Projekt tłumaczeniowy Toivonena

[Toivo]

Verñelma

1. Algeana lovi Ilmes siñies ja ardes.

Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię.
Algèana lovî Ílmes síñies ja árdes.
[alˈɣea̯na lɔˈʋiː ˈilmes ˈsiːɲie̯s jaː ˈarðes]

algeana	lovi	Ilmes	siñies	ja	ardes
początek.LOC	tworzyć.3SG.PAST	Bóg.NOM	niebo.ACC	i	ziemia.ACC

2. Arde tais eujargetenis ja tusge vil; tumeñ syveñen ylna vil, ja Xenge Ilmeata vedejen ylna yljexeli.

A ziemia była niekształtowna i próżna, i ciemność była nad przepaścią, a Duch Boży unaszał się nad wodami.
Árde tais eujargètenis ja túsge vîl; tûmeñ sýveñen ŷlna vîl, ja Xénge Ilmèata vèdejen ŷlna yljexéli.
[ˈarðe tai̯s eu̯jarˈɣeːtenis jaː ˈtusxe ʋil, ˈtuːmeɲ ˈsyːʋeɲen ylna ʋil, jaː ˈɧenɣe ilˈmea̯ta ˈʋeðejen ylna yljeˈɧeːli]

arde	tais	eujargetenis	ja	tusge	vil
ziemia.NOM	zaś	nie-porządkować.PASSPASTPP.FEM.NOM	i	pusty.FEM.NOM	być.3SG.PAST

tumeñ	syveñen	ylna	vil
ciemność.NOM	głębia.DAT	nad	być.3SG.PAST

ja	Xenge	Ilmeata	vedejen	ylna	yljexeli
i	duch.NOM	Bóg.ABL	woda.DAT.PL	nad	unosić-się.3SG.PAST

PASSPASTPP = Passive Past Participle = imiesłów przeszły bierny

[elslovako]

GRUDZIEŃ

[Canis]

ok, jutro ciag dalszy xD

[Toivo]

Verñelma

3. Ilmes tais sani: volje valgis! Ja cause valgies.

I rzekł Bóg: Niech będzie światłość; i stała się światłość.
Ílmes tais sanî: vólje vàlgis! Ja causê vàlgies.
[ˈilmes tai̯s saˈniː ˈʋɔʎje ˈʋalɣis jaː kau̯ˈseː ˈʋalɣie̯s]

Ílmes	tais	sanî	vólje	vàlgis	ja	causê	vàlgies
Bóg.NOM	zaś	powiedzieć.3SG.PAST	być.IMP	światło.NOM	i	rosnąć.3SG.PAST	światło.ACC

"Bóg zaś powiedział: niech będzie światłość! I powstała światłość."

Objaśnienia:
1. Co do spójników, postanowiłem wymienić spójnik e na fińsko-estońsko-germańskie ja, krótkich słów na "e" i tak już jest za dużo (ei, es itp.)
2. Na uwagę zasługuje konstrukcja cause valgies "powstała światłość". Czasownik causa "rosnąć, powstawać" wymaga przypadka zależnego, trochę jak w językach ergatywnych.

Dokładna reguła będzie taka, że biernika wymagają czasowniki nieergatywne, czyli takie, które przydzielają tylko theta-rolę tematu (a nie mają agensa), intuicyjnie coś, co się z kimś dzieje niezależnie od jego działania, np. rosnąć, umierać, zasypiać, zachorować itp.

[Toivo]

Już styczeń. Czyżby projekt umarł? Mi się podoba.

Verñelma

4. Nagi tais Ilmes valgies leaven volves; tegi tais Ilmes valgiena ja tumeñen valna eries.

I widział Bóg światłość, że była dobra; i uczynił Bóg rozdział między światłością i między ciemnością.
Nagî tais Ílmes vàlgies léaven vólves; tegî tais Ílmes valgìena ja tûmeñen válna éries.
[naˈɣiː tai̯s ˈilmes ˈʋalɣie̯s ˈlea̯ʋen ˈʋɔlʋes ; teˈɣiː tai̯s ˈilmes ʋalˈɣie̯na ja ˈtuːmeɲen ˈʋalna ˈeːrie̯s]

nagî	tais	Ílmes	vàlgies	léaven	vólves
widzieć-PAST	zaś	Bóg-NOM	światło-ACC	dobry-LOC.FEM	być-PRESPP-ACC.FEM

tegî	tais	Ílmes	valgìena	ja	tûmeñen	válna	éries
robić-PAST	zaś	Bóg-NOM	światło-LOC	i	ciemność-LOC	między	rozdział-ACC

Objaśnienia:
Co prawda Verñelma chyba będzie posiadał spójnik "że", to jednak preferuje gdzie się da konstrukcje z imiesłowem, na kształt fińskiego "Näki valon olevan hyvä" - "Widział światło będące dobre".

[Canis]

Nie umarł, nie umarł, tylko się zastanawiam, kiedy dostanę kolejnego bana za ciul wie co i czy w związku z tym mój udział ma sens. Mogę zawsze nadrobić ahtialańskim. Ten fragment Pisma świętego mam przetłumaczony i jest w nim kilka ciekawostek. Ale dziś jest za późno, zrobię to potem.


@up - ciekawi mnie, że masz słowo na "zaś". W ahtialańskim prawie każde zdanie zawierające coś takiego zaczynało się od sє віру, które można tłumaczyć jako "a więc". Wszystkich "zaś" i "przeto" mój conlang nie rozróżnia. Jestem jedyny?

[Toivo]

"tais" to jeden z najczęściej używanych spójników, jego znaczenie odpowiada np. polskiemu "a" (a czasem nawet "i") - wprowadza osobną, równorzędną kwestię. Tłumaczenie "zaś" wybrałem ze względu na pozycję w zdaniu, na której występuje - na drugim miejscu po fokusie (polskie "zaś" chyba podobnie).

[elslovako]

Nie będę gorszy i nadrobię te dwa miesiące:

U Uje päsekäksärösü: Emm ärö jaatalittsut ulli - emm ulli jaatalittsut.
I rzekł Bóg: Niech będzie światłość; i stała się światłość.

Sądzę, że wyjaśnić należy tylko konstrukcję "ärö jaalittsut" - jest to tryb rozkazujący od czasownika jaalittsut, czyli pojawiać (się).

U Uje pasamorosu ulliusu köö pasetailerosu noralutii. U Uje pasalittosu jooha ullimi u tehtenisimi.
I widział Bóg światłość, że była dobra; i uczynił Bóg rozdział między światłością i między ciemnością.

Po raz kolejny nie będzie glosów, lecz tym razem przedstawię, poproszę o werble, wymowę tych dwóch zdań w zależności od nowo opracowanych dialektów. Tiin.
Północne:
[u ujɛ̝ pɛ̞sɛ̞kɛ̞ksɛ̞ɾøsy ɛ̝mm ɛ̝ɾø jɑʔɑtɑlittsut ulli ɛ̝mm ulli jɑʔɑtɑlittsut]

[u ujɛ̝ pɑsɑmɔrɔsu ulliusu køʔø pɑsɛ̝tɑjlɛ̝ɾɔsu nɔɾɑlutti . u ujɛ̝ pɑsɑlittɔsu jɔʔɔhɑ ullimi u tɛ̝htɛ̝nisimi]

Południowo-wschodnie z wymową "s" jako /ʃ/:
[u uje pɛʃekɛksɛɾøʃy emː ɛɾɔ jɑːtɑlitːʃut ulːi emː ulːi jɑːtɑlitːʃut]

[u uje pɑʃɑmɔɾɔʃu ulːiuʃu køː pɑʃetɑjlɛɾɔʃu nɔɾɑlutːi . u uje pɑʃɑlitːɔʃu jɔːhɑ ulːimi u teɦdeniʃimi]

[Spiritus]

Paçdadavi crat necepy hun gaýa Ergo.

paçdadavi oznacza początkowo, lecz w przeszłości. Gdyby wystąpiło samo davi oznaczałoby to, że coś się teraz rozpoczyna. Konieczność ta wynika z tego, iż czasowniki są nieodmienne.
crat necepy hun gaýa czasownik oraz dopełnienie w postaci niebo i ziemia
Ergo oznacza boga, ducha, lub inny stan ponadmaterialny, jednak z dużej litery oznacza boga. Podmiot występuje na końcu zdania, ponieważ ma ono budowę VOS.

Pastakenhun ace gaýa non – belan: ace ça - ca flooda unliva hun flate ça - ca flooda vena Ergo.

hun ace gaýa non – belan dosłownie oznacza „Wtedy ziemia była niedoskonałością”.
ace sa - ca alflooda inliva ace oznacza “była”.. Sa – ca oznacz nad, ponad i jest połączeniem słów „na” oraz „bardziej”, więc tak jak w polskim jest zaimkiem złożonym.alflooda to połączenie słów „wszystko” i „powierzchnia”, więc oznacza wszelką powierzchnię, unliva to połączenie „un” z „liva” co oznacza przeciwieństwo światłości.
hun flate ça – ca flooda vena Ergo Flate oznacza latać. flooda vena oznacza dosłownie „powierzchnię wodną”

[Elenti]

Powracam wreszcie po paru miesiącach nieobecności (a może raczej nieaktywności)... najpierw zaległości:

Nithiel (język litelicki)

1 Gilthon ar Endor Enovil lendae-mettë en ëtîr. 2 Iluve ar waestë Endor igilae – ari nador duinë isendas kanor igilae, ca ari duinë Andith-Enovil mayae. 3 Ar Enovil nithas-mettë „Ithîl luthîs-igilaen!”. Ar ithîl igilae.

A teraz aktualny werset:

4 Ar ithîl iris Enovil tirithae. Canbar mandar ithîl ar kanor Enovil lendae-mettë.

Szyk zdania to OSV.
ar - i
ithîl - światło
iris - dobry
Enovil - Bóg
tirithae - widzieć (w 3 os. l. poj. cz. przeszłego)

Czyli w pierwszym zdaniu mamy dosłownie "I widział Bóg dobre światło."

canbar - dosł. przestrzeń, ale można przetłumaczyć jako rozdział
mandar - pomiędzy
kanor - ciemność, mrok
lendën (tu forma lendae-mettë) - tworzyć (w 3 os. l. poj. cz. przeszłego z doklejką oznaczającą czasownik dokonany)

Projekt bardzo mi przypadł do gustu, to świetny pomysł.

[Elenti]

Chyba ten projekt rzeczywiście umarł... :-( A szkoda... Mimo wszystko wstawię jeszcze werset na luty:

Rodzaju 1:5

I nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność nazwał nocą. I nastał wieczór, i nastał poranek - dzień pierwszy

Ar ithîl Enovil aimae adar, ca kanor aimae. Ar kanîr igilae, ar elentar, an-adar.

aime - nazywać się (3 os. l. poj. cz. przeszłego: aimae)
adar - dzień

Warto zauważyć, że w wyrażeniu "a ciemność nazwał nocą" mamy tłumaczenie na "a ciemność nazwał [nocą]". Noc jest tu w domyśle, gdyż słowo kanor jest uniwersalne dla obu tych pojęć.

kanîr - wieczór
elentar - świt, również poranek
an-adar - pierwszy dzień, ten ciekawy wyraz składa się z członu an (jeden) i adar (dzień). Gdybyśmy zapisali to bez myślnika, oznaczało by to "jeden dzień".

Szkoda, że projekt padł, ale dzięki niemu mój conlang rozwinął swoje słownictwo. Dziś ma już 108 słów.

[Mônsterior]

Język arbastysjki:
Em e'atis Deus crôfusíos napsôal á cedfa

Komentarz:
- Em e'atis - stała fraza, oznaczająca "na początku", dosłownie "w początku". "em" to "w", "e' " to przedrostek przypadka tu odpowiadającego na pytanie "czym?", "atis" to "początek".
- Deus - Bóg chrześcijan; arabastyjski bóg to Apsus, a słowo "bóg, bożek, idol" to "aps". Stąd słowo "apsavvus" czyli "aps + avvus", "bóg + człowiek", znaczące tyle co "król".
- crôfusíos - czas przeszły dokonany w 3 os. l. poj. od "at crôfusíu" - "tworzyć".
- napsôal - jedno z pierwszych słów arbastyjskich, oznaczające "niebo". W zamierzeniu pierwotnym to "święte" niebo, później znaczenie rozszerzyło się na niebo nad naszymi głowami.
- á - spójnik "i".
- cedfa - ziemia. Zarówno planeta jak i grunt.

[Toivo]

Najwyższy czas na kolejny werset:

Verñelma

5. Nimite tais Ilmes valgies dienan, tumeñs tais yina nimite; ja tuli paiva, ja tuli ilda, eliuma diena.

I nazwał Bóg światłość dniem a ciemność nazwał nocą; i stał się wieczór, i stał się zaranek, dzień pierwszy.
Nimitê tais Ílmes vàlgies díenan, tûmeñs tais ŷina nimitê; ja tulî páiva, ja tulî ílda, elìuma díena.
[nimiˈteː tai̯̯s ˈilmes ʋalɣie̯̯s ˈðie̯̯nan ˈtuːmeɲs tai̯̯s ˈyi̯̯na nimiˈteː ; jaː tuˈliː pai̯̯ʋa jaː tuˈliː ˈilða eˈliu̯̯ma ðie̯̯na]

Nimitê	tais	Ílmes	vàlgies	díenan,	tûmeñs	tais	ŷina	nimitê
nazywać-3SG.PAST	zaś	Bóg-NOM	światło-ACC	dzień-LOC	ciemność-ACC	zaś	noc-LOC	nazywać-3SG.PAST

ja	tulî	páiva,	ja	tulî	ílda,	elìuma	diena
i	przychodzić-3SG.PAST	ranek-NOM	i	przychodzić-3SG.PAST	wieczór-NOM	pierwszy-NOM.M	dzień-NOM

Wyjaśnienia:
- w konstrukcji "nazywać coś czymś" (mistoi mintoi nimitani) w miejscu polskiego narzędnika w vne. występuje miejscownik (ogólnie często miejscownik pełni funkcję narzędnika)
- paiva (< puf. *päjwä "ogień") oznacza ranek, a nie dzień, jak w fińskim! "Dzień", to diena (litewskie zapożyczenie)
- słowo elìuma "pierwszy", to stopień najwyższy przymiotnika, który kiedyś oznaczał "przedni" (podobnie jak w innych językach uf. urobione od rdzenia *ede)

[Todsmer]

Szybski:

Zaległości:
1. In tana beginnegga, God tana himenam toch erton makde. 2. Soch erta geskaplosta tomach was, änd mürgeta up dopts flache was. Änd Gods sewala up dopts waterus flat. 3. Godsuch sagde: “Bo locht!” Änd locht bekam. 4. Godsuch locht sah, hes god wer, änd God to mürgeti fram tamme lochte skar.

Nowy tekst:
5. Goduch tat locht dagam änd to mürgeton nachte namde, änd evandam kam, morganamuch kam, tana fürsta dagam.

God	-uch	tat	locht	dagam	änd	to	mürgeton	nachte	namde
Bóg	-i	ART-N-DEF-ACC	światło-ACC	dzień-DAT	i	ART-F-DEF-ACC	mrok-ACC	noc-DAT	nazywać-PAST-3SG

änd	ebandam	kam	morganam	-uch	kam	tana	fürsta	dagam
i	wieczór-ACC	przybyć-PAST-3SG	ranek-ACC	-i	przybyć-PAST-3SG	ART-M-DEF-ACC	pierwszy-ACC	dzień-ACC

Naprawdę nie wiem, co tu takiego ciekawego może być w tym tekście, więc nie będę na siłę się doszukiwał.

[Ghoster]

Canis, co z tym projektem?

Eksperymentalna, niemiecka mera:

"1. Ferahrzick ngitzefv anße Pfasei iet 'ße Räsie lich Rüfv."

[fɛʀaːʀʦɪk ŋɪʦɛf ansə p͡fazaɪ̯ ʔiːθ sə ʀɛziː lɪç ʀʏf]

1. "Ferahrzick" oznacza "początkowo", "na początku", od "Lich Ferahr" 'początek', końcówka "-ick" jest nieco podoba do niemieckiego "-ig";
2. "Ngitzem" 'stwarzać, kreować' w trzeciej osobie liczby pojedynczej rodzaju męskiego przyjmuje formę "Ngitzefv", użycie dodatkowego zaimka nie jest potrzebne, szczególnie gdy w zdaniu występuje już podmiot;
3. "Anß/Anße" oraz "Lich" to zaimki określone, ten pierwszy może przyjmować formę skróconą po każdego rodzaju przysłówkach, przyimkach i spójnikach;
4. "Pfasei" 'niebo, raj', w obecnej wersji rzeczowniki nie odmieniają się, ale być może to zmienię.
5. "Iet" 'i, oraz';
6. "Räsie" 'ziemia, planeta';
7. "Rüfv" 'bóg'.

"2. Zünefv warei 'ße Mahrzidt iet lich Zuhn anße Räsie: Zünefv uwich lich Chöter Örbehsbeißes Teißeies, iet ülzefv uwich Teißei lich Rüfvzien Saggel."

[ʦʏnɛf vaʀaɪ̯ sə maːʀʦɪr̪ iːθ lɪç ʦuːn ansə ʀɛziː ʦʏnɛf uvɪç lɪç ʃøːθɐ œʀbeːzbaɪ̯səz θaɪ̯saɪ̯əz iːθ ʏlʦɛf uvɪç θaɪ̯saɪ̯ lɪç ʀʏfʦiːn zaɣɑ]

1. "Zünefv" 'on jest';
2. "Warei" 'zaś, a poza tym';
3. "Mahrzidt" 'chaos, nieporządek, bezład';
4. "Zuhn" 'pustkowie';
5. "Uwich" 'nad, ponad';
6. "Chöter" 'powierzchnia, opończa, powłoka, warstwa';
7. "Örbehsbeißes" 'nieskończoność, bezmiar', słowo pochodzi od "Orb" 'koniec', "Örbehs" oznacza 'brak końca' (umlaut ze względu na końcówkę -ehs), Örbehsbeiß to dodatkowe oznaczenie zlepiające całą konstrukcję w jeden rzeczownik, a końcówka "-es" oznacza dość uniwersalny przypadek nieco podobny do dopełniacza;
8. "Teißei" 'wody', "Teiß" 'woda, "-ei" to liczba mnoga;
9. "Rüfvzien" 'boski, boży, jak bóg", od "Rüfv" 'bóg' oraz "Zien" 'jak coś'.
10. "Saggel" 'duch, zjawa, upiór'.