Nowofundlandzkie dialekty(w tym Polszczyzna) by CookieMonster93

[Todsmer]

Czemu "chiél" i "chók" przez "ch"?

[CookieMonster93]

Zobacz na wymowę h

• ~[h] w nowofundlandzkim angielskim i na wymowę ch
• i h[ɣ] w nowofundlandzkiej polszczyźnie. :-)

[Todsmer]

Pod wpływem jakiego języka "h" stało się dźwięczne?

[CookieMonster93]

Żadnego, to archaizm, kolonizacja zaczęła się w XVw. :-)

[CookieMonster93]

Wyrazy polskie (w NF), które uległy zmianom fonetycznym (nie licząc tych z długimi a i e)

dom -> dóm (wymiana ó:o) np. dóm, domu, domem itd.
koń -> kóń (wymiana ó:o)
przyjaźń -> przáźń odmiana: przáźni, przáźń, przáźni, przáźnią
przyjaciel -> przáciel
przyjaciółka -> przációłka
(za)przyjaźnić się -> (za)przáźnić się

[CookieMonster93]

Irlandzki w Nowej Fundlandii

Irlandczycy do NF przybywali z przeróżnych części Irlandii, co spowodowało (podobnie jak na terenach "nowych dialektów mieszanych" w Polsce) ujednolicenie się języka mówionego i używanie niemal wyłącznie literackiego irlandzkiego. Język ten przeszedł też trobne zmiany fonetyczne.

Irlandia  IPA	Nowa Fundlandia IPA
ˠ
lˠ	l̪2
nʲ	ɲ
nˠ	n̪
dˠ	d̪
tˠ	t̪
sˠ	s̪
c	ʨ
ɟ	ʥ
ç	ɕ
ʃ	ʃ 1
dʲ	ʤ 1
tʲ	ʧ 1

¹ jak w europejskiej odmianie języka polskiego, czasem wymawiane i zapisywane: [ʂ], [ɖ͡ʐ], [ʈ͡ʂ]
² [λ] przed [i]

Ukraiński w Nowej Fundlandii - obie gwary są równoprawne i oficjalne

Litera	Gwara nederlandzka	Gwara południowo-zachodnia
А	ä	ä
Б	b	b
В	v ~ w1	v ~ w1
Г	ɣ	ɣ
Ґ	g	g
Д	d̪	d̪
ДЬ	dʲ	dʲ
Е	ɛ	ɛ
Є	jɛ ~ ʲɛ	jɛ ~ ʲɛ
Ж	ʐ	ʐ
ЖЬ	ʑ	ʑ
З	z̪	z̪
ЗЬ	zʲ	zʲ
И	ɨ	ɪ
І	i ~ ʲi	i ~ ʲi
Ї	ji	ji
Й	j	j
К	k	k
Л	ɫ	ɫ
ЛЬ	l̪ ~ λ2	l̪ ~ λ2
М	m ~ ɱ3	m ~ ɱ3
Н	n̪ ~ ŋ4	n̪ ~ ŋ4
НЬ	ɲ	ɲ
О	ɔ	ɔ
П	p	p
Р	r ~ ɾ	r ~ ɾ
С	s̪	s̪
СЬ	sʲ	sʲ
Т	t̪	t̪
ТЬ	tʲ	tʲ
У	ʊ	u
Ф	f	f
Х	x	x
ХЬ5	xʲ ~ ç	xʲ ~ ç
Ц	ʦ̪	ʦ̪
ЦЬ, ЧЬ	ʨ	ʨ
Ч	ʈ͡ʂ	ʈ͡ʂ
Ш	ʂ	ʂ
ШЬ	ɕ	ɕ
Щ	ʂʈ͡ʂ	ʂː
ЩЬ	ɕʨ	ɕː
Ю	jʊ ~ ʲʊ	ju ~ ʲu
Я	jä ~ ʲä	jä ~ ʲä

¹ - w sąsiedztwie bezdźwięcznej spółgłoski i w wygłosie oraz kiedy wymienia się z "У"
² - przed [ i ]
³ - przed [f] i [v]
⁴ - przed [k] i [g]
⁵ - kolorem zaznaczony bardziej powszechny wariant wymowy w danym regionie

Język Portugalski w NF - dialekty de facto równoprawne, de iure - zwykle nauczany dialekt krzikowski

Portugalia IPA	Nowa Fundlandia okolice Nowej Lizbony	Nowa Fundlandia Krzików/ St. John's/Tomaszów + okolice
ɐ	ɐ	ʌ̈
ɐ̃	ɐ̃	ʌ̈̃
a	a	ä
u (pisane o)	u	ʊ ~ u̱1
u - akcentowane	u	u
u - nieakcentowane	u	ʊ ~ u̱1
ʁ	x ~ h	x
ʃ (pisane ch)	ʧ3 ~ ʨ2	ʈ͡ʂ ~ ʨ2
ʃ	ʃ3 ~ ɕ2	ʂ ~ ɕ2
ʒ	ʒ3 ~ ʑ2	ʐ ~ ʑ2

¹ - Tomaszów
² - przed [i], [j]
³ - taka sama zasada jak w irlandzkim: jak w europejskiej odmianie języka polskiego, czasem wymawiane i zapisywane: [ʂ], [ɖ͡ʐ], [ʈ͡ʂ]

Ponadto samogłoski z diakrytykami są wymawiane długo. :-)

[Henryk Pruthenia]

Ogólnie dość ciekawe jest, że szczelinowe i afrykaty we wszystkiech językach upodobniły się... powstała na téj Nowéj Funlandji swojego rodzaju liga językowa...

[CookieMonster93]

Brawo za spostrzegawczość, to dotyczy również samogłosek. :-)

[Henryk Pruthenia]

Spostrzegawczość? Już po drugiém poście zauważyłem, ale jednak parę procesów jest ponaginanech... Ale Twój świat, Twoje kredki.

[CookieMonster93]

Wiem o tym, jednak nie jest to nieuzasadnione. Można to wytłumaczyć migracjami ludności. :-) XD Skoro jest taka liga bałkańska, to tym bardziej może być liga nowofundlandzka na terenie jednej wyspy. ^^ (chyba)

[CookieMonster93]

Gwara szybecka - pełny słowniczek ^^

1. úż– już 2. útro – jutro 3. moc – bardzo 4. se – się 5. spátki – z powrotem 6. pajedzieć – powiedzieć Odmiana: já paím, ty paísz, on(-a,-o) paí, my paíme, wy paíte, oni paídzą 7. skwielí – świetny, znakomity skwiele – świetnie, znakomicie 8. przánie – życzenie 9. wíc – więcej 10. nejwíc – najwięcej 11. krásný – piękny 12. piekný – piękny 13. dwerze – drzwi (M. dwerze, D. dwýrz, C. dwerzom, B. dwerze, N. dwerzami, Ms. dwerzák, W. dwerze!) Odmiana czasownika „być”: Já sem, Ty Si (wymowa śi), on(-a,-o) je/jest, my sme, wy ste, oni są 14. já – ja 15. ne – nie 16. ano – tak 17. gde, gdeś – gdzie, gdzieś 18. kdo, kdoś (wymowa gdo, gdoś) – kto, ktoś 19. není – nie jest/nie ma 20. zas - znów 21. zase - znowu 22. mezy - między 23. nebo – albo 24. zakázáno – nie wolno 25. zawisłość – związek (= powiązanie, zależność) 26. zákon – prawo 27. owládáć (Se) – rządzić (się) 28. owládánie – rządzenie, kontrola 29. samostatnie – samodzielnie 30. spúsób – sposób 31. pro – dla 32. pak – potem, więc, następnie, znowu 32. podle – według, zgodnie z czymś 33. celí – cały 34. tady – tutaj 35. protoże – ponieważ 36. asy – około, chyba, prawdopodobnie 37. pokud – dopóki, dokąd 38. dnes – dziś 39. możný – możliwy 40. procz – dlaczego, czemu 41. mniesic – księżyc 42. dokázáć – udowodnić 43. dokázywać – udowadniać 44. otázka – problem, kwestia, zagadnienie, pytanie 45. poździe – późno 46. hned – zaraz, w tej chwili 47. témnierz – niemal, prawie 48. kniha – książka 49. wísledek – wynik, rezultat 50. dost – dość, dosyć 51. wczera – wczoraj 52. czlen – członek (osoba) 53. pomazanka – krem 54. nawíc – ponadto, dodatkowo 55. inak – inaczej 56. opiet  - znów 57. szpatný – zły szpatnie – źle 58. podobáć se k czemuś – być podobnym do czegoś 59. (na)psáć – (na)pisać (já psám, ty psász, on psá, my psáme, wy psáte, oni psáją) 60. (prze)cztáć – (prze)czytać (já cztám, ty cztász, on cztá, my cztáme, wy cztáte, oni cztáją) 61. (za)ptáć – (za)pytać (já ptám, ty ptász, on ptá, my ptáme, wy ptáte, oni ptáją) 62. pocyt – uczucie, wrażenie 63. základ – fundament, podstawa 64. porzád – ciągle, nieustannie, wciąż 65. pokraczować – kontynuować 66. pokraczowanie – kontynuacja 67. kam – dokąd 68. strom – drzewo 69. wlas – włos 70. podpora (oprócz polskiego znaczenia) – zapomoga, zasiłek 71. letos – w tym roku 72. chápáć – rozumieć, pojmować (częściej używane: rozumieć) odmiana: -ám, -ász, -á itd. 73. bratyr – brat 74. wzduch – powietrze 75. zaímawý – ciekawy, interesujący 76. manżel – małżonek, manżelka – małżonka 77. budowa – budynek, budowla 78. obwykle – zwykle, zazwyczaj 79. kolyk – ile 80. stać – kosztować (Kolyk to stoi? – ile to kosztuje?) 81. wiądący – kierownik 82. útok – atak 83. jednoduchý – prosty, nieskomplikowany

84. rzecz – mowa + polskie znaczenie 85. czelo – czoło 86. prziprawa – przyprawa, przygotowanie 87. prziprawiáć se – przygotowywać się, prziprawić se – przygotować się 88. maso – mięso 89. hlubokí – głęboki (hlubszý > nejhlubszý) 90. zedź – mur 91. żák – uczeń 92. záda – plecy (odmiana jak w l. mnogiej) 93. nástroj – narzędzie 94. obsah – zawartość, treść 95. osud – los 96. chyba – wada, brak, błąd + pol. znacz. 97. bydleć – mieszkać gdzieś na stałe (já bydlim, ty bydlisz, on bydli, my bydlime, wy bydlite, oni bydlą) 98. postel – łóżko 99. spráwa – wiadomość, aktualność 100. mandel - migdał 101. rozynka – rodzynek 102. myrkew f – marchew 103. brambor – ziemniak 104. kwieták – kalafior 105. celer – seler 106. brokolica – brokuł 107. czesnek – czosnek 108. rajcza – pomidor 109. szpenát – szpinak 110. rzedkwiczka – rzodkiewka 111. fazola – fasola 112. kukurzica – kukurydza 113. krzen – chrzan 114. żampión – pieczarka 115. smetana – śmietana 116. wejco – jajko 117. twaroh – twaróg 118. sýr – ser 119. sadło – smalec 120. peprz – pieprz 121. skorzica – cynamon 122. hrzebiczek – goździk 123. horczyca – musztarda 124. pażytka – szczypiorek 125. szalwiej – szałwia 126. kmín – kminek 127. majoránka – majeranek 128. med – miód 129. żel – galaretka 130. bonbon – cukierek 131. suszenka – herbatnik 132. buchta – drożdżówka 133. zmar’zlina – lód (deser) 134. dżus – sok 135. czaj – herbata 136. noka – kluska 137. polewka – zupa 138. hranolka – frytka 139. swaczyna – podwieczorek 140. dezert – deser 141. jabylko – jabłko 142. szwestka – śliwka 143. broskiew – brzoskwinia 144. jahoda - truskawka 145. leśna jahoda – poziomka 146. ostrużyna – jeżyna 147. borówka – jagoda 148. brusynka – żurawina 149. czáp – bocian 150. jerzáb – żuraw 151. wolawka – czapla 152. kachna – kaczka 153. ślepica – kura 154. husa – gęś 155. straka – sroka 156. wrána – wrona 157. hawron – gawron 158. kyrkawec – kruk 159. wrabec – wróbel 160. koropatwa – kuropatwa 161. datel – dzięcioł 162. holub – gołąb 163. slawík – słowik 164. kukaczka – kukułka 165. psztros – struś 166. borzka – burza 167. hospoda – knajpa 168. howor – rozmowa 169. howado – bydlę 170. minca – moneta 171. ruka – ręka rukopis – rękopis 172. statek – posiadłość ziemska, majątek ziemski + polskie znaczenie 173. cisk – druk, ciskárz – drukarz, (wy)ciskáć – (wy)drukować

174. wlak – pociąg 175. slaný – słony 176. paliwý – ostry 177. sladkí – słodki 178. halenka – bluzka 179. szatka – chustka 180. czepica – czapka 181. klobąk – kapelusz 182. bunda – kurtka 183. kabát – płaszcz 184. rukawica – rękawica 185. ponożka – skarpet(k)a 186. tanga – stringi 187. żupan – szlafrok 188. kapsa – kieszeń 189. rukaw – rękaw 190. ahoj – cześć 191. herec – aktor 192. hereczka – aktorka 193. stromorąb – drwal 194. wobchodník – sklepikarz 195. klejnotník – jubiler 196. hudba – muzyka 197. hlawa – głowa 198. swal – mięsień 199. szlacha – ścięgno 200. bránica – przepona 201. kląb – staw 202. skráń – skroń 203. zornica – źrenica 204. bulwa – gałka oczna 205. oboczka – brew 206. lico – policzek 207. ret – warga 208. dáseń – dziąsło 209. hyrdło – gardło 210. mandla – migdał 211. pyrst – palec 212. hrudník – klatka piersiowa 213. hrudź – pierś f 214. brzich – brzuch 215. híździe – pośladek n 216. játra – wątroba 217. páterz – kręgosłup 218. pánew – miednica 219. husle – skrzypce 220. huslista – skrzypek 221. hrzích – grzesz 222. (z)hrzíszyć – (z)grzeszyć 223. lehkí – lekki (> lehszý > nejlehszý) 224. tma – ciemność 225. tmý – ciemny (> temszý > nejtemszý) 226. (po)cycić – (po)czuć 227. szpunt – korek, zatyczka 228. klyd – odpoczynek 229. chuć – chęć, apetyt (np. dobrej chuci! – smacznego!) 230. wzdalować – oddalać, wzdálić – oddalić 231. horko – gorąco, upał 232. horkí – upalny, gorący (> horszý > nejhorszý) 233. stejný – stały, taki sam 234. dál – dal, wciąż, nadal 235. (po)hnąć – poruszać, ruszyć 236. hnusný – obrzydliwy (>hnuśniejszý > nejhnuśniejszý) 237. dokorzáný – otwarty szeroko 238. wóń – zapach (przy odmiane ó:o) 239. hołpáć (se) – machać, bujać, kołysać, powiewać, trząść (się) 240. i gdyż – jednak(że), acz(kolwiek) 241. kołzlo – czar 242. zázrak – cud 243. pohádka – bajka, baśń 244. kolem – wokół 245. istý – pewny 246. smírzować, smírzić (Se) – (z)godzić (się), pogodzić (się), pojednać (się) 247. chycáć – chwycać, chycić – chwycić 248. pár – para 249. neż – niż (więcej niż…, mniej niż itd.) 250. cielo – ciało 251. tedź – teraz, obecnie 252. úswit – świt, blask 253. mylha – mgła 254. (za)toużyć – (za)pragnąć, (za)tęsknić 255. obyczejný – banalny, codzienny, pospolity 256. (s)tuszyć (se) – podejrzewać, domyślać/-ić (się) 257. (za)trzpycić – błyszczeć, iskrzyć, skrzyć 258. touha – tęsknota 259. báseń – baśń (e ruchome) f 260. wzácný – wartościowy, drogocenny 261. (z)hodzić – miotać, rzucać/-ić (ja hodzym, ty hodzisz, on hodzi, my hodzime, wy hodzite, oni hodzą)

f - rodzaj żeński
n - rodzaj nijaki ^^

[CookieMonster93]

Chciałbym dodać pewną informację odnośnie angielskiego:
/t/, /d/, /s/, /z/, /l/, /n/ mogą być wymawiane tak jak w American English [t], [d], [s], [z], [l]^1,2, [n]
Mogą być też wymawiane w ten sposób: [t̪], [d̪], [s̪], [z̪], [l̪]¹, [n̪], co jest bardzo popularne wśród młodego pokolenia oraz mieszkańców, którzy żyją w wielojęzycznych miejscowościach lub też nie są rodzimymi użytkownikami tego języka.

Obie wersje są poprawne.
¹ Wymawiane zwykle [λ] przed [i]
² w Nowej Fundlandii nie występuje "dark L" [ɫ]

[CookieMonster93]

Pozwoliłem sobie zmodyfikować jeden dialekt nowofundlandzkiego angielskiego, aby był non-rhotic (R po samogłoskach nie jest wymawiane, chyba że poprzedza je samogłoska)

Wprowadzone zostały zmiany, dialekt pozostał rhotic i jest omówiony dalej

[Rémo]

dom -> dóm (wymiana ó:o) np. dóm, domu, domem itd.
koń -> kóń (wymiana ó:o)
przyjaźń -> przáźń odmiana: przáźni, przáźń, przáźni, przáźnią
przyjaciel -> przáciel
przyjaciółka -> przációłka
(za)przyjaźnić się -> (za)przáźnić się

A to mnie się podoba! A to tylko te wyrazy, czy to tylko przykłady?

[CookieMonster93]

Przejrzyj cały wątek, znajdziesz więcej :-)