Nie ma małego drzewa - jest duże.
Hi'e'zyrlanhom'warpalgratej'nau - hi'e'zyrkunhom'tej'au.
W powyższym wyrażeniu posłużyłem się trybem definiującym (którego markerem jest „hi”) - chociaż bardziej poprawne byłoby użycie trybu opisującego, to w zdaniach mających wyrazić kategoryczną ocenę rzeczywistości często wybiera się właśnie tryb definiujący.
Dosłowne znaczenie:
Duże drzewo nie może być (istnieć) - małe [drzewo] jest (istnieje) - tak jak w języku polskim, tak i w Nowodze bez kontekstu nie wydać jakoby druga część zdania wynikała z pierwszej, dlatego warto by było dodać „int” (tu: bo, ponieważ) -
Hi'e'zyrlanhom'warpalgratej'nau int e'tej'au e'zyrkunhom'. - wtedy jednak jesteśmy zmuszeni do skorzystania z trybu opisującego, którego markerem jest „e” - jak można zauważyć, tryb opisujący powoduje znaczne przemodelowanie zdania, bowiem z „małe [drzewo] istnieje” zrobiło się „es gibt ein kleiner [Baum]” / „there is a small [tree]” - a Nowoga dzieli szyk tego typu zdania z angielskim i niemieckim.
Drzewo nie jest małe - jest duże.
E'tej'nau e'zyrlanhom'warpalgra int e'tej'au e'zyrkunhom'.
Powyższe wyrażenie nie do końca oddaje polski sposób myślenia - bo (nie?)stety nie ma sposobu na ujęcie tego w sposób 1:1, ponieważ: „Nie ma małego drzewa - jest duże” = „Drzewo nie jest małe - jest duże”. Co prawda, można stworzyć zdanie: „
E'warpalgratej'nau zyrlanhom int e'tej'au e'zyrkunhom'.” które znaczy dosłownie dokładnie „To drzewo nie jest małe (...)” - jednak to bez kontekstu brzmiało by dziwnie i paradoksalnie nie oddawało znaczenia, które chcielibyśmy zawrzeć - dlaczego?
Ma to związek z wytwarzaniem się aspektu określoności rzeczownika: „e'warpalgratej'nau” znaczy „
to (konkretne, wskazane) drzewo nie jest (...)” - jeśli nie chcemy określać o które drzewo nam chodzi, powinniśmy użyć trybu opisującego - brzmi on naturalniej
