Język jakubiański: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 65 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 2: Linia 2:
 
| kolor = red
 
| kolor = red
 
| nazwa = Język jakubiański
 
| nazwa = Język jakubiański
−
| nazwa własna = jakubian frall
+
| nazwa własna = ''Iαvטбıαח φʒαц''
−
| alfabet u = alfabet łaciński
+
| alfabet u = alfabet kubuski
 
| typologia u = SVO, w pytaniach VSO
 
| typologia u = SVO, w pytaniach VSO
 
| kodyfikacja = tak
 
| kodyfikacja = tak
Linia 11: Linia 11:
 
| twórca = Spiritus
 
| twórca = Spiritus
 
| rok = ~2006
 
| rok = ~2006
−
| cel = język dla Jakubii
+
| cel = Język dla Jakubii
−
| państwa = Jakubia, Kübek, Findeja, Ferrerro, Tapania, Rüssia, Konfederacja Stanów Północnych, Albrëchta
+
| państwa = Jakubia, Kübek, Findeja, Ferrerro, Tapania, Rüssia, Konfederacja Stanów Północnych, Albërta
−
| mówiący = ~85 000 (przewiduje się, że do roku 5230 liczba mówiących wzrośnie do 1 000 000 000)
+
| mówiący = ~15 000 000<ref>Przewiduje się, że do roku 5236 liczba mówiących wzrośnie do 20 000 000.</ref>
 
| klasyfikacja = języki nadpsilańskie
 
| klasyfikacja = języki nadpsilańskie
 
*języki jakubiańskie
 
*języki jakubiańskie
Linia 20: Linia 20:
 
| pomocniczy = Ferrerro, Tapania, Konfederacja Stanów Północnych, Albrëchta
 
| pomocniczy = Ferrerro, Tapania, Konfederacja Stanów Północnych, Albrëchta
 
| regulowany = Lakedemon d' Jakubian Frall, autor
 
| regulowany = Lakedemon d' Jakubian Frall, autor
−
| tekst jaki = Çhlevé e çhlün’i
+
| tekst jaki = Çlevé e çlün’i
−
| tekst u = Â verßé çhlevé, çhë vell ma-pa lenné vell vid çhlün’i; in vell nez hull ckar, rent nez ßandell fack e trent vell ckar fervë. Çhlevé vell ßod ckü çhlün’i: ‘Dické nall më, kej vida, çhë fervë maronâ feßé nur çhlün’i. Çhlün’i vëll ankori: ‘Eckôtré, çhlevé – dickëll näll nôll, kej vidoh, kej fervë, môll ßâ ta lenné nur kot nur en ill. E çhlevé mâ-pa lenné.’. Çhlevé vell eckôt çe e vell var prë plant-nëßé.}}
+
| tekst u = Â verßé çlevé, çë vell ma-pa lenné vell vid çlün’i; in vell nez hull kar, rent nez ßandell fak e trent vell kar fervë. Çlevé vell ßod kü çlün’i: ‘Diké nall më, kej vida, çë fervë maronâ feßé nur çlün’i. Çlün’i vëll ankori: ‘Ekôtré, çlevé – dikëll näll nôll, kej vidoh, kej fervë, môll ßâ ta lenné nur kot nur en ill. E çlevé mâ-pa lenné.’. Çlevé vell ekôt çe e vell var prë plant-nëßé.}}
 +
'''Język jakubiański''' (jkb. ''Iαvטбıαл φʒαц'' [jakubʲã fʁaj]) - należący, wraz z spyroplitańskim i forgockim, do nadpsilańskiej rodziny językowej, język stworzony przez Spiritusa w ~2006r.
  
−
'''Język jakubiański''' (jkb. ''Jakubian frall'' [jakubʲã fʁaj]) - należący, wraz z spyroplitańskim i forgockim, do nadpsilańskiej rodziny językowej, język stworzony przez Spiritusa w ~2006r.
+
Język jakubiański jest językiem fleksyjnym. Podstawowy szyk zdania to SVO, a w pytaniach VSO.
−
 
 
−
Język jakubiański jest językiem analitycznym. Podstawowy szyk zdania to SVO, a w pytaniach VSO.
 
  
 
==Historia tworzenia==
 
==Historia tworzenia==
  
−
Historię tworzenia jakubiańskiego dzielimy na 5 etapów:
+
Historię tworzenia jakubiańskiego dzielimy na 8 etapów:
  
 
1. Okres stworzenia (~2005/2006) - szybki rozwój noobowatych słówek i podstaw gramatyki.
 
1. Okres stworzenia (~2005/2006) - szybki rozwój noobowatych słówek i podstaw gramatyki.
Linia 35: Linia 34:
 
2. I okres wegetacji (~2006-2008/2009) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany.
 
2. I okres wegetacji (~2006-2008/2009) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany.
  
−
3. Okres nooblangu (2008/2009-2011) - okres tworzenia francuzikowo-polskawego potworka, nierządzącego się żadnymi konkretniejszymi zasadami). Autor do dzisiaj pamięta, jak płynąc statkiem po morzu śródziemnym, robił starszemu bratu kartkówki z tego języka. Z tego okresu zachowały się najstarsze pisane źródła na temat jakubiańskiego (jkb. 1.0)
+
3. Okres nooblangu (2008/2009-2011) - okres tworzenia francuzikowo-polskawego potworka, nierządzącego się żadnymi konkretniejszymi zasadami. Autor do dzisiaj pamięta, jak płynąc statkiem po morzu śródziemnym, robił starszemu bratu kartkówki z tego języka. Z tego okresu zachowały się najstarsze pisane źródła na temat jakubiańskiego (jkb. 1.0)
 +
 
 
4. II okres wegetacji (2011- VIII 2013) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany.
 
4. II okres wegetacji (2011- VIII 2013) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany.
  
−
5. Okres odrodzenia (VIII 2013-obecnie) - zapisanie jakubiańskiego IPA'ą, ustandaryzowanie gramatyki, rozwój słownictwa, sztuki, historii i kultury. Z tym okresem wiąże się pozbycie większości noobowatego słownictwa, ale z niektórymi autor nie mógł się rozstać (kavai - kawa, alei - ulica), niektóre po prostu pozmieniał za pomocą procesów fonetycznych.
+
5. I Okres odrodzenia (VIII 2013-XII 2013) - zapisanie jakubiańskiego IPA'ą, ustandaryzowanie gramatyki, rozwój słownictwa, sztuki, historii i kultury. Z tym okresem wiąże się pozbycie większości noobowatego słownictwa, ale z niektórymi autor nie mógł się rozstać (kavall - kawa, alell - ulica), niektóre po prostu pozmieniał za pomocą procesów fonetycznych(1kb 2.0).
 +
 
 +
6. II Okres (XII 2013-I 2014) - Wywalenie lenicji, standaryzacja fonetyki i gramatyki, reset ortografii, rozwój palatalizacji, powstanie słownika, szybki rozwój literatury.
 +
 
 +
7. III okres wegetacji (I 2014-IV 2014) - Ponowne zapomnienie, początek tworzenia po kolei nowych niewypalonych pomysłów na conlangi, z których obecny jakubiański wiele czerpie.
 +
 
 +
8. Jakubiański współczesny (IV 2014-obecnie) - restart projektu na podstawie kilku ciekawych spostrzeżeń podczas robienia conlangów.
 +
 
 +
==Powstanie i rozwój==
  
 
==Fonetyka==
 
==Fonetyka==
Linia 46: Linia 54:
 
|-
 
|-
 
!
 
!
−
! <small>Przednie</small>
+
! colspan=2| Przednie
−
! <small>Tylne</small>
+
! colspan=2| Tylne
 
|-
 
|-
−
! <small>Przymknięte<small>
+
!
−
| [i] ''i'' [y] ''ü''
+
! Niezaokrąglone
−
| [u] ''ô'', ''u'', ''û''
+
! Zaokrąglone
 +
! Niezaokrąglone
 +
! Zaokrąglone
 
|-
 
|-
−
! <small>Prawie przymknięte<small>
+
! Przymknięte
−
| [ɪ] ''ï''
+
| /i/ <i>
−
| [ʊ] ''î''
+
| /y/ <ú>
 +
| /ɯ/ <í>
 +
| /u/ <u>
 
|-
 
|-
−
! <small>Półprzymknięte<small>
+
! Środkowe
−
| [e] ''e'' [ø] ''ê''
+
| /ɛ/ <e>, <ai>
−
| [o] ''o''
+
| /ø~œ/ <ó>
 +
| /ʌ/ <é>
 +
| /ɔ/ <o>, <au>
 
|-
 
|-
−
! <small>Półotwarte<small>
+
! Środkowe nosowe
−
| [ɛ] ''ë'' [œ] ''ö''
+
| colspan=2| /ɛ̃/ <nowiki><em></nowiki>, <en>, <im>, <in>, <aim>, <ain>
−
| [ɔ] ''â''
+
| colspan=2| /ɔ̃/ <om>, <on>, <um>, <un>, <aum>, <aun>
 
|-
 
|-
−
! <small>Prawie otwarte<small>
+
! Otwarte
−
| [æ] ''ä''
+
| colspan=4| /a/ <a>
−
|
 
 
|-
 
|-
−
! <small>Otwarte<small>
+
! Otwarte nosowe
−
| [a] ''a''
+
| colspan=4| /ã/ <am>, <an>
−
|
 
 
|}
 
|}
  
Linia 78: Linia 90:
 
|-
 
|-
 
!
 
!
−
! <small>Dwuwargowe</small>
+
! Wargowe
−
! <small>Wargowo-zębowe</small>
+
! Zębowe
−
! <small>Zębowe</small>
+
! Zadziąsłowe
−
! <small>Dziąsłowe</small>
+
! Podniebienne
−
! <small>Zadziąsłowe</small>
+
! Miękkopodniebienne
−
! <small>Podniebienne</small>
+
! Języczkowe
−
! <small>Miękkopodniebienne</small>
+
! Krtaniowe
−
! <small>Języczkowe</small>
 
 
|-
 
|-
 
! <small>Nosowe<small>
 
! <small>Nosowe<small>
−
| [m] ''m''
+
| /m/ <m>
−
|  
+
| /n/ <n>
 +
|
 +
|
 +
|
 
|
 
|
−
|
 
 
|
 
|
−
| [ɲ] ''n'''
 
−
| [ŋ] ''g''', ''k' '', ''ng'', ''nk''
 
−
|
 
 
|-
 
|-
 
! <small>Zwarte<small>
 
! <small>Zwarte<small>
−
| [p] ''p'' [b] ''b''
+
| /p/ <p> /b/ <b>
−
|  
+
| /t/ <t>, /d/ <d>
−
|  
+
|
−
| [t] ''t'' [d] ''d''
+
|
−
|  
+
| /k/ <k> /g/ <g>
 
|
 
|
−
| [k] ''k'' [g] ''g''
 
 
|
 
|
 
|-
 
|-
 
! <small>Szczelinowe<small>
 
! <small>Szczelinowe<small>
−
|  
+
| /f/ <f> /v/ <v>
−
| [f] ''f'' [v[ ''v''
+
| /s/ <nowiki><s></nowiki>, <ç> /z/ <z>, <c>
−
| [θ] ''t''' [ð] ''d' ''
+
| /ʃ/ <çh> /ʒ/ <ch>
−
| [s] ''c'', ''s'' [z] ''z''
+
| /ç~ɕ/ <ś> /ʝ~ʑ/ <ź>
−
| [ʃ] ''ç'' [ʒ] ''ß''
+
| /x/ <ck>
−
|  
+
| /ʁ/ <r>
−
| [x] ''h''
+
| /ɦ/ <h>
−
| [ʁ] ''r''
 
 
|-
 
|-
 
! <small>Półotwarte<small>
 
! <small>Półotwarte<small>
−
|
+
|
−
|
+
|
−
|  
+
|
−
|  
+
| [j] <j>, <ll>
−
|  
+
|
−
| [j] j, ''ll''
+
|
−
|  
+
|
−
|  
 
 
|-
 
|-
−
! <small>Boczne<small>
+
! <small>Boczne szczelinowe<small>
−
|  
+
|
−
|  
+
| /ɬ/ <sl>, /ɮ/ <zl>
−
|  
+
|
−
| [l] ''l''
+
|
−
|  
+
|
−
|  
+
|
−
|  
+
|
−
|  
+
|-
 +
! Boczne aproksymanty
 +
|
 +
| /l/ <l>
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
! Drżące
 +
|
 +
| /r/ <rr>
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 
|}
 
|}
  
−
==Rzeczownik i przymiotnik==
+
===Fonetyka dialektyczna===
  
−
Rzeczownik jakubiański odmienia się przez liczbę. Teoretycznie istnieje rodzaj męski i żeński, który jednak zanikł, choć ma znaczenie przy wybieraniu sufiksów liczby mnogiej i przymiotników.
+
====Samogłoski====
  
−
===Sufiksy rzeczownika -C tematowe===
+
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Dialekt z Jakuba'''
 +
|-
 +
!
 +
! colspan=2| Przednie
 +
! colspan=2| Tylne
 +
|-
 +
! Przymknięte
 +
| /i/ <i>
 +
| /y/ <ú>
 +
| /ɯ/ <í>
 +
| /u/ <u>
 +
|-
 +
! Przymknięte nosowe
 +
|
 +
|
 +
| colspan=2| /ʊ̃/ <om>, <on>, <um>, <un>, <aum>, <aun>
 +
|-
 +
! Środkowe
 +
| /ɛ/ <e>, <ai>
 +
| /ø/ <ó>
 +
| /ʌ/ <é>
 +
| /ɔ/ <o>, <au>
 +
|-
 +
! Otwarte
 +
| colspan=4| /a/ <a>
 +
|-
 +
! Otwarte nosowe
 +
| colspan=2| /æ̃/ <nowiki><em></nowiki>, <en>, <im>, <in>, <aim>, <ain>
 +
| colspan=2| /ɒ̃/ <am>, <an>
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Dialekt z Kúbeçu'''
 +
|-
 +
! colspan=2
 +
|}
 +
 
 +
====Porównanie====
  
−
Liczbę mnogą rzeczowników na -C tworzymy poprzez sufiks -'i ([i]), który jednak zmienia wymowę wyrazów na -d, -g, -k, -n, -t. Na przykład kad, kag, kak, kan, kat [kad, kan, kat] > kad'i, kag'i, kak'i, kan'i, kat'i [kaði, kaŋi, kaŋi, kaɲi, kaθi].
+
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|-
 +
! Przykład
 +
! Wymowa standardowa
 +
! Z Jakuba
 +
! Ze Spyropolis
 +
! Południowa
 +
! Północna
 +
! Z Kúbeçu
 +
! Amfiańska
 +
! Findejska
 +
! Znaczenie
 +
|-
 +
! alell
 +
| /aˈlɛj/
 +
| /aˈlɛj/
 +
| /ɑːˈlɛj/
 +
| /ˈaːlɛʎ/
 +
| /aˈlej/
 +
| /ˈɑːlɛʎ/
 +
| /ˈɑːləʎ/
 +
| /aˈleɪ̯/
 +
| ulica
 +
|-
 +
! Kúbeç
 +
| /kyˈbɛs/
 +
| /cyˈbɛs/
 +
| /kʏˈbɛs/
 +
| /ˈkyβɛz/
 +
| /kyˈβes/
 +
| /kʏˈbɛt͡s/
 +
|  /kyˈβɛsː/
 +
| /kyˈbes/
 +
| Państwo w Amfiatrii
 +
|-
 +
! solançè
 +
| /sɔˈlãs/
 +
| /soˈlɒ̃s/
 +
| /soːˈlɐ̃s/
 +
| /ˈsoːlãs/
 +
|  /soˈlãs/
 +
| /ˈsoːlãs/
 +
| /ˈsoːlʊ̃z/
 +
| /soˈlə̃s/
 +
| taczka
 +
|-
 +
! impatronat
 +
| /ɛ̃patʁɔˈnat/
 +
| /ẽpatʁoˈnat/
 +
| /ẽːpatʁoːˈnat/
 +
| /ˈɛ̃patroːnat/
 +
| /ẽpatʁoˈnat/
 +
| /ˈẽːpatʁoːnat/
 +
| /ˈẽpatʁoːnat/
 +
| /ə̃patrʌˈnat/
 +
| ustrój polityczny Jakubii
 +
|-
 +
|}
  
−
W tej grupie zachodzą także oboczności:
+
==Alfabet i ortografia==
−
*-c, -s > -çi
 
−
* -l > -lli
 
−
* -r > ßi
 
  
−
Przymiotniki tworzymi poprzez sufiks -et. Liczbę mnogą przymiotników tworzymy poprzez przyrostek -et'i.
+
{| align="center" border="1" cellspacing="0" cellpadding="8" bgcolor="#EFEFEF" style="font-size:20px; text-align:center;"
 +
|-
 +
| Aa || Ää || Ââ || Pp || Tt || Kk || Ee || Ëë || Êê || Ff || Ss || Ii ||
 +
|}
  
−
===Sufiksy rzeczownika -V tematowe===
+
Litery ä ë ï ö ü wzięły się od dyftongów ae, ee, ie, oe, ue. Litery â ê î ô û pochodzą zaś od au, eu, iu, ou, uu.
  
−
Liczbę mnogą tworzymy poprzez sufiks -ell. Np. ka > käll.
+
Litery ç, ß i ş to ligatury т', ʒ' i c', które przeszły wiele zmian.
  
−
Przymiotniki tworzymy poprzez sufiks -ll. Liczbę mnogą poprzez -ell. Np. ka > kall > käll.
+
==Rzeczownik==
  
−
===Sufiksy rzeczownika -l tematowe===
+
Rzeczownik jakubiański odmienia się przez liczbę i przypadek. Teoretycznie istnieje rodzaj męski i żeński, który jednak zanikł, choć ma znaczenie przy wybieraniu sufiksów przypadków, liczby mnogiej i przymiotników.
  
−
Liczbę mnogą tych rzeczowników tworzymy poprzez -l i dyftongizację samogłoski V > Ve. Gdy przed "l" nie ma samogłoski, tworzymy oboczne "e". Np kal, Markl > käll, Markëll.
+
===Deklinacja rzeczowników===
  
−
Przymiotniki tworzymy poprzez sufiks -l. Liczbę mnogą - poprzez -l i dyftongizację samogłoski V > Ve. Gdy przed "l" nie ma samogłoski, tworzymy oboczne "e". Np kall, Markell > käll, Markëll.
+
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Deklinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną przednią'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! Nominativus
 +
| -
 +
| -'i
 +
|-
 +
! Accusativus
 +
| -an
 +
| -an'i
 +
|-
 +
! Locativus
 +
| -all
 +
| -äll
 +
|-
 +
! Instrumentalis
 +
| -en
 +
| -en'i
 +
|-
 +
! Vocativus
 +
| -eßé
 +
| -erëll
 +
|}
  
−
===Sufiksy rzeczownika -ll tematowe===
+
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Deklinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną przednią'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! Nominativus
 +
| -
 +
| -ell
 +
|-
 +
! Accusativus
 +
| -ll
 +
| -ell
 +
|-
 +
! Locativus
 +
| -ll
 +
| -ell
 +
|-
 +
! Instrumentalis
 +
| -n
 +
| -n'i
 +
|-
 +
! Vocativus
 +
| -ßé
 +
| -rëll
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Deklinacja -é tematowa z samogłoską akcentowaną przednią'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! Nominativus
 +
| -
 +
| -ell
 +
|-
 +
! Accusativus
 +
| -nné
 +
| -nnëll
 +
|-
 +
! Locativus
 +
| -ll
 +
| -ell
 +
|-
 +
! Instrumentalis
 +
| -nné
 +
| -nnëll
 +
|-
 +
! Vocativus
 +
| -ßé
 +
| -rëll
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Deklinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną tylną'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! Nominativus
 +
| -
 +
| -'i
 +
|-
 +
! Accusativus
 +
| -on
 +
| -on'i
 +
|-
 +
! Locativus
 +
| -oll
 +
| -ôll
 +
|-
 +
! Instrumentalis
 +
| -on
 +
| -on'i
 +
|-
 +
! Vocativus
 +
| -oßé
 +
| -orêll
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Deklinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną tylną'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! Nominativus
 +
| -
 +
| -ull
 +
|-
 +
! Accusativus
 +
| -ll
 +
| -ull
 +
|-
 +
! Locativus
 +
| -ll
 +
| -ull
 +
|-
 +
! Instrumentalis
 +
| -n
 +
| -n'i
 +
|-
 +
! Vocativus
 +
| -ßé
 +
| -rêll
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Deklinacja -é tematowa z samogłoską akcentowaną tylną'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! Nominativus
 +
| -
 +
| -ull
 +
|-
 +
! Accusativus
 +
| -nné<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''nné.</ref>
 +
| -nnêll<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''nnêll.</ref>
 +
|-
 +
! Locativus
 +
| -ll<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''ll.</ref>
 +
| -ull
 +
|-
 +
! Instrumentalis
 +
| -nné<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''nné.</ref>
 +
| -nnêll<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''nnêll.</ref>
 +
|-
 +
! Vocativus
 +
| -ßé<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''ßé.</ref>
 +
| -rêll<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''rêll.</ref>
 +
|}
 +
 
 +
==Przymiotnik i przysłówek==
 +
 
 +
Przymiotniki i przysłówki jakubiańskie tworzy się za pomocą odpowiednich sufiksów.
 +
===Deklinacja przymiotników===
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Deklinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną przednią'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>Liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! <small>Nominativus<small>
 +
| -et
 +
| -eçi
 +
|-
 +
! <small>Accusativus<small>
 +
| -en
 +
| -en'i
 +
|-
 +
! <small>Locativus<small>
 +
| -ell
 +
| -ëll
 +
|-
 +
! <small>Instrumentalis<small>
 +
| -en
 +
| -en'i
 +
|-
 +
! <small>Vocativus<small>
 +
| -eßé
 +
| -erëll
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Deklinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną przednią'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>Liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! <small>Nominativus<small>
 +
| -ll
 +
| -ell
 +
|-
 +
! <small>Accusativus<small>
 +
| -ll
 +
| -ell
 +
|-
 +
! <small>Locativus<small>
 +
| -ll
 +
| -ell
 +
|-
 +
! <small>Instrumentalis<small>
 +
| -n
 +
| -n'i
 +
|-
 +
! <small>Vocativus<small>
 +
| -ßé
 +
| -erëll
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Deklinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną tylną'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>Liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! <small>Nominativus<small>
 +
| -ot
 +
| -oçi
 +
|-
 +
! <small>Accusativus<small>
 +
| -on
 +
| -on'i
 +
|-
 +
! <small>Locativus<small>
 +
| -oll
 +
| -ôll
 +
|-
 +
! <small>Instrumentalis<small>
 +
| -on
 +
| -on'i
 +
|-
 +
! <small>Vocativus<small>
 +
| -ßé
 +
| -orêll
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Deklinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną tylną'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>Liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! <small>Nominativus<small>
 +
| -ll
 +
| -ull
 +
|-
 +
! <small>Accusativus<small>
 +
| -ll
 +
| -ull
 +
|-
 +
! <small>Locativus<small>
 +
| -ll
 +
| -ull
 +
|-
 +
! <small>Instrumentalis<small>
 +
| -n
 +
| -n'i
 +
|-
 +
! <small>Vocativus<small>
 +
| -ßé
 +
| -rêll
 +
|}
 +
 
 +
===Przysłówki===
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Wybór przyrostka przysłówkowego'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Samogłoska akcentowana przednia</small>
 +
! <small>Samogłoska akcentowana tylna</small>
 +
|-
 +
! <small>Temat na -C<small>
 +
| -ë
 +
| -e
 +
|-
 +
! <small>Temat na -V<small>
 +
| -ê
 +
| -u
 +
|}
 +
 
 +
===Stopniowanie przymiotników i przysłówków===
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Przymiotnik</small>
 +
! <small>Przysłówek</small>
 +
|-
 +
! <small>Stopień równy<small>
 +
| vadet
 +
| vadë
 +
|-
 +
! <small>Stopień wyższy ogólny<small>
 +
| vadet-trë
 +
| vadë-trë
 +
|-
 +
! <small>Stopień równy poszczególny<small>
 +
| vadet-trëz
 +
| vadë-trëz
 +
|-
 +
! <small>Stopień najwyższy ogólny<small>
 +
| nadervadet
 +
| nadervadë
 +
|-
 +
! <small>Stopień najwyższy poszczególny<small>
 +
| nadervadetez
 +
| nadervadëz
 +
|}
 +
 
 +
==Czasownik==
 +
 
 +
Czasownik w jakubiańskim odmienia się przez:
 +
 
 +
*3 osoby
 +
*2 liczby
 +
*4 tryby
 +
*8 czasów (2 fleksyjne i 6 analitycznych)
 +
 
 +
===Czas===
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Dasé Trankell Cemblell - Czas Teraźniejszy Prosty'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>Liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! <small>1. os.<small>
 +
| mova
 +
| movoh
 +
|-
 +
! <small>2. os.<small>
 +
| movë
 +
| movë
 +
|-
 +
! <small>3. os.<small>
 +
| movâ
 +
| movi
 +
|}
 +
 
 +
Używany:
 +
 
 +
-Przy omawianiu ogólnych stałych stanów i czynności. ''Ëredi vïra<ref>Słowo te jest o tyle ciekawe, iż oznacza dosłownie wschodzić. Anologicznie iść spać, kłaść się to ''lïvré''</ref> â 8:00.'' - Codziennie wstaję o 8:00.
 +
 
 +
-Gdy mowa jest o ogólnych prawidłach, prawach i zasadach. ''Nena â mßeße ámâ suhall.'' - Woda w morzu jest słona.
 +
 
 +
-Opcjonalnie, przy opisywaniu ogólnych prawd historycznych, gdy z kntekstu wynika, że mówimu o przeszłości. ''Erïk XVII ámâ kron â 5226 an.'' - Eryk XVII zostaje w królem w 5226 roku.
 +
 
 +
-Czasami przy mówieniu o przyszłości. ''Vegë va kü miredoh.'' - Wkrótce idę do biblioteki.
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Dasé Trankell Ovell - Czas Teraźniejszy Współczesny'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>Liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! <small>1. os.<small>
 +
| am mov/ám mov<ref>Jeśli stosujemy z zaimkiem ''ßa''.</ref>
 +
| amoh mov/ámoh mov<ref>Jeśli stosujemy z zaimkiem ''Nad'i''.</ref>
 +
|-
 +
! <small>2. os.<small>
 +
| amë mov
 +
| amë mov/ámë mov<ref>Jeśli stosujemy zaimkiem ''Vad'i''.</ref>
 +
|-
 +
! <small>3. os.<small>
 +
| amâ mov/ámâ mov<ref>Jeśli stosujemy z zaimkiem ''Etté''.</ref>
 +
| ami mov/ámi mov<ref>Jeśli stosujemy z zaimkiem ''Itt'i''.</ref>
 +
|}
 +
 
 +
Używany:
 +
 
 +
-Gdy mówi się o czynnościach wykonywanych w tym momencie. ''Am va kü vlêredoh'' - Idę do kwiaciarni.
 +
 
 +
-Gdy mówi się o czynnościach jednorazowych, pierwszych w życiu. ''Int am vid, çet kal cë.'' - Pierwszy raz coś takiego widzę.
 +
 
 +
-Przy mowie o naszych chwilowych zajęciach. ''Am krir magistermiré.'' - Jestem w trakcie pisania pracy magisterskiej.
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Dasé Pironnell Damblell Enkorell - Czas Przeszły Określony dokonany'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>Liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! <small>1. os.<small>
 +
| movemmé
 +
| movemmé
 +
|-
 +
! <small>2. os.<small>
 +
| movenné
 +
| movenné
 +
|-
 +
! <small>3. os.<small>
 +
| mov
 +
| movi
 +
|}
 +
 
 +
Używany:
 +
 
 +
-Gdy mówi się o przeszłości dokonanej w konkretnym czasie i ewentualnie miejscu. ''Tudi ßaçetemmé plen'i.'' - Kupiłem dzisiaj masło.
 +
 
 +
-Przy dokonanych czynnościach historycznych. ''Eßé Plü bonemmé â 5142 an.'' - Eßé Plü urodziła się w 5142 roku.
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Dasé Pironnell Damblell Enkorell-pa - Czas Przeszły Określony Niedokonany'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>Liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! <small>1. os.<small>
 +
| vellemmé mov
 +
| vellemmé mov
 +
|-
 +
! <small>2. os.<small>
 +
| vellenné mov
 +
| vellenné mov
 +
|-
 +
! <small>3. os.<small>
 +
| vell mov
 +
| vëll mov
 +
|}
 +
 
 +
Używany:
 +
 
 +
-Gdy mówi się o przeszłości niedokonanej w konkretnym czasie i ewentualnie miejscu. ''Â 7:00 vellemmé miß tent'i.'' - O 7:00 myłem zęby.
 +
 
 +
-Przy niedokonanych czynnościach historycznych. ''Â 4982 an â Jakubia vell vë ßogé nur kron.'' - W 4982 roku w Jakubii panowała niechęć wobec króla.
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Dasé Pironnell Damblell-pa Enkorell - Czas Przeszły Nieokreślony Dokonany'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>Liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! <small>1. os.<small>
 +
| hädemmé mov
 +
| hädemmé mov
 +
|-
 +
! <small>2. os.<small>
 +
| hädenné mov
 +
| hädenné mov
 +
|-
 +
! <small>3. os.<small>
 +
| häd mov
 +
| hädi mov
 +
|}
 +
 
 +
Używany:
 +
 
 +
-Gdy mówi się o przeszłości ogólnie dokonanej. ''Ferë dü ta masfer?'' - Zrobiłeś zadanie?
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Dasé Pironnell Damblell-e-Enkorell-pa - Czas Przeszły Nieokreślony niedokonany'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>Liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! <small>1. os.<small>
 +
| hädemmé vë mov
 +
| hädemmé vë mov
 +
|-
 +
! <small>2. os.<small>
 +
| hädenné vë mov
 +
| hädenné vë mov
 +
|-
 +
! <small>3. os.<small>
 +
| häd vë mov
 +
| hädi vë mov
 +
|}
 +
 
 +
Używany:
 +
 
 +
-Gdy mówi się o przeszłości ogólnie niedokonanej. ''Häd vë va e häd vë vid alell.'' - Szedłem i oglądałem ulicę.
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Dasé Sivoll Enkorell - Czas Przyszły Dokonany'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>Liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! <small>1. os.<small>
 +
| venemmé mov
 +
| venemmé mov
 +
|-
 +
! <small>2. os.<small>
 +
| venné mov
 +
| venné mov
 +
|-
 +
! <small>3. os.<small>
 +
| ven mov
 +
| veni mov
 +
|}
 +
 
 +
Używany:
 +
 
 +
-Przy mowie o dokonanych planach na przyszłość i ogólnie o przyszłości dokonanej. ''Kej vennemmé vë ßandet, venemmé vé spisonaser.'' - Gdy będę duży, zstanę austronautą.
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Dasé Sivoll Enkorell-pa - Czas Przyszły Niedokonany'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Liczba pojedyncza</small>
 +
! <small>Liczba mnoga</small>
 +
|-
 +
! <small>1. os.<small>
 +
| venemmé vë mov
 +
| venemmé vë mov
 +
|-
 +
! <small>2. os.<small>
 +
| venné vë mov
 +
| venné vë mov
 +
|-
 +
! <small>3. os.<small>
 +
| ven vë mov
 +
| veni vë mov
 +
|}
 +
 
 +
Używany:
 +
 
 +
-Przy mowie o dokonanych planach na przyszłość i ogólnie o przyszłości niedokonanej. ''Venemmé vë kü ßaçetoh.'' - ''Pójdę do sklepu.
 +
 
 +
===Tryb===
 +
 
 +
*Tryb oznajmujący - Podstawowy tryb w zdaniu. Np. ''Μirë miré'' - Czytasz książkę.
 +
*Tryb rozkazujący - Wyraża rozkaz, życzenie. Tworzony za pomocą zaimka osoby i bezokolicznika, jednak zaimek można pominąć, jeśli odbiorca rozkazu wynika kontekstu. Np.: ''Mairé tuplacé!'' - Przyjdź tutaj!
 +
*Tryb życzący - Wyraża chęć, pragnienie, życzenie. Tworzony poprzez partykułę ''Net''. Np.: ''Net sant amâ ta nom'' - Święć się imię twoje.
 +
*Tryb przypuszczający - Wyraża przypuszczenie, tezę. W przeciwieństwie do polszczyzny nie jest używana w charakterze rozkazu (Przeczytałbyś jakąś książkę!) lub prośby (Chciałbym powiedzieć...), ponieważ w tych zdaniach użyty zostanie tryb życzący. Tworzymy go poprzez partykułę ''mer''. Np.: ''Mer am vôllmôßé, mer vida sôçi.'' - Gdybym był nietoperzem, widziałbym dźwięki.
 +
 
 +
==Imiesłów==
 +
 
 +
W jakubiańskim występują 4 imiesłowy - czynny i bierny dokonany oraz czynny i bierny niedokonany.
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Wybór sufiksu imiesłowu czynnego dokonanego'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Samogłoska akcentowana przednia</small>
 +
! <small>Samogłoska akcentowana tylna</small>
 +
|-
 +
! <small>Temat na -C<small>
 +
| -evé
 +
| -ové
 +
|-
 +
! <small>Temat na -V<small>
 +
| -vé
 +
| -vé
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Wybór sufiksu imiesłowu czynnego niedokonanego'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Samogłoska akcentowana przednia</small>
 +
! <small>Samogłoska akcentowana tylna</small>
 +
|-
 +
! <small>Temat na -C<small>
 +
| -even
 +
| -ovon
 +
|-
 +
! <small>Temat na -V<small>
 +
| -ven
 +
|v -von
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Wybór sufiksu imiesłowu biernego dokonanego'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Samogłoska akcentowana przednia</small>
 +
! <small>Samogłoska akcentowana tylna</small>
 +
|-
 +
! <small>Temat na -C<small>
 +
| -a
 +
| -o
 +
|-
 +
! <small>Temat na -V<small>
 +
| -lla
 +
| -llo
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Wybór sufiksu imiesłowu biernego niedokonanego'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Samogłoska akcentowana przednia</small>
 +
! <small>Samogłoska akcentowana tylna</small>
 +
|-
 +
! <small>Temat na -C<small>
 +
| -an
 +
| -on
 +
|-
 +
! <small>Temat na -V<small>
 +
| -llan
 +
| -llon
 +
|}
 +
 
 +
==Słowotwórstwo==
 +
 
 +
===Sufiksy słowotwórcze===
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
|+ '''Sufiksy słowotwórcze'''
 +
|-
 +
!
 +
! <small>Zaczenie</small>
 +
! <small>Przykład</small>
 +
|-
 +
! <small>-at<small>
 +
| Narzędzie, przedmiot służący do czegoś, owoc pracy
 +
| kopré - kopać, kopat - łopata; ßodré - mówić, ßodat - język (część ciała)
 +
|-
 +
! <small>-ver<small>
 +
| Zbiór czegoś, duża liczba
 +
| dir - drzewo, dißev - las; mäsdoh - dom, mäsdohver - osiedle
 +
|-
 +
! <small>-ian<small>
 +
| Mieszkaniec, przymiotnik własny<ref>odmienia się, jak rzeczownik</ref>
 +
| Jakub - (miasto) Jakub, Jakubian - Jakubianin, jakubiański; Polia - Polska, Polian - Polak, polski
 +
|-
 +
! <small>-ia<small>
 +
| Nazwa własna, państwo, kraina
 +
| Jakub - (miasto) Jakub, Jakubia - Jakubia; Psil - Psil, Psilia - Nadpsilania
 +
|-
 +
! <small>-e<small>
 +
| Sufiks feminizujący
 +
| senlé - płeć, senlë - kobieta;
 +
|}
  
−
Liczbę mnogą tych rzeczowników tworzymy, dyftongizując poprzedzającą ją samogłoskę V > Ve. Np. roll > röll.
+
==Przypisy==
  
−
Przymiotniki tej grupy nie mają własnych końcówek. Ich liczbę mnogą tworzymy, jak u rzeczowników.
+
<references></references>

Aktualna wersja na dzień 19:04, 17 lis 2014

Język jakubiański
Iαvטбıαח φʒαц
Sposoby zapisu: alfabet kubuski
Typologia: SVO, w pytaniach VSO
W Dianie
Utworzenie: Spiritus w ~2006
Cel utworzenia: Język dla Jakubii
Używany w : Jakubia, Kübek, Findeja, Ferrerro, Tapania, Rüssia, Konfederacja Stanów Północnych, Albërta
Liczba użytkowników ~15 000 000[1]
Klasyfikacja: języki nadpsilańskie
  • języki jakubiańskie
    • język jakubiański
Status urzędowy
Język urzędowy : Jakubia, Kübek
Język pomocniczy : Ferrerro, Tapania, Konfederacja Stanów Północnych, Albrëchta
Oficjalna regulacja: Lakedemon d' Jakubian Frall, autor
Kody
Conlanger–3 dnl.jkb.spr
Przykład
Çlevé e çlün’i
 verßé çlevé, çë vell ma-pa lenné vell vid çlün’i; in vell nez hull kar, rent nez ßandell fak e trent vell kar fervë. Çlevé vell ßod kü çlün’i: ‘Diké nall më, kej vida, çë fervë maronâ feßé nur çlün’i. Çlün’i vëll ankori: ‘Ekôtré, çlevé – dikëll näll nôll, kej vidoh, kej fervë, môll ßâ ta lenné nur kot nur en ill. E çlevé mâ-pa lenné.’. Çlevé vell ekôt çe e vell var prë plant-nëßé.
Lista conlangów

Język jakubiański (jkb. Iαvטбıαл φʒαц [jakubʲã fʁaj]) - należący, wraz z spyroplitańskim i forgockim, do nadpsilańskiej rodziny językowej, język stworzony przez Spiritusa w ~2006r.

Język jakubiański jest językiem fleksyjnym. Podstawowy szyk zdania to SVO, a w pytaniach VSO.

Historia tworzenia

Historię tworzenia jakubiańskiego dzielimy na 8 etapów:

1. Okres stworzenia (~2005/2006) - szybki rozwój noobowatych słówek i podstaw gramatyki.

2. I okres wegetacji (~2006-2008/2009) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany.

3. Okres nooblangu (2008/2009-2011) - okres tworzenia francuzikowo-polskawego potworka, nierządzącego się żadnymi konkretniejszymi zasadami. Autor do dzisiaj pamięta, jak płynąc statkiem po morzu śródziemnym, robił starszemu bratu kartkówki z tego języka. Z tego okresu zachowały się najstarsze pisane źródła na temat jakubiańskiego (jkb. 1.0)

4. II okres wegetacji (2011- VIII 2013) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany.

5. I Okres odrodzenia (VIII 2013-XII 2013) - zapisanie jakubiańskiego IPA'ą, ustandaryzowanie gramatyki, rozwój słownictwa, sztuki, historii i kultury. Z tym okresem wiąże się pozbycie większości noobowatego słownictwa, ale z niektórymi autor nie mógł się rozstać (kavall - kawa, alell - ulica), niektóre po prostu pozmieniał za pomocą procesów fonetycznych(1kb 2.0).

6. II Okres (XII 2013-I 2014) - Wywalenie lenicji, standaryzacja fonetyki i gramatyki, reset ortografii, rozwój palatalizacji, powstanie słownika, szybki rozwój literatury.

7. III okres wegetacji (I 2014-IV 2014) - Ponowne zapomnienie, początek tworzenia po kolei nowych niewypalonych pomysłów na conlangi, z których obecny jakubiański wiele czerpie.

8. Jakubiański współczesny (IV 2014-obecnie) - restart projektu na podstawie kilku ciekawych spostrzeżeń podczas robienia conlangów.

Powstanie i rozwój

Fonetyka

Samogłoski
Przednie Tylne
Niezaokrąglone Zaokrąglone Niezaokrąglone Zaokrąglone
Przymknięte /i/ /y/ <ú> /ɯ/ <í> /u/
Środkowe /ɛ/ <e>, <ai> /ø~œ/ <ó> /ʌ/ <é> /ɔ/ <o>, <au>
Środkowe nosowe /ɛ̃/ <em>, <en>, <im>, <in>, <aim>, <ain> /ɔ̃/ <om>, <on>, <um>, <un>, <aum>, <aun>
Otwarte /a/ <a>
Otwarte nosowe /ã/ <am>, <an>
Spółgłoski
Wargowe Zębowe Zadziąsłowe Podniebienne Miękkopodniebienne Języczkowe Krtaniowe
Nosowe /m/ <m> /n/ <n>
Zwarte /p/

/b/

/t/ <t>, /d/ <d> /k/ <k> /g/ <g>
Szczelinowe /f/ <f> /v/ <v> /s/ <s>, <ç> /z/ <z>, <c> /ʃ/ <çh> /ʒ/ <ch> /ç~ɕ/ <ś> /ʝ~ʑ/ <ź> /x/ <ck> /ʁ/ <r> /ɦ/ <h>
Półotwarte [j] <j>, <ll>
Boczne szczelinowe /ɬ/ <sl>, /ɮ/ <zl>
Boczne aproksymanty /l/ <l>
Drżące /r/ <rr>

Fonetyka dialektyczna

Samogłoski

Dialekt z Jakuba
Przednie Tylne
Przymknięte /i/ /y/ <ú> /ɯ/ <í> /u/
Przymknięte nosowe /ʊ̃/ <om>, <on>, <um>, <un>, <aum>, <aun>
Środkowe /ɛ/ <e>, <ai> /ø/ <ó> /ʌ/ <é> /ɔ/ <o>, <au>
Otwarte /a/ <a>
Otwarte nosowe /æ̃/ <em>, <en>, <im>, <in>, <aim>, <ain> /ɒ̃/ <am>, <an>
Dialekt z Kúbeçu
colspan=2

Porównanie

Przykład Wymowa standardowa Z Jakuba Ze Spyropolis Południowa Północna Z Kúbeçu Amfiańska Findejska Znaczenie
alell /aˈlɛj/ /aˈlɛj/ /ɑːˈlɛj/ /ˈaːlɛʎ/ /aˈlej/ /ˈɑːlɛʎ/ /ˈɑːləʎ/ /aˈleɪ̯/ ulica
Kúbeç /kyˈbɛs/ /cyˈbɛs/ /kʏˈbɛs/ /ˈkyβɛz/ /kyˈβes/ /kʏˈbɛt͡s/ /kyˈβɛsː/ /kyˈbes/ Państwo w Amfiatrii
solançè /sɔˈlãs/ /soˈlɒ̃s/ /soːˈlɐ̃s/ /ˈsoːlãs/ /soˈlãs/ /ˈsoːlãs/ /ˈsoːlʊ̃z/ /soˈlə̃s/ taczka
impatronat /ɛ̃patʁɔˈnat/ /ẽpatʁoˈnat/ /ẽːpatʁoːˈnat/ /ˈɛ̃patroːnat/ /ẽpatʁoˈnat/ /ˈẽːpatʁoːnat/ /ˈẽpatʁoːnat/ /ə̃patrʌˈnat/ ustrój polityczny Jakubii

Alfabet i ortografia

Aa Ää Ââ Pp Tt Kk Ee Ëë Êê Ff Ss Ii

Litery ä ë ï ö ü wzięły się od dyftongów ae, ee, ie, oe, ue. Litery â ê î ô û pochodzą zaś od au, eu, iu, ou, uu.

Litery ç, ß i ş to ligatury т', ʒ' i c', które przeszły wiele zmian.

Rzeczownik

Rzeczownik jakubiański odmienia się przez liczbę i przypadek. Teoretycznie istnieje rodzaj męski i żeński, który jednak zanikł, choć ma znaczenie przy wybieraniu sufiksów przypadków, liczby mnogiej i przymiotników.

Deklinacja rzeczowników

Deklinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną przednią
liczba pojedyncza liczba mnoga
Nominativus - -'i
Accusativus -an -an'i
Locativus -all -äll
Instrumentalis -en -en'i
Vocativus -eßé -erëll
Deklinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną przednią
liczba pojedyncza liczba mnoga
Nominativus - -ell
Accusativus -ll -ell
Locativus -ll -ell
Instrumentalis -n -n'i
Vocativus -ßé -rëll
Deklinacja -é tematowa z samogłoską akcentowaną przednią
liczba pojedyncza liczba mnoga
Nominativus - -ell
Accusativus -nné -nnëll
Locativus -ll -ell
Instrumentalis -nné -nnëll
Vocativus -ßé -rëll
Deklinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną tylną
liczba pojedyncza liczba mnoga
Nominativus - -'i
Accusativus -on -on'i
Locativus -oll -ôll
Instrumentalis -on -on'i
Vocativus -oßé -orêll
Deklinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną tylną
liczba pojedyncza liczba mnoga
Nominativus - -ull
Accusativus -ll -ull
Locativus -ll -ull
Instrumentalis -n -n'i
Vocativus -ßé -rêll
Deklinacja -é tematowa z samogłoską akcentowaną tylną
liczba pojedyncza liczba mnoga
Nominativus - -ull
Accusativus -nné[2] -nnêll[3]
Locativus -ll[4] -ull
Instrumentalis -nné[5] -nnêll[6]
Vocativus -ßé[7] -rêll[8]

Przymiotnik i przysłówek

Przymiotniki i przysłówki jakubiańskie tworzy się za pomocą odpowiednich sufiksów.

Deklinacja przymiotników

Deklinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną przednią
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Nominativus -et -eçi
Accusativus -en -en'i
Locativus -ell -ëll
Instrumentalis -en -en'i
Vocativus -eßé -erëll
Deklinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną przednią
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Nominativus -ll -ell
Accusativus -ll -ell
Locativus -ll -ell
Instrumentalis -n -n'i
Vocativus -ßé -erëll
Deklinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną tylną
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Nominativus -ot -oçi
Accusativus -on -on'i
Locativus -oll -ôll
Instrumentalis -on -on'i
Vocativus -ßé -orêll
Deklinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną tylną
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Nominativus -ll -ull
Accusativus -ll -ull
Locativus -ll -ull
Instrumentalis -n -n'i
Vocativus -ßé -rêll

Przysłówki

Wybór przyrostka przysłówkowego
Samogłoska akcentowana przednia Samogłoska akcentowana tylna
Temat na -C -ë -e
Temat na -V -ê -u

Stopniowanie przymiotników i przysłówków

Przymiotnik Przysłówek
Stopień równy vadet vadë
Stopień wyższy ogólny vadet-trë vadë-trë
Stopień równy poszczególny vadet-trëz vadë-trëz
Stopień najwyższy ogólny nadervadet nadervadë
Stopień najwyższy poszczególny nadervadetez nadervadëz

Czasownik

Czasownik w jakubiańskim odmienia się przez:

  • 3 osoby
  • 2 liczby
  • 4 tryby
  • 8 czasów (2 fleksyjne i 6 analitycznych)

Czas

Dasé Trankell Cemblell - Czas Teraźniejszy Prosty
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. mova movoh
2. os. movë movë
3. os. movâ movi

Używany:

-Przy omawianiu ogólnych stałych stanów i czynności. Ëredi vïra[9] â 8:00. - Codziennie wstaję o 8:00.

-Gdy mowa jest o ogólnych prawidłach, prawach i zasadach. Nena â mßeße ámâ suhall. - Woda w morzu jest słona.

-Opcjonalnie, przy opisywaniu ogólnych prawd historycznych, gdy z kntekstu wynika, że mówimu o przeszłości. Erïk XVII ámâ kron â 5226 an. - Eryk XVII zostaje w królem w 5226 roku.

-Czasami przy mówieniu o przyszłości. Vegë va kü miredoh. - Wkrótce idę do biblioteki.

Dasé Trankell Ovell - Czas Teraźniejszy Współczesny
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. am mov/ám mov[10] amoh mov/ámoh mov[11]
2. os. amë mov amë mov/ámë mov[12]
3. os. amâ mov/ámâ mov[13] ami mov/ámi mov[14]

Używany:

-Gdy mówi się o czynnościach wykonywanych w tym momencie. Am va kü vlêredoh - Idę do kwiaciarni.

-Gdy mówi się o czynnościach jednorazowych, pierwszych w życiu. Int am vid, çet kal cë. - Pierwszy raz coś takiego widzę.

-Przy mowie o naszych chwilowych zajęciach. Am krir magistermiré. - Jestem w trakcie pisania pracy magisterskiej.

Dasé Pironnell Damblell Enkorell - Czas Przeszły Określony dokonany
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. movemmé movemmé
2. os. movenné movenné
3. os. mov movi

Używany:

-Gdy mówi się o przeszłości dokonanej w konkretnym czasie i ewentualnie miejscu. Tudi ßaçetemmé plen'i. - Kupiłem dzisiaj masło.

-Przy dokonanych czynnościach historycznych. Eßé Plü bonemmé â 5142 an. - Eßé Plü urodziła się w 5142 roku.

Dasé Pironnell Damblell Enkorell-pa - Czas Przeszły Określony Niedokonany
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. vellemmé mov vellemmé mov
2. os. vellenné mov vellenné mov
3. os. vell mov vëll mov

Używany:

-Gdy mówi się o przeszłości niedokonanej w konkretnym czasie i ewentualnie miejscu. Â 7:00 vellemmé miß tent'i. - O 7:00 myłem zęby.

-Przy niedokonanych czynnościach historycznych. Â 4982 an â Jakubia vell vë ßogé nur kron. - W 4982 roku w Jakubii panowała niechęć wobec króla.

Dasé Pironnell Damblell-pa Enkorell - Czas Przeszły Nieokreślony Dokonany
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. hädemmé mov hädemmé mov
2. os. hädenné mov hädenné mov
3. os. häd mov hädi mov

Używany:

-Gdy mówi się o przeszłości ogólnie dokonanej. Ferë dü ta masfer? - Zrobiłeś zadanie?

Dasé Pironnell Damblell-e-Enkorell-pa - Czas Przeszły Nieokreślony niedokonany
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. hädemmé vë mov hädemmé vë mov
2. os. hädenné vë mov hädenné vë mov
3. os. häd vë mov hädi vë mov

Używany:

-Gdy mówi się o przeszłości ogólnie niedokonanej. Häd vë va e häd vë vid alell. - Szedłem i oglądałem ulicę.

Dasé Sivoll Enkorell - Czas Przyszły Dokonany
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. venemmé mov venemmé mov
2. os. venné mov venné mov
3. os. ven mov veni mov

Używany:

-Przy mowie o dokonanych planach na przyszłość i ogólnie o przyszłości dokonanej. Kej vennemmé vë ßandet, venemmé vé spisonaser. - Gdy będę duży, zstanę austronautą.

Dasé Sivoll Enkorell-pa - Czas Przyszły Niedokonany
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. venemmé vë mov venemmé vë mov
2. os. venné vë mov venné vë mov
3. os. ven vë mov veni vë mov

Używany:

-Przy mowie o dokonanych planach na przyszłość i ogólnie o przyszłości niedokonanej. Venemmé vë kü ßaçetoh. - Pójdę do sklepu.

Tryb

  • Tryb oznajmujący - Podstawowy tryb w zdaniu. Np. Μirë miré - Czytasz książkę.
  • Tryb rozkazujący - Wyraża rozkaz, życzenie. Tworzony za pomocą zaimka osoby i bezokolicznika, jednak zaimek można pominąć, jeśli odbiorca rozkazu wynika kontekstu. Np.: Mairé tuplacé! - Przyjdź tutaj!
  • Tryb życzący - Wyraża chęć, pragnienie, życzenie. Tworzony poprzez partykułę Net. Np.: Net sant amâ ta nom - Święć się imię twoje.
  • Tryb przypuszczający - Wyraża przypuszczenie, tezę. W przeciwieństwie do polszczyzny nie jest używana w charakterze rozkazu (Przeczytałbyś jakąś książkę!) lub prośby (Chciałbym powiedzieć...), ponieważ w tych zdaniach użyty zostanie tryb życzący. Tworzymy go poprzez partykułę mer. Np.: Mer am vôllmôßé, mer vida sôçi. - Gdybym był nietoperzem, widziałbym dźwięki.

Imiesłów

W jakubiańskim występują 4 imiesłowy - czynny i bierny dokonany oraz czynny i bierny niedokonany.

Wybór sufiksu imiesłowu czynnego dokonanego
Samogłoska akcentowana przednia Samogłoska akcentowana tylna
Temat na -C -evé -ové
Temat na -V -vé -vé
Wybór sufiksu imiesłowu czynnego niedokonanego
Samogłoska akcentowana przednia Samogłoska akcentowana tylna
Temat na -C -even -ovon
Temat na -V -ven v -von
Wybór sufiksu imiesłowu biernego dokonanego
Samogłoska akcentowana przednia Samogłoska akcentowana tylna
Temat na -C -a -o
Temat na -V -lla -llo
Wybór sufiksu imiesłowu biernego niedokonanego
Samogłoska akcentowana przednia Samogłoska akcentowana tylna
Temat na -C -an -on
Temat na -V -llan -llon

Słowotwórstwo

Sufiksy słowotwórcze

Sufiksy słowotwórcze
Zaczenie Przykład
-at Narzędzie, przedmiot służący do czegoś, owoc pracy kopré - kopać, kopat - łopata; ßodré - mówić, ßodat - język (część ciała)
-ver Zbiór czegoś, duża liczba dir - drzewo, dißev - las; mäsdoh - dom, mäsdohver - osiedle
-ian Mieszkaniec, przymiotnik własny[15] Jakub - (miasto) Jakub, Jakubian - Jakubianin, jakubiański; Polia - Polska, Polian - Polak, polski
-ia Nazwa własna, państwo, kraina Jakub - (miasto) Jakub, Jakubia - Jakubia; Psil - Psil, Psilia - Nadpsilania
-e Sufiks feminizujący senlé - płeć, senlë - kobieta;

Przypisy

  1. ↑ Przewiduje się, że do roku 5236 liczba mówiących wzrośnie do 20 000 000.
  2. ↑ oboczność e > o - kuté > kutonné.
  3. ↑ oboczność e > o - kuté > kutonnêll.
  4. ↑ oboczność e > o - kuté > kutoll.
  5. ↑ oboczność e > o - kuté > kutonné.
  6. ↑ oboczność e > o - kuté > kutonnêll.
  7. ↑ oboczność e > o - kuté > kutoßé.
  8. ↑ oboczność e > o - kuté > kutorêll.
  9. ↑ Słowo te jest o tyle ciekawe, iż oznacza dosłownie wschodzić. Anologicznie iść spać, kłaść się to lïvré
  10. ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem ßa.
  11. ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem Nad'i.
  12. ↑ Jeśli stosujemy zaimkiem Vad'i.
  13. ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem Etté.
  14. ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem Itt'i.
  15. ↑ odmienia się, jak rzeczownik
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_jakubiański&oldid=13055”