Historia Białego Półksiężyca

[Henryk Pruthenia]

Historia Białego Półksiężyca
Część I
Od Pleńczyków do Mitengów

Biały Półksiężyc jest bardzo zwartym obszarem, o klimacie przechodzącym od umiarkowanego na północy, aż po odpowiednik klimatu śródziemnomorskiego na południu, Inną cechą charakterystyczną są góry. Potężne szczyty sięgające nieba - wiele szczytów sięga jedenastu kilometrów, są i nawet trzynastokilometrowe szczyty. Łańcuch gór ciągnie się z północy na południe, oddzielając Biały Półksiężyc od pustyń na wschodzie, i dzikich ludów na południe. Zachodnią granicę stanowi morze.

Daty podaję w latach kyońskich, a w nawiasach w ziemskich.

Prehistoria
Gdybyśmy odwiedzili obszar Białego Półksiężyca 200 tys. lat temu i przyjrzeli się mieszkańcom — wielu z nas mogłoby przeżyć szok. Ujrzelibyśmy bowiem czarną ludność, wyglądem przypominającą Pożeraczy Ludzi, czy nawet Hauków, a nie współczesną jedynie białą ludność. Wszystko zmieniło się jednak 160 (60) tys. lat temu, kiedy to doszło do globalnego kataklizmu klimatycznego. Wszystkie gatunki ludzkie mocno ucierpiały w wyniku tego kataklizmu, a obszar Białego Półksiężyca wyludnił się. Biały Półksiężyc nie pozostał jednak bezludnym długo — z północy przybyły liczne grupy ludzi, które zasiedliły szybko cały obszar. Współcześni mieszkańcy Białego Półksiężyca w dużym stopniu są potomkami właśni tych małych grup.

Rolnictwo
Choć początki rolnictwa na Kyonie sięgają w przeszłość dalej, niż na Ziemi (na Kyonie rewolucja neolityczna zaczęła się 37,5 (15) tys. lat temu na obszarze współczesnego Qinu), to sam proces rozprzestrzeniania się rolnictwa miał powolniejszy charakter, a także mniejszy udział w tym procesie miały migracje, a większy — dyfuzja idei. Tak i było z Białym Półksiężycem — "idea" rolnictwa przybyły tu przez północny step około 32 (12) tys. lat temu i szybko rozprzestrzeniła się po całym obszarze, jednak nie zmieniając składu etnicznego obszaru.

Większe zmiany nadeszły dopiero około 25 (9) tys. lat temu, kiedy z północy napłynęły ludy pasterskie (najprawdopodobniej przodkowie współczesnych Nurakinów, a także Pleńczyków). W rezultacie przodkowie współczesnych Sechtończyków zbiegli z obszaru Białego Półksiężyca, inne wcześniejsze ludy (za wyjątkiem Isztów i przodków Neszów, jako że były to narody góralskie) zaginęły w mroku dziejów (w tym też kontynentalni pobratymcy autochtonów wyspy Makit).

Taki stan rzeczy nie zakrzepł — tak samo przodkowie Neszów, jak i przodkowie Isztów, szybko przyswoili sobie pasterski tryb życia. W przypadku Neszów, część ich przodków nawet porzuciła swoje siedziby i ruszyła na północ, nawet poza Biały Półksiężyc.

Zaczątki Cywilizacji
To, kiedy zaczęła tworzyć się Cywilizacja Pleńska, jest kwestią sporną. Na proces miało wpływ wiele czynników. Jednym z nich jest fakt, że w 12 tysiącleciu (około 4,5 tys lat temu) wzdłuż wybrzeży Morza Miteńskiego i Melekańskiego zaczął rozwijać się handel (tak samo lądowy, jak i morski). W wyniku tego obszar na północ od Małych i Wielkich Czarnych Gór, ze względu na swoje strategiczne położenie (brama do Białego Półksiężyca), coraz częściej był najeżdżany przez sąsiednie ludy. Tubylcze ludy, w ramach oddolnej samoobrony, zaczęły wznosić obiekty obronne służące wspólnym celom. Dodatkowo, rozwój handlu sprzyjał rozwarstwieniu społeczeństwa i specjalizacji. Osoby bogate, mogące zwerbować broniące ich drużyny, a także przekupić przeciwnika, zaczęły dominować w społeczeństwie. Proces ten był powolny i nierównomierny dla całego obszaru — im bliżej Bramy Północy, tym proces ten zachodził szybciej, a im bardziej na południe — wolniej.

Następnym stopniem w rozwoju Cywilizacji Pleńskiej była konkurencja pomiędzy poszczególnymi ośrodkami obronnymi. Wynajęta do obrony drużyna mogła równie dobrze służyć do zdobycia sąsiadujących protomiast. W wyniku tego procesu ilość ośrodków obronnych spadła, za to ich wielkość powoli wzrastała.

Brązowy — przodkowie Isztów; złoty — przodkowie Nurakinów; fioletowy — przodkowie Neszów i R-Neszów; ciemna czerwień — Plenowie; zielony — Mitengowie; różowie — Haukowie; jasnobrązowy autochtoni Makitu

Około 7 800 (2900) lat temu, doszło do najazdu koczowniczego plemiona R-Neszyjskiego (nazwa odnosząca się do cech używanego przez nich języka, ze źródeł pleńskich znani są pod nazwą Niszczycieli), i wiele miast, w szczególności najbliższych Bramie Północy, zostało zburzonych. W tym czasie koło 7 500 roku na zachodzie warunki przez pewien krótki czas były za to całkowicie inne — istniały gęste skupiska małych osad, ośrodki protomiejskie były rzadsze, i miały dużo mniejsze znaczenie polityczne.

Nauczyciel
Według tradycji pleńskiej Nauczyciel przybył w roku 1 486 (7 487 lat temu) do miasta Pelene z dalekiego wschodu. Miał on przynieść Znaki — zręby przyszłego pisma pleńskiego, a także Słowa — pierwsze pisane prawo. Sam Nauczyciel miał urodzić się w jednej z okolicznych osad w chłopskiej rodzinie. Nadano mu tradycyjne pleńskie imię "Niosący Światło". W dniu jego urodzin miało nie zajść Słońce i płonąć żywym ogniem jeziora i rzeki, a wieszcze mieli mówić o nadejściu nowego początku świata.

Dzień ten symbolicznie uznawany jest za początek Cywilizacji Pleńskiej.

Dziedzictwo
Nauczyciel podarował ludziom pismo i prawo, a także został lokalnym wodzem. Na jego rozkaz zbudowano sieć dróg, a także zbudowano świątynie, o które miało oprzeć się Słowo, i gdzie nauczano Znaków. Rozpoczął też proces jednoczenia wszystkich ziem na północ od Czarnych Gór, a na południe od Bramy Północy. W roku 1 628, w sędziwym wieku, jego wojska rozgromiły Niszczycieli, i został obwołany "Jedynym Władcą" — królem Wszystkich Ziem. W kolejnym roku zmarł, a stworzone przez niego państwo rozdzielił pomiędzy trzech synów. Od nich wywodzą się trzy wielkie dynastie powiązane z historią Białego Półksiężyca: Pierwszych Synów, Drugich Synów i Trzecich Synów.

[Henryk Pruthenia]

Część II
Od Pleńczyków do Mitengów II

Rozbicie (1 629‑2 376)

Państwo i Dziedziny Pleńskie

Pierwsi Synowie, zwani też Prymidami, za swą dziedzinę obrali samo miasto Plene (pl. Pèlene), a także port Czaga (Ćāgu) i śródlądowe miasto Dzam (Ʒãmu). Był to najbardziej rozwinięty obszar Państwa Pleńskiego (mimo rozbicia, wszystkie Domy były ze sobą kulturowo powiązane) — wiele dużych osad sąsiadowało ze sobą, rozwijała się sięc dróg, handel, i wznoszono światynie.

Na zachodzie długi pas wybrzeża przejęli Drudzy Synowie, czyli Sekundydzi. Stolicą ich było najbardziej oddalone na zachód miasto Keram (Kěramu), gdzie wzniesiono Świątynię Świateł — ówczesny cud architektury. Dalej, na wschód znajdowały się porty Gid (Gīdu) oraz Zug (Zũgu). Ze względu na dogodne położenie Dziedzina Sekundydów kontaktowała się handlowo z licznymi narodami Białego Półksiężyca, a ich statki handlowe docierały nawet na wyspę Makit, a także do legendarnych krain Zudu i Amana (współcześnie interpretowanych jako Secht i Tangia).

Trzeci Synowie, zwani także Tertydami, zajęli miasta oddalone najbardziej na wschód. Stolicą ich było miasto Gaw (Gãvu). Dalej na wschód znajdowały się miasta Surad (Súradu) i Lerota (Lérota). Lerota była miastem zamieszkanym w większości przez ludność r-neszyjską (nazwa często bywa wiązana z neszyjskim lóta - "skała, głaz"), potomków R-Neszów pobitych przez Nauczyciela. Ze względu na swoje miejsce położenia, Lerota była często oblegana przez przybyły w XX wieku lud Mitengów.

Poza Pańśtwem Pleńskim, ale w ramach ich cywilizacji, znajdowały się też inne ośrodki miejskie. Najbardziej na zachód wysunięte było miasto handlowe Banrod (Bánerodu) pośredniczące w handlu z Isztami i Nurakinami, dalej na wschód mamy gród obronny plemienia Suwów (Sūvuvu — nazwa etymologicznie niejasna, część badaczy uważa, że jest to pozostałość po jakimś ludzie przedpleńskim), o tej samej nazwie, a na południu miasto Kirit (Kĩritu) — ważny ośrodek religijny.

Okres od XVII do XXIV wieku był dla Państwa Pleńskiego okresem dalszego rozwoju kulturalno-cywilizacyjnego. Z tego okresu znane są zabytki piśmiennictwa monumentalnego, pierwsze dzieła literackie, a także tzw. Skóry — zapisane "księgi", mające charakter opisów religijnych, etnograficznych, geograficznych, czy też historycznych. Powstały też pierwsze rytmiczne utwory poetyckie (na co na pewno miał wpływ toniczny charakter języka pleńskiego) — Pieśni.

Najważniejszymi ośrodkami religijnymi były miasta Plen, Keram i Kirit. Częstym zjawiskiem byli wędrowni kaznodzieje — Opowiadacze, którzy głosili prawdy religijne, recytowali modlitwy i Skóry, a także, jako osoby spoza społeczności, sądzili miejscowych zgodnie ze Słowem — spisanym wspólnym pleńskim prawem.

Politycznie, w tym pierwsyzm okresie istnienia Państwa Pleńskiego, działo się mało. Dochodziło oczywiście do wewnętrznych przepychanek w rodzinie, zdobywano warownie, ale żaden z władców nigdy nie czuł się na tyle silny, by odważyć się zdobyć Dziedzinę innego z Synów. Sytuację zaczęło komplikować dopiero nadejście Mitengów, którzy coraz często zajmowali się łupieżczymi wyprawami wgłąb Państwa Pleńskiego. Miały one wtedy ograniczony charakter.

Era Rozkwitu i Upadku (2 376‑2 882)
Era Rozkwitu i Upadku rozpoczęła się wraz z panowaniem Króla Kibata I (K'ībate, 2 376‑2 431) z dynastii Prymidów. Pokonał on swojego brata, któremu ich ojciec zostawił w spadku port Czagę, a także zajął do tej pory niezależne miasta Suw i Kirit. Pokonał także w walnej bitwie pod Gawem Sekundydów i Tertydów, i zmusił ich do zrzeczenia się tytułu "Króla" oraz do płacenia danin. Powstrzymał też napływ Mitengów z północy, i Neszów z południa.

Państwo Kibata I

Za jego czasów, a także za panowania tzw. Kibatydów (Kibata II — 2 431‑2 468; Kibata III 2 468‑2 486; Sunduga II (Sũnedugu) 2 486‑2 570 oraz Kibata IV 2 570‑2 604) Państwo Pleńskie przeżywało okres największego rozkwitu. Pozycja Państwa Prymidów jako hegemona, a także ochrona zewnętrznych granic i duża autonomia Sekundydów i Tertydów pozwoliła na dalszy rozwój handlu i rzemiosła, budownictwo dróg, a także rozwój faktorii na całym obszarze Białego Półksiężyca. Kultura pleńska zaczęła mocno wpływać na sąsiednie ludy, które też zaczęły się rozwijać w twory państwowe. Za Sunduga II rozbudowano pas twierdz na północnej granicy Dziedziny Tertydów. Został on nazwany Pasem Sunduskim i ochraniał granice przed Mitengami.

Sytuacja zmieniła się dramatycznie po niespodziewanej śmierci Kibata IV, który nie pozostawił po sobie żadnych potomków, a Kibatydzka linia Prymidów wygasła. Zapanował 13-letni okres bezkrólewia, a o władzę nad Plene stanęły do boju przede wszystkim dwie inne linie Prymidów: Kurtydzi i Dzawidzi. Ci ostatni zostali pokonani w bitwie pod Sukiem (Sûku), a Kurt I (Kúratu) ogłosił się królem Państwa Pleńskiego w roku 2 617.

Okres chaosu został oczywiście wykorzystany przez Tertydów i Sekundydów, którzy przestali przesyłać do Plenu daninę, a także ogłosili się oddzielnymi królestwami. Jednocześnie miasto Kirit także ogłosiło niepodległość, wspierane przez plemiona neszyjskie, które miały dość północnego sąsiada.

Państwo Pleńskie po wygaśnięciu linii Kibatydów

Kurt I zdecydował się jak najszybciej odbudować Państwo Pleńskie. Już w roku 2 620 ruszył na Państwo Sekundydów i rozpoczął oblężenie Zugu. Jeszcze w tym samym roku został zmuszony do odstąpienia, ze względu na przybyłą odsiecz: prócz armii Sekundydów przybyły posiłki z kupieckiego Państwa Banrodu. Nie była to jednak wielka przegrana: Sekundydzi przystali na to, by uznać (chociażby nominalnie) Kurta I za swojego zwierzchnika, i przystali także na składanie co rocznej symbolicznej daniny.

Kurt I, którego wojska nie poniosły jednak wielkich strat, zdecydował się na walkę z Tertydami. Wykorzystał jeszcze dodatkowo fakt, że Mitengowie ponownie zaczęli szturmować Pas Sunduski. Ruszył bezpośrednio na stolicę Tertydów — Gaw, i podstępem zdobył miasto. Podobno miał przekonać wielmożnych, że za oddanie miasta otrzymają tyle złota, ile sami ważą. Po wkroczeniu do miasta Kurt I uznał ich jednak za tchórzy i zdrajców, i wszystkich zgładził. W tym czasie Tam IV (T'ame) z dynastii Tertydów zebrał wszystkie wojska stacjonujące na Pasie Sunduskim, pozostawił go niestrzeżonym, i ruszył na południe. W walnej bitwie z Kurtem I pod Gawem jednak poległ, a jego syn, Tam V, przyjął zwierzchnictwo Kurta I, i zmuszony został do płacenia relatywnie dużych danin i oddania Gawu w Dziedzinę Prymidów. Jednocześnie sytuację wykorzystali Mitengowie, którzy przekroczyli Pas, ruszyli na południe paląc i łupiąc. Mitengowie zdobyli także Lerotę.

Państwo Kurta I

Kurt I zmarł w roku 2 729. Następcą tronu został jego syn, Kurt II, który starał się umacniać pozycję państwa. Próbował dwukrotnie zdobyć Kirit (2 736 i 2 742), jednak bezskutecznie. Nie udało mu się nawet zmusić ich do tytularnego uznania za króla. Inaczej wyglądały jednak kampanie przeciwko Mitengom — w roku 2 744 udało się odbić Lerotę, którą przyłączył do swojej Dziedziny. Kurt II zbudował też sławetny Pałac w Plene — perłę ówczesnej architektury. Zmarł w roku 2 779 szykując się do następnej wyprawy przeciwko Mitengom. Od jego imienia następna dynastia w ramach Prymidów znana jest pod mianem Kurtydów.

Państwo Kurta II

Rola Tertydów w państwie Kurtydów cały czas malała, z czasem zostali sprowadzeni do funkcji namiestniczej dla miasta Surad.

Schedę po nim przejął jego syn — Kibata V (2 779‑2 795), który panował dość krótko. Udało mu się jednak dokończyć zwycięską kampanię przeciwko Mitengom (2 779‑ 2 782) i odbić niektóre twierdze wchodzące w skład Pasu, które choć przypominały już ruiny, a nie pełnoprawne twierdze, miały duże znaczenie symboliczne dla Pleńczyków.

Władzę przejął jego brat Purem I (P'ũremu). Mimo, że wstąpił na tron już jako dojrzały mężczyzna, panował relatywnie długo. Umierając w roku 2 848 zostawił silne państwo. Prowadził też liczne boje z Mitengami, które jednak nie wpłynęły w zbyt dużym stopniu na sytuację polityczną regionu.

Jego następcą był Kibata VI (2 848‑ 2 860), który zmarł w czasie jednej z bitew z Mitengami. Starał się on rozwijać administrację państwową i odbudować znajdujące się w pleńskich rękach twierdze Pasa.

Jego syn, Purem II starał się kontynuować politykę swojego ojca, to jest rozwój administracji i odbudowę Pasa. Jednak już w roku 2 864 Mitengowie zawiązali tzw. Wielką Federację, i ruszyli na południe. Zdobyli oni pozostałości Pasa, i w roku 2 866 zdobyli Lerotę. Przemarszowi wojsk towarzyszył masowy napływ ludności miteńskiej na południe. W roku 2 866 Purem II zawarł pokój i zrzekł się Leroty i Pasu ze swojej Dziedziny na rzecz Mitengów. Zaniepokojeni tym faktem Sekundydzi zaoferowali mu pomoc w odbiciu miasta, oraz pieniądze na odbudowę Pasu, w zamian za zrzucenie zwierzchnictwa z ich państwa. Wzburzony tym Purem II zagroził wojną, i w roku 2 867 zebrał wojska w celu wymarszu na Państwo Sekundydów.

W tym samym roku zmarł Lykeri — wódz Wielkiej Federacji, a władzę po nim przejął ambitny Šämiri. Na Wielkim Wiecu przekonał Radę Plemion do wyruszenia na południe, póki Purem II zajęty jest wojną z Sekundydami. Tak też zrobiono. Na początku 2 868 roku wyruszył na południe i jeszcze tego samego roku zdobył Surad, i ruszył w stronę Gawu. Purem II w zaistniałej sytuacji zdecydował się na przystanie warunków Sekundydów. Ci jednak postanowili wymusić na nim zwrócenie danin oddawanych przez ich państwo na rzecz Kurtydów. Purem II nie mógł przystać na taką propozycję, i pozostawiając część wojsk na zachodzie ruszył na północ.

W latach 2 868‑2 874 dochodziło do wielu bitew pomiędzy Mitengami i Puremem, żadna z nich jednak nie wyłoniła zwycięzcy konfliktu. W roku 2 874 Šämiri zmarł, a Wodzem Mitengów ogłoszono jednego z młodych dowódców — Häkemę. Wsławił się on wieloma zwycięskimi bitwami, nawet, jeżeli nie dysponował przewagą. Häkema w roku 2 876, po długich przygotowaniach, ruszył na południe. Zdobył port Czagę, i plądrował przez następna lata kraj. W roku 2 882 na przedpolach Plenu wydał walną bitwę Puremowi II, w której ten ostatni zmarł, i jeszcze tego samego roku, po wyczerpującym oblężeniu, miasto zostało zdobyte i spalone.

Królestwo Mitengów i Państwa Pleńskie w roku 2 882-im

Zginęli wszyscy Kurtydzi, a ich państwo uległo rozpadowi. Häkema ogłosił się Wielkim Królem Mitengów i Zwierzchnikiem Plenu, a Gaw obrał za stolicę.

Tak skończyła się Epoka Rozkwitu i Upadku.

[Henryk Pruthenia]

Część III
Od Pleńczyków do Mitengów III

Odbudowa II Państwa Pleńskiego (2 882‑3 925)
Po rozbiciu wspólnego Państwa Pleńskiego, upadku i spaleniu Plenu oraz śmierci wszystkich Kurtydów, rozpoczął się okres szybkich zmian na terenie Białego Półksiężyca. Utworzenie silnego i scentralizowanego Wielkiego Królestwa Mitengów zaczęło zagrażać równowadze regionu. Najbardziej zagrożone było bogate Państwo Sekundydów. W roku 2 884 zawiązało sojusz obrony z Państwem Banrodu, Kiritu i powstałymi na gruzach Państwa Kurtydów państwami: z Państwem Suwu — zarządzanym przez lokalną starszyznę plemienną, oraz z Państwem Dzamu — zarządzanym przez jedną z bocznych linii Prymidów. W Dzamie schronili się też ostatni Tertydzi.

Dla Wielkiego Sojuszu celem strategicznym był port w Czadze. Zdobycie go nie tylko odrzuciłoby Mitengów od granic Sekundydów, ale pozwoliłoby też połączyć wschód i zachód świata pleńskiego najkrótszą drogą. Dodatkowo zdobycie portu odcinało załogi stacjonujące w ruinach Plenu, co pozwoliłoby szybko odzyskać ten bardzo ważny prestiżowo punkt. Zdecydowano się więc na potajemne (na skalę możliwości) szykowanie się na wspólną wyprawę na Czagę, oraz jednoczesne pertraktacje z Häkemą, mające opóźnić jego reakcję.

Zdobycie serca Państwa Pleńskiego przez Häkemę było wielkim zaskoczeniem dla wielu kręgów pośród Mitengów, tak samo daleko poza Białym Półksiężycem, jak i pośród wielu starych wojowników. Jednak wykorzystanie na masową skalę konnicy przez Häkemę pozwoliło nie tylko na łupieżcze wyprawy, ale także na stałe zagarnięcie wielu dużo bardziej urodzajnych i gospodarczo mocno rozwiniętych ziem. Ten sukces, oraz fakt, że w czasie kampanii wojennej zginęła duża część miteńskiej starszyzny, został szybko wykorzystany przez Häkemę, który — tuż po swoim najwięksyzm zwycięstwie — ogłosił się Wielkim Królem. Häkema zdecydował się spalić Plen, który na dłuższą metę mógłby nie zostać utrzymany przez jego wojska ze względu na swoje położenie, i za stolicę obrał bardziej na wschód położony Gaw. Jednocześnie rozpoczął się masowy napływ ludności miteńskiej z północy. Mitengowie wtenczas parali się głównie pasterstwem, dlatego wzięto wielu pleńskich rolników w niewolę — mieli oni nie tylko kontynuować produkcję rolną, ale także nauczać Mitengów nowoczesnego rolnictwa. Sytuacja na wsi tuż po wojnie wyglądała bardzo źle. Było to związane nie tylko z grabieżczą działalnością Mitengów (którzy rzeczywiście dopuszczali się gwałtu i rabunku, a także porywali całe stada bydła), ale też z tym, że większa część rolników uciekła na zachód i południe ze strachu przed najeźdźcą. Zadbane pola i gleby szybko zaczęły się degradować i zarastać częstokroć lasem.

W wyniku tego wśród samych Mitengów zaczęła szybko rosnąć opozycja wobec samego Häkemy. Jego wojownicza postawa nie sprzyjała handlowi z bogatymi Pleńczykami. W związku z tym, kiedy przybyły pleńskie poselstwo z propozycją pokoju w zamian za odzyskanie ziemi wokół Plenu i uwolnienie wszystkich chłopów, Häkema zdecydował się na rokowania.

W 2 886 roku ruszyła wielka ofensywa na Czagę. Początkowo sprzymierzone armie nie napotkały żadnego oporu, często były też wspierane przez miejscową ludność, która się przyłączała do oddziałów. Nowopowstałe miteńskie osady palono. Häkema zdecydował, że prościej będzie wyruszyć na południe i zaatakować siły Suwów, Dzamu i Kiritu, póki jeszcze nie połączyły się z Sekundydami, niż rozbić najpierw tych ostatnich. Miałoby to pomóc obejść się bez walki z Sekundydami, którzy, bez pomocy z południa, mogliby zaniechać walki.

Początkowo wojska Dzamu i Kiritu starały się unikać walki, ale wsparci przez Suwów, zdecydowali się ruszyć na Plen w celu jego odbicia bez pomocy Sekundydów. Najbardziej na to naciskali Prymidzi, którzy liczyli na restaurację Państwa Pleńskiego. W 2 886, na przedpolach Plenu, doszło do decydującej bitwy między Pleńczykami i Mitengami. Chociaż Pleńczycy ponieśli duże straty, i musieli się wycofać, Mitengowie nie byli w stanie ruszyć w pościg za nimi.

W tym samym czasie wojska Sekundydów i część wojsk Suwów ruszyła na Czagę. Na wieść o wydarzeniach pod Plenem zdecydowali się kontynuować atak, i po dość długim marszu (ze względu na częste potyczki z małymi oddziałami konnicy Mitengów) okrążyli miasto od lądu, a flota odcięła miasto tez od strony morza. Obecność armii Prymidów wiązała część sił Mitengów na południu, ale kwestią czasu było przybycie Häkemy i jego wojsk. Jeden ze strategów Pleńczyków, Szajet (Śãjeta), zdecydował się na wykorzystanie części flotylli w celu dokonania rajdów daleko na północ.

Dla Häkemy w obecnej sytuacji najbardziej dotkliwe okazały się rajdy. Obejmowały obszary, które od dawna były uważane przez Mitengów za bezpieczne, gdzie ich osadnictwo było już trwałe i w miarę zwarte. W wyniku tego doszło do zawiązania spisku wewnątrz armii (głównie przez właścicieli niewolników, jako że Häkema gotów był w ramach pokoju zwrócić wszystkim niewolnikom wolność i ziemię) i w roku 2 887 doszło do zamachu na niego. Mimo próby ucieczki, został schwytany i publicznie obdarty ze skóry. Oskarżono go też o spiskowanie z Pleńczykami, a jego żony i dzieci zostały schwytane i ukamieniowane. Władzę przejęła starszyzna, i zdecydowała się na marsz na południe, przede wszystkim na zdobycie Dzamu.

W roku 2 889 Pleńczykom udało zdobyć się Czagę, w tym samym czasie gdy Mitengowie rozpoczęli walki przeciwko Dzamowi. Tego samego roku jeszcze Mitengowie rozpoczęli budowę floty i udało im się zdobyć Dzam. Ostatni Prymidzi zbiegli do Kiritu.

W roku 2 894, po pięciu latach walk i rajdów (Mitengów na Suw i Kirit, Pleńczyków na miasta miteńskie na północy) ogłoszony pokój: Dzam pozostał przy Mitengach, a Plen i Czaga przy Sekundydach. Sekundydzi ogłosili też restauracja Państwa Pleńskiego. Zakazano obustronnych rajdów, a także pozwolono Mitengom handlować z Pleńczykami poprzez port w Czadze (wcześniej, z dość oczywistych powodów, handel z nimi był surowo karany przez wszystkich władców).

Biały Półksiężyc po Wielkim Pokoju

Ogłoszony pokój rozpoczął okres względnego spokoju w stosunkach pomiędzy Mitengami i Pleńczykami. Na przestrzeni dwóch wieków, to jest w latach 2 894‑3 101, pomiędzy Mitengami i Pleńczykami nie było żadnych większych walk. Nie znaczy to, że był to okres politycznej stagnacji.

Po pierwsze, pod koniec III tysiąclecia, część pleńskich uciekinierów (spauperyzowani potomkowie Prymidów i Tertydów) osiedliła się w isztyjskim mieście Żemia (iszt. Žǣmi), gdzie przeprowadziła zamach stanu likwidując radę miejską i wprowadzając monarchię. Chociaż pleńska arystokracja została wkrótce obalona, Żemia pozostała monarchią. Tak też powstało I Królestwo Isztów (tradycyjnie za datę powstania tego państwa uważa się się rok 3 003), które objęło dużą część obszarów zamieszkiwanych przez Isztów.

Po drugie, Mitengom udało się podporządkować pleńskich górali, zamieszkujących obszary na wschód od Konfederacji Miteńskiej. Na uwadze trzeba mieć też rozrost instytucji niewolnictwa. Na znaczeniu zyskiwała starszyzna, która powoli przeistaczała się w arystokrację. Założono także wiele portów handlowych na północy, poza Białym Półksiężycem — w tym też przyszłą Inannākkę (wówczas Inanakaka)

Kiritowi udało się podporządkować część neszyjskich plemion na południu. Jednocześnie dalej postępował proces neszyzacji kraju — chociaż sama stolica wciąż pozostawała etnicznie pleńska. Rozwijała się kultura i sztuka — a także zakładano tzw. szkoły prefilozofizcne. Były to pierwsze próby objaśnienia pochodzenia i struktury świata, łączone w dużym stopniu z naukami religijnymi. Rozwijała się etyka.

Państwo Sekundydów ogłosiło zwierzchność nad częścią pleńskich górali mieszkających na południe od ich państwa. Odbudowano także oczywiście Plen.

Państwo Sekundydów po podboju Górali

W roku 3 101 zmarł bezpotomnie książę Suwu. W swoim testamencie postanowił on przekazać swoje ziemie we władanie Sekundydów. Król Gurat III (Gǔrate), wzmocniony o Suw, postanowił wyruszyć na Dzam jeszcze tego samego roku. Po długotrwałej wojnie (3 101‑3 125), w wyniku której obie strony poniosły dotkliwe straty, udało mu się jedynie przesunąć trochę granicę na wschód, w zamian za zezwolenie na handel z Kiritem.

Państwo Sekundydów za Gurata III

W latach 3 125‑3 150 Mitengowie prowadzili częste rajdy graniczne. Pleńczycy nie pozostawali dłużni — spalono wiele przybrzeżnych miteńskich osad. W wyniku tych konfliktów doszło do dalszego spadku koniunktury i zamierania handlu.

Ogólną sytuację pogorszył także sześcioletni okres Wielkiego Głodu na dalekiej północy — nasiliła się emigracja Mitengów na południe. Objęła ona już nie tylko obszary zdobyte przez Miteńczyków, ale, częściowo, obszar Kiritu i Państwa Banrodu. Mimo późniejszej poprawy, na północy nastał tzw. Mały Głód. Inaczej niż Wielki Głód, nie był aż tak dotkliwy, ale trwał też zdecydowanie dłużej — ponad sześćdziesiąt lat, co jeszcze bardziej wzmagało emigrację na południe.

Biały Półksiężyc na początku XXXIII wieku

Państwo Sekundydów, czując się zagrożonym obecnością Mitengów na zachodzie, zagroziło Banrodowi wojną, jeżeli nie zabije wszystkich Mitengów znajdujących się na ich terytorium. Konfederacja Miteńska na tą wieść wypowiedziała wojnę Państwu Sekundydów. Sekundydzi szybko ich  jednak pokonali i ponownie przesunęło granice na wschód. Banrod, w którego radzie miejskiej było wielu Mitengów, nie wyraził zgody na wybycie wszystkich Mitengów, lecz zmusił ich do opuszczenia granic państwa. Państwo Sekundydów zdecydowało się zająć Banrod i przyłączyło ten obszar do swojego państwa.

Biały Półksiężyc pod koniec XXXIII wieku

Zbiegli Mitengowie założyli na południu trzy małe państwa, z których jedno z nich szybko ogłosiło zwierzchność nad resztą. Tak, w roku 3 283, powstało kupieckie Państwo Lähinów.