Język arbastyjski / Locucê Arbastian

[Pingǐno]

Ah, no cóż.

[Todsmer]

Jeszcze "devet" i "deset" w istrorumuńskim.

[tob ris tob]

Nie mówiąc już o bułgarskim "хиляда" (ogólnie to Bałkany są dziwne pod tym względem, nie?).

[Towarzysz Mauzer]

Nie mówiąc już o bułgarskim "хиляда" (ogólnie to Bałkany są dziwne pod tym względem, nie?).

Dodam tylko, że z uwagi na południowo-środkowobałkański zanik /x/ macedoński ma łżekuma z Homeem: tam jest иљада.

[Mônsterior]

Dobra, to lecim dali z tymatym

Odmiana czasowników zakończonych na -é

Czasowniki zakończone na -é nie podlegają odmianie przez osoby, odmieniają się natomiast, oczywiście, przez czasy:

At sopsé - musieć

Czas teraźniejszy

l. poj.
1) io sopsé
2) so sopsé
3) av, ell, ett sopsé

l.mn.
1) no sopsé
2) vo sopsé
3) aves, elles, ett sopsé

Czas przeszły ciągły

l. poj.
1) io sopsédiso
2) so sopsédiso
3) av, ell, ett sopsédiso

l.mn.
1) no sopsédiso
2) vo sopsédiso
3) aves, elles, ett sopsédiso

Czas przeszły

l. poj.
1) io sopséd
2) so sopséd
3) av, ell, ett sopséd

l.mn.
1) no sopséd
2) vo sopséd
3) aves, elles, ett sopséd

Czas przyszły

l. poj.
1) io sopsév
2) so sopsév
3) av, ell, ett sopsév

l.mn.
1) no sopsév
2) vo sopsév
3) aves, elles, ett sopsév

Czas przyszły ciągły

l. poj.
1) io sopsévisa
2) so sopsévisa
3) av, ell, ett sopsévisa

l.mn.
1) no sopsévisa
2) vo sopsévisa
3) aves, elles, ett sopsévisa

[Mônsterior]

Odmiana czasowników zakończonych na -qu

Jest też w arbastyjskim ważna podgrupa czasowników zakończonych na -íu, o której powinienem wspomnieć wcześniej, ale of kors zapomniałem. Czasowniki te zakończone są zbitką -qu i odmieniają się przez osoby.
Czasowniki te wyewoluowały z casowników o końcówce -chíu [ kiju ]. Z czasem wymowa tej końcówki zmieniła się (w [ k.ü ]), a według arbastyjskiej ortografii tę zbitkę zapisujemy jako 'qu'.
Odmiana takich czasowników wygląda następująco (dodam jeszcze, że we wszystkich czasownikach o końcówce -qu, akcent pada na ostatnią sylabę):

At tequ - wiedzieć

Czas teraźniejszy

l. poj.
1) io tequ
2) so tequs
3) av, ell, ett tequs

l.mn.
1) no tequs
2) vo tequs
3) aves, elles, ett tequ

Czas przeszły ciągły

l. poj.
1) io teqoso
2) so teqosos
3) av, ell, ett teqosos

l.mn.
1) no teqosos
2) vo teqosos
3) aves, elles, ett teqoso

Czas przeszły

l. poj.
1) io teqo
2) so teqos
3) av, ell, ett teqos

l.mn.
1) no teqos
2) vo teqos
3) aves, elles, ett teqo

Czas przyszły

l. poj.
1) io teqa
2) so teqas
3) av, ell, ett teqas

l.mn.
1) no teqas
2) vo teqas
3) aves, elles, ett teqa

Czas przyszły ciągły

l. poj.
1) io teqasa
2) so teqasas
3) av, ell, ett teqasas

l.mn.
1) no teqasas
2) vo teqasas
3) aves, elles, ett teqasa

[Mônsterior]

Odmiana czasowników zakończonych na -rt

Czasowniki zakończone na -rt są bardzo specyficzną grupą a także najwęższą spośród czasowników regularnych. Pochodzą od rzeczowników zaczerpniętych, przeważnie, z języków romańskich, a kończących się na -sion, czyli odpowiedników naszych o końcówce -cja.
Jeżeli od takiego czasownika chcemy utworzyć czasownik, końcówkę -sion odejmujemy i dostawiamy -rt.
Przykład?

Axeptasion - akceptacja, zatwierdzenie
At axeptart - akceptować, zatwierdzać

Oczywiście nie od każdego czasownika zakończonego na -sion da się utworzyć czasownik. Są takie słowa jak np. polision (policja), które nie mogą być bazą dla czasownika, bowiem słowo 'policjonować' zwyczajnie nie istnieje.
Czasownikom zakończonym na -rt najbliżej do tych o końcówce -é. Te także nie odmieniają się przez osoby, a ich odmiana przez czasy jest bardzo podobna:

- przeszły ciągły; axeptardiso
- przeszły; axeptard
- teraźniejszy; axeptart
- przyszły; axeptarv
- przyszły ciągły; axeptarvisa

Nieco inaczej wygląda tworzenie czasowników od rzeczowników zakończonych na -xion (takich jak np. direxion - zarządzanie).
Te rzeczowniki także w rzeczywistości kończą się na -sion, z tym że przed 's' występuje 'c', a według zasad arbastyjskiej ortografii zbitkę [ xs ] zapisujemy jako 'x'.
Direxion to więc w rzeczywistości direc - sion.

Direxion - zarządzanie
At direcert - zarządzać (aby nie udusić się podczas wymawiania [ xrt ] dodajemy 'e' i mówimy [ xɛrt ])

- przeszły ciągły; direcerdiso
- przeszły; direcerd
- teraźniejszy; direcert
- przyszły; direcerv
- przyszły ciągły; direcervisa

Z czasem końcówka -rt zaczyna nieco bardziej się rozpowszechniać, wkrada się do czasowników utworzonych od rzeczowników o zakończeniu -ion (niekoniecznie już tylko -sion), a także -iôan, np. Tomvatiôan - strzelanina, at tomvaté - strzelać, at tomvart - rozstrzelać.
Sam jestem ciekaw, jak to się będzie rozwijać.

[Towarzysz Mauzer]

A to arb. at posiłkowe w bezokoliczniku jaką ma funkcję, jeśli ma jakąś dodatkową? Czy kiedyś pojawia się goły bezolicznik? Albo czy at ma jednocześnie funkcję spójnika celowego, jak ang. to (I speak clearly to avoid confusion) albo srb. да (Говорим гласно да бим избегао погрешку)? Albo wprowadzającego zdanie podrzędne dopełnieniowe, jak znowu srb. да (Говорим да је арбастијски супер језик)?

[Todsmer]

Samo "at" coś znaczy?

Nie, ale jest częścią różnych konstrukcji,  jak np. '2 annys ett at' -. '2 lata temu'.
To jedno ze starszych słów arbastyjskich i nie pamiętam, skąd się wzięło.

[Mônsterior]

A to arb. at posiłkowe w bezokoliczniku jaką ma funkcję, jeśli ma jakąś dodatkową? Czy kiedyś pojawia się goły bezolicznik? Albo czy at ma jednocześnie funkcję spójnika celowego, jak ang. to (I speak clearly to avoid confusion) albo srb. да (Говорим гласно да бим избегао погрешку)? Albo wprowadzającego zdanie podrzędne dopełnieniowe, jak znowu srb. да (Говорим да је арбастијски супер језик)?

Wprawdzie Tqr już odpowiedział, ale doprecyzuję.
Słówko posiłkowe 'at' mówi nam zawsze o tym, że dany czasownik jest bezokolicznikiem; używane jest, dlatego że w arbastyjskim, jeśli już czasowniki się odmienia, to według prostego schematu (oczywiście jeśli chodzi o czasowniki regularne) i forma już przez osobę w czasie teraźniejszym odmieniona, jest często równa formie bezokolicznika (nie mówię już np. o tych z końcówką -é lub -rt, które w ogóle się nie odmieniają) i mogłoby to wprowadzać zamieszanie w takich zdaniach jak np.:
Petr vellé at avanteré tra derv. - Piotr chce chodzić do pracy.
'At' wskazuje na to, że w zdaniu ważniejsze jest słowo 'vellé', to ono jest tu użyte w formie osobowej, zaś 'avanteré' to bezokolicznik.
Jakieś zdanie ze słowem 'aby' i bezokolicznikiem wyglądałoby tak:
Io ôsáu em e'Varsoffíe, otirs at oem alôaruodo tra en - Mieszkam w Warszawie, aby być blisko ciebie.
Jak widać, słówko 'aby' występuje niezależnie od 'at'

(Говорим да је арбастијски супер језик)

Hahahaha, dzięki
PS Nie, 'goły' bezokolicznik nie występuje nigdy.

[Mônsterior]

B) CZASOWNIKI NIEREGULARNE

Teraz czas przyszedł na krótkie omówienie czasowników nieregularnych. Krótkie dlatego że temat jest dość rozległy, a ponieważ na razie nie prowadzę kursu arbastyjskiego, samo jego przybliżenie wystarczy.
Czasowniki nieregularne powstały w arbastyjskim, można powiedzieć, samoistnie, zanim jeszcze wymyśliłem, że odmiana przez czasy i osoby może być regularna.
Takie czasowniki charakteryzują się tym, że:
a) żaden nie kończy się na: -íu, -é lub -rt
b) odmieniają się przez osoby i czasy w sposób inny niż czasowniki regularne

Kiedyś czasowników nieregularnych było sześć, potem dwanaście, a dziś ich liczba ciągle się klaruje, ale docelowo ma ich być nie więcej niż pięćdziesiąt.
W wątku o arbastyjskim opiszę tylko dwa najstarsze czasowniki nieregularne, a mianowicie:
- at oem / at es ; być
- at mío ; mieć

Dziś 'być'.
W arbastyjskim nie istnieje tylko jeden bezokolicznik na wyrażenie polskiego słówka 'być'.
Takie bezokoliczniki są dwa: 'at oem [ ɛm ]' oraz 'at es'. Pierwszy z nich oznacza 'być', ale tylko jeżeli chodzi o osoby io, so, av, ell, no, vo, aves, elles , 'at es' oznacza 'być' tylko jeżeli myślimy o osobie ett.
Odmiana więc, w czasie teraźniejszym, wygląda tak:

Czas teraźniejszy

l. poj.
1) io oem
2) so oems
3) av, ell oems
ett es

l.mn.
1) no oems
2) vo oems
3) aves, elles oemst
ett es

I inne czasy:

- przeszły ciągły; oemdiso / espiso
- przeszły; oemd / esp
- przyszły; oemv / est
- przyszły ciągły; oemvisa / estisa

Czasowniki nieregularne odmieniają się przez osoby jedynie w czasie teraźniejszym, a cechą dla nich typową jest to, że w 3 os. l.mn. zazwyczaj przyjmują końcówkę niespotykaną w odmianie regularnej. Najczęściej jest to końcówka -st, ale może to być też -ei (zależnie od czasownika).
Jeżeli chodzi o rozróżnienie między bezokolicznikiem at oem / at es, jest ono bardzo ważne.
Po polsku bowiem możemy powiedzieć np:

- Chcę być nauczycielem.
- W moim domu musi być porządek.

Po arbastyjsku zaś te zdania będą wyglądać tak:

- Io vellé at oem e'dillchsôantirian.
- Em mô e'eres irtem (porządek czyli os. ett) sopsé at es.

Precyzując, w arbastyjskim 'at es' dotyczy jedynie przedmiotów nieożywionych, takich jak np. krzesło, stół itd. czyli takich, których płci nie da się zidentyfikować.
'At es' nie może odmieniać się przez wszystkie osoby, bo byłoby to nielogiczne. Krzesło nie powie o sobie: ja, my itd., dlatego konstrukcja 'io es' czy też 'av es' nie miałaby żadnego sensu. 'At es' odmienia się jedynie przez osobę ett. Tak naprawdę odmiana tego bezokolicznika wygląda tak:

l. poj.
1) io -
2) so -
3) av, ell -
ett es

l.mn.
1) no -
2) vo -
3) aves, elles -
ett es

Analogicznie jest z 'at oem'. To słowo dotyczy podmiotów ożywionych, o określonej płci. I nie odmienia się w osobie 'ett'.

l. poj.
1) io oem
2) so oems
3) av, ell oems
ett -

l.mn.
1) no oems
2) vo oems
3) aves, elles oemst
ett -

[tob ris tob]

"Czasowniki nieregularne w arbastyjskim charakteryzują się tym, że odmieniają się inaczej niż czasowniki regularne" - taka drobna parafraza. Powieszę sobie na lodówce.

A co do samych odmian - cóż, nic nowego, ale dobrze, że coś takiego masz, bo mój essat wciąż się takich nie doczekał.

[Mônsterior]

Może Tobie też się urodzą, nie martw się

[Mônsterior]

B) CZASOWNIKI NIEREGULARNE

Dzisiaj drugi z zapowiadanych przeze mnie czasowników nieregularnych, czyli 'mieć'.
Ten czasownik nie sprawia tyle kłopotów, co 'być', jego bezokolicznik ma bowiem taką samą postać (at mío), zarówno jeśli chodzi o rzeczowniki ożywione i nieożywione. Ciekawe jest jednak to, że w pewien sposób znów wyszczególnia w odmianie osobę ett.
Spójrzcie:

Czas teraźniejszy

l. poj.
1) io mío
2) so míos
3) av, ell mío
ett míos

l.mn.
1) no mío
2) vo míos
3) aves, elles míost
ett mío

I inne czasy:

- przeszły ciągły; míopiso
- przeszły; míop
- przyszły; míof
- przyszły ciągły; míofisa

Przykłady zdań:

Mônstera Foster mío prôuod morier ner ellseus e'eres.
Pani Foster ma wspaniały ogród przy swoim domu.

Aves míopiso plôan assar!
Oni mieli dobry pomysł!

So míos ammío vrechc oems dichefuod tar atolus. Av oems espesiali!
Masz syna, który jest inny niż wszyscy. On jest wyjątkowy!

[Mônsterior]

Język arbastyjski wciąż żyje
Na dowód oświadczenie króla Piotra IV, który komentuje w nim abdykację papieża.

Sserst apsavvusáu Petr IV aviffô entrô e'abdicasion entrô papa Benedict XVI:

Io tcontíu entrô amett e'abdicasion perteiuodo er e'abdicasion entrô un af apasavvusys Europuod á io oem interséuod entrô ettáu e'irterstys tra ciedustáu politiquod, meatrô io olqussé at tcontíu entrô e'papa dichefuodo er perteiuodo entrô e'person feristemporté em Vatichanuod e'Rôlitus á io qussé at parlaré bod entrô e'irterstys papaseus corstláu tra ciedustáu spirituod.
Io mío nomre, de apsavvus nûé entrô Vatichan oemvisa e'revarié entrô Acrabstía ett, er ett espiso tra amett momentáu.

Tłumaczenie:

Oświadczenie króla Piotra IV na temat abdykacji papieza Benedykta XVI:

Myślę o tej abdykacji przede wszystkim jak o abdykacji jednego z królów europejskich i ciekawią mnie jej skutki dla świata polityki, ponieważ nie potrafię myśleć o papieżu inaczej jak przede wszystkim o osobie najważniejszej w Królestwie Watykańskim i nic nie moge powiedzieć o skutkach decyzji papieża dla świata duchowego.
Mam nadzieję, że nowy król Watykanu będzie przyjacielem Arabastii tak, jak to było dotychczas.