Polskie Forum Językowe

Językotwórstwo (conlanging) i światy => Conlangi: a posteriori => Wątek zaczęty przez: Obcy w Grudzień 20, 2015, 18:38:49

Tytuł: Język haureński
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Grudzień 20, 2015, 18:38:49

Czas rozwinąć gałąź języków astralogermańskich. Krótka prezentacja języka haureńskiego (tego literackiego), dość nietypowego języka z rodziny germańskich. Język ten powstał (realnie) ok. 6 lat temu.

Fonetyka:
Samogłoski dzielimy na szerokie i wąskie.

s. szeroka	s. wąska	ortografia
[a]	[ɑ]	a
[ɛ]	[æ]	ä/e
[i]	[ɪ]	i
[ɔ]	[œ]	o/oo
[u]	[ɯ]	u
[y]	[ə]	ü

Dyftongi są traktowane jako połączenie samogłoski + spółgłoski [j] (i)  lub [w] (u). Niestety nie ma prostych reguł, kiedy stosujemy samogłoskę szeroką, kiedy wąską (ale iloczas w innych germańskich dużo może podpowiedzieć), ani też, kiedy pisać ä, kiedy e. Ortograficzne podwojenie o zdarza się tylko w ostatniej sylabie przed jedną spółgłoską i to tylko wtedy, jeśli mamy do czynienia z etymologicznym długim o.

Spółgłoski:
1.p [p] t [t] k [k] ~ [pʰ] [tʰ] [kʰ]
2. b [β] d [ð] g [ɣ] ~ [b] [d] [g]
3. l [l] m [m] n [n] ng [ɲ] r [r] s [s]/[z] sch/š [ʃ] f [f] w [w]/[v] th/ð [θ]
4. h/ch [h] j [j]

Spółgłoski z grupy 1 po samogłoskach szerokich, ale przed samogłoską i na początku wyrazu, natomiast te z grupy 2 na początku wyrazu i zawsze tam, gdzie ortograficznie jest spółgłoska podwojona, podlegają despirantyzacji. Spółgłoski z grupy 4 po samogłoskach szerokich, a na końcu sylab zamkniętych stają się nieme. Pozostałe spółgłoski w tych pozycjach stają się bezdźwięczne (o ile są dźwięczne). Między dwiema samogłoskami niektóre spółgłoski mogą ulegać ortograficznemu podwojeniu. Są to d, t, g, l, m, n, s. Niestety nie ma prostych reguł, kiedy podwajać, kiedy nie. Wybór między sch/š bądź th/ð jest spowodowany równouprawnieniem starej i nowej pisowni, więc jest dowolny, jednak należy go stosować konsekwentnie w jednej publikacji. Generalnie używa się š i th. Litery h - używamy na początku wyrazu, ch - w innych pozycjach. Głoski [v] używamy przed o, u i ü, w pozostałych wypadkach używamy [w]. Głoski [z] używamy między samogłoskami, w innych wypadkach używamy [s].

Przeważa akcent padający na pierwszą sylabę rdzenia, jednak zdarzają się wyjątki, zwłaszcza w wyrazach obcych.

Gramatyka
Haureński najbardziej wyróżnia się właśnie gramatyką. Ma nietrudną, aczkolwiek rozwiniętą odmianę.

Rzeczownik
Są trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki. Wybór rodzaju żeńskiego jest uzasadniony etymologicznie (chociaż w 90% wypadków będzie miał końcówkę -e), natomiast wybór rodzaju męskiego lub nijakiego częściowo jest etymologiczny, bowiem rodzaj w wielu wypadkach zależy od ostatniej spółgłoski rzeczownika, a czasem także od tego, czy ostatnia samogłoska jest szeroka, czy wąska.
Jest sześć przypadków: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, miejscownik (mający też funkcję narzędnika) i wołacz. Jest liczba pojedyncza i liczba mnoga.
Przegłosy często się zdarzają: a > ä, u > ü, o > e, e > i. Czasem też się zdarza zjawisko "wymiany stóp", czyli zmiany końcowych spółgłosek tematu.

Kilka przykładów odmiany:

(fot "stopa" - r. męski, deklinacja mocna) lp. lm. M. foot /fɔt/ fetter /'fɛtʰær/ D. fots /fɔts/ fetra /'fɛtra/ C. fet /fɛt/ fetret /'fɛtrɛt/ B. foten /fɔtʰɛn/ fetren /'fɛtrɛn/ Ms. fote /fɔtʰɛ/ lub = C.lp. = C.lm. W. fott /fœt/ = M.lm.	(lamm "jagnię" - r. nijaki, deklinacja mocna) lp. lm. M. lamm /lɑm/ lämmer /'læmær/ D. lämmes /'læmɛs/ lämmra /'læmra/ C. lämm /'læm/ lämmret /'læmrɛt/ B. = M.lp. = M.lm. Ms. lämme /'læmɛ/ lub = C.lp. = C.lm. W. lamm /lam/ = M.lm.	(hand "dłoń" - r. żeński, deklinacja mocna) lp. lm. M. hand /hɑnt/ händel /'hændɛl/ D. hands /hɑnts/ händla /'hændla/ C. hänne /'hænɛ/ händlet /'hændlɛt/ B. handen /hɑndɛn/ händlen /'hændlɛn/ Ms. hann /'hɑn/ lub = C.lp. = C.lm. W. hann /han/ = M.lm.
(bug "brzuch" - r. męski, deklinacja słaba) lp. lm. M. bug /bu/ büggen /'bygæn/ D. büg /byh/ büga /'byɣa/ C. buga /'buɣa/ büggt /'bykt/ B. bugen /'buɣɛn/ bügen /'byɣɛn/ Ms. buge /'buɣɛ/ lub = C.lp. = C.lm. W. bug /bɯh/ = M.lm.	(hus "dom" - r. nijaki, deklinacja słaba) lp. lm. M. hus /hus/ hüssen /'hysæn/ D. hüss /hys/ hüsa /'hyza/ C. husa /'huza/ hüsst /'hyst/ B. =M.lm. = M.lm. Ms. husse /'husɛ/ lub = C.lp. = C.lm. W. huss /hɯs/ = M.lm.	(tunge "język" - r. żeński, deklinacja słaba) lp. lm. M. tunge /tɯɲɛ/ tüngen /'təɲæn/ D. tungens /'tɯɲɛns/ tünga /'təɲa/ C. tunn /'tɯn/ tüngt /'təɲt/ B. tungen /'tɯɲɛn/ tünnen /'tənɛn/ Ms. tunne /'tɯnɛ/ lub = C.lp. = C.lm. W. tung /tɯɲ/ = M.lm.

Przymiotnik
Mamy deklinację mocną i słabą. Słabej używamy po zaimkach i liczebnikach. W tej deklinacji przymiotnik jest nieodmienny. W pozostałych wypadkach używa się deklinacji mocnej.

Przykład odmiany mocnej:
(roud "czerwony")

(r. męski) lp. lm. M. = W. roud /rɔwt/ rodda /'rɔda/ D. rouds /rɔwts/ rodder /''rɔdɛr/ C. rouden /'rɔwðæn/ rodt /'rɔt/ B. rouden /'rɔwðɛn/ rodden /'rɔdɛn/ Ms. rouda /'rɔwða/ lub = C.lp. = C.lm.

(r. nijaki) lp. lm. M. = W. roude /rɔwðɛ/ rodde /'rɔdɛ/ D. rouds /rɔwts/ rodder /''rɔdɛr/ C. rouden /'rɔwðæn/ rodt /'rɔt/ B. = M.lp. = M.lm. Ms. rouda /'rɔwða/ lub = C.lp. = C.lm.

(r.żeński) lp. lm. M. = W. roude  /rɔwðɛ/ rodda /'rɔda/ D. rouder /rɔwðær/ rodder /''rɔdɛr/ C. = D. lp. rodt /'rɔt/ B. rouden /'rɔwðɛn/ = M.lm. Ms. = D.lp. = C.lm.

Uwaga dla rzeczowników i przyimków: Ms.lp. = C.lp. w wypadku pewnych stałych przyimków. Zaimki i liczebniki nie odzwierciedlają tej różnicy.

Czasownik
Z czasów prostych mamy tylko czas teraźniejszy i czas przeszły. Dodatkowo w 3.os.lp. rozróżnia się rodzaje.

Przykłady odmiany:

(magen /'mɑɣɛn/ "robić" - deklinacja słaba I)

(czas teraźniejszy) lp. lm. 1. mage /'mɑɣæ/ maggen /'magɛn/ 2. mages /'mɑɣɛs/ mageth /'maɣɛθ/ 3. mag (r. męski) /mɑh/ mage (r. nijaki) /mɑɣɛ/ maga (r. żeński) /'mɑɣa/ magent /'maɣɛnt/

(czas przeszły) lp. lm. 1. magde /'mɑɣdæ/ magden /'maɣdæn/ 2. magdes /'mɑɣdɛs/ magdet /'maɣdɛt/ 3. magd (r. męski) /mɑht/ magde (r. nijaki) /mɑɣdɛ/ magda (r. żeński) /'mɑɣda/ magden /'maɣdɛn/

(sätten /'sætɛn/ "siadać" - deklinacja słaba II)

(czas teraźniejszy) lp. lm. 1. sätte /'sætæ/ sättet /'sætɛt/ 2. säts /'sæts/ sätth /''sætθ/ 3. sätt (r. męski) /'sæt/ sätte (r. nijaki) /'sætɛ/ sätta (r. żeński) /'sæta/ sätteth /'sætɛθ/

(czas przeszły) lp. lm. 1. sädde /'sædæ/ sädden /'sɛdæn/ 2. säddes /'sædɛs/ säddet /''sɛdɛt/ 3. säd (r. męski) /'sæd/ sädde (r. nijaki) /'sædɛ/ sädda (r. żeński) /'sæda/ sädden /'sɛdɛn/

(simmen /'simɛn/ "pływać" - deklinacja mocna)

(czas teraźniejszy) lp. lm. 1. simme /'simæ/ simmet /'simɛt/ 2. simmer /'simɛr/ simmt /''simt/ 3. simm (r. męski) /'sim/ simme (r. nijaki) /'simɛ/ simma (r. żeński) /'sima/ simmet /'simæt/

(czas przeszły) lp. lm. 1. samm /'sam/ sämmen /'sɛmæn/ 2. sammt /'samt/ sämmet /''sɛmɛt/ 3. samm (r. męski) /'sam/ samme (r. nijaki) /'samɛ/ samma (r. żeński) /'sama/ sämmen /'sɛmɛn/

(kemen /'kʰɛmɛn/ "przychodzić" - deklinacja mocna)

(czas teraźniejszy) lp. lm. 1. keme /'kʰɛmæ/ kemet /'kʰɛmɛt/ 2. kimer /kʰimɛr/ kimt /''kʰimt/ 3. kim (r. męski) /'kʰim/ kime (r. nijaki) /'kʰimɛ/ kima (r. żeński) /'kʰima/ kemet /'kʰɛmæt/

(czas przeszły) lp. lm. 1. kam /'kʰam/ kämen /'kʰɛmæn/ 2. kamt /'kʰamt/ kämmet /''kʰɛmɛt/ 3. kam (r. męski) /'kʰam/ kame (r. nijaki) /'kʰamɛ/ kama (r. żeński) /'kʰama/ kämen /'kʰɛmɛn/

Jakiś tekst
Halla lüder sinn burn foren onn gelig ansittlig sins werthhades onn siner ritta. Ir sinn forgenn mid forständnätt onn gewite onn ir schälen gägensidlig ormagen in gaste thät broderhades.

Tytuł: Odp: Język haureński
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Grudzień 20, 2015, 21:22:04

Taki o konlang. Chciałbym zobaczyć procesa. Ogólnie język przypomina mi fonetycznie niderlandzki z zapisem niemieckim.

I w kemen masz błąd.

Tytuł: Odp: Język haureński
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Grudzień 20, 2015, 21:32:22

Cytat: Henryk Pruthenia w Grudzień 20, 2015, 21:22:04

Taki o konlang. Chciałbym zobaczyć procesa. Ogólnie język przypomina mi fonetycznie niderlandzki z zapisem niemieckim.

I w kemen masz błąd.

Poprawione  :-) A tekścik jest już jeden... może będzie więcej.
A tak naprawdę inspiracją były języki skandynawskie, ale też nie chciałem naruszyć "zachodniogermańskości" haureńskiego. Z drugiej strony chciałem, by haureński był i konserwatywny, i nieprzypominający gockiego.

Tytuł: Odp: Język haureński
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Grudzień 20, 2015, 23:08:53

Hmmm, chyba Ci nie wyszło żadne założenie.

Tytuł: Odp: Język haureński
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Grudzień 20, 2015, 23:56:28

E, trochę wyszło, chociaż akurat skandynawskich inspiracji nie udało mi się tu wykryć. Wskażesz?

Tytuł: Odp: Język haureński
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Grudzień 21, 2015, 08:08:15

Cytat: Widsið w Grudzień 20, 2015, 23:56:28

E, trochę wyszło, chociaż akurat skandynawskich inspiracji nie udało mi się tu wykryć. Wskażesz?

No rzeczywiście bardzo niewiele inspiracji, ale wskażę:
dużo podwojonych spółgłosek, produktywna końcówka lm. -er (bardziej to widać w wyrazach obcego pochodzenia, np. million - milliener), reinterpretacja skandynawskiego -et, zanikające g i przejście k > g, zostawienie i jako i, dużo przegłosów.

O wiele więcej inspiracji było (pośrednio) z pragermańskiego. To właśnie dlatego utrzymały się dwie koniugacje w czasie teraźniejszym i (częściowo) narzędnik w odmianie, a przede wszystkim rozwój samogłosek jest bardziej konserwatywny (wyłączając przegłosy) niż w "normalnych" zachodniogermańskich.

Zrobiłem kilka rewolucji, np. nietypowe końcówki typu -et, -el, upraszczanie grup spółgłoskowych (wymiana stóp), odmiana czasownika przez rodzaje, rozwój ai > a oraz utrata iloczasu, co częściowo znajduje ślady w "szerokości" samogłosek, no ale konlang nie byłby konlangiem bez jakichś rewolucji. Jeszcze jedna nietypowość: Haureńczycy lubią używać czasowników z przedrostkami, zwłaszcza for- i or-. Ciekawostka: przegłos w czasie przeszłym nie jest cechą odziedziczoną, jest to tylko analogia do rzeczowników.

I dlaczego haureński zaliczamy do astralskiej gałęzi germańskich?
-- utrzymanie głoski [θ] (akurat między samogłoskami θ > ð)
-- rozwinięta fleksja
-- przechodzenie długiego a > ɛ
-- przechodzenie s > t po krótkiej
-- przeformowanie rodzajów
-- odrzucanie podmiotu w postaci zaimka osobowego (dla 1. i 2. os.)
-- uproszczenie dyftongów
-- utrata iloczasu
-- brak ge- w imiesłowach czasowników
-- brak rodzajnika nieokreślonego

Jakie inspiracje haureńskie przeniesiono do języka astralogermańskiego?
-- ekspansja końcówki -en w bierniku i w rodzaju męskim żywotnym
-- słownictwo (tu raczej z dialektu wschodniego i północnego), np. drächel "woda", man "mój", häien "iść", liken "lubić", händler "piłkarz ręczny"
-- rozwinięcie przegłosu i końcówki -er w wyrazach obcego pochodzenia, np. diamond - diaməunder
-- (w dialektach i literaturze pięknej) utrzymanie wołacza
-- (w dialektach i literaturze pięknej) nieme ch w wyrazach däch, säch i końcówkach -lich, -ich
-- palatalne ng (cecha bardziej rozwinięta w dialektach i staro-astralo-germańskim)
-- rzeczownik dzierżawczy z -er, pochodzący od dawnego dopełniacza
-- częściowe przechodzenie g > ch/h

Jeszcze jedna uwaga
Prezentowany haureński to haureński v2.0. Wersja 1.0 jest strasznie nooblangowa (wręcz polonocentryczna) i nie nadaje się do publikacji.

Tytuł: Odp: Język haureński
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Luty 01, 2016, 18:04:28

Język haureński w akcji po raz drugi. Bajka Schleichera z pseudopolskim tłumaczeniem.

Oue onn rütten

In berge oue, hou kan hävde wollen, säche rütten; oine drachta sveren wägnen, dächte hova groute läden, thride higge overdrachta lüden. Oue sägde rüst: "Mina hert lida, hou segge lüden, wät bäid magen rüst". Rütten ondsvärden: "Let hours, ou, ontre hirten lidet, hou sächet lüden - thän hoderen - hou nim thinen wollen ät sinen kotten. Onn oue kan häve wollen. Thät horden, oue loppe flägland thür.

pseudopolskie tłumaczenie

[close]

Tytuł: Odp: Język haureński
Wiadomość wysłana przez: Pingǐno w Luty 03, 2016, 18:33:30

Zaciekawiło mnie istnienie wołacza i akcentowanie szwy. Gdzieniegdzie dzwoni nawet tą szwedzczyzną

Tytuł: Odp: Język haureński
Wiadomość wysłana przez: Lukas w Luty 05, 2016, 23:11:14

Zastanawiam w jakich pozycjach wymawia się [v] a w jakich [w], dla mnie przy czytaniu bajki Scheilera było to intuicyjne ,a le to za moło by złapał sam te różnice. ten język trwa juiż sześć lat to gratulacje za wytrwałość ja tyle nie potrafiłem ale się staram

Tytuł: Odp: Język haureński
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Luty 06, 2016, 13:22:54

Zasada prosta - głoski [v] używamy przed (EDIT: nie o!) u i ü, w pozostałych wypadkach używamy [w], natomiast literę "v" powinno się wymawiać dwuwargowo - [β]. Są też dialekty, które zawsze wymawiają [v]. Jeszcze inny niuans: "ch" przed spółgłoskami wymawiamy łagodnie, czyli nie ma np. [xt], tylko jest [ht]. Faktem jest też, że zapiski dotyczące haureńskiego już istnieją tyle lat - więcej lat ma tylko istanbudzki, natomiast osobliwości takie jak wołacz wynikają bardziej z nałożenia się na haureński silnego obcego substratu językowego niż konserwatyzmu.

Tytuł: Odp: Język haureński
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Wrzesień 19, 2016, 08:27:22

Ostatecznie postanowiłem kontynuować projekt języka haureńskiego i go nieco odświeżyć.
1) Wymiana stóp, np.:
roud - rodde (czerwony - czerwone)
hand - in hann (ręka - w ręce)
tunge - ät tunne (język - na języku)
nacht /nɑht/ - nätter /nætær/ (noc - noce)
sicht /sɪht/ - sittverig /'sɪtβɛˌri/ (wzrok - widzialny)
smit /smit/ - smist /smist/ (rzucam - rzucasz)
tred /trɛt/ - tridt /tritʰ/ (niszczę, depczę - niszczysz, depczesz)
sätten - sädde (siedzieć - siedziałem)
holden /hœldɛn/ - holdte /hœltæ/ (trzymać - trzymałem)

2) Wybrane alternacje i nieregularności w czasownikach:
— grupy I
gäge /gæɣɛ/ - gäggen /gɛgɛn/ - gang /gɑɲ/ - gängen /gæɲæn/ - gangen /gɑɲæn/ (iść; cz.przesz. i imiesłów gr. III)
(cz.ter. nie istnieje) - gäge /gæɣæ/ - gägen /gɛɣæn/ - gägen /gæɣæn/ (chodzić; cz.przesz. i imiesłów gr. I bez -d-)
bade /bɑðɛ/ - badden /badɛn/ - badte /bɑtæ/ - badten /batæn/ - badten /bɑtæn/ (kąpać się)

— grupy II
ðänke /θænkæ/ - ðänket /θænkɛt/ - dachte /dɑhtæ/ - dächten /dæhtæn/ - dachten /dɑhtæn/ (myśleć)
ðünke /θənkæ/ - ðünket /θənkɛt/ - ðunchte /θɯnhtæ/ - ðünchten /θənhtæn/ -  ðunchten /θənhtæn/ (wydawać się; przeszłe -n- dorobione w wyniku analogii, a nie relikt)
vurge /vɯrɣæ/ - vurget /vɯrɣɛt/ - rachte /rɑhtæ/ - rächten /ræhtæn/ - rachten /rɑhtæn/ (pracować)

— grupy III
äi : äi : ou : ou : u: käir /kʰɛɪ̯ʰr/ - käir(e/a) - kour /kʰɔwr/ - kouren /kʰɔwræn/ - kurn /kʰɯrn/~kuren /kʰɯræn/ (kierować) + släiten, fräiren, schäiven, fläien…
e/i : i : a : ä : o/u: brinn /brin/ - brinn(e/a) - brann /bran/ - brännen /brɛnæn/ - brunnen /brɯnæn/ (płonąć) + nemen, stelen, fechten, singen…
e/i : i : a : a : e/i: šriv /ʃrif/ - šriv(e/a) - šrav /ʃraf/ - šraven /ʃraβæn/ - šrinn /ʃrɪn/~šriven /ʃrɪβæn/ (pisać; nie ma przegłosu, bo a pochodzi z *ai) + bliven, stigen, geven, ðriven…
a : ä : o : e : a: far /far/ - fär(e/a) /fɛr/ - foor /fɔr/ - feren /fɛræn/ - farn /fɑrn/~faren /fɑræn/ (jechać) + baken, fallen, hangen, wassen*…
*wyrazy z rdzeniem kończącym się na ss zmieniają w wygłosie lub przed spółgłoską swoją pisownię na sch (nieme ch!)

— modalnych
(wiedzieć)
teraźn. wit /wɪt/ - wist - wit(e/a) - witen /witʰæn/ - witet - witen
przesz. wott~wotte /wœt/ - wost~wottes - wott - wetten /wætæn/ - wettet - wetten
part. wotten /wœtæn/

(móc)
teraźn. künn /kʰən/ - künnt - künn - künnen /kʰynæn/ - künnet - künnen
przeszł. kond~konde /kʰœnt/ - kondt~kondes - kond - kenden /kʰændæn/ - kendet - kenden
part. konden /kʰœndæn/

(być; różnica między is a sin/sine/sina polega na tym, że pierwsza forma tworzy orzeczenie imienne, a druga po prostu znaczy "znajdować się, egzystować")
teraźn. bin /bɪn/ - bins /bɪns/ - is /ɪs/~sin(e/a) /sɪn(ɛ/a)/ - sinnen /sinɛn/ - sinneð /sinɛθ/ - sinn /sin/
przeszł. sint /sɪnt/ - sints /sɪnts/ - sint(e/a) /sɪnt(ɛ/a)/ - sinten /sintæn/ - sintet /sintɛt/ - sinten /sintɛn/
part. weten /wætæn/

3) Reforma haureńskiego: zmienione końcówki czasowników regularnych wraz z ich wymową.
-- grupa I
Gwiazdka (*) oznacza wymianę stóp. Schemat samogłosek: Vbr (szeroka), Vsl (wąska). Zdarza się czasem imiesłów z odrzuconą cząstką -d-, np. holden, a nie holdten.
[table=1]
[tr][td]cz. teraźniejszy[/td][td]Vsl -e /ɛ/[/td][td]Vsl -es /ɛs/[/td][td]Vsl -ø, -e /ɛ/, -a /a/[/td][td]*Vbr -en /ɛn/[/td][td]Vbr -eð /ɛθ/[/td][td]Vbr -enð /ɛnθ/[/td][/tr]
[tr][td]cz. teraźniejszy łączący[/td][td]*Vbr -e /ɛ/[/td][td]*Vbr -es /ɛs/[/td][td]*Vbr -e /ɛ/[/td][td]*Vbr -en /ɛn/[/td][td]*Vbr -eð /ɛθ/[/td][td]*Vbr -enð /ɛnθ/[/td][/tr]
[tr][td]cz. przeszły[/td][td]Vsl -de /dæ/[/td][td]Vsl -des /dɛs/[/td][td]Vsl -d /t/, -de /dɛ/, -da /da/[/td][td]Vbr -den /dæn/[/td][td]Vbr -det /dɛt/[/td][td]Vbr -den /dɛn/[/td][/tr]
[tr][td]cz. przeszły łączący[/td][td]Vbr -de /dɛ/[/td][td]Vbr -des /dɛs/[/td][td]Vbr -de /dɛ/[/td][td]Vbr -den /dɛn/[/td][td]Vbr -det /dɛt/[/td][td]Vbr -den /dɛn/[/td][/tr]
[/table]
imiesłów czynny: Vsl -änt /ɛnt/
imiesłów bierny: Vsl -den /dæn/

— grupa II
Schemat samogłosek: Vbr (szeroka), Vsl (wąska).
[table=1]
[tr][td]cz. teraźniejszy[/td][td]Vsl -e /æ/[/td][td]Vsl -s /s/[/td][td]Vsl -ø, -e /ɛ/, -a /a/[/td][td]Vsl -et /ɛt/[/td][td]Vsl -ð /θ/[/td][td]Vsl -eð /ɛθ/[/td][/tr]
[tr][td]cz. teraźniejszy łączący[/td][td]Vbr -e /ɛ/[/td][td]Vbr -es /ɛs/[/td][td]Vbr -e /ɛ/[/td][td]Vbr -et /ɛt/[/td][td]Vbr -eð /ɛθ/[/td][td]Vbr -eð /ɛθ/[/td][/tr]
[tr][td]cz. przeszły[/td][td]Vsl -de /dæ/[/td][td]Vsl -des /dɛs/[/td][td]Vsl -d /t/, -de /dɛ/, -da /da/[/td][td]Vbr -den /dæn/[/td][td]Vbr -det /dɛt/[/td][td]Vbr -den /dɛn/[/td][/tr]
[tr][td]cz. przeszły łączący[/td][td]Vbr -de /dɛ/[/td][td]Vbr -des /dɛs/[/td][td]Vbr -de /dɛ/[/td][td]Vbr -den /dɛn/[/td][td]Vbr -det /dɛt/[/td][td]Vbr -den /dɛn/[/td][/tr]
[/table]
imiesłów czynny: Vsl -änt /ɛnt/
imiesłów bierny: Vsl -en /æn/

— grupa III
Schemat samogłosek: Vuml (umlautowana), Vn-uml (nieumlautowana), samogłoski rdzenne zmieniają się w czasie przeszłym i imiesłowie. Samogłoski szerokie są wszędzie z wyjątkiem imiesłowu biernego. Formy oznaczone gwiazdką dziś występują (poza kilkoma wyjątkami) głównie w styl książkowym. Forma imiesłowy czynnego natomiast ma czasami dopuszczalne warianty (czasem i jedyne używane w mowie) z tematem wziętym z imiesłowu biernego, np. schrivänt /ʃrɪβɛnt/, rachtänt /rɑhtɛnt/. Podobnie imiesłów bierny czasem może odciąć w końcówce wstawkę -e-.
[table=1]
[tr][td]cz. teraźniejszy[/td][td]Vn-uml -ø, *-e /æ/[/td][td]Vuml -t /t/, *-er /ær/[/td][td]Vuml -ø, -e /ɛ/, -a /a/[/td][td]Vn-uml -en /æn/[/td][td]Vuml -et /ɛt/[/td][td]Vn-uml -en /ɛn/[/td][/tr]
[tr][td]cz. teraźniejszy łączący[/td][td]Vuml -e /ɛ/[/td][td]Vuml -es /ɛs/[/td][td]Vuml -e /ɛ/[/td][td]Vuml -en /ɛn/[/td][td]Vuml -et /ɛt/[/td][td]Vuml -en /ɛn/[/td][/tr]
[tr][td]cz. przeszły[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vn-uml -t /t/[/td][td]Vn-uml -ø, -e /ɛ/, -a /a/[/td][td]Vuml -en /æn/[/td][td]Vuml -et /ɛt/[/td][td]Vuml -en /ɛn/[/td][/tr]
[tr][td]cz. przeszły łączący[/td][td]Vuml -e /ɛ/[/td][td]Vuml -es /ɛs/[/td][td]Vuml -e /ɛ/[/td][td]Vuml -en /ɛn/[/td][td]Vuml -et /ɛt/[/td][td]Vuml -en /ɛn/[/td][/tr]
[/table]
imiesłów czynny: -änt /ɛnt/
imiesłów bierny: -(e)n /(æ)n/

4) Odmiana przymiotników
Tutaj też doszło do kilku zmian. Formy zaznaczone gwiazdką (*) posiadają wymianę stóp. Wybór formy miejscownika zależy od tego, jakim przyimkiem jest poprzedzony przymiotnik. Jeśli są to przyimki in, ät, over, onder, mid lub inne w ten sam sposób zakończone, to stosujemy formy wymienione jako pierwsze.
— odmiana zwykła przymiotników
[table=1]
[tr][td][/td][td]M.lp.[/td][td]D.lp.[/td][td]C.lp.[/td][td]Ms.lp.[/td][td]B.lp.[/td][td]M.lm.[/td][td]D.lm.[/td][td]C.lm.[/td][td]Ms.lm.[/td][td]B.lm.[/td][/tr]
[tr][td]r.m.[/td][td]-ø[/td][td]-(e)s /(ɛ)s/[/td][td]-en /æn/[/td][td]-a /a/
-en /æn/[/td][td]-en /ɛn/[/td][td]*-e /ɛ/[/td][td]*-er /ær/[/td][td]*-t /t/[/td][td]*-t /t/[/td][td]*-ɛn /ɛn/[/td][/tr]
[tr][td]r.n.[/td][td]-e /ɛ/[/td][td]-(e)s /(ɛ)s/[/td][td]-en /æn/[/td][td]-a /a/
-en /æn/[/td][td]-e /ɛ/[/td][td]*-e /ɛ/[/td][td]*-er /ær/[/td][td]*-t /t/[/td][td]*-t /t/[/td][td]*-ɛ /ɛ/[/td][/tr]
[tr][td]r.ż.[/td][td]-e /ɛ/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-en /ɛn/[/td][td]*-a /a/[/td][td]*-er /ær/[/td][td]*-t /t/[/td][td]*-t /t/[/td][td]*-a /a/[/td][/tr]
[/table]

— odmiana słaba przymiotników
liczba pojedyncza we wszystkich rodzajach i przypadkach: -e /ɛ/ z wymianą stóp
liczba mnoga we wszystkich rodzajach i przypadkach: -en /ɛn/ z wymianą stóp

— odmiana przymiotników zakończonych na -es i liczebników
[table=1]
[tr][td][/td][td]M.lp.[/td][td]D.lp.[/td][td]C.lp.[/td][td]Ms.lp.[/td][td]B.lp.[/td][td]M.lm.[/td][td]D.lm.[/td][td]C.lm.[/td][td]Ms.lm.[/td][td]B.lm.[/td][/tr]
[tr][td]r.m.[/td][td]-es /ɛs/[/td][td]-es /ɛs/[/td][td]-en /æn/[/td][td]-a /a/
-en /æn/[/td][td]-en /ɛn/[/td][td]-e /ɛ/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-t /t/[/td][td]-t /t/[/td][td]-ɛn /ɛn/[/td][/tr]
[tr][td]r.n.[/td][td]-es /ɛs/[/td][td]-es /ɛs/[/td][td]-en /æn/[/td][td]-a /a/
-en /æn/[/td][td]-es /ɛ/[/td][td]-e /ɛ/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-t /t/[/td][td]-t /t/[/td][td]-e /ɛ/[/td][/tr]
[tr][td]r.ż.[/td][td]-es /ɛs/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-en /ɛn/[/td][td]-e /ɛ/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-t /t/[/td][td]-t /t/[/td][td]-e /ɛ/[/td][/tr]
[/table]

— odmiana zaimków dzierżawczych
[table=1]
[tr][td][/td][td]M.lp.[/td][td]D.lp.[/td][td]C.lp.[/td][td]Ms.lp.[/td][td]B.lp.[/td][td]M.lm.[/td][td]D.lm.[/td][td]C.lm.[/td][td]Ms.lm.[/td][td]B.lm.[/td][/tr]
[tr][td]r.m.[/td][td]-ø[/td][td]-es /ɛs/[/td][td]-en /æn/[/td][td]-a /a/
-en /æn/[/td][td]-en /ɛn/[/td][td]-a /a/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-t /t/[/td][td]-t /t/[/td][td]-ɛn /ɛn/[/td][/tr]
[tr][td]r.n.[/td][td]-a /a/[/td][td]-es /ɛs/[/td][td]-en /æn/[/td][td]-a /a/
-en /æn/[/td][td]-a /a/[/td][td]-a /a/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-t /t/[/td][td]-t /t/[/td][td]-a /a/[/td][/tr]
[tr][td]r.ż.[/td][td]-e /ɛ/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-en /ɛn/[/td][td]-a /a/[/td][td]-er /ær/[/td][td]-t /t/[/td][td]-t /t/[/td][td]-a /a/[/td][/tr]
[/table]

— odmiana rodzajnika określonego
[table=1]
[tr][td][/td][td]M.lp.[/td][td]D.lp.[/td][td]C.lp.[/td][td]Ms.lp.[/td][td]B.lp.[/td][td]M.lm.[/td][td]D.lm.[/td][td]C.lm.[/td][td]Ms.lm.[/td][td]B.lm.[/td][/tr]
[tr][td]r.m.[/td][td]de /dɛ/[/td][td]ðäs /θæs/[/td][td]ðän /θæn/[/td][td]ðän /θæn/[/td][td]ðen /θɛn/[/td][td]ðe /θɛ/[/td][td]ðär /θær/[/td][td]ðät /θæt/[/td][td]ðät /θæt/[/td][td]ðen /θɛn/[/td][/tr]
[tr][td]r.n.[/td][td]ðät /θæt/[/td][td]ðäs /θæs/[/td][td]ðän /θæn/[/td][td]ðän /θæn/[/td][td]ðät /θæt/[/td][td]ðe /θɛ/[/td][td]ðär /θær/[/td][td]ðät /θæt/[/td][td]ðät /θæt/[/td][td]ðe /θɛ/[/td][/tr]
[tr][td]r.ż.[/td][td]de /dɛ/[/td][td]ðär /θær/[/td][td]ðär /θær/[/td][td]ðär /θær/[/td][td]ðen /θɛn/[/td][td]ðe /θɛ/[/td][td]ðär /θær/[/td][td]ðät /θæt/[/td][td]ðät /θæt/[/td][td]ðen /θɛn/[/td][/tr]
[/table]

5) Zaimki osobowe
Formy dzierżawcze oznaczone gwiazdką (*) odmieniają się nieregularnie w stosunku do zwykłych przymiotników.
[table=1]
[tr]
[td]M[/td][td]D[/td][td]C[/td][td]B[/td][td]Ms[/td][td]W[/td][td]dzierżawczy[/td]
[/tr]
[tr]
[td]ig /i/ (ja)[/td][td]—[/td][td]mig /mi/[/td][td]mig /mi/[/td][td]miga /'mɪɣa/[/td][td]—[/td][td]min /min/[/td]
[/tr]
[tr]
[td]ðu /θu/ (ty)[/td][td]—[/td][td]ðeg /θɛ/[/td][td]ðeg /θɛ/[/td][td]ðega /'θæɣa/[/td][td]—[/td][td]ðin /θin/[/td]
[/tr]
[tr]
[td]ir /ir/ (on,ono,oni)[/td][td]—[/td][td]hinn /hɪn/[/td][td]hin /hin/[/td][td]hine /'hɪnɛ/[/td][td]—[/td][td]hines* /'hinɛs/[/td]
[/tr]
[tr]
[td]ire /irɛ/ (ona)[/td][td]—[/td][td]her /hær/[/td][td]hin /hin/[/td][td]hire /'hɪrɛ/[/td][td]—[/td][td]hires* /'hirɛs/[/td]
[/tr]
[tr]
[td]— (my)[/td][td]—[/td][td]ont /œnt/[/td][td]ont /ɔnt/[/td][td]onte /'œntɛ/[/td][td]—[/td][td]onter /'ɔntær/[/td]
[/tr]
[tr]
[td]— (wy)[/td][td]—[/td][td]ir /ɪr/[/td][td]ir /ir/[/td][td]ire /'ɪrɛ/[/td][td]—[/td][td]ires* /'irɛs/[/td]
[/tr]
[/table]

6) Rzeczowniki
I tu doszło do zmian. Symbol Vn-uml oznacza niemlautowaną samogłoskę, a symbol Vuml oznacza umlautowaną samogłoskę, natomiast gwiazdką (*) oznaczono wymianę stóp. Do tego wołacz lp. ma zawsze "odwrotną" co do szerokości samogłoskę niż w pozostałych formach, z wyjątkiem odmiany żeńskiej słabej. Jeśli są podane dwie formy, to jedna z nich należy do podtypu pierwszego, a druga do podtypu drugiego.
— rzeczowniki słabe
[table=1]
[tr][td][/td][td]M.lp.[/td][td]W.lp.[/td][td]D.lp.[/td][td]C.lp.[/td][td]Ms.lp.[/td][td]B.lp.[/td][td]M.lm.[/td][td]W.lm.[/td][td]D.lm.[/td][td]C.lm.[/td][td]Ms.lm.[/td][td]B.lm.[/td][/tr]
[tr][td]r.m.[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vn-uml -s /s/[/td][td]Vn-uml -e /ɛ/[/td][td]Vn-uml -a /a/[/td][td]Vn-uml -en /ɛn/[/td][td]Vuml *-en /æn/[/td][td]Vuml *-en /æn/[/td][td]Vuml -a /a/[/td][td]Vuml -t /t/[/td][td]Vuml -t /t/[/td][td]Vuml -en /ɛn/[/td][/tr]
[tr][td]r.n.[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vn-uml -s /s/[/td][td]Vn-uml -e /ɛ/[/td][td]Vn-uml -a /a/[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vuml *-en /æn/[/td][td]Vuml *-en /æn/[/td][td]Vuml -a /a/[/td][td]Vuml -t /t/[/td][td]Vuml -t /t/[/td][td]Vuml *-en /æn/[/td][/tr]
[tr][td]r.ż.[/td][td]Vn-uml -e /ɛ/[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vn-uml -es /ɛs/
Vn-uml -ens /ɛns/[/td][td]Vn-uml -e /ɛ/
Vn-uml -en /ɛn/[/td][td]*Vn-uml -ø
*Vn-uml -e /ɛ/[/td][td]
Vn-uml -e /ɛ/
Vn-uml -en /ɛn/[/td][td]Vuml -en /æn/[/td][td]Vuml -en /æn/[/td][td]Vuml -a /a/[/td][td]Vuml -(e)t /(ɛ)t/[/td][td]Vuml -(e)t /(ɛ)t/[/td][td]Vuml *-en /ɛn/[/td][/tr]
[/table]

— rzeczowniki mocne
[table=1]
[tr][td][/td][td]M.lp.[/td][td]W.lp.[/td][td]D.lp.[/td][td]C.lp.[/td][td]Ms.lp.[/td][td]B.lp.[/td][td]M.lm.[/td][td]W.lm.[/td][td]D.lm.[/td][td]C.lm.[/td][td]Ms.lm.[/td][td]B.lm.[/td][/tr]
[tr][td]r.m.[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vn-uml -(e)s /(ɛ)s/
Vuml -en /æn/[/td][td]Vuml -ø
Vuml -en /æn/[/td][td]Vn-uml -e /ɛ/[/td][td]Vn-uml -en /ɛn/[/td][td]Vuml *-e(r/l/s/n) /æ…/[/td][td]Vuml *-e(r/l/s/n) /æ…/[/td][td]Vuml -(r/l/s/n)a /…a/[/td][td]Vuml -(r/l/s/n)et /…ɛt/[/td][td]Vuml -(r/l/s/n)et /…ɛt/[/td][td]Vuml -(r/l/s/n)en /…ɛn/[/td][/tr]
[tr][td]r.n.[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vuml -es /ɛs/[/td][td]Vuml -ø[/td][td]Vuml -e /ɛ/[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vuml *-e(r/l/s/n) /æ…/[/td][td]Vuml *-e(r/l/s/n) /æ…/[/td][td]Vuml -(r/l/s/n)a /…a/[/td][td]Vuml -(r/l/s/n)et /…ɛt/[/td][td]Vuml -(r/l/s/n)et /…ɛt/[/td][td]*-e(r/l/s/n) /æ…/[/td][/tr]
[tr][td]r.ż.[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vn-uml -ø[/td][td]Vn-uml -s /s/
Vuml -ø[/td][td]Vuml -e /ɛ/
Vuml -ø[/td][td]
*Vn-uml -ø
*Vn-uml -e /ɛ/[/td][td]Vn-uml -en /ɛn/[/td][td]Vuml -e(r/l/s/n) /æ…/[/td][td]Vuml -e(r/l/s/n) /æ…/[/td][td]Vuml *-(r/l/s/n)a /…a/[/td][td]Vuml -(r/l/s/n)et /…ɛt/[/td][td]Vuml -(r/l/s/n)et /…ɛt/[/td][td]Vuml -(r/l/s/n)en /…ɛn/[/td][/tr]
[/table]

7) I jeszcze jeden tekst – haureńska wersja Zdrowaśki.

Mari, þu sines haligt ond hrout ðäs flägens,
De Hoder is mid ðega,
ðu bins lout onder ðät schinet,
ond lout is frocht þines livs, de Harsten.
Sänste Mari, moder ðäs Houschs,
Infläges ont, schüldigten,
nün ond in stünde onteres murnhades.

Tytuł: Odp: Język haureński
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Październik 18, 2017, 21:19:00

Uwaga: w drodze ewolucji powstał nowy język literacki dla haureńskiego, przeznaczony do celów użytkowych. Od tego momentu dotychczas podane informacje należy uznać za bardzo formalną odmianę języka, a wręcz książkową.

Ujawnię najważniejsze zmiany:
> końcówka -a prawie zawsze zastąpiona końcówką -e
> dyftongi äi i ou ulegają monoftongizacji do i oraz o (nieulegającemu przegłosowi).
> nieco inna jest deklinacja dla rzeczowników z rodzajnikiem, inna dla rzeczowników bez niego
> sch przed samogłoskami szerokimi czytamy jak [ʃx], znika litera š
> długie e i o(o) wymawiamy jak [e] i

• (bez iloczasu)

> w koniugacjach słabych zostały nieco zredukowane końcówki, zwłaszcza dla liczby mnogiej
> [d] i [g] w wygłosie i po literach i, u i ü na ogół są niewymawiane
> lekko prostsza wymiana stóp i przegłosy

Na dziś tylko porównanie rodzajników (haureński - niemiecki - niderlandzki):
[table=1]
[tr][td](f, m*) -sap /sɑp/[/td][td](f) -schaft[/td][td](f, n) -schap[/td][/tr]
[tr][td](f, m*) -had /ha/[/td][td](f) -heit / -keit[/td][td](f) -heid[/td][/tr]
[tr][td](m) -dom /dɔm/[/td][td](n, rzadko m) -tum[/td][td](n, m) -dom[/td][/tr]
[tr][td](n, m*) -jen /jɛn/[/td][td](n) -chen[/td][td](n) -je / -(e)tje / -pje / -kje[/td][/tr]
[tr][td](m) -ling /lɪɳ/[/td][td](m) -ling[/td][td](m) -ling, (f) -linge[/td][/tr]
[tr][td](f) -ing /ɪɳ/[/td][td](f) -ung[/td][td](f) -ing[/td][/tr]
[tr][td](f) -nit /nɪt/[/td][td](n, rzadko f) -nis[/td][td](f) -nis[/td][/tr]
[/table]

*derywaty od rzeczowników męskich (good brodersap, good menhad, good stoljen) zachowują swój rodzaj, natomiast w pozostałych przypadkach stosuje się rodzaj nijaki