Część II
Od Pleńczyków do Mitengów II
Rozbicie (1 629‑2 376)Państwo i Dziedziny Pleńskie
Pierwsi Synowie, zwani też
Prymidami, za swą dziedzinę obrali samo miasto Plene (
pl. Pèlene), a także port Czaga (Ćāgu) i śródlądowe miasto Dzam (Ʒãmu). Był to najbardziej rozwinięty obszar Państwa Pleńskiego (mimo rozbicia, wszystkie Domy były ze sobą kulturowo powiązane) — wiele dużych osad sąsiadowało ze sobą, rozwijała się sięc dróg, handel, i wznoszono światynie.
Na zachodzie długi pas wybrzeża przejęli Drudzy Synowie, czyli
Sekundydzi. Stolicą ich było najbardziej oddalone na zachód miasto Keram (Kěramu), gdzie wzniesiono
Świątynię Świateł — ówczesny cud architektury. Dalej, na wschód znajdowały się porty Gid (Gīdu) oraz Zug (Zũgu). Ze względu na dogodne położenie Dziedzina Sekundydów kontaktowała się handlowo z licznymi narodami Białego Półksiężyca, a ich statki handlowe docierały nawet na wyspę Makit, a także do legendarnych krain Zudu i Amana (współcześnie interpretowanych jako Secht i Tangia).
Trzeci Synowie, zwani także
Tertydami, zajęli miasta oddalone najbardziej na wschód. Stolicą ich było miasto Gaw (Gãvu). Dalej na wschód znajdowały się miasta Surad (Súradu) i Lerota (Lérota). Lerota była miastem zamieszkanym w większości przez ludność r-neszyjską (nazwa często bywa wiązana z neszyjskim
lóta - "skała, głaz"), potomków R-Neszów pobitych przez Nauczyciela. Ze względu na swoje miejsce położenia, Lerota była często oblegana przez przybyły w XX wieku lud Mitengów.
Poza Pańśtwem Pleńskim, ale w ramach ich cywilizacji, znajdowały się też inne ośrodki miejskie. Najbardziej na zachód wysunięte było miasto handlowe Banrod (Bánerodu) pośredniczące w handlu z Isztami i Nurakinami, dalej na wschód mamy gród obronny plemienia Suwów (Sūvuvu — nazwa etymologicznie niejasna, część badaczy uważa, że jest to pozostałość po jakimś ludzie przedpleńskim), o tej samej nazwie, a na południu miasto Kirit (Kĩritu) — ważny ośrodek religijny.
Okres od XVII do XXIV wieku był dla Państwa Pleńskiego okresem dalszego rozwoju kulturalno-cywilizacyjnego. Z tego okresu znane są zabytki piśmiennictwa monumentalnego, pierwsze dzieła literackie, a także tzw.
Skóry — zapisane "księgi", mające charakter opisów religijnych, etnograficznych, geograficznych, czy też historycznych. Powstały też pierwsze rytmiczne utwory poetyckie (na co na pewno miał wpływ toniczny charakter języka pleńskiego) —
Pieśni.
Najważniejszymi ośrodkami religijnymi były miasta Plen, Keram i Kirit. Częstym zjawiskiem byli wędrowni kaznodzieje —
Opowiadacze, którzy głosili prawdy religijne, recytowali modlitwy i Skóry, a także, jako osoby spoza społeczności, sądzili miejscowych zgodnie ze Słowem — spisanym wspólnym pleńskim prawem.
Politycznie, w tym pierwsyzm okresie istnienia Państwa Pleńskiego, działo się mało. Dochodziło oczywiście do wewnętrznych przepychanek w rodzinie, zdobywano warownie, ale żaden z władców nigdy nie czuł się na tyle silny, by odważyć się zdobyć Dziedzinę innego z Synów. Sytuację zaczęło komplikować dopiero nadejście Mitengów, którzy coraz często zajmowali się łupieżczymi wyprawami wgłąb Państwa Pleńskiego. Miały one wtedy ograniczony charakter.
Era Rozkwitu i Upadku (2 376‑2 882)Era Rozkwitu i Upadku rozpoczęła się wraz z panowaniem Króla Kibata I (K'ībate, 2 376‑2 431) z dynastii Prymidów. Pokonał on swojego brata, któremu ich ojciec zostawił w spadku port Czagę, a także zajął do tej pory niezależne miasta Suw i Kirit. Pokonał także w walnej bitwie pod Gawem Sekundydów i Tertydów, i zmusił ich do zrzeczenia się tytułu "Króla" oraz do płacenia danin. Powstrzymał też napływ Mitengów z północy, i Neszów z południa.
Państwo Kibata I
Za jego czasów, a także za panowania tzw. Kibatydów (Kibata II — 2 431‑2 468; Kibata III 2 468‑2 486; Sunduga II (Sũnedugu) 2 486‑2 570 oraz Kibata IV 2 570‑2 604) Państwo Pleńskie przeżywało okres największego rozkwitu. Pozycja Państwa Prymidów jako hegemona, a także ochrona zewnętrznych granic i duża autonomia Sekundydów i Tertydów pozwoliła na dalszy rozwój handlu i rzemiosła, budownictwo dróg, a także rozwój faktorii na całym obszarze Białego Półksiężyca. Kultura pleńska zaczęła mocno wpływać na sąsiednie ludy, które też zaczęły się rozwijać w twory państwowe. Za Sunduga II rozbudowano pas twierdz na północnej granicy Dziedziny Tertydów. Został on nazwany Pasem Sunduskim i ochraniał granice przed Mitengami.
Sytuacja zmieniła się dramatycznie po niespodziewanej śmierci Kibata IV, który nie pozostawił po sobie żadnych potomków, a Kibatydzka linia Prymidów wygasła. Zapanował 13-letni okres bezkrólewia, a o władzę nad Plene stanęły do boju przede wszystkim dwie inne linie Prymidów: Kurtydzi i Dzawidzi. Ci ostatni zostali pokonani w bitwie pod Sukiem (Sûku), a Kurt I (Kúratu) ogłosił się królem Państwa Pleńskiego w roku 2 617.
Okres chaosu został oczywiście wykorzystany przez Tertydów i Sekundydów, którzy przestali przesyłać do Plenu daninę, a także ogłosili się oddzielnymi królestwami. Jednocześnie miasto Kirit także ogłosiło niepodległość, wspierane przez plemiona neszyjskie, które miały dość północnego sąsiada.
Państwo Pleńskie po wygaśnięciu linii Kibatydów
Kurt I zdecydował się jak najszybciej odbudować Państwo Pleńskie. Już w roku 2 620 ruszył na Państwo Sekundydów i rozpoczął oblężenie Zugu. Jeszcze w tym samym roku został zmuszony do odstąpienia, ze względu na przybyłą odsiecz: prócz armii Sekundydów przybyły posiłki z kupieckiego Państwa Banrodu. Nie była to jednak wielka przegrana: Sekundydzi przystali na to, by uznać (chociażby nominalnie) Kurta I za swojego zwierzchnika, i przystali także na składanie co rocznej symbolicznej daniny.
Kurt I, którego wojska nie poniosły jednak wielkich strat, zdecydował się na walkę z Tertydami. Wykorzystał jeszcze dodatkowo fakt, że Mitengowie ponownie zaczęli szturmować Pas Sunduski. Ruszył bezpośrednio na stolicę Tertydów — Gaw, i podstępem zdobył miasto. Podobno miał przekonać wielmożnych, że za oddanie miasta otrzymają tyle złota, ile sami ważą. Po wkroczeniu do miasta Kurt I uznał ich jednak za tchórzy i zdrajców, i wszystkich zgładził. W tym czasie Tam IV (T'ame) z dynastii Tertydów zebrał wszystkie wojska stacjonujące na Pasie Sunduskim, pozostawił go niestrzeżonym, i ruszył na południe. W walnej bitwie z Kurtem I pod Gawem jednak poległ, a jego syn, Tam V, przyjął zwierzchnictwo Kurta I, i zmuszony został do płacenia relatywnie dużych danin i oddania Gawu w Dziedzinę Prymidów. Jednocześnie sytuację wykorzystali Mitengowie, którzy przekroczyli Pas, ruszyli na południe paląc i łupiąc. Mitengowie zdobyli także Lerotę.
Państwo Kurta I
Kurt I zmarł w roku 2 729. Następcą tronu został jego syn, Kurt II, który starał się umacniać pozycję państwa. Próbował dwukrotnie zdobyć Kirit (2 736 i 2 742), jednak bezskutecznie. Nie udało mu się nawet zmusić ich do tytularnego uznania za króla. Inaczej wyglądały jednak kampanie przeciwko Mitengom — w roku 2 744 udało się odbić Lerotę, którą przyłączył do swojej Dziedziny. Kurt II zbudował też sławetny Pałac w Plene — perłę ówczesnej architektury. Zmarł w roku 2 779 szykując się do następnej wyprawy przeciwko Mitengom. Od jego imienia następna dynastia w ramach Prymidów znana jest pod mianem Kurtydów.
Państwo Kurta II
Rola Tertydów w państwie Kurtydów cały czas malała, z czasem zostali sprowadzeni do funkcji namiestniczej dla miasta Surad.
Schedę po nim przejął jego syn — Kibata V (2 779‑2 795), który panował dość krótko. Udało mu się jednak dokończyć zwycięską kampanię przeciwko Mitengom (2 779‑ 2 782) i odbić niektóre twierdze wchodzące w skład Pasu, które choć przypominały już ruiny, a nie pełnoprawne twierdze, miały duże znaczenie symboliczne dla Pleńczyków.
Władzę przejął jego brat Purem I (P'ũremu). Mimo, że wstąpił na tron już jako dojrzały mężczyzna, panował relatywnie długo. Umierając w roku 2 848 zostawił silne państwo. Prowadził też liczne boje z Mitengami, które jednak nie wpłynęły w zbyt dużym stopniu na sytuację polityczną regionu.
Jego następcą był Kibata VI (2 848‑ 2 860), który zmarł w czasie jednej z bitew z Mitengami. Starał się on rozwijać administrację państwową i odbudować znajdujące się w pleńskich rękach twierdze Pasa.
Jego syn, Purem II starał się kontynuować politykę swojego ojca, to jest rozwój administracji i odbudowę Pasa. Jednak już w roku 2 864 Mitengowie zawiązali tzw. Wielką Federację, i ruszyli na południe. Zdobyli oni pozostałości Pasa, i w roku 2 866 zdobyli Lerotę. Przemarszowi wojsk towarzyszył masowy napływ ludności miteńskiej na południe. W roku 2 866 Purem II zawarł pokój i zrzekł się Leroty i Pasu ze swojej Dziedziny na rzecz Mitengów. Zaniepokojeni tym faktem Sekundydzi zaoferowali mu pomoc w odbiciu miasta, oraz pieniądze na odbudowę Pasu, w zamian za zrzucenie zwierzchnictwa z ich państwa. Wzburzony tym Purem II zagroził wojną, i w roku 2 867 zebrał wojska w celu wymarszu na Państwo Sekundydów.
W tym samym roku zmarł Lykeri — wódz Wielkiej Federacji, a władzę po nim przejął ambitny Šämiri. Na Wielkim Wiecu przekonał Radę Plemion do wyruszenia na południe, póki Purem II zajęty jest wojną z Sekundydami. Tak też zrobiono. Na początku 2 868 roku wyruszył na południe i jeszcze tego samego roku zdobył Surad, i ruszył w stronę Gawu. Purem II w zaistniałej sytuacji zdecydował się na przystanie warunków Sekundydów. Ci jednak postanowili wymusić na nim zwrócenie danin oddawanych przez ich państwo na rzecz Kurtydów. Purem II nie mógł przystać na taką propozycję, i pozostawiając część wojsk na zachodzie ruszył na północ.
W latach 2 868‑2 874 dochodziło do wielu bitew pomiędzy Mitengami i Puremem, żadna z nich jednak nie wyłoniła zwycięzcy konfliktu. W roku 2 874 Šämiri zmarł, a Wodzem Mitengów ogłoszono jednego z młodych dowódców — Häkemę. Wsławił się on wieloma zwycięskimi bitwami, nawet, jeżeli nie dysponował przewagą. Häkema w roku 2 876, po długich przygotowaniach, ruszył na południe. Zdobył port Czagę, i plądrował przez następna lata kraj. W roku 2 882 na przedpolach Plenu wydał walną bitwę Puremowi II, w której ten ostatni zmarł, i jeszcze tego samego roku, po wyczerpującym oblężeniu, miasto zostało zdobyte i spalone.
Królestwo Mitengów i Państwa Pleńskie w roku 2 882-im
Zginęli wszyscy Kurtydzi, a ich państwo uległo rozpadowi. Häkema ogłosił się Wielkim Królem Mitengów i Zwierzchnikiem Plenu, a Gaw obrał za stolicę.
Tak skończyła się Epoka Rozkwitu i Upadku.