Polskie Forum Językowe
Językoznawstwo => Lingwistyka ogólna => Wątek zaczęty przez: SchwarzVogel w Luty 01, 2018, 23:22:25
-
Kadencja
oraz
szansa
(http://i67.tinypic.com/50jqbo.jpg)
Oba z łacińskiego cadentia, oczywiście.
https://en.wikipedia.org/wiki/Doublet_(linguistics)
-
[...........]
-
Hawkmanoza postępuje xDDDDDDDD
-
Farba i barwa.
-
Mistrz, majster, magister, maestro, mister :-)
-
Rum. plămân i pulmon "ts."
-
Czy te jebitne obrazki są konieczne?
Chciałem jakoś podkreślić ponowne zbliżenie semantyczne w polskim, po wiekach. :(
Ale fakt, trochę wielgi wyszedł, później zmniejszę.
Rum. plămân i pulmon "ts."
Ciekawe, jest jakakolwiek różnica w znaczeniu/użyciach?
Z tego co widzę, rumuński ma tego tu i ówdzie sporo.
Angielskie
'find'
i
path
Jedno odziedziczone bezpośrednio, drugie przez jakiś irański.
No i polskie
pułk
i
folk
O ile ktoś oczywiście uznaje 'pułk/pełk' za starą pożyczkę z germańskich, bo sam czytałem mnóstwo teorii co do tych słów....
-
Rum. plămân i pulmon "ts."
Ciekawe, jest jakakolwiek różnica w znaczeniu/użyciach?
Z tego co widzę, rumuński ma tego tu i ówdzie sporo.
Wszystkie romańskie mają tego sporo. Pulmon jest używany tylko w kontekście ludzkich płuc i przynależy do wysokiego rejestru. Plămân jest bardziej ogólny, nienacechowany i pojawia się we frazeologii.
-
Kubeł i kibel. Ba, skiba, szyba i szajba!
-
Joel
i
Jagiełło
zdaje się?
-
serbo-chorwackie golub "gołąb" i galeb "mewa"
-
angielskie inch (cal) i ounce (uncja)
-
Pilawa i Piława
ang. canal i channel
(ukr. єврей i жид)
-
ukr. єврей i жид
Jak się niby ma Jewrej do Żyda? Pierwsze pochodzi przecież od łac. Hebreus, a drugie od Iudaeus, które to, o ile mi wiadomo, są niespokrewnione.
W ogóle czym różni się ten temat od braci-bliźniaków?
-
ukr. єврей i жид
Jak się niby ma Jewrej do Żyda? Pierwsze pochodzi przecież od łac. Hebreus, a drugie od Iudaeus, które to, o ile mi wiadomo, są niespokrewnione.
Racja. Bierę w nawias.
-
Zapomniałem o dublecie na każdym chyba polskim rynku i ryneczku:
Apteka
i
Butik
We francuskim i angielskim pewnie też jest...
W ogóle czym różni się ten temat od braci-bliźniaków?
Bracia bliźniacy są jednak o różnych postaciach/odmianach tego samego słowa...
W sumie ten jest istotnie bardzo, bardzo zbliżony do szczerze-drugów, ale chodzi bardziej o 'kopię' dokładnie tej samej formacji, przepuszczonej przez filtr jakiegośinnego języka.
W większości dwukrotne, trzykrotne (itd., kto da więcej) pożyczki tego samego słowa.
Swoją drogą, to czy jakieś słowo jest w stanie przebić 'magistra'?
W polskim poza tymi od Kazimierza, jest/był jeszcze 'metr' - 'nauczyciel, zwłaszcza francuskiego'.
No i nie raz się spotkałem z 'mastah'. XD
A we wszystkich językach Europy ma ilość klonów pewnie rekordową?
-
Tryplet (trójca) w każdym naszym polu widzenia i sposobie przedstawienia:
odłacińskie imago, odfrancuskie image /i.maʒ/ i odangielskie image /'ɪmɪdʒ/
-
[...........]
-
Norweski!
få (dostawać) i fange (łapać)
-
Dwójca na głowach wojowników:
odgockie szłom i odniemieckie hełm
-
Niemiecki dublet: Schote (strąk) i Schoß (łono).
-
Niemieckie Waffen "broń" i Wappen "herb"
-
Niemieckie Waffen "broń" i Wappen "herb"
To mi przypomniało, że miałem napisać o :
drucken - drukować
i
drücken - naciskać, przycikać, napierać, tłoczyć
Tłumaczone jako różnica dialektalna w Wysoko Niemiecim....
Ktoś wie czy (na ile) to rozróżnienie się przyjęło 'naturalnie', czy sztucznie, odrórnie?
-
A to nie będzie po prostu wtórny czasownik od Druck?
Ew. analogia do niego?
-
Jestem za tzw. back-formation, tak jak sugerował HP.
Jeszcze ładna para niderlandzka: besluiten i beslissen.
-
Czyli powstało mniej więcek jak
wóda
zamiast wody od wódki?
Że też zapomniałem o tym podstawowym dla polskości dublecie.
-
No nie, wóda to zgrubienie od wódki, a nie zamiennik wody. Jeżeli dla Ciebie jest - no cóż, pogratulować.
A tak, to po prostu to samo co w poprzednim przypadku - redefinicja rdzenia wódki jako wód-, i zwykły sufiks -a. W ogóle, o tym, jak dawne zjawiska morfologiczne i fonetyczne rozchodzą się z czasem w językach potomnych to chyba najciekawsza część językoznawstwa historycznego :)
-
szyfr - filtr francuski
cyfra - filtr (chyba) niemiecki
zero - filtr łaciński
z arabskiego sifr - cyfra
-
niem. Deich (wał, grobla) i Teich (staw).
-
ros. лох i лосось
-
kontuar
kantor
komputer.
Znowu trójca, zamiast dwójki, ale....
-
ciek
i
tok
-
W śląskim:
- byfyj (kredens) i bufet,
- kawa i kafyj (kawiarnia),
-
Ganek
i
Gang
-
(Baba) Jaga i jędza
-
Angielskie paralysis i palsy
-
Deseń i design (dizajn?).
-
fiord i port
-
Doppelpost:
granulat i ziarno
-
Doppelpost:
granulat i ziarno
Po prawdzie to chyba nie jest dublet, bo pochodzi z
- z jakiegoś imiesłowu czy przymiotnika
- i od granulum (zdrobniałe) a nie od granum
Więc inne słowo.
?
Cretin i Christian
-
Naive i native
Naiwny i natywny
itd.
-
Dwójca w kuchni:
łazanki i lazania, obie od włoskiego lasagna
-
Rodzimy wóz, odniemiecki wagon i odłaciński wehikuł << *weǵʰ-
Na dodatek ciekawe, że odniemiecka waga ma pochodzić z tego źródła, a od wozu mieliśmy dawniej czasownik wielokrotny ważać.
Naive i native
Naiwny i natywny
itd.
Tutaj jeszcze naturalny. Ponoć „naturalność” stała się „naiwnością” w czasach podboju Galii przez Rzymian. I w zasadzie da się to usłyszeć w polszczyźnie, nie sądzicie? Często zwrot „nie bądź naiwny/naiwna” oznacza „nie bądź aż tak żywy/żywa” i sprowadza się do osłabiania takiej przyrodzonej pewności siebie, która wynika z żywości, otwartości, życzliwości.
-
Nie rozumiem, sensem tego tematu jest wykazanie słów bliskoznacznych, które są przy okazji słowami spokrewnionymi. Tu mamy tylko słowo spokrewnione, a pola semantyczne są odległe.
-
Ja nie rozumiem czego nie rozumiesz. Za wyjaśnieniem z angielskiej Wikipedii: „different phonological forms but the same etymological root”. Tutaj mamy odangielski natywny, odfrancuski naiwny i odniemiecki? naturalny – wszystkie pochodzą z *ǵenh₁-.
-
Ale to jest temat o dubletach, słowach, które nie oprócz tego, że są kognatami, mają podobne znaczenie. Naiwny i naturalny nie mają podobnego znaczenia, dlatego nie pasują, a majster i maestro już mają.
-
No nie jestem pewien czy o to chodzi. Dam się wypowiedzieć tym, którzy wrzucili „naiwny i natywny”, „fiord i port”, „kadencja i szansa”, „kontuar, kantor i komputer”.
-
Z tego co rozumiem, to nie chodzi o żadne podobieństwo semantyczne... W angielskiej Wiki jako trojaki podane są:
cattle, capital i chattel
Wszystkie pochodzą z łacińskiego capitāle.
Nie chodzi o kognacenie tylko o identyczność etymologiczną (tak jak powyżej, wszystkie pochodzą od tego samego urzeczownikowionego łacińskiego przymiotnika).
W zasadzie to im bardziej znaczenie dubletów jest inne, tym ciekawiej. :)
-
Błogi i błahy.
Znacie jakieś szersze (próby) wyjaśnienia, skąd to się wzięło? Poza stwierdzeniem że "tabuistyczne"?
-
Błogi i błahy.
Znacie jakieś szersze (próby) wyjaśnienia, skąd to się wzięło? Poza stwierdzeniem że "tabuistyczne"?
благі to bo białorusku zły, co potem litewski zapożyczył jako blogas - zły (litewskie -o- z reguły odpowiada słowiańskiemu -a-). Ale zkąd błahi w białoruskim to nie wiem.
-
Bańkowski twierdzi, że słowo przeszło z ruskiego do litewskiego, w obrębie litewskiego zmieniło znaczenie („pośrednictwo pogańsko-litewskie”), po czym wróciło do ruskiego. Takie dziwy. Ale chyba brzmi lepiej, niż Borysiowe „pejoratywne znaczenie powstało w rezultacie tabuistycznej zmiany pierwotnego 'dobry' przez przeciwstawne 'zły'”.
-
Mam Bańkowskiego i to brzmi chyba najrozsądniej, ale mimo wszystko to zgadywanie.
Byłem ciekawy, czy ktoś to studiował dokładniej.
-
szyling i szeląg
-
Z tej samej beczki funt i pud, tym bardziej że i szeląg i pud występują dzisiaj już tylko w powiedzeniach.
-
szyling i szeląg
I czylęź xDDDDD
-
głos i hałas
-
Deport i sport
-
głos i hałas
Czyli to nie od Ałłaha?
-
Możesz rozwinąć temat? Że niby od "hałłakowania"?
Zdawało mi się, że "hałas" to zwyczajnie ukraiński/ruski (w sensie Rusi) kognat "głosu", ale te "a" tam rzeczywiscie dziwne, nie znam się na ukraińskim...
-
Ani ukraiński, ani jużnoruski nie mogą mieć dwóch a w tym słowie
-
Może od liczby mnogiej?
Np. po białorusku "głosy" to dokładnie hałasy.
-
Ale z akcentem na ostatnią sylabę, nie? Czy są jakieś znane przypadki w białoruskim, gdzie akanie prowadzi do wyrównań analogicznych?
Ciekawe, czyli że jednak "hałas" miałby być etymologicznie niezwiązany z "głosem"? Chętnie dam się pouczyć ;)
-
No na ostatnią, ale równie dobrze w liczbie poj. mogłoby być hałas i ktoś mógł wtórnie taką formę urobić.
-
Ale z akcentem na ostatnią sylabę, nie? Czy są jakieś znane przypadki w białoruskim, gdzie akanie prowadzi do wyrównań analogicznych?
Ciekawe, czyli że jednak "hałas" miałby być etymologicznie niezwiązany z "głosem"? Chętnie dam się pouczyć ;)
Boryś:
Zapożyczenie z ukr. hálas, porównaj z br. hálas, pokrewnego (chociaż przyr. -as nie całkiem jasny) z ukr. hálaj 'krzykacz', halákaty, 'krzyczeć, wrzeszczeć, łajać', br. dial. halákac/haljákac, 'ts', rosyjskie dialektalne galit', 'śmiać się, naśmiewać, dokazywać; obijać się, krzyczeć w gniewie', galuch, 'śmiech, chichot, głośna, wesoła zabawa'.
Polskie daw. i dial. gałuch 'hałas, gwar', gałuszyć 'hałasować, czynić wrzawę', kasz. gałovac, 'wołać, krzyczeć', słc. halakat' 'krzyczeć, wrzesczeć, głośno śpiewać'
Podstawą tych wyrazów psł. galiti czy galati, pokrewne z goc. goljan 'witać się, pozdrawiać', stwniem. galan 'śpiewać', od pie. *gal / gʰel 'krzyczeć, wołać', zobacz głos.
-
Trójca w muzyce:
cytra, gitara i kitara, troje od starogreckiego κιθάρα
-
Polskie :
szach i czek
-
kompot i kompost
EDIT: A także kompozyt i kapusta
-
komornik i kamerzysta
-
Pattern i patron
-
alchemia i chemia
-
oaf i elf
-
Cezar, cesarz, kajzer, car, czworga od łac. caesar
-
Cezar, cesarz, kajzer, car, czworga od łac. caesar
A Cezary też tutaj pasuje?
-
Cezary to od Caesarius.
-
Krąg, rynek i ring
-
Kalumnia i czelendż
Starofrancuski tam nieźle nawywijał, nie domyśliłbym się.
-
Oczywiste, a wcześniej nie myślałem:
dziekan i dekan
dziekanat i dekanat
-
Chyba stelaż i sztaluga.
-
komornik i kamerzysta
...oraz kamerdyner (z niem. kammerdiener)
-
Szpada, szpadel i szpatułka.
Chociaż tak stricte to nie, bo szpadel i szpatułka jednak ze zdrobnienia.
-
Usuwam. Chyba nie tu gdzie trzeba wrzuciłem.
-
alb. cep kąt, klin, róg i thep punkt, szczyt
-
król oraz karzeł
-
klucz, klawisz, klauzula i klasztor
-
Deseń i design (dizajn?).
Pozwolę sobie zaktualizować:
deseń, dizajn, desygnować
-
ang. fulfill
-
To work and to irk.
-
ang. whey i kheer
-
morski i marsz "gleba powstała przez osuszenie i odsolenie nadmorskich terenów błotnistych, osuchów lub dna morskiego na polderach"
-
Apofoniczne (przegłosowe) postaci: Jozue, Jezus i Ozeasz, trojga od hebr. imienia Jehoszua יְהוֹשׁוּעַ "Jahwe wybawieniem"