12
« Ostatnia wiadomość wysłana przez Humankind dnia Styczeń 19, 2021, 20:56:07 »
Gramatyka
Zaimki osobowe
Ja - yarí
Ty - béto
On/ona/to - bei/bai/bé
My - yarinó
Wy - béteno
Oni/One - béi/bái
Nie ma rozróżnienia między dopełnieniem bliższym i dalszym. Istnieją 3 formy, które różnią się położeniem w zdaniu. Pierwsza forma (krótsza) występuje przed orzeczeniem, druga (dłuższa) występuje po orzeczeniu (też używane są z przyimkami), trzecia jest ruchoma, lecz używana tylko w języku potocznym.
yarí - yi/yatse/ye
béto - beti/betse/bets
bei - bi/beise/be
bai - bi/baise/be
bé - bi/bése/bí
yarinó - yeri/yarse/yars
béteno - béti/bétse/béts
béi - byí/béise/bér
bái - byí/báise/bér
Rzeczowniki odmieniają się tylko przez liczbę (l.mn tworzy się przez dodanie -z lub, przeważnie gdy słowo kończy się na spółgłoskę, -oiz). Nie ma rodzajników, rodzaje są 2: męski i żeński.
cíná - cínáz
ésgéren - ésgérenoiz
ástaze - ástazez
Przymiotniki
Końcówki dla rodzaju męskiego: -i
Końcówki dla rodzaju żeńskiego: -ai
Liczba mnoga tworzy się tak samo jak w przypadku rzeczowników:
zdrowy/zdrowi - aguhi/aguhiz
zdrowa/zdrowe - aguhai/aguhaiz
Gradacja oprócz formy podstawowej jest 3-stopniowa: stopień wyższy, najwyższy i najwyższy absolutny
Tworzy się poprzez wzór ia/yas/yari yas + przymiotnik
miły - aryuni
milszy - ia aryuni
najmilszy - yas aryuni
absolutnie najmilszy - yari yas aryuni
Czasowniki
Czasów jest 4: zaprzeszły, przeszły, teraźniejszy, przyszły. Czasy zaprzeszły, przeszły i przyszły mają jeszcze formy ciągłe. Ciągłość jak nazwa wskazuje opisuje m.in. sytuacje powtarzające się lub trwające przez dłuższy czas.
Bezokolicznik kończy się na -g lub -k.
Cz. teraźniejszy tworzy się poprzez dodawanie końcówek do tematu:
1. -i 1. -ino
2. -os 2. -ineno
3. -e 3. -é
Przykładowa odmiana dla czasownika "być" (víneg)
temat - vín
1. víni 1. vínino
2. vínos 2. vínineno
3. víne 3. víné
Odmiana przez pozostałe czasy przeszła kilka zmian, w związku z którymi końcówka fleksyjna poszła przed czasownik tworząc formy czasowe. Same w sobie nie mają żadnego znaczenia, spełniają tylko funkcje gramatyczne. Poniżej prowizoryczny szkic tej przemiany
vínehi -> vehi-vín
vínahé -> ahé-vín
vínvino -> vino-vín
Odmiana "być" przez pozostałe czasy:
Cz. przeszły prosty:
1. vehi-vín 1. vehino-vín
2. vehos-vín 2. vehineno-vín
3. vehe-vín 3. vehé-vín
Cz. przeszły ciągły. Odmiana jest taka sama jak w przypadku przeszłego prostego, jedynie trzeba dodać temat czasownika: ahag (mieć) - vehi-vín-ah; vayeg (robić) - vehi-vín-vaiya; hatek (iść) - vehi-vín-hat; nahag (żyć) - vehi-vín-nah itd.
Cz. zaprzeszły
1. ahí-vín 1. ahíno-vín
2. ahós-vín 2. ahíneno-vín
3. ahé-vín 3. ahýé-vín
Cz. przyszły
1. vi-vín 1. vino-vín
2. vos-vín 2. vineno-vín
3. ve-vín 3. vé-vín
Dodatkowo są tryby: przypuszczający, łączący i rozkazujący.
Tryb przypuszczający tworzy się na takiej samej zasadzie co czasy. Formy tego trybu to: havi, havos, have, haino, haineno, havé
Tryb łączący to po prostu 3 os. liczby pojedynczej lub mnogiej, przykładowo:
chcę, żebyś był - amati só béto víne
chciałem, żebyście przyszli - vehi-amat só béi vehé-hýika
(ogólnie ten tryb jest rzadko używany, ponieważ łatwo można go ominąć)
Tryb rozkazujący
bądź - vínó
niech będzie - nahó vín
bądźmy - vínín
bądźcie - vínén
niech będą - nahén vín