Czasownik
Czasownik jest najbardziej rozbudowaną częścią mowy w pakozkim. Odmienia się przez 3 osoby, 2 liczby i 5 czasów. Czasownik w pakozkim
utracił aspekt i tryb!
Odmiana przez osoby i liczby
Pakozki ma pewne cechy polisyntetyczno-inkorporujące. Odmiana przez osoby ograniczyła się do prefiksalnych zaimków osobowych zależnych od dynamiczności lub statyczności czasownika.
Czasownik dynamiczny - kachaẛ
| L.pojedyncza | L.mnoga |
| 1.os. | ziukacha | mykachų |
| 2.os. | tykacha | vykachų |
| 3.os. | kacha | kachų |
Czasownik statyczny - lezeẛ
| L.pojedyncza | L.mnoga |
| 1.os. | mįleze | nilezį |
| 2.os. | cįleze | vilezį |
| 3.os. | leze | lezį |
Odmiana przez czasy
Czasownik pakozki pomijając fakt, iż utracił aspekt, zachował kilka archaicznych cech w sferze czasów:
Czas teraźniejszy - Został już opisany wyżej. Opisuje podstawowe i uniwersalne działania i teraźniejsze czynności.
"
Anų leze."
/ʔanʊ̃ lɛʓɛ/
{Anna
ACC. L.POJ. R.Ż. leżeć
3.OS. L.POJ. CZ.TER.}
'Anna
leży.'
Perfekt - Można go w sumie nazwać czasem przeszłym dokonanym. Tworzony poprzez sufiks -ch.
"
Anų lezech."
/ʔanʊ̃ lɛʓɛx/
{Anna
ACC. L.POJ. R.Ż. leżeć
3.OS. L.POJ. PERF.}
'Anna
leżała (i wstała xd).'
Imperfekt - Można go w sumie nazwać czasem przeszłym niedokonanym. Tworzony poprzez sufiks -ẛ (jak bezokolicznik).
"
Anų lezeẛ."
/ʔanʊ̃ lɛʓɛʆ/
{Anna
ACC. L.POJ. R.Ż. leżeć
3.OS. L.POJ. IMPERF.}
'Anna
leżała (i se może leży nadal xd).'
Czas zaprzeszły - Oznacza on czynności (z)robione przed innymi opisanymi w przeszłości.
"
Anų vila lezeẛ, ce zvanich celefų."
/ʔanʊ̃ vʲila lɛʓɛʆ, t͡ʆɛ zvanɪx t͡ʆɛlɛfʊ̃/
{Anna
ACC. L.POJ. R.Ż. leżeć
3.OS. L.POJ. CZ.ZAPRZESZ., kiedy dzwonić
3.OS. L.POJ. PERF. telefon
ACC. L.POJ. R.M.}
'Anna
leżała, kiedy zadzwonił telefon'
Czas przyszły - Oznacza on czynności wykonywane w przyszłości. Dotyczy on zarówno czynności dokonanych, jak i niedokonanych.
"
Anų bųż lezeẛ."
/ʔanʊ̃ bʊ̃ʆ lɛʓɛʆ/
{Anna
ACC. L.POJ. R.Ż. leżeć
3.OS. L.POJ. CZ.PRZYSZ.}
'Anna
będzie leżeć (i może wstanie xd).'
Rozwój pakozkiego z prasłowiańskiego
Procesy są podane w kolejności chronologicznej.
Kursywą oznaczyłem procesy niekonsekwentne (te, które zaszły tylko w części rzeczowników) + przykładPrzejście akcentu:
Akcent zawsze pada na przedostatnią sylabę.
Pierwszy I-Przegłos:
Przed ь, i
o > e
a > ě
ъ > ь
u > i
ǫ > ę
Zmiękczenie:
Przed e, ě, ь, i, ę, j
c, t > č (ċ)
dz, z >ž (ż)
s, x > š (ẛ)
n > j
n > n (kniga > kniha)pozostałe w wygłosie > C
pozostałe > Cj (Ci)
Rozwój grup spółgłoskowycg:
TorT, TolT, TerT, TelT > TraT, TlaT
orT-, olT- > raT-, laT-
kvě, kvi, gvě, gvi, xvě, xvi > švě, švi, žvě, žvi, švě, švi
g > h
cъ, kъ, tъ > č (květъ > švěč > švječ)
dzъ, gъ, zъ >ž (azъ > ъžъ > žъ > žu)
sъ, xъ > š (lěsъ > lěš > lešPrzejście spółgłosek krótkich pod akcentem w długie:
o > a
e > ě
ь > i (dьnь > zij, dьnja > zija)
ъ > > u (mъxъ > much, mъcha > mucha)Rozwój samogłosek i jerów:
o > o ('o > 'a)
a > a
ǫ > ų
e > 'e
ě > 'a, przed spółgłoską miękką 'e
ę > į
y > i
y > y /y/ (język > įzyk)ь > 'e, i jako ostatni w wyrazie, ', ∅ w wygłosie
ъ > o, u jako ostatni w wyrazie, ∅ w wygłosie
Wydłużenie zastępcze:
o > a
e > 'a ('e patrz pow.)
Przejście miękkości:
np. svět > svjat > švjat
Drugi I-Przegłos:
Przed akcentowanym e, i, į, 'a, 'u, 'ų
o > ó
u > y
a > 'e
