Курс літоўскае мовы ў японскіх значкаў.

[Ліцьвін]

Заняткі 0

Witam, chciałbym tutaj rozpocząć kurs języka litewskiego, zacznijmy więc od podstawowych informacji. Kurs ów będzie dotyczył jedynie taraszkiewicy, z racji, że narkomówka to ortografia stworzona przez Sowietów, której nie uznaję.

Język litewski (Літоўская мова) jest to język wschodniosłowiański występujący na Białorusi jak i wszystkich krajach sąsiednich, który obecnie znany jest głównie pod nazwą języka białoruskiego (Беларуская мова). Na przestrzeni wieków nazywany był także językiem krywickim (Крывіцкая/Крыўская мова), rusko-litewskim (руска-літоўская мова), wielkolitewskim (Вялікалітоўская мова) czy prostym (Простая мова/Па-просту). Zapisywany on był w cyrylicy, łacince oraz alfabecie arabskim. Obecnie dominującym alfabetem jest cyrylica. Historycznie obejmował zasięg od Białegostoku tuż pod Kaługę. Jego charakterystycznie cechy to akanie, jakanie, ciekanie, dziekanie, u krótkie czy spółgłoski wzdłużone.


Historyczny zasięg języka litewskiego (kolor różowy). (tu w większym rozmiarze)


Litewska cyrylica. (powinno być зьяўляецца czy może nawet i ёсьць ale nie znalazłem tak dobrego zdjęcia alfabetu w taraszkiewicy.)

Альфабэт

Cyrylica - Łacinka - Uwagi co do odczytu
Аа - Aa
Бб - Bb
Вв - Ww
Гг - Hh - Hh dźwięczne [ɣ], wymawiane jak w Bohdan czy w niechby (także Gg w kilku wyjątkach jak гузік [pol. guzik] czy ганак [pol. ganek], jednak w praktyce i tak większość czyta je przez Hh).
Ґґ - Gg - Nieużywane przez większość, jest to litera wariantowa, nieobowiązkowa.
Дд - Dd
Дздз - Dzdz - Dźdź przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Дждж - Dżdż - Zawsze twarde.
Ее - Jeje - Ee po Лл.
Ёё - Jojo - Oo po Лл.
Жж - Żż - Zawsze twarde.
Зз - Zz - Źź przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Іі - Ii - Na początku niektórych wyrazów czytane jako ji np. іскра (pol. iskra)
Йй - Jj
Кк - Kk
Лл - Łł - Łł kresowe [ɫ], Ll przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Мм - Mm
Нн - Nn - Ńń przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Оо - Oo
Пп - Pp
Рр - Rr - Zawsze twarde.
Сс - Ss - Śś przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Тт - Tt - Zawsze twarde fonetycznie (etymologicznie przechodzi w ць)
Уу - Uu
Ўў -  Ŭŭ - U krótkie, wymawiane jak u w auto [w], występuje tylko po samogłosce.
Фф - Ff
Хх - Chch
Цц - Cc - Ćć przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і. Etymologiczne Ц zawsze twarde.
Чч - Czcz - Zawsze twarde.
Шш - Szsz - Zawsze twarde.
Ыы - Yy
ь - Miakki znak - Zmiękcza to co jest przed nim.
Ээ - Ee
Яя - Jaja - Aa po Лл.
Юю - Juju - Uu po Лл.
' - apostraf - funkcja rozdzielająca.

Гаворкі

1) Nieoficjalna:
- Здароў! Якое тваё імя?
- Прывітаньне! Маё імя Надзея, а тваё?
- Маё імя Мацьвей, ці ты гэтаксама вучышся на гэтым факультэце?
- Так, таксама. Ты ведаеш калі прыйдзе наш выкладнік?
- Не, я толькі што прыйшоў.
- Ах, прабачце, што я не застанавілася.
- Нічога не сталося.

Spoiler

[close]

2) Oficjalna:
- Добры дзень! Прафэсар Бартноўскі?
- Добры дзень! Так, гэта я. У чым я магу Вам дапамагчы?
- Я чула што Вы можаце мне дапамогуць у дактаранцкай працы, ці гэта праўда?
- Так, я магу Вам дапамагчы, прашу пайсьці за мною.

Spoiler

[close]

Граматыка

Odmiana zaimka Я (Ja):


Póki co będę wykorzystywać słownik Walerii Żdanowicz co do leksyki, jak i Książkę Bronisława Taraszkiewicza do gramatyki, potem ewentualnie poszerzę o notatki ze studiów.

[Henryk Pruthenia]

O!
Ładnie, ciekawie się zapowiada. Może na zaniknięcie tego ы w ываць będę patrzył przez palce. A jedyne, czego mi tu braknie, to pokazanie różnicy między taraszkiewiczą a narkomanówką.

[Caraig]

No właśnie, też bym chciał zobaczyć czym się różni to taraszkiewica od pisma narkomanów.

[Kazimierz]

Zapowiada się bardzo ciekawie.

Jaka jest różnica pomiędzy лекцыя a урок? Nie możecie się zdecydować czy chcecie polonizm czy rusycyzm? xD

Co do narkamauki to tu jest chyba dobrze opisane. W ogóle z tego co widzę, nazywanie tego reformą ortografii to niedopowiedzenie, toż to kompletna rusyfikacja języka jest!

[Ліцьвін]

Лекцыя jest generalnie rzadko używana z tego co mi się wydaje ale w oficjalnej gramatyce Taraszkiewicza z 1929 właśnie to słowo jest stosowane no i w narkomówce nie występuje dlatego dałem oba. Co do narkomówki, w przyszłości postaram się wypisać po polsku różnice. A różnica to pochodzenie i rodzaj, jest coś takiego jak synonim. xd Лекцыя to oczywiście polonizm.
Edit:Dobra internet wyświetla bardzo dużo tych lekcyj ale urok i tak chyba popularniejsze. xd

[Pluur]

Bardzo się cieszę, że zacząłeś ten kurs, mam ino nadzieję, że nie skończy się jak z innymi, które dość szybko się kończą.

Język litewski (Літоўская мова) jest to język wschodniosłowiański występujący na Białorusi jak i wszystkich krajach sąsiednich, który obecnie znany jest głównie pod nazwą języka białoruskiego (Беларуская мова). Na przestrzeni wieków nazywany był także językiem krywickim (Крывіцкая мова), wielkolitewskim (Вялікалітоўская мова) czy prostym (Простая мова/Па просту).

Zapomniałeś o tutejszym.

Co do narkomówki, w przyszłości postaram się wypisać po polsku różnice.

Przyłączam się do wcześniejszej formy - chętnie poczytam coś w łacince o tej reformie (ehh nie byłby to dla nich najlepszy, kompromisowy wariant?).

[Ліцьвін]

Tutejsi to nazwa społeczności, nie języka. Mówili па-просту. A co do kursu to nie zamierzam go porzucać ale do wakacji lekcje będą dość rzadko z uwagi na ograniczone zasoby czasu.

[Ліцьвін]

Заняткі 1

Націск

Akcent w języku litewskim jest ruchomy i swobodny. Oznacza to, że może się on różnić w zależności od wyrazu bądź jego odmiany. Każde nieakcentowane O i Jo przechodzi w A i Ja, podobnie jak w języku rosyjskim, jednak w odróżnieniu od niego, przejście to jest zapisywane. W praktyce oznacza to, że każde Оо і Ёё jest zawsze pod akcentem i nie ma potrzeby go zaznaczać. Zaznaczenie złego akcentu może spowodować zmianę znaczenia np. мука - mąka, ale мука - męka, плачу - płacę, ale плачу - płaczę.

Граматычныя словы

Склад - Sylaba
Сказ - Zdanie
Літара - Litera
Адзіночны лік - Liczba pojedyńcza
Множны лік - Liczba mnoga
Парны лік - Liczba podwójna
Асабовы займеньнік - zaimek osobowy
Мужчынскі род - rodzaj męski
Жаночы род - rodzaj żeński
Ніякі род - rodzaj nijaki

Прыдатныя звароты

Ці можаш паўтарыць? - Czy możesz powtórzyć?
Паўтарыце, калі ласка. - Powtórzy pan/pani, jeśli można? Proszę, niech pan/pani powtórzy.
Як будзе на літоўскай мове ...? - Jak będzie ... w języku litewskim?
Што значыць ... на літоўскай мове? - Co znaczy ... w języku litewskim?
Прабачце, я не разумею. - Wybaczcie/Wybaczy pan/pani/przepraszam, ja nie rozumiem.
Прабачце, я не пасьпяваю - Wybaczcie/etc., ja nie nadążam.
Як цябе/Вас завуць/клічуць? - Jak się nazywasz? Jak pan/pani się nazywa?
Мяне завуць/клічуць ... - Nazywam się ...
Колькі табе/Вам гадоў? - Ile masz lat? Ile ma pan/pani lat?
Мяне ... год/гады/гадоў. (год - 1, гады - 2,3,4, гадоў - 5+) - Mam ... lat.
Дзякую. - Dziękuję
Я вучуся літоўскай мове. - Uczę się języka litewskiego.
Я вывучаю літоўскую мову. - Uczę się języka litewskiego.
Добры дзень! - Dzień dobry! (południe)
Добрай раніцы! - Dzień dobry! (rano)
Добры вечар! - Dobry wieczór!
Дабранач! - Dobranoc!
Да пабачэньня! - Do widzenia!
Бывай! - Bywaj!
Прывітаньне!* - Hej!
Здароў!* - Cześć!
Вітаю!* - Witam!
*wszystko to tłumaczenie przypadkowe, niedosłowne, no może poza witam, każde z wyżej wymienionych to po prostu nieformalne powitanie.

Прыметнік

Przymiotnik kończy się w zależności od rodzaju jak i liczby mnogiej, więc podobnie jak w polskim.
R. męski l. poj. kończy się na -і/-ы np. вялікі (pol. wielki), сумны (pol. smutny), сіні (pol. niebieski), стары (pol. stary)
R. żeński l. poj. kończy się na -ая/-яя jeśli męski kończy się na -і chyba, że przed nim było к, г lub х, wtedy kończy się na -ая np. вялікая, сумная, сіняя, старая.
R. nijaki l. poj. kończy się na  -ае/-яе jeśli męski kończy się na -і chyba, że przed nim było к, г lub х, wtedy kończy się na -ае. Jeśli akcent pada na ostatnią literę kończy się na -ое np. вялікае, сумнае, сіняе, старое.
L. mnoga kończy się na -ыя/-ія np. вялікія, сумныя, сінія, старыя.

[Pluur]

Tutejsi to nazwa społeczności, nie języka. Mówili па просту. A co do kursu to nie zamierzam go porzucać ale do wakacji lekcje będą dość rzadko z uwagi na ograniczone zasoby czasu.

A to chyba, że!

[Ліцьвін]

Dowiedziałem się dziś, że лекцыя oznacza generalnie wykład i choć zdarza się w znaczeniu lekcji jest to jednak dość rzadkie, zaś polska lekcja to zwykle урок czy też заняткі. Zmieniam więc tytuł na bardziej jednoznaczne заняткі (dosłownie - zajęcia) za radą profesorki będącą ekspertem od tej mowy. Kolejna lekcja zaś pojawi się podczas wolnego tygodnia majowego.

[Борівой]

Urok <3

[Dynozaur]

Dowiedziałem się dziś, że лекцыя oznacza generalnie wykład i choć zdarza się w znaczeniu lekcji jest to jednak dość rzadkie, zaś polska lekcja to zwykle урок czy też заняткі. Zmieniam więc tytuł na bardziej jednoznaczne заняткі (dosłownie - zajęcia) za radą profesorki będącą ekspertem od tej mowy. Kolejna lekcja zaś pojawi się podczas wolnego tygodnia majowego.

Лекція w znaczeniu "wykład" to i w rosyjskim istnieje, więc wydaje mi się, ze takie zawężenie znaczenia może być wpływem rosyjskim.

Nie kwestjonuję autorytetu twojej profesorki, ale być może ma jakieś "narkomauskie" nawyki.

[Ліцьвін]

Nigdzie nie napisałem, że Лекцыя nie oznacza polskiej lekcji nigdy, jeno, że jest to raczej rzadkie, więc dla lepszego zrozumienia wybrałem заняткі by nie było nieporozumień jak dojdzie do rozmowy na Białorusi. Choćby Taraszkiewicz pokazuje, że polskie znaczenie też u niej bywa. Nawet jeśli to rusycyzm to najważniejszym jest nauczyć się języka, a nie cofać każdy wpływ rosyjski. Jeśli ten rusycyzm zaszedł naturalnie i nie jest wpływem narkamauki, a istniał już w taraszkiewicy nie widzę w nim nic złego. Nie popadajmy w skrajny puryzm, taraszkiewica jest wystarczająco litewska. Wpływy obcych języków są czymś naturalnym. Przy czym jeśli coś jest rusycyzmem to урок. Заняткі są jak najbardziej litewskie.

[Dynozaur]

To zależy co pojmować jako "naturalne" - to, że język zanika też jest w pewien sposób naturalne. Ta rusyfikacja odbywała się stopniowo - nie wbito jej ludziom młotkiem do głów w tydzień. Ale tak myśląc, to można zaakceptować wszystko i nie robić nic.

A chyba chodzi o to, żeby ten ruski tynk zdrapywać...

[Ліцьвін]

Ale Заняткі to nie jest rusycyzm i nigdzie nie przeczę, że Лекцыя ma dwa znaczenia. Jak kiedyś zrobię temat leksykalny o szkole/nauce to w tłumaczeniu wpiszę zarówno wykład jak i lekcja. Nie przesadzajmy też w drugą stronę bo wyjdzie nam drugi bałtolitewski po "reformie". A owa profesorka używa taraszkiewicy prywatnie i jak tylko może, więc jednak bym jej wierzył.