słowiańskie

[patka chorwatka]

Jak to jest z "dz" w słowackim? Bo raz widzę, że jest gdzie powinno, innym razem nie ma go gdzie powinno, a jeszcze innym jest gdzie nie powinno...

Czytałam, że w niektórych gwarach to dedina wymawia się dzedzina, dzeci zamiast deti.

[Henryk Pruthenia]

W polskim przecież podobnie jest duża losowość...

[spitygniew]

Jak to jest z "dz" w słowackim? Bo raz widzę, że jest gdzie powinno, innym razem nie ma go gdzie powinno, a jeszcze innym jest gdzie nie powinno...

To proste, dz z psł. *g w II i III palatalizacji przeszło w z, a to z *dj zostało. Poza tym, jak mówi Patka, w dialektach wschodniosłowackich d przed przednią spalatalizowało się i przeszło w dź (wpływ polski) po czym, jak w kaszubskim, dało dz.

[Towarzysz Mauzer]

I wypadki, gdzie *-j- wypadło, jak np. imiesłowy bierne: por. słc. schladený Bažant, cz. zchlazené Plzeňské.

[Dynozaur]

To to już raczej zmiana morfologiczna (wyrównanie), nie fonetyczna.

[Towarzysz Mauzer]

Morfologiczna, morfologiczna, ale tłumaczy dziwactwa w rozkładzie dz.

[spitygniew]

Niby czemu? Tłumaczy to fakt, ze zmiana ʒ₁ > z zaszła wcześniej niż dj > ʒ₂, to wszystko.

[Towarzysz Mauzer]

Ale tam przecież nie jest ani z (<ʒ1), ani dz (<ʒ2), tylko d.

Podobna rzecz jest w rozkaźniku: w słowackim od vidieť mamy viď, w czeskim viz, w polskim - achtung, achtung - widz.

[Vilène]

Podobna rzecz jest w rozkaźniku: w słowackim od vidieť mamy viď, w czeskim viz, w polskim - achtung, achtung - widz.

Hm, ja mam z kolei tutaj widź...

[Ghoster]

[...........]

[Spiritus]

Nie ogarniam prasłowiańskiej deklinacji. Dlaczego np. vl´kъ odmienia się według tematu -o- skoro  "o" tam w ogóle nie występuję. Tak samo, gdzie -i- w gostь, czy -jo- w konjь? Może ktoś to wytłumaczyć?

[Todsmer]

gdzie -i- w gostь

O tu: *gostь - *gosti.

Co do reszty:
*konjь, *vl´kъ - *vl´komъ. < PIE *wlkwos (?)

Koń zdaje się z PIE *kab-nio

[Widsið]

Nie ogarniam prasłowiańskiej deklinacji. Dlaczego np. vl´kъ odmienia się według tematu -o- skoro  "o" tam w ogóle nie występuję. Tak samo, gdzie -i- w gostь, czy -jo- w konjь? Może ktoś to wytłumaczyć?

Musisz iść dalej w etymologię. vl´kъ < PIE *wĺ̥kʷos, gostь < *gʰóstis itd.

[Dynozaur]

Koń zdaje się z PIE *kab-nio

Etymologja "konia" jest sporna, ale doszukiwanie się tam jakiejś praformy z "-bn-" to jakaś usilna próba etymologicznego marjażu "konia" z "kobyłą". Pobożne życzenie niektórych etymologów, którzy wolą nie widzieć, że w staroczeskim i staroruskim istniała forma "komoń" (a także polska "komonica" obok "koniczyny" - obie wyraźnie od konia derywowane). Nic w ogóle nie wzkazuje na to, aby koń~komoń miał pochodzenie praaryjskie.

Etymologja to nie religja, nie ma co tworzyć w niej dogmat.

[Todsmer]

Z drugiej strony nie ma po co odrzucać etymologii bo w niektórych językach słowiańskich występuje inne podobne słowo o tym samym znaczeniu. Zwłaszcza że etymologia od *kabnio jest jak najbardziej możliwa.

Co do komonia, chyba polski komunik też tutaj pasuje?

W każdym razie, o koniu Derksen pise:
Etymology disputed. An attempt can be made to connect *kònĭ with Ru. kobýla 'mare', etc., which may be cognate with Lat. caballus 'working-horse'. In that case we might posit a (non-IE) root *kab- (with a non-glottalized *b) and derive *kònĭ from *kab-n-io-. Another possibility is to start from *kom-nĭ and seek a connection with ORu. komonĭ, Cz. komoňŽ 'horse' and maybe also Lith. kumele 'mare'.