Pytania różne (polszczyzna)

[Henryk Pruthenia]

Wybacz, siedzę w biljotece, gdzie nie ma "e pochylonego".

[Feles]

Na Windowsie: Alt+0233.

[Dynozaur]

Czy istnieje trend, aby rodzaj nijaki zanikał, przyjmując formy męzkiego?

W językach słowiańskich - w djalektach słoweńskich (pod wpływem italskim) oraz w ruskich pod wpływem akania (ale to nie prowadzi do całkowitego zaniku instytucji rodzaju nijakiego, a jedynie do zmniejszenia jego zasięgu [tj. neutralność zachowują tylko słowa z akcentem na końcówkę]).

[Pluur]

Prosiłbym o wytłumaczenie mi jednej rzeczy, która mnie trapi od pewnego czasu. Dlaczego w dialekcie/etnoklecie [czy jak to nazwać, chodzi o ten z Gónegośląska, żeby nie było ;P] często (zawsze?) 'o' zastępuje polskie 'a' w nagłosie (choć nie tylko chyba), chodzi oto: wam - wom, nasz - nosz, padać - podać ? Skąd wzięła się ta cecha, czy to po prostu język polski wykształcił owe 'a'?

[Towarzysz Mauzer]

To cecha większości polskich gwar, też dialektu małopolskiego i mazowieckiego - owo /o/ to nic innego jak «á», a pochylone, pochodzące ze staropolskiego długiego a, które to było skutkiem wzdłużenia zastępczego, ściągnięcia grup sylabicznych i akcentu nowoakutowego - zjawisk dosyć skomplikowanych, które wciąż i wciąż są dyskutowane na tym forum .

[Pluur]

Aha, chyba że tak xD. Dzięki za wytłumaczenie, ogólnie rzecz biorą interesują mnie gwary śląskie, może wie kto jeszcze skąd te 'żeh'; Jo żeh zrobił... itd?
Oraz co z tym biernikiem się dzieje (w rodzaju żeńskim?)
Lubię kartkę. - Lubia kartka.
Kroję kalarepę. - Kroja oberiba.
Co tutej się stało?

[Dynozaur]

Zwykłe odnosowienie ot co.

Wcześniej tam było a nosowe - i dlatego. Choć ciekawe jest to, że ta zmiana przenikła nawet do tych gwar, w których rozwój nosówek był inny.

[Pluur]

A jo żeh myśloł że to jakiś mianownik się wkrodł tam! Jeronie, nie pomyślołeh ło tym!

[Dynozaur]

No potem się te odnosewione formy z mianownikiem skojarzyły, ale to już morfologja...

[Pluur]

No właśnie  ;-D
A o co chodzi z tym ''żeh''?

[Dynozaur]

-ch intruzja z aorystu,.

Albo imperfektu, ale reaczej mówi się o aoryście.

[Wedyowisz]

Aha, chyba że tak xD. Dzięki za wytłumaczenie, ogólnie rzecz biorą interesują mnie gwary śląskie, może wie kto jeszcze skąd te 'żeh'; Jo żeh zrobił... itd?

Końcówka -ch zamiast -m została prawdopodobnie przejęta z końcówki 1.os.l.poj. staropolskich czasów przeszłych prostych - imperfektu i aorystu. Z tego co widzę, pisze o nich w kontekście staropolskiego nasz „św. Grzegorz z Libiąża”:

http://grzegorj.w.interia.pl/gram/pl/czasy01.html

Notabene, również w czeskim słówko „bym” ma postać bych.

[Towarzysz Mauzer]

Dodajmy jeszcze, że wiele zachodniomałopolskich gwar (w tym gwary góralskie Żywiecczyzny i Podhala oraz gwary zachodniego Pogórza) posiada tą samą odaorystową formę czasu przeszłego, z małopolskim przejściem -ch > -k.

[Jątrzeniot]

A jakieś gwary mają zdaje się nawet -f (-ch > -f, więc byłef, przysłef). Ogólnie polecam tą stronę.

[Dynozaur]

No, to też się zdarza. Końcowe "ch" w gwarach się dziewacznie zachowywało.

Tylko zastanawiam się, jak to było, kiedty to "ch" znajdowało się w końcowej pozycji we rdzeniu np. "proch". Czy w gwarach istniał jakiś "prok"/"prof"? Bo jak dla mnie brzmi to trochę dziwnie...