Język etiński (kamb etinesh) – doświadczenie językowe. Język po trochu alternacyjny, fleksyjny i aglutynacyjny. Jest językiem aktywnym ergatywnym. Z założenia nie miał być trudny, ani skomplikowany. Wyjątków i nieregularności ma narazie nie wiele, choć z czasem pewno jeszcze trochę ich przybędzie. Szyk zdania stosunkowo swobodny z dominacją VOS i VSO.
Spółgłoski:
m n ɲ ŋ
p b t d (c) (ɟ) k g
φ β s z ʃ ʒ (ç) χ
j w
r
ɾ
l
p’ t’ k’
ts dz tʃ dʒ
Samogłoski:
i u
ɪ ʊ
e o
ε ɔ
æ
Akcent:
pada na drugą sylebę od końca, kiedy ta jest długa (posiada długą samogłoskę lub następują po samogłosce conajmniej 2 spółgłoski). W pozostałych wypadkach pada na 3 sylabę. Akcentowana sylaba jest wymawiana minimalnie wyżej od pozostałych.
Do zapisuj używam narazie łaciny, mającej być z założenia dość intuicyjną i z ograniczoną ilością diakrytyków. Jest to wersja służąca do tymczasowego zapisu. Nad ostatecznym systemem pisma będę myślał, gdy uznam, że język jest już wystarczajaco rozwinięty i dopracowany. I tak:
a ɒ
á æ
b b
ci ts
ch tʃ
d d
dh dz
e ε
é e
f φ
g g
gh dʒ
h χ
i ɪ
í i
k k
kh k’
l l
m m
n n
nk ŋ - gdy na końcu wyrazu
ng ŋ - gdy na końcu wyrazu
o ɔ
ó o
p p
ph p’
r ɾ
rr r
s s
sh ʃ
t t
th t’
u u
ú ʊ
v β
z z
zh ʒ
Rzeczownik:
Posiada 2 klasy: ożywioną i nieożywioną, nie są one jednak w żaden sposób wyrażane morfologicznie. Odmienia się przez 14 przypadków: ergatyw, acc. I, acc. II, part., gen., possesyw, ess., abl., dat., ill., loc., intr., commityw I voc. W 3 liczbach: pojedynczej, mnogiej określonej, mnogiej ogólnej.
W zdaniach aktywnych przechodnich:
Ergatyw - podmiot zdania
Acc. I - dopełnienie bliższe ożywione
Acc. I – dopełnienie bliższe nieożywione z emfazą na obiekt (zazwyczaj tłumaczony jako strona bierna)
Acc. II - dopełnienie bliższe nieożywione
Dat. - dopełnienie dalsze
punciot tóm nákón kasiaro – Tom daje Kasi kamień
punciot (tóm) nákont kasiaro – kamień jest dawany Kasi (przez Toma)
madhet tóm shallimb nákombo – Tom uderza kolegę kamieniem
W zdaniach aktywnych nieprzechodnich
Acc. I – podmiot zdania
manik tom – Tom idzie
W zdaniach nieaktywnych przechodnich i nieprzechodnich
Acc. I – podmiot zdania
Acc. I – dopełnienie bliższe ożywione
Acc. II – dopełnienie bliższe nieożywione
madher nákont tom – kamień uderza Toma
gamadher nákont varmún - kamień uderzył (w) stół
Partitivus może pełnić funkcję podmiotu zdania nieaktywnego, jeśli jest nim obiekt abstrakcyjny, niepoliczalny, bądź chce się podkreślić jego cząstkowość. Analogicznie jest w przypadku dopełnienia bliższego.
gaharmar unnoni andardhe – zdrowie odeszło wraz z wiekiem
gálat tóm sakkammi – Tom zjadł (trochę/część) chleba
Possesyw określi posiadacza danego przedmiotu, dlatego odnosi się tylko i wyłącznie do klasy rzeczowników ożywionych, często nawet ograniczane tylko i wyłącznie do ludzi.
hardor varmú toma – stół Toma jest wysoki.
Czasownik:
Można go podzielić na 3 kategorie: czasowniki aktywne przechodnie, aktywne nieprzechodnie i nieaktywne.
Czasowniki aktywne odmieniają się przez 5 osób w l. poj. i 4 osoby w liczbach mnogich: 1, 2, 3 os., formalna, (nieokreślona). Posiadają 4 tryby. W trybie orzekającym wyróżnia się 4 czasy: przyszły, teraźniejszy, przeszły niezamierzony, przeszły niezamierzony; tryb rozkazujący posiada tylko jeden czas, a pozostałe 2 odmieniają się według czasu przeszłego i nieprzeszłego.
Czasy tworzone poprzez alternację samogłoski tematycznej + w przypadku przeszłego zamierzonego dodawany jest augment.
Przykłądowa odmiana czasownika álin – jeść
álek – zjem, będę jadł
áliv – jesz
álat – (tak jakoś wyszło, że on) (z)jadł
gálattuo – (ja i ty chcieliśmy i) zjedliśmy
álimavo – (chyba) (z)jedliście
gálimatho – (chyba) jedzą
álimottú – jeśli (ja i on/wy) jemy
gálimovu – jeśli (z)jedliście
dar álithu – oby/niech (z)jedzą
Czasowniki nieaktywne posiadają tylko 3 osobę w 3 liczbach, a w l. poj. dodatkowo nieokreśloną. Posiada 3 tryby główne: orzeczowny, przypuszczajacy, warunkowy, plus jeszcze nieraz tworzony jest analogicznie do czasowników aktywnych tryb rozkazujący (życzący). Posiada tylko 2 czasy: przeszły i nieprzeszły.
Przykłądowa odmiana czasownika dít - leżeć
dír – leży, będzie leżało
gadím – (coś)leżało
dímaro – (chyba) leżą
gadímaru – (chyba) leżały
dímor – jeśli leży, będzie leżało
gadímom – jeśli leżało
Na zakończenie jeszcze może z deklaracji praw człowieka:
buncioi thana mo heikkii tennik zenkaikku konsash mo khoinesh. benik illugem m’ ertesem lonitesa m’ orkem údok than sakkamre leibasi urberittih.
Więcej następnym razem.
Pozdrawiam
