Nowofundlandzkie dialekty(w tym Polszczyzna) by CookieMonster93

[Todsmer]

(...) Nie każdy rozumie polski,bo posługuje nim się ponad 50% społeczeństwa. (...)

W Kanadzie frankofoni są mniejszością, i zdecydowanie więcej ludzi rozumie angielski niż francuski. (85% vs 31% wg wiki)

Angielski jest tak jakby językiem międzynarodowym (...)

Ale dalej nie rozumiem dlaczego? Jeśli międzynarodowość języka miała być kryterium, na początku XX wieku najmocnejszym kandydatem byłby przecież francuski.

[CookieMonster93]

Właściwie to ma to związek z tym, że sobie umyśliłem, że przez jakiś czas NF była pod władaniem brytyjskim (tylko) - potem to zmieniłem i tak już mi ten angielski został, nie zmieniałem tego, bo rola angielskiego jako uniwersalnego w NF mi się podoba. :-)
De iure języki są równoprawne, de facto angielski jest językiem obrad rządu itp. :-) Ale na miejscu są oczywiście jeszcze tłumacze.

Gwara szybecka ciąg dalszy

Le odmiana rzeczowników w liczbie pojedynczej + odmiana liczebników "wyjątków": :-)

M.	D.	C.	B.	N.	Ms.
pierwszý	pierwszego	pierwszemu	pierwszý/-ego	pierwszým	pierwszým
głupí	głupiego	głupiemu	głupí-/-iego	głupím	głupím
ładná	ładnej	ładnej	ładną	ładną	ładnej
różowé	różowego	różowemu	różowé	różowým	różowým
jeden	jednego	jednemu	jeden/jednego	jedným	jedným
jedno	jednego	jednemu	jedno	jedným	jedným
dwá	dwók	dwóm	dwá/dwók	dwoma	dwók
dwaj	dwók	dwóm	dwók	dwoma	dwók
dwie	dwók	dwóm	dwie	dwiema	dwók
trzí	trzík	trzím	trzí/-ík	trzema	trzík
trzej	trzík	trzím	trzík	trzema	trzík

Inne cechy

-ej- zamiast -áj- w trybie rozkazującym, np.:
dáć -> dej, dejte, dejme,
szukáć -> szukej, szukejte, itd. itp.
Końcówki: "-ach", "-ech", "-ich", "-ych" zastąpione przez: "-ák", "-ék", "-ík", "-ýk" - przy odmianie przez przypadki :-)
a "-ę" zastąpione odpowiednio przez "-im" lub "-ym" zgodnie z wymową.
naj- zastąpione przez nej-
Odmiana czasownika przez osoby:
-te, -ste zamiast -cie, -ście
-me, -sme zamiast -my, -śmy
-ę => -im, -ym zgodnie z wymową
ié => í
é => í, ý zgodnie z wymową

Nietypowa odmiana rzeczowników normalnie zakończonych na -ę, wprowadzenie -ę=>-ono lub -ę=> ęcie

M.	D.	C.	B.	N.	Ms.	W.
imiono	imienia	imieniu	imiono	imieniem	imieniu	imiono
zwierzęcie	zwierzęcia	zwierzęciu	zwierzęcie	zwierzęciem	zwierzęciu	zwierzęcie

[CookieMonster93]

Nowofundlandzki czeski - wymowa, najwięcej użytkowników ma gwara praska(używana m.in. w Prażce)

Litera alfabetu	Standardowy czeski Europa	Standardowy czeski Nowa Fundlandia	Gwara ołomuńcka ~547.000 ludzi	Gwara praska ~735.700 ludzi	Gwara centralna ~124.800 ludzi	Gwara południowa ~29.500 ludzi
Č	ʧ	ʧ ~ ʈ͡ʂ	ʧ	ʈ͡ʂ	ʧ	ʧ
Ď	ɟ	ɟ ~ ʥ	ɟ	ʥ	ɟ	ɟ
Ě	ɛ ~ jɛ	ɛ ~ jɛ	ɛ ~ jɛ	ɛ ~ jɛ	e ~ je	e ~ je
H	ɦ	ɣ	ɣ	ɣ	ɣ	ɣ
L	l	l̪	l̪	l̪	l̪	l̪
O	o̞	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ
Ó	o̞ː	ɔː	ɔː	ɔː	ɔː	ɔː
R	r	r ~ ɾ	r ~ ɾ	r ~ ɾ	r ~ ɾ	r ~ ɾ
Š	ʃ	ʃ ~ ʂ	ʃ	ʂ	ʃ	ʃ
Ť	c	c ~ ʨ	c	ʨ	c	c
U	u	u ~ u̠ ~ ʊ	u̠	u	ʊ	ʊ
Ú	uː	uː	uː	uː	uː	uː
Ů	uː	uː	uː	uː	woː	œː
Ž	ʒ	ʒ ~ ʐ	ʒ	ʐ	ʒ	ʒ
DŽ	ʤ	ʤ ~ ɖ͡ʐ	ʤ	ɖ͡ʐ	ʤ	ʤ
ŠŤ	ʃc	ʃʧ ~ ɕʨ	ʃʧ	ɕʨ	ʃʧ	ʃʧ
ŽĎ	ʒɟ	ʒʤ ~ ʑʥ	ʒʤ	ʑʥ	ʒʤ	ʒʤ
R zgłoskotwórcze	ṛ	ɨr ~ ɨɾ	ɨr ~ ɨɾ	ɨr ~ ɨɾ	ɨr ~ ɨɾ	ɨr ~ ɨɾ
L zgłoskotwórcze	ḷ	ɨl̪	ɨl̪	ɨl̪	ɨl̪	ɨl̪

Czerwony kolor oznacza wymowę najbardziej prestiżową, zaś niebieski wymowę odbiegającą od standardowej (gwarową). Najbardziej prestiżowym dialektem w NF jest gwara praska i właśnie ona nauczana jest w nowofundlandzkich szkołach, które uczą czeskiego.
[u̠] to dźwięk pośredni pomiędzy [u] oraz [ʊ]
[λ] jest alofonem /l/ przed [i ]

[zabojad]

A co z ř, najciekawszym czeskim dźwiękiem?

[CookieMonster93]

A co z ř, najciekawszym czeskim dźwiękiem?

Jeżeli coś nie zostało umieszczone, to znaczy, że pozostało bez zmian :-)

Język Francuski w Nowej Fundlandii
Gwary nowomontrealska i wschodnia są równoprawne, bardziej prestiżowa - wschodnia
Jeżeli coś nie zostało umieszczone - jest tożsame z wymową francuską
Norma pisowni: Kanadyjski francuski

Francja (IPA)	Gwara  nowomontrealska	Gwara wschodnia (Nederlandia/Tomaszów i okolice)	Dialekt akadiański w NF (odmiana tego dialektu)
ɔ̃	õ	õ	õ
ɑ̃	ɔ̃	ɔ̃	ɔ̃
ɛ̃, œ̃	ä̃	ä̃	ä̃
s̪ i ʃ przed: i, ɪ, j, ɥ, y	ɕ	ɕ	ɕ
ʃ inne pozycje	ʂ	ʂ	ʂ
t̪ i ʧ przed: i, ɪ, j, ɥ, y	ʨ	ʨ	ʨ
ʧ inne pozycje	ʈ͡ʂ	ʈ͡ʂ	ʈ͡ʂ
z̪ i ʒ przed: i, ɪ, j, ɥ, y	ʑ	ʑ	ʑ
ʒ inne pozycje	ʐ	ʐ	ʐ
d̪ i ʤ przed: i, ɪ, j, ɥ, y	ʥ	ʥ	ʥ
ʤ inne pozycje	ɖ͡ʐ	ɖ͡ʐ	ɖ͡ʐ
œ, ø	œ	œ	œ
œː, øː	œː	œː	œː
ə	ɨ	ɨ	ɨ
u akcentowane lub długie	u(ː)	u(ː)	u(ː)
u nieakcentowane	ʊ	ʊ ~ u̠* (*tylko w Tomaszowie)	ʊ
ɑ, ɑː	ɑ, ɑː	ʌ̈, ʌ̈ː	ɑ, ɑː
a	ä	ä	ä
ʀ, ʁ	r ~ ɾ	r ~ ɾ	r ~ ɾ
e	ɛj ~ e̞j*	ɛj ~ e̞j*	e ~ ɛj ~ e̞j*1
o	ɔw	ɔw	o ~ ɔw1
i nieakcentowane	ɪ	ɪ	ɪ
k (nie wszystkie przypadki)	k	k	ʈ͡ʂ ~ ʨ2 zapis: č
g (nie wszystkie przypadki)	g	g	ɖ͡ʐ ~ ʥ2 zapis: dž
-ʀɛ-/-ʁɛ-	-rɛ-/-ɾɛ-	-rɛ-/-ɾɛ-	-ɛr-/-ɛɾ- zapis: er 3
-ɛʀ-/-ɛʁ-	-ɛr-/-ɛɾ-	-ɛr-/-ɛɾ-	-ɑr-/-ɑɾ- zapis: år 3

* allofon między dwiema miękkimi spółgłoskami
¹[e] i

• pokolenie powyżej 50 lat

²przed: i, ɪ, j, ɥ, y => zasady wymowy "cz/ć" "dż/dź" (zapisywane inaczej tylko w NF) zamiast k/g => http://pl.wikipedia.org/wiki/Akadia%C5%84ski_francuski
³zapisywane inaczej tylko w NF, patrz: http://pl.wikipedia.org/wiki/Akadia%C5%84ski_francuski
[λ] jest alofonem /l/ przed [i ]

[zabojad]

O co chodzi z tą "prestiżowością"?

[CookieMonster93]

Prestiżowy znaczy, że najczęściej usłyszeć można go w TV/radiu i przy nauce tego języka w NF używa się właśnie tej odmiany. :-)

[CookieMonster93]

NIEAKTUALNE - znajdziesz nowszą wersję dalej w tym wątku

Język angielski w Nowej Fundlandii
Przyjął kanadyjską ortografię ^^ (wyjaśnię to później)

Słownictwo	Dialekt północno-zachodni gwara oldkastylijska	Dialekt południowo-centralny gwara grejszypska	Dialekt centralny gwara tomaszowska	Dialekt centralny gwara krzikowska	Dialekt centralny gwara standardowa1	Dialekt wschodni	General American dla porównania :-)3
lad, bad, cat, pass, path2	æː	ɛə	ɛː	ɛː	ɛː	æː	æ
apple, sample2	æ	æ	ä	ä	ä	æ	æ
father	äː	äː	äː	äː	äː	äː	ɑ
not, wasp, hot	ä	ä	ä	ä	ä	ä	ɑ
off, loss, cloth	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ	ɔ ~ ɒ ~ ɑ
law, caught, all	ɔː	ɔː	ɔː	ɔː	ɔː	ɔː	ɔ ~ ɒ ~ ɑ
about	ə	ə	ə	œ	œ ~ ə	œ	ə
spotted	ɨ	ɨ	ɨ	ɨ	ɨ	ɨ	ɪ̈
sit	ɪ	ɪ	ɪ	ɪ	ɪ	ɪ	ɪ
city	i	i	i	i	i	i	i
see, meat	iː	iː	iː	iː	iː	iː	i
date, day, pain, whey, rein	ɛj	ɛj	ɛj	ɛj	ɛj	ɛj	eɪ
bed	ɛ	ɛ	ɛ	ɛ	ɛ	ɛ	ɛ
burn, bury	ʌɻ	ʌɻ	ʌɻ ~ äɻ4	ʌɻ	ʌɻ	ʌɻ	ɝ ~ ɹ̩
herd, earth	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɝ ~ ɹ̩
bird	ɪɻ	ɪɻ	ɪɻ	ɪɻ	ɪɻ	ɪɻ	ɝ ~ ɹ̩
world, work	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɝ ~ ɹ̩
winner	əɻ	əɻ	əɻ	œɻ	œɻ ~ əɻ	œɻ	ɚ~ɹ̩
run, won, flood	ʌ	ʌ	ʌ ~ ä4	ʌ	ʌ	ʌ	ʌ
put, hood	ʊ	ʊ	u̠	ʊ	u	ʊ	ʊ
through, threw	uː	uː	uː	uː	uː	uː	uː
cute, ewe5	(j)uː	(j)uː	(j)uː	(j)uː	(j)uː	(j)uː	(j)u
my, wise	äj	äj	äj	äj	äj	ɑj	aɪ ~ ʌi
boy, hoist	ɔj	ɔj	ɔj	ɔj	ɔj	ɑj	ɔɪ ~ oɪ
tow, soul, roll, cold, folk, no, toe, soap	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	ɔw ~ ɔ6	oʊ ~ o
now, trout	äw	äw	äw	äw	äw	æw	aʊ
arm, car	äɻ	äɻ	äɻ	äɻ	äɻ	äɻ	ɑɹ
deer, here	iɻ	iɻ	iɻ	iɻ	iɻ	iɻ	i(ə)ɹ
mare, there, bear	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɻ	ɛɹ ~ eɹ
sort, warm, tore, boar, port	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɻ	ɔɹ ~ oɹ
tour, moor	ʊɻ	ʊɻ	u̠ɻ	ʊɻ	uɻ	ʊɻ	ʊɹ ~ ɔɹ ~ oɹ
pure, Europe	jʊɻ	jʊɻ	ju̠ɻ	jʊɻ	juɻ	jʊɻ	jʊɹ ~ jɝ
the	ð	ð	ð	ð	ð	d	ð
think	θ	θ	θ	θ	θ	t	θ
thread	θɻ	θɻ	θɻ	θɻ	θɻ	ʈ͡ʂɻ	θɻ
nothing	θ	θ	θ	θ	θ	ɾ	θ
better, ladder	ɾ	ɾ	ɾ	ɾ	ɾ	ɾ	ɾ
try	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	ʈ͡ʂɻ	tɻ
dry	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	ɖ͡ʐɻ	dɻ
strike	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	ʂʈ͡ʂɻ	stɻ
hate, him, he	x	x	x ~ h	x	x	x	h
-ing	ɪŋ	ɪŋ	ɪŋ ~ ɪn	ɪn	ɪŋ ~ ɪn	ɛn	ɪŋ
canyon, onion	ɲj	ɲj	ɲj	ɲj	ɲj	ɲj	nj
-[niə],-[nɪə]	ɲjə	ɲjə	ɲjə	ɲjœ	ɲjə ~ ɲjœ	ɲjœ	[niə],[nɪə]
[əl] (wygłos)	əl	əl	əl	œl	œl ~ əl	œl	əl

¹ Niegdyś standardowa, obecnie Tomaszowska przejęła tę rolę. :-)
² Długi wariant: przysłówki, rzeczowniki, czasowniki i imiesłowy jednosylabowe + wyrazy pochodne, oprócz: passage, passanger, actor, actress.
³ http://en.wikipedia.org/wiki/International_Phonetic_Alphabet_chart_for_English_dialects
⁴ [ä] ok. 40% populacji Tomaszowa
⁵ yod-dropping (opuszczanie [j]) jak w USA :-)
⁶ przed [l]

Inne zmiany fonetyczne

ʃ - przed i, ɪ, j [ɕ], w pozostałych przypadkach [ʂ]
ʒ - przed i, ɪ, j [ʑ], w pozostałych przypadkach [ʐ]
t͡ʃ - przed i, ɪ, j [ʨ], w pozostałych przypadkach [ʈ͡ʂ]
d͡ʒ - przed i, ɪ, j [ʥ], w pozostałych przypadkach [ɖ͡ʐ]

[CookieMonster93]

ACHTUNG! ACHTUNG!

Wprowadziłem drobne zmiany w historii NF, okres 1914-1921r. NF znajduje się w granicach Kanady i jest regionem autonomicznym. 20 czerwca 1921r. ogłasza swą niepodległość. :-)

EDIT: Stąd rola angielskiego, jako najważniejszego urzędowego :-) oraz ortografia dla francuskiego i angielskiego. :-)

[Todsmer]

Kolumna "American English" jest rozumiem w 100% poprawna? Pytam, bo jestem w szoku, jak wiele wyrazów wymawiam niepoprawnie
(najchętniej bym spojrzał do źródeł, trzeba popoprawiać sobie wymowę)

[CookieMonster93]

Dałem do niej link :-) Pewności 100% nie mam, ale sądzę, że jest ok. :-)
EDIT:
A propos [ʌi] jest to zjawisko Canadian Rising obecne też w niektórych dialektach USA, polega na tym, że przed bezdźwięcznymi spółgłoskami pojawia się [ʌi], a przed dźwięcznymi drugi wariant :-) W Kanadzie dotyczy też "au" (w USA nie wiem czy też, nie zaznaczono tego w IPA chart). :-)
A propos bury => [ˈberi] http://oald8.oxfordlearnersdictionaries.com/dictionary/bury (nie wiem czemu używają [r] dla amerykańskiego)

[Feles]

Pytam, bo jestem w szoku, jak wiele wyrazów wymawiam niepoprawnie

Jak pewnie i połowa Amerykanów (NCVS, SAE etc. etc.).

[varpho :Ɔ(X)И4M:]

Gwara wschodnia (Nederlandia/Tomaszów i okolice)

ziom?

[CookieMonster93]

ziom?

Jeśli to było pytanie, to ja go nie rozumiem. :-P

[CookieMonster93]

Język rosyjski w Nowej Fundlandii
Za dialekt oficjalny de iure uważane są oba, jednakże de facto jest to gwara południowo-zachodnia

Pisownia	Gwara nowomoskiewska	Gwara południowo-zachodnia
А (akcentowane)	ä ~ ɑ1	ä ~ ɑ1
А (nieakcentowane)	ɐ ~ ə	ɐ ~ ə
Б	b	b
В	v	v
Г	g	g
Д	d̪	d̪
ДЬ, ДИ, ДЕ	ʥ	dʲ
Е (akcentowane)2	jɛ ~ ʲɛ ~ ɛ	jɛ ~ ʲɛ ~ ɛ
Е (nieakcentowane)	jɪ ~ ʲɪ ~ ɪ	jɪ ~ ʲɪ ~ ɪ
Ё	jɔ ~ ʲɔ ~ ɔ	jɔ ~ ʲɔ ~ ɔ
Ж	ʐ	ʐ
ЖЖ, ЗЖ	ʐː	ʑː
ЖЬ	ʐ	ʑ
ЖИ, ЖЕ	ʐ	ʐ
ДЖ	ɖ͡ʐ	ɖ͡ʐ
ДЖЬ	ɖ͡ʐ	ʥ
ДЖИ, ДЖЕ	ɖ͡ʐ	ɖ͡ʐ
З	z̪	z̪
ЗЬ, ЗИ, ЗЕ	ʑ	zʲ
И (akcentowane)	ji ~ ʲi ~ ɨ	ji ~ ʲi ~ ɨ
И (nieakcentowane)	jɪ ~ ʲɪ ~ ɨ/ə	jɪ ~ ʲɪ ~ ɨ/ə
Й	j	j
К	k	k
Л	w	ɫ
ЛЬ, ЛИ, ЛЕ	l̪	l̪ʲ
М	m ~ ɱ(przed [f],[v])	m ~ ɱ(przed [f],[v])
Н	n̪ ~ ŋ(przed [k],[g])	n̪ ~ ŋ(przed [k],[g])
НЬ, НИ, НЕ	ɲ	ɲ
О (akcentowane)	ɔ	ɔ
О (nieakcentowane)	ɐ ~ ə	ɐ ~ ə
П	p	p
Р	r ~ ɾ	r ~ ɾ
С	s̪	s̪
СЬ, СИ, СЕ	ɕ	sʲ
Т	t̪	t̪
ТЬ, ТИ, ТЕ	ʨ	tʲ
У (akcentowane)	u	u
У (nieakcentowane)	ʊ	ʊ
Ф	f	f
Х3	x	x
Ц4	ʦ̪	ʦ̪
Ч, ЧЬ, ЧИ, ЧЕ	ʈ͡ʂ	ʨ
Ш	ʂ	ʂ
ШЬ	ʂ	ɕ
ШИ, ШЕ	ʂ	ʂ
Щ, ЩЬ, ЩИ, ЩЕ	ʂʈ͡ʂ ~ ʂː	ɕʨ ~ ɕː
Ы (akcentowane)	ɨ	ɨ
Ы (nieakcentowane)	ɨ ~ ə	ɨ ~ ə
Э (akcentowane)	ɛ	ɛ
Э (nieakcentowane)	ɪ	ɪ
Ю (akcentowane)	ju ~ ʲu ~ u	ju ~ ʲu ~ u
Ю (nieakcentowane)	jʊ ~ ʲʊ ~ ʊ	jʊ ~ ʲʊ ~ ʊ
Я (akcentowane)	jä ~ ʲä ~ ä5	jä ~ ʲä ~ ä5
Я (nieakcentowane)	jɪ ~ ʲɪ ~ ɪ	jɪ ~ ʲɪ ~ ɪ

¹ Przed Л(twardym)
² Zapis wymowy jotowanych samogł. kolejno: po samogłosce, miękkim znaku i twardym znaku ~ po spółgłosce "zmiękczalnej" ~ po spółgłosce "niezmiękczalnej"
³ zmiękczone: [xʲ] ~ [ç] - zależnie od użytkownika
⁴ niezmiękczalne
⁵ jɑ ~ ʲɑ ~ ɑ przed Л(twardym)
[λ] jest alofonem Л(miękkiego) przed [i ]