kończyło się to porażką :(
Dzięki, starałem się, żeby to było w miarę przejrzyste. Teraz widzę, że czasowniki kłócą się z deklinacją dla rzeczowników. Poprawię to dzisiaj ;) Póki co zabieram się jeszcze za opisanie harmonii wokalicznej. Koło 21.00 powinien być kolejny post ;-)
Zanim o harmonii, to chciałbym poinformować o pierwszej zmianie fonetycznej, jaka już zdążyła nastąpić w języku:
a: przeszło w ɒ:, stąd też w harmonii wokalicznej á przechodzi w ó, zamiast w é.
Harmonia wokalicznaHarmonia wokaliczna ogranicza się tylko do samogłosek. Ich podział mamy post wyżej. Zasady są takie, że:
1. głoska otwarta nie może wystąpić w jednym słowie z głoską zamkniętą
2. głoska otwarta może wystąpić z głoską średnią
3. głoska zamknięta może wystąpić z głoską średnią
4. głoski z tych samych grup mogą występować ze sobąProblem pojawia się jednak przy zapożyczeniach, kiedy często głoski otwarte i zamknięte są w jednym słowie. W takim przypadku:
1. O zamianie głosek decyduje pierwsza samogłoska w słowie, pod nią "dopasowywane są następne".
2. Proces zamiany głosek wygląda tak:
(wynika to z tej tabelki - przesuwamy się tylko w górę lub w dół ;) )
Przednie | | Centralne | | Tylne |
i i: y y: | | | | u u: |
| | | | |
e: | | | | |
ɛ | | | | ɔ ɔ: |
a | | | | ɒ: |
a > e
á > ó
i, y > e
í, ý > é
u > o
ú > ó
[...........]
Wiem. Nie używam tych dwóch słów zamiennie, znam ich znaczenie. Jeśli gdzieś tak zrobiłem, to przez nieuwagę (jeśli możesz, to pokaż gdzie - poprawię odrazu). Chciałem dzisiaj napisać coś o przymiotniku, ale już chyba nie zdążę.
PrzymiotnikiPrzymiotniki w języku ati tworzy się dodając odpowiednie sufiksy do rzeczownika.
V to pierwsza samogłoska jaka występuje w słowie.1. Sufiksy samogłoskowe (dla słów rozpoczynających się samogłoską)
stopień | sufiks |
równy | -vVnj |
wyższy | -tVt |
najwyższy | -lVss |
2. Sufiksy spółgłoskowe
stopień | sufiks |
równy | -sVsj |
wyższy | -rVd |
najwyższy | -vVcs |
Sufiksy te dołącza się po
odmienionym rzeczowniku. Tak więc deklinacja rzeczownikowa, staje się również przymiotnikową :-)
Przykład: yti - dobro
ytiv
ynj - dobry
ytityt - lepszy
ytilyss - najlepszy
vessyti - zło
v
essytis
esj - zły
vessytired - gorszy
vessytivecs - najgorszy
PrzysłówkiPrzysłówki, podobnie jak przymiotniki tworzymy od rzeczowników. Nie odmieniają się one przez przypadki.
1. Sufiksy samogłoskowe (dla słów rozpoczynających się samogłoską)
stopień | sufiks |
równy | -vVnnV |
wyższy | -dVttV |
najwyższy | -mVskV |
2. Sufiksy spółgłoskowe
stopień | sufiks |
równy | -tVllV |
wyższy | -rVddV |
najwyższy | -vVckV |
ytiv
ynn
y - dobrze
ytidytty - lepiej
ytimysky - najlepiej
v
essytit
ell
e - źle
vessytiredde - gorzej
vessytivecke - najgorzej
ZaimkiOSOBOWE:
| ja | ty | on/ona/ono | my | wy | oni/one |
Mianownik | ke | he | ve | kes | hem | vel |
Dopełniacz | ket | het | vet | keset | hemet | velet |
Celownik | kess | hess | vess | kesess | hemess | veless |
Biernik | kezje | hezje | vezje | kesezje | hemezje | velezje |
DOPEŁNIENIA:
| ja | ty | on/ona/ono | my | wy | oni/one |
Celownik | essek | esseh | essev | esses | essem | essel |
Biernik | ezjek | ezjeh | ezjev | ezjes | ezjem | ezjel |
Przykład użycia dopełnienia:
itínezjeh - kocham cię
Posiadanie wyrażamy dopełniaczem - akegeket - mój chleb
Warto tu jeszcze wspomnieć, że
dopełniacza używa się
tylko do wyrażenia posiadania. Wszędzie indziej jego rolę
zastępuje biernik.
Spoiler
Zapożyczenia
O tym gdzie zlokalizowałem język będzie kiedy indziej. Póki co jednak powiem, że bardzo dużo zapożycza on z prasłowiańskiego. Nie są to oczywiście zapożyczenia "na żywca". Przygotowałem listę procesów fonetycznych, które zachodziły przy każdym zapożyczeniu.
V oznacza samogłoskę z następnej sylaby (jeśli mamy zbitkę spółgłoskową w wygłosie, to z poprzedniej)
TorT, TolT, TerT, TelT > ToroT, ToloT, TereT, TeleT
orT, olT > loT, roT
ě > e
kvě, kvi, gvě, gvi, xvě, xvi > geve, givi, keve, kivi, heve, hivi
tj, dj > VVtj, VVgj, np. světja, medja > ssevétje, mégje
zbitki spółgłoskowe w nagłosie są rozdzielane poprzez wstawienie samogłoski z następnej sylaby
sC i zC w nagłosie > ssVC i zsVC
k > g
g > k
b > p
ъ > u
ь > i
ę > ų > ú
ą > ǫ > ó
Żadna z palatalizacji nie zaszła.
Jotacyzacja:
sj, zj > sj, zj;
tj, dj > tj, gj
stj, zdj > ssVtj, zsVgj;
kj, gj, xj > gj, VVk, VVh;
skj, zgj > ssVgj, zsVVk;
rj, lj, nj > VVr, VVl, VVn
pj, bj, vj, mj > VVp, VVp, VVv, VVm
Uproszczenia grup spółgłoskowych:
-gti > -kti
-kti > -gdi
-dti > -ddi
-tti > -tti
Oczywiście obowiązują też zasady harmonii wokalicznej.
Przyimki i poimki
przyimek | jak + M. | o + Voc. | o + M. | o + B. | o + Msc. | bez + D. | do + D. | z + D. | z + N. | mimo + D. | od + D. | u + D. | obok + D. | oprócz + D. / poza + N. | zamiast + D. |
ati | ély + M. | na! + M. | na + M. | ép + B. | éppe + C. | in + B. | zsá + B. | ka + B. | ék + C. | less + B. | zá + B. | én + B. | kesj + B. | lón + B. | etjózs + B. |
Póki co to tyle poimków/przyimków :P Jutro dopiszę resztę. Dziękuję Henrykowi Pruthenii za to, że ją przygotował dla Zapadniego, głównie na niej się opierałem, sam bym zapomniał o połowie. Mógłby ktoś ocenić realność tych procesów dla PSa?
EDIT: Ze względu na to, że z listy procesów powstał roterski - to to z niego będą zapożyczane słowa.
Z téj listy zamiast systemu zapożyczania słów zrób slavlanga!
Serjo, jakem to przejrzał, hmmm, dobre toto było.
popieram, ciekawy'm, co z tego by wyszło. :-)