Język liwiński - Lyewyene Jyaryk

Zaczęty przez Matiok_, Marzec 09, 2019, 22:15:28

Poprzedni wątek - Następny wątek

Matiok_

Język liwiński - działy I. - III. i teksty po liwińsku

O alfabecie:
Spoiler
1. Alfabet

1.1. Samogłoski wg. kolejności alfabetycznej:
a, e, i, y, o, u

1.2. Spółgłoski, które występują również w języku polskim wg kolejności alfabetycznej:
b, c, d, f, g, h, j, k, l, ł, m, n, p, r, s, t, w, z, ż

1.3. Spółgłoski nie występujące w języku polskim wg kolejności alfabetycznej:
á, č, é, y', ň, ò, ø, š, v, ž

1.4 Wymowa głosek niewystępujących w języku polskim (proszę o przeczytanie tak, jakbyście czytali w języku polskim):
Jednoliterowe
á - /ia/       
č - /cʏ/     
é - /ie/
y' - /ji/ (/jia/ /jie/ /jiłu/)
ň - /nʏ/
ò - /ło/
ø - /łu/
š - /sʏ/
v - /fł/ (/fła/ /fłe/ /fłu/)
ž - /zʏ/
[Zamknij]

Zasady pisowni:
Spoiler
2. Pisownia w języku liwińskim

Podstawowe zasady pisowni

I zasada: Zmiękczenie proste czyli: Spółgłoska + Zmiękczenie + Samogłoska np. nia, nie, nio, niu zmieniamy na zmiękczenie twarde proste, czyli: Spółgłoska + Zmiękczenie twarde "y" + Samogłoska np. nya, nye, nøu. Wymiany: Nia - Nya, Nie - Nye, Nio, Niu - Nyøu.

II zasada: Jeśli słowo zaczyna się od zmiękczenia typowego lub posikującego to do niego po nim dodajemy zmiękczenie twarde. Np. I - Iy, J - Jy (tylko na początku wyrazu).

III zasada: Jeśli w kombinacji [spółgłoska (albo inna głoska) + zmiękczenie + samogłoska] jest "O", "U" (w polskim) to wymieniamy to na "Øu". Ma to również miejsce bez zmiękczenia.

IV zasada: Jeśli słowo rozpoczynałoby się w języku polskim na "W" to zmieniamy na "V".

Reszta zasad pisowni

Dotyczące znaków suchych alfabetycznych:

I zasada: Jeśli na końcu wyrazu (w polskim) byłoby "c", "z", "n", "s" to zamiast tych znaków wstawiamy "č", "ž", "ň", "š", jeśli w wyrazie uprzednio wykorzystano zmiękczenie twarde. W przeciwnym wypadku zostaje ten pierwszy zestaw liter.

II zasada: Jeśli na początku wyrazu chcemy wymienić "c", "s" na "č", "š" to warunkiem, który taki wyraz musi spełnić to by "m" lub "w" było bezpośrednio to pierwszej literze.

III zasada: Na początku wyrazu głoski "ž" i "ň" jeśli mają istnieć muszą być częścią zmiękczenia prostego twardego.

Dotyczące znaków permanentnie twardych:

Po głoskach ("p", "k", "t", "v", "r", "m", "n", i "d") na początku wyrazu w przypadku występowania "o" i "u" bez dodawania zmiękczenia twardego zmieniamy na "øu".

Jeśli spółgłoską, która ma zostać użyta do wszelkiego zmiękczenia bezpośredniego ma być głoska permanentnie twarda to usuwa się wszelkie zmiękczenie bezpośrednie z sylaby. Wyjątki : "øu" i "ż".

Dotycząca "k" i "h":

Po "k" i "h" na początku wyrazu stawiamy "m".

Dotyczące "á", "é" i "ò":

I Zasada: Mogą zastępować bezwarunkowo "a", "e" lub "o", jeśli ma to miejsce w pierwszej literze wyrazu.

II Zasada: "é" występuje w ramach końcówki "-né" w rzeczownikach odczasownikowych.
[Zamknij]

"Słownik Wojny"
Spoiler
"Słownik Wojny"

Słownik całościowy

Powitania i Pożegnania oraz zwroty grzecznościowe
Pawo - Cześć, Pato - Żegnaj, Dzyeň døubrni (żme) - Dzień dobry, Døu vedzenya - Do widzienia, Prosznalłe - Prośba (nie jako rzeczownik!), Dzyenkija - Podziękowanie (nie jako rzeczownik!), Pżeprnyøusznłe - Przepraszam, Byjakija - Cześć, Vetoszna - Witam, Syemana - Siema.

Krótkie zwroty (spuścizna po staroliwińskim) (zworty gramatycznie przestarzałe!)
Ne - Nie, Tyek - Tak, Włazga - Właśnie, Chyeba - Chyba, Neda - Odmawiam, O szta - O (dowolne słowo), Możala - Może, Maj - Moje, mój, Twaye - Twoje, twój, Tżyeba - Trzeba, Alby - Albo, Øustrawyescye - Oczywiście, Tyeż - Też, Blyagłe - Błagam, Spadyebłeszh - Spadaj, Pżeżne - Przecież, Øuważne - Uwaga, Czyema - Czemu, Pøu szta? - Po co?

Słownik właściwy
Lyewyena - Liwina, Polyaska - Polska, Trewola - Wolność, Swoboda, Krwawola - Wojna, Søuyøuz - Sojusz, Pelkye - Pokój, Naroda - Naród, Hmolyade - Człowiek, Zgosznala - Zgoda, Ataż - Atak, Øubrona - Obrona, Kmohac - Kochać, Žyemya - Ziemia, Vrøug - Wróg, Vulkye - Walka, Brøun - Broń, Myecz - Miecz, Vucznya - Włócznia, Ok - Łuk, Stolyasz - Stolica, Krazyak (-ye) - Krzak (-i), Drewnyøu - Drewno, Kyamyeň - Kamień, Glyena - Glina, Vapyeň - Wapień, Blyaha - Blacha, Żelyazyøu - Żelazo, Styal - Stal, Baya, Bazya - Baza, Kmyøupyalna - Kopalnia, Kyaneč - Koniec, Pøuszta - Początek, Rebelya - Rebelia, Rewyøuløucya - Rewolucja, Iyemgłaza - Inwazja, Grøut - Grot, Pretni (-żem, -żme) - Szybko, Prędko, Sztøuprnyeżna - Szturm, Krewla - Krew, Syerpč - Sierp, Flyaga - Flaga, Gyerwa - Sojusznik, Jyazganya - Zaufanie, Jyanol - Pan, Panne - Pani

Kolory
Ňyebyese - Niebieski, Czyérwyenne - Czerwony, Żøu"te - Żółty, Réżyenne - Różowy, Pstre - Szary, Czyérne - Czarny, Byele - Biały, Žyelyenne - Zielony, Pøurnyaczne - Pomarańczowy, Pøurpne - Fioletowy, Cyemne - Ciemny, Jyasne - Jasny, Blyade - Blady, Øustré - Ostry (kolor)

Długie zwroty
Krwawola Hmolyadij! - Wojna człowieku!
Maya žyemya! - Moja ziemia!
Ňya tøu sye (ne) zgosznalłe - Na to się (nie) zgadzam
Jyażem trya? - Jakim cudem?
Otynyesz sparsaya? - Jak ty to robisz? (zwrot przestarzały)
Jyażem (tye) iyemmyennłesz? - Jak masz na imię?
Jyażem (tye) ňyazyewłesz? - Jak się nazywasz?
Dzye (tye) kwaterżnłesz? - Gdzie mieszkasz?
Hmolyadij, tye żem sye zdusznałesz neh! - Człowieku, zamknij się!
Pżeżne mye żem jyøuż vetosznalmył sye - Przecież my się już witaliśmy
[Zamknij]

Modlitwa Pańska "Ojcze nasz"
Spoiler

Jyanolij ňyaszn, ktòrżem jyest v ňyebøuj,
Šwłeszh sye v iyemøuj twaje,
Hmodzłeszh krelyestwe twaye,
Błec vøulya twaya,
Jyakżme v ňyebøuj, jyakżme ňya žyemkye,
Hmlyebye ňyasznye vszemdømye dałeszh ňyam dzyeš,
é ňyapłeszh ňyam ňyaszno grłehye
Jyakżem mye żem ňyapmy ňyaszni venorabyøum
é ne vøudłeszh ňyas ňya pøugrłehemé,
al ňyas žyebawłeszh øut zlye
Ámyeň.
[Zamknij]

Różnice w koniugacji i deklinacji języka liwińskiego od polskiego i ogólne informacje
Spoiler

O 5 "fundamentalnych" częściach mowy
Spoiler

Uważa się, że w języku liwińskim są "podstawowe" części mowy, bez których nie można by było zapisać prostych składni. Te części to:
- Rzeczownik
- Przymiotnik
- Zaimek
- Określnik
- Czasownik
Trzy pierwsze zaliczamy do tzw. grupy podmiotowej. W większości przypadków wyróżnia ją deklinacja i możliwość bycia głównym podmiotem zdania. Jednakże deklinacja posiada kilka różnic względem polszczyzny:
- W języku liwińskim nie występują oboczności tematu.
- Jest jeden wzór deklinacji, ale chciałbym to zmienić robiąc z tego trzy, dzieląc w ten sposób deklinację rzeczownika, by była zależna od żywotności omawianego w zdaniu podmiotu.
- Wprowadzam liczbę podwójną dla rzeczowników.
- Każdy podmiot ma inną ilość przypadków, rzeczownik ma osiem (siedem powszechnie używanych), przymiotnik cztery, a zaimek dwa.
- Przymiotnik jako jedyny na razie jest częścią mowy o kilku wzorach koniugacji zależnych od rodzaju rzeczownika.
- Przypadki działają nieco inaczej niż w języku polskim. Mamy część górną deklinacji, wspólną dla wszystkich (to dwa przypadki, czyli mianownik i przypadek odwoławczy) i dolną, czyli przypadki przyimkowe. Cały czas są w tej sprawie prowadzone prace, by w końcu to ustandaryzować.

Określnik jest uznawany za ważną część mowy. Określa tzw. bytność, czyli niejako czy coś jest realne czy mityczne (wtedy nie dajemy określnika) oraz czy coś jest osobą lub nie jest osobą. Wtedy dajemy odpowiedni określnik. W języku są dwa takie:
- żem (używany w odpowiednich częściach mowy mówiąc o tym, że chodzi o osobę)
- żme (używany w odpowiednich częściach mowy mówiąc o tym, że nie chodzi o osobę)
Właściwie w tym momencie określnika będziemy używać tylko do zaimków w mianowniku.

Czasownik to jak wiemy część mowy określająca czynność. W języku liwińskim jest tak samo ważna do tworzenia zdań jak podmiot główny. Posiada koniugację, która jest w miarę rozległa. W tym, co nazywam "III działem" jest jedynie mowa o koniugacji czasu złożonego strony czynnej bez jednoczasowników rodzajowych i nierodzajowych. Różnic w koniugacji i czasowników od języka polskiego jest kilka:
- Koniugacja jest niejako stopniowana. Mamy cztery tzw. tablice koniugacji i każda jest przypisana tzw. intencji, czyli ilości informacji, które mamy o czynności i możemy je opisać za pomocą czasownika. W pierwszych trzech tablicach koniugacji kolejność informacji, którą możemy przekazać jest dość sztywna. IV tablica pozwala już na bardziej elastyczne przekazywanie informacji, jednak czasowniki pierwszej i drugiej intencji mają w tym przypadku inne końcówki.
- Koniugacja obejmuje również rodzaje, których są 3 (lub 4 przy trójczasownikach trybowo rodzajowych) i dotyczą większości czasowników.
- Nie ma leksykalnych aspektów czasownika. Przyjmuje się, że czasy złożone to aspekt niedokonany, a perfekcyjny to dokonany, jednak jeszcze nie różnic, które mogłyby symbolizować dany aspekt.
- Wszystkie tryby czasownika mają trzy czasy, czyli przeszły, teraźniejszy i przyszły.
-   Tryb rozkazujący ma trzy formy Formalne, czyli rozwinięty i nierozwinięty koniugacji i nieformalny w postaci wykrzyknika. Wtedy nie ma koniugacji i się w ogóle nie odmienia, ponieważ jak wiemy, wykrzyknik jest częścią mowy nieodmienną.
- Istnieje czas prosty, który służy do określenia sytuacji, o której mało wiemy, a na pewno czasu wydarzenia.
- Imiesłowy są formalnie używane tylko wtedy, gdy używany strony biernej. W innym przypadku nie występują w języku.
- Oficjalnie w języku jest tylko jeden wzór koniugacji, choć niektóre litery w ostatnich sylabach przy czasownikach, niebędące końcówką wynikającą z koniugacji, ukształtowały się mowie tak, jakby były innym wzorem niż formalny.
[Zamknij]
   
Tabele koniugacji i deklinacji części w ten sposób odmienianych:

Rzeczownik
Spoiler


[Zamknij]

Przymiotnik
Spoiler


[Zamknij]

Zaimek
Spoiler


[Zamknij]

Czasownik
Spoiler


[Zamknij]


[Zamknij]
  •  

Henryk Pruthenia


Matiok_

Takie umowne, wymyślone przeze mnie stopnie kształcenia językowego, jeśli chodzi o zagadnienia niezwiązane z leksyką. I etap to informacje ogólne, II. to tryby, składnie i nieelementarne części mowy, a III. to fonetyka (stworzyłem synkretyczny system, jednak cały czas podzielony na dwie części). Jeśli leksyka zostanie dobrze rozwinięta to zacznę próbować wdrażać ją do "systemu".
  •  

Matiok_

Dobra, pogonię samego siebie, ale najpierw:
- przytulę alfabet fonetyczny, by było mnie lepiej zrozumieć,
- przygotuję te przykłady, chciałbym, by jeszcze ukazywały rąbek gramatyki,
- dostosować autorski system do IPA.

Coś jeszcze? Jak ktoś może to proszę o dodanie czegoś do tej listy. Serdecznie dziękuję :)

Matiok_

#4
Informacje ogólne o języku. Tak wiem, że nie zastosowałem jeszcze poprawek wynikających z IPA, ale myślę, że jest to napisane tak jasno, że zostanie przez was zrozumiane.
  •  

Matiok_

Z niektórymi głoskami niestety jest tak, że nie mogę ich całkowicie podporządkować IPA, ponieważ czasem to są spółgłoski złożone ze spółgłosek. Niektóre jednak da się i w miarę możliwości zmodyfikuję wymowę na tą bardziej profesjonalną.
  •  

Kazimierz

Może to po prostu zestawienia kilku głosek, a nie jedna głoska?
  •  

Matiok_

#7
Ale dokładnie o co chodzi, że zestawienia głosek?
  •  

Kazimierz

No kilka głosek, a nie jedna. Mimo, że wewnątrzjęzykowo są traktowane jako jeden fonem i zapisywane jedną literą.

Albo po prostu jeden znak dla grupy fonemów jak np. w łacinie x /ks/.

Matiok_

Muszę wam podziękować! Właśnie dzięki wam jeszcze bardziej rozwinąłem język. Mianowicie chodzi o fonemy. Te (na razie) ewoluowały we wzorce proste, uprzednie i postępowe. O i troszeczkę ten mój system fonetyczny zbliżyłem do IPA.
  •  

Henryk Pruthenia

Ależ nazewnictwo!

Ciekaw jeśm, coże ono znaczy!

Matiok_

Proste - podstawa określająca charakter fonemu jest w środku między spółgłoską, a samogłoską.
Uprzednie - podstawa fonemu jest na początku fonemu.
Postępowe - podstawa fonemu jest na końcu fonemu.

Wyróżniamy jeszcze fonemy miękkie, twarde i permanentnie twarde.

Podstawą fonemu miękkiego jest "y'" (używam apostrofa, by odróżnić od zwykłego Y, ponieważ apostrof jest znakiem zmiękczenia, w języku liwińskim oczywiście)
Podstawą fonemu twardego jest już samogłoska (lub "øu") występująca w fonemie
Podstawą fonemu permanentnie twardego jest "ł"

Głoskami tworzącymi fonemy są jeszcze a, e i øu, które są oznaczone jako "samogłoski" (øu nie jest samogłoską)
Takie układy fonemów dotyczą tylko:
b, c, d, f, g, h, k, l, m, n, p, s, t, w, z

Jeśli ktoś poprosi o schematy to mogę podać.
  •  

Henryk Pruthenia

Osobiście ja nie potrzebuję schematów, bowiem używamy całkowicie różnych terminologii, a przykładów i ich zapisu fonetycznego.

Matiok_

Chcecie dział 3. i 4.? Mogę go zapisać. Od 6. działu moim zdaniem się rozpocznie rozwalanie głów, ponieważ tam jest koniugacja level 2.
  •  

Henryk Pruthenia

Matiok, na dziś wolałbym się dowiedzieć, jak zapisuje się słowo np. ręka, noga, mózg, ściana, oraz też jak je wymówić. A mam tu na myśli albo zapis w IPA, albo po prostu nagranie wymowy (i nie mów, że nie masz mikrofonu, współcześnie nawet żelazko ma mikrofon i podłączenie do internetu :P).