Historyczne procesy fonetyczne
W czasach, kiedy kotsowiski dopiero oddzielił się od języka prajakiegośtam (nazwa tymczasowa), zarówno
e, jak i
i palatalizowały poprzedzającą spółgłoskę. Poza tym jeśli po spółgłosce miękkiej miała wystąpić jakaś końcówka zaczynająca się na
o, to o musiało być zastąpione przez
e. Tę zasadę nazywa się
zasadą o/e i obowiązuje ona w wyrazach rodzimych do dzisiaj.
Pierwsza palatalizacja kotsowiska polegała na zmianie miejsca artykulacji spółgłosek
k, g, h i q z
tylnojęzykowego na
zadziąsłowe, czyli na przekształcenie się ich w odpowiednio:
č, đ, š i ž pod wpływem następujących po nich
samogłosek przednich (e, i). Pierwsza palatalizacja nie zachodziła jednak wszędzie, gdzie było to możliwe. Oparły się jej rzeczowniki zakończone na
-ka, -ga, -ha i
-qa, które mają liczbę mnogą odpowiednio na
-ke, -ge, -he i
qe.
Następną ważną zmianą była tzw.
druga palatalizacja, która polegała na przejściu grup typu
Ky w
Ki, gdzie
K symbolizuje
zwartą spółgłoskę tylnojęzykową.
W późniejszych czasach
e przestało w większości pozycji
palatalizować poprzedzającą spółgłoskę, np. słowo
tel "środek", zamiast [t̪ʲɛɫ̪] zaczęło być wymawiane [t̪ɛɫ̪]. Ta zmiana nie dotknęła jednak końcówek gramatycznych i słowotwórczych rozpoczynających się na
e występujących po spółgłoskach miękkich, ale zaszła tam
zmiana pisowni, np. słowo "płciowy", dawniej pisane
senesy, obecnie jest zapisywane
senʹesy, aby
zaznaczyć zmiękczenie.
