Leksemy/derywaty

Zaczęty przez pikachu, Październik 01, 2018, 08:42:15

Poprzedni wątek - Następny wątek

pikachu

Przykład: Czytać, czytanie, czytający.

Czy poddane wyrazy, należące do różnych kategorii gramatycznych, odpowiednio: czasownik, rzeczownik, imiesłów, to różne formy wyrazowe tego samego leksemu - czytać,
czy trzy różne leksemy ? 
  •  

Henryk Pruthenia

To już bardziej kwestia filozoficzna i sztuczna - bowiem czytający to przymiotnik odczasowny, czyli imiesłów, a czytanie to rzeczownik odczasowny.

W różnych językach podchodzą do tego naprawdę różnorodnie, i szczerze mówiąc sztucznie.

pikachu

#2
Moje pytanie wzięło się z lektury książki pt. "Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa", E. Tabakowska.

W pierwszym rozdziale jest mowa o trójkącie semiotycznym: 1)myśl/znaczenie - 2)forma - 3)odniesienie(desygnat). 
Był tam inny przykład - ja do niego tylko nawiązałem - przykład z książki: życie - żyć - być przeżytym.
Miało to na celu pokazanie, że jedna myśl (nazywana kategorią leksylną) - życie, może pojawić się pod różną formą gramatyczną.
Forma gramatyczna narzuca ramy sktruturalne dla kategorii leksykalnej (tego samego pojęcia).
Nie do końca zostało wytłumaczone w książce, co to jest ta kategoria leksykalna (czy ma formę) ? 
  •  

Henryk Pruthenia

Cytat: pikachu w Październik 01, 2018, 10:08:59
Moje pytanie wzięło się z lektury książki pt. "Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa", E. Tabakowska.

W pierwszym rozdziale jest mowa o trójkocie semiotycznym: 1)myśl/znaczenie - 2)forma - 3)odniesienie(desygnat). 
Był tam inny przykład, ja do niego tylko nawiązałem, przykład z książki: życie - żyć - być przeżytym.
Miało to na celu pokazanie, że jedna myśl (nazywana kategorią leksylną) - życie, może pojawić się pod różną formą gramatyczną.
Forma gramatyczna narzuca ramy sktrutrulane dla kategorii leksykalnej (tego samego pojęcia).

Cytat: pikachu w Październik 01, 2018, 10:08:59
Moje pytanie wzięło się z lektury książki pt. "Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa", E. Tabakowska.

W pierwszym rozdziale jest mowa o trójkocie semiotycznym: 1)myśl/znaczenie - 2)forma - 3)odniesienie(desygnat). 
Był tam inny przykład, ja do niego tylko nawiązałem, przykład z książki: życie - żyć - być przeżytym.
Miało to na celu pokazanie, że jedna myśl (nazywana kategorią leksylną) - życie, może pojawić się pod różną formą gramatyczną.
Forma gramatyczna narzuca ramy sktrutrulane dla kategorii leksykalnej (tego samego pojęcia).

Rozumiem, ale jak to się odnosi do pytania? :p

Kategoria części mowy i leksemu się nie pokrywają, o przynależności do danej części mowy decydują kategorie, przez które dane słowo się odmienia, lub które zawiera. Np. czytać jest czasownikiem bo odmienia się po przez osoby i czasy, a czytanie rzeczownikiem, bo odmienia się przez przypadki i liczby.
I równocześnie mogą przynależeć do tej samej jednostki znaczeniowej. Postawienie granicy gdziekolwiek będzie sztuczne "to już inne słowo, bo..." i rzeczywiście różne języki do tego problemu odnoszą się różnie.

pikachu

Czyli rozumiem, że kategorię leksykalną należy rozumieć jako "jednostkę znaczeniową".
  •  

Henryk Pruthenia

Właśnie problem polega na tym, że nie należy, bo zależnie od języka różnie to bywa. Musisz sam wybrać, do której "szkoły" należysz :P

Jest to całkowicie płynne, granice są bardzo rozmyte. Np. odnosząc się do Twojego wcześniejszego porównania, to czy "jedzenie" w sensie "coś, co się je" jest tym samym leksemem co "jedzenie" jako "proces jedzenia"? I jak do nich odnieść czasownik "jeść"? Bo w pierwszym przypadku mamy znaczenie bierne, więc czasownikową parą jest "być jedzonym"

Szczerze mówiąc nie polecam bawić się w kongiwistykę, tam można powiedzieć wszystko, i prawie wszystko będzie w jakimś sensie prawdą. Kogniwistyka jako nauka pomocnicza czegoś innego jest może przydatna, a tak to zwykła filozofia. Sam też zresztą wolę diachroni, tak można zastosować metody naukowe przynajmniej.

Todsmer

Cytat: Henryk Pruthenia w Październik 01, 2018, 10:21:10
Kategoria części mowy i leksemu się nie pokrywają, o przynależności do danej części mowy decydują kategorie, przez które dane słowo się odmienia, lub które zawiera. Np. czytać jest czasownikiem bo odmienia się po przez osoby i czasy, a czytanie rzeczownikiem, bo odmienia się przez przypadki i liczby.
Wydaje mi się to trochę dziwne, bo bardzo trąci polszczyzną. Nietrudno znaleźć języki, w których rzeczowniki i/lub czasowniki się nie odmieniają :)
  •  

Henryk Pruthenia

Cytat: Борівой w Październik 01, 2018, 17:07:57
Cytat: Henryk Pruthenia w Październik 01, 2018, 10:21:10
Kategoria części mowy i leksemu się nie pokrywają, o przynależności do danej części mowy decydują kategorie, przez które dane słowo się odmienia, lub które zawiera. Np. czytać jest czasownikiem bo odmienia się po przez osoby i czasy, a czytanie rzeczownikiem, bo odmienia się przez przypadki i liczby.
Wydaje mi się to trochę dziwne, bo bardzo trąci polszczyzną. Nietrudno znaleźć języki, w których rzeczowniki i/lub czasowniki się nie odmieniają :)
Bo to też racja. W innych językach to wszystko się rozsypuje, patrz na chiński *tu przydałby się Gołsta*.