Różnica między *tu, *sьde i *ovъde

[poloniok]

https://en.m.wiktionary.org/wiki/Appendix:Proto-Slavic_interrogatives,_demonstratives_and_indefinites

Nie rozumiem dokładnie kiedy się używa *t-, *s- i *ov-. Przecież praktycznie znaczą to samo, racja?

Dzięki!

[Towarzysz Mauzer]

Trudno mi w tym momencie wyjaśnić różnicę między *t- i *s-, nie mam czasu zajrzeć do gramatyki scs., ale różnica z pewnością istniała.

Np. w serbochorwackim mamy 3-stopniowy system oznaczania odległości na zaimkach. Zaimki na t- (taj, ta, to) oznaczają obiekty bliskie odbiorcy komunikatu lub takie, które już wystąpiły w dyskursie. Zaimki na ov- (ovaj, ova, ovo) oznaczają obiekty bliskie nadawcy komunikatu lub takie, które są w dyskursie wprowadzane właśnie w tym momencie (np. ovaj članak 'niniejszy artykuł'). Zaimki na on- (onaj, ona, ono) oznaczają obiekty, które nie są blisko ani odbiorcy, ani nadawcy komunikatu, a więc odpowiadają polskiemu 'tamten, tamta, tamto'. Jak widać, nie ma w tym systemie kognatów zaimków na *s- (są tylko zleksykalizowane w danas, noćas, sinoć, l(j)etos, zimus, prol(j)etos, jesenas), ale można sobie wyobrazić, jak tego typu bardziej złożone systemy działają.

[poloniok]

No właśnie to jest pytanie jakie to te różnicy byli

Bo np. Czeski używa "zde" od proto-słowiańskiego *sьde dla polski "tutaj", też egzystuje w tej tabelcę *sěmo, staropolski/śląski "sam", co też oznacza "tutaj".

Albo *ovǫdu co polskiego "owędy" odpowiada. W polskim znaczy to "inną drogą" lub "tamtędy", jednak przy tej tabelce musiało by to oznaczać coś takiego jak "ta droga"

Dlatego tą całą tabelę jakoś nierozumiem bo w polskim coś innego to znaczy niż w tabelcę

[poloniok]

Nikt nie może mi wytłumaczyć jak to z tym wszystkim jest?  :-(

[Obcy]

Najprawdopodobniej to tak było, że *s- to jest coś bliskiego,*t- to jest coś dalszego lub coś "pośredniego", *ov- to jest coś bliskiego i możliwego do wskazania, a *on- to coś dalekiego i możliwego do wskazania.

[poloniok]

Dzięki serdecznie, jednak nie rozumiem dlaczego dzisiaj *ov- w polskim (jako owędy, ówdzie, ...) znaczy coś w stylu "tamtędy", "tamgdzie", etc.? W tej tabelcę to tak, jak teraz określiłesz, ufam ci haha, ale tylko jestem ciekaw dlaczego to tak w dzisiejszej polszczyźnie jest...

[Towarzysz Mauzer]

*ov- w polskim nie znaczy 'tam' - bo w praktyce jedyny samodzielny leksem z tą cząstką: ów, owa, owo znaczy 'ten, ta, to', nie zaś '*tamten, *tamta, *tamto'. Znaczenia tędy lub owędy czy tu i ówdzie wykształciły się, jak podejrzewam, ze względu na zwyczajne zestawienie dwóch przysłówków czy wręcz ze względu na rym.

[Todsmer]

Jest jednak pewna różnica między ten i ów - i to nie tylko w rejestrze, przynajmniej dla mnie. Ów to bardziej ten tam, nigdy ten tu.

[Obcy]

Ja najczęściej stosuję ów, jeśli wspominam o kimś/czymś, o kim/czym już była mowa (taki pseudorodzajnik określony).

[poloniok]

Słyszałem pare razy przysłowie "Tak i siak".

Co to znaczy ten "siak" tak właściwie? Takie coś jak "bele jak"?

[Silmethúlë]

„tak czy inaczej”, por. siak w SJP PWN.

Też Gumisie np. skaczą „tam i siam”.

[poloniok]

siam

Szkoda myślałem że znalazłem teraźniejsze używanie *s-    :-(

Bo poprawnie musiało by być "sam", a nie "siam"

[Siemoród]

Wszystkie półnosłowiańskie zmiękczyły ten zaimek i zmieniły do poniekąd ahistorycznej odmiany typu si/sien, sia, sie (sio), siego, siej, siemu...

[poloniok]

Hmmm to mnie dziwi bo w słowniku staropolskim (i w gwarach polskich) słowo "sam" jest używane na "tutaj", a nie "siam"...

Ale miko tego, co oznaczało "si/sien, sia, sie (sio), siego, siej, siemu, etc."? Jaką funkcje miało *s? Bo zrozumiałem od *ov-, itd ale co z *s?

[Obcy]

Nie, to jest współczesne używanie *s- jako opozycja do *t-. Patrz też białorus. так ці сяк, ukr. так-сяк i rosyjskie (и) так и сяк. Tyle że zgodnie z historią to by był raczej zaimek *siek, a nie siak...