Aha, sufiks negacji to
(s)ikʼ, nie
(s)ik, w czwartym zdaniu tekstu trzeba dodać ejektyw.
W czwartym zdaniu problematycznym zamień
nimim na
ńimim.
Kilka niepisanych zasad, o których nie wspominałem:
jâtwüjâltâjlâfâmükʼâchâkh:
j-e-t-wi-j-el-t-e-j-lefe-mikʼe-che-kh
3. os.-podmiot-to-przypadek czasu-3. os.-l. mnoga-to-podmiot-3. os.-starać się-móc-str. czynna-tr. przypuszczający
j-e-t-wi-j-el-te-j-lefe-mikʼe-che-kh
3. os.-podmiot-to-przypadek czasu-3. os.-l. mnoga-to-3. os.-starać się-móc-str. czynna-tr. przypuszczający
j-e-t-wi-j-el-tej-lefe-mikʼe-che-kh
3. os.-podmiot-to-przypadek czasu-3. os.-l. mnoga-chronić-starać się-móc-str. czynna-tr. przypuszczający
Trzecie, co można łatwo wywnioskować z tego, że wkładanie w jedno zdanie dwóch podmiotów albo dwóch dopełnień po prostu nie ma sensu.
jâńućhnâmukʼâsukâxwupâručʼuchâfuc:
j-e-ńićh-n-e-mikʼe-sik-e-x-wipe-ričʼi-che-f-ic
3. os.-podmiot-widzieć-i-podmiot-móc-negacja-podmiot-coś-maska-używać-str. czynna-cz. przeszły-zd. podrzędne opisujące okoliczności
j-e-ńićh-n-e-mikʼe-sik-e-x-wipe-ričʼi-che-f-ic
3. os.-podmiot-widzieć-i-podmiot-móc-negacja-podmiot-dopełniacz-maska-używać-str. czynna-cz. przeszły-zd. podrzędne opisujące okoliczności
j-e-ńićh-n-e-mikʼe-sik-ex-wipe-ričʼi-che-f-ic
3. os.-podmiot-widzieć-i-podmiot-móc-negacja-dopełniacz-maska-używać-str. czynna-cz. przeszły-zd. podrzędne opisujące okoliczności
j-e-ńićh-ne-mikʼe-sik-e-x-wipe-ričʼi-che-f-ic
3. os.-podmiot-widzieć-str. bierna-móc-negacja-podmiot-coś-maska-używać-str. czynna-cz. przeszły-zd. podrzędne opisujące okoliczności
j-e-ńićh-ne-mikʼe-sik-e-x-wipe-ričʼi-che-f-ic
3. os.-podmiot-widzieć-str. bierna-móc-negacja-podmiot-dopełniacz-maska-używać-str. czynna-cz. przeszły-zd. podrzędne opisujące okoliczności
j-e-ńićh-ne-mikʼe-sik-ex-wipe-ričʼi-che-f-ic
3. os.-podmiot-widzieć-str. bierna-móc-negacja-dopełniacz-maska-używać-str. czynna-cz. przeszły-zd. podrzędne opisujące okoliczności
Ani "i", ani negacja nie może być podmiotem (mogą nim być tylko morfemy leksykalne), zatem odpadają wszystkie poza ostatnim.
jajxîkapʼšalxîkacʼactajchac:
j-e-j-xi-kepʼš-el-xi-kecʼec-t-e-j-che-c
3. os.-podmiot-3. os.-dopełniacz-kwiat-l. mnoga-dopełniacz-kolor-to-podmiot-3. os.-str. czynna-zd. podrzędne opisujące okoliczności
j-e-j-xi-kepʼš-el-xi-kecʼec-te-j-che-c
3. os.-podmiot-3. os.-dopełniacz-kwiat-l. mnoga-dopełniacz-kolor-to-3. os.-str. czynna-zd. podrzędne opisujące okoliczności
j-e-j-xi-kepʼš-el-xi-kecʼec-tej-che-c
3. os.-podmiot-3. os.-dopełniacz-kwiat-l. mnoga-dopełniacz-kolor-chronić-str. czynna-zd. podrzędne opisujące okoliczności
Znów ostatnie, jw.
xâńâmüchâf:
x-e-ńemi-che-f
coś-podmiot-jeść-str. czynna-cz. przeszły
xe-ńemi-che-f
coś-jeść-str. czynna-cz. przeszły
x-e-ńemi-che-f
dopełniacz-podmiot-jeść-str. czynna-cz. przeszły
Pierwsze i drugie są oba poprawne – zdanie jest dwuznaczne.
tafîc:
t-e-f-ic
to-podmiot-cz. przeszły-zd. podrzędne opisujące okoliczności
t-ef-ic
to-cz. przeszły-zd. podrzędne opisujące okoliczności
te-f-ic
to-cz. przeszły-zd. podrzędne opisujące okoliczności
Pierwsze odpada – w zdaniu musi być jeden morfem w roli głównej (orzeczenie), bez przypadka.
Drugie i trzecie dają to samo, właściwe odczytanie.