Skiöekumt!
Tutaj będzie kurs etnolektu wilamowskiego ;)
Wilamowski to mała mowa zachodniogermańska, ma ok. 20 rodzimomówców, używa się jej w Wilamowicach niedaleko Bielska Białej. W większości wilamowsczzyzny używają starsi, jednak etnolekt się odradza, używają go młodsi, są też prężne działania rewitalizacyjne.
Wilamowski powstał z średnio-wysoko-niemieckiego, ma jednak duże wpływy polskie.
DY LEKCJA 1
S'ȧbc
Alfabet wilamowski
S'wymysiöeryśy ȧbc
Aa /ɒ/ - wymawiane jak coś między polskim "a", a "o", ale bliżej "o".
Ȧȧ /a/ - wymawiane jak polskie "a"
Bb /b/ - wymawiane jak polskie "b"
Cc /t͡s/- wymawiane jak polskie "c"
Ćć /t͡ɕ/ - wymawiane jak polskie "ć"
Dd /d/ - wymawiane jak polskie "d"
Ee /ɛ, e/ - wymawiane jak polskie "e", czasem jak lekko podwyższone polskie "e"
Ff /f/ - wymawiane jak polskie "f"
Gg /g/ - wymawiane jak polskie "g"
Hh /h~x~ç/ - wymawiane zgrubsza jak polskie "ch" - możecie "h" z reguły wymawiać jak polskie "ch", ale dobrze na początku wyrazu mówić je niczym angielskie "h", np. wil. hund - pies, a na końcu wyrazu je wymawiać jako niemieckie "ch" w ich (polskie "ch" w Chiny), np. wil. głyklih - szczęśliwy.
Ii /i, ɪ/ - wymawiane jak polskie "i", w niektórych przypadkach delikatnie obniżone "i", jak w ang. "bit"
Jj /j/ - wymawiane jak polskie "j"
Kk /k/ - wymawiane jak polskie "k"
Ll /l/ - wymawiane jak polskie "l"
Łł /w/ - wymawiane jak polskie "ł"
Mm /m/ - wymawiane jak polskie "m"
Nn /n/ - wymawiane jak polskie "n"
Ńń /ɲ/ - wymawiane jak polskie "ń"
Oo /ɔ, o/ - wymawiane jak polskie "o", czasem jak coś między pl. "o" a "u"
Öö /ø/ - wymawiane jak niemieckie "ö" - lekko podwyższone "e" z okrągłą buzią
Pp /p/ - wymawiane jak polskie "p"
Rr /r/ - wymawiane jak polskie "r"
Ss /s/ - wymawiane jak polskie "s"
Śś /ɕ/ - wymawiane jak polskie "ś"
Tt /t/ - wymawiane jak polskie "t"
Uu /u/ - wymawiane jak polskie "u"
Üü /y, ʏ/ - wymawiane jak niemieckie "ü" - czasem jak "i" z zaokrągloną buzią, a czasem jak coś między niem. ö a tymże "i" z okrągłą buzią.
Ww /v/ - wymawiane jak polskie "w"
Yy /ɘ̟~ə/ - mniej więcej jak polskie "y", ale gdy nie akcentowane, to wymawiane jako szwa - buzia szeroko otwarta, ale nie zaokrąglona, i język jak do "y"
Zz /z/ - wymawiane jak polskie "z"
Źź /ʑ/ - wymawiane jak polskie "ź"
Żż /z̠/ - wymawiane jak polskie "ż"
Dwuznaki
dź /d͡ʑ/
kj /c/ - wymawiane jak słowackie ť; jak t, ale dotykamy tyłem języka podniebienia; brzmi jak coś między tj a kj.
-ik /ic/ - wymawiane jakby to było ikj
gj /ɟ/ - wymawiane jak słowackie ď; jak d, ale dotykamy tyłem języka podniebienia; brzmi jak coś między dj a gj.
ng /ŋ/ - wymawiane jak angielskie "ng" w "doing" - jakbyście chcieli powiedzieć "n", ale macie język jak do "g"
oü [œʏ̯] - wymawiane jak: polskie "e" z okrągłą buzią, a po nim coś pomiędzy niem. ö a ü. Jak powiecie [ɔj] lub [ɔy̯], tragedii nie będzie ;)
ej [ei̯] - wymawiane jak leciutko podwyższone polskie e + mniej więcej "j"
Trójznak
iöe [ʏ̯øœ̯] - wymawiane jak: coś pomiędzy niem. ö a ü, potem niem. ö, a na końcu polskie "e" z okrągłą buzią. I jak chcecie to wymówić tak wzorcowo, to trzeba te 3 dźwięki wymówić płynnie. Można też wymówić je w szybszej/mniej eleganckiej mowie jako długie ö ([øː])
Ćwiczenie: Wymów słowa:
dy mȧkja (dziewczyna)
skiöekumt (witaj)
wymysiöeryś (wilamowski)
der büw (chłopiec)
mejglih (może)
dy śül (szkoła)
s'bihła (książka)
der noma (imię)
maha (robić)
gejwer (idziemy)
s'ȧbc (alfabet, czytane jakby ȧbece)
Źródła: Alexander Andrasson, Tymoteusz Król, Duke University
Slavic and East European Language Resource Center – SEELRC
2016 https://slaviccenters.duke.edu/sites/slaviccenters.duke.edu/files/media_items_files/wymysorys-grammar.original.pdf
Zbiór wierszy o wilamowskich obrzędach i obyczajach oraz Słownik języka wilamowskiego; Józef Gara; red. Aneta Kurdziel-Mika, Stowarzyszenie Na Rzecz Zachowania Dziedzictwa Kulturowego Miasta Wilamowice ,,Wilamowianie"; Wilamowice 2003, ISBN 83-914917-8-1. https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AJ%C3%B3zef_Gara_-_S%C5%82ownik_j%C4%99zyka_wilamowskiego.pdf - Wikimedia Commons, licencja CC BY-SA 3.0. https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en
Możliwe, że nieopublikowany słownik Tymoteusza Króla oraz kurs na Memrisie, aut.: tzigi85: https://www.memrise.com/course/1347062/wymysioerys/