Spis plackowego ablautu we współczesnym polskim: Różnice pomiędzy wersjami

Aktualna wersja na dzień 18:11, 2 mar 2025

Wokalizm prosty
🥧	0-stopień	e-stopień	o-stopień
*h₁neḱ-.	-	nieść	nosić
*weǵʰ-	-	wieźć	wozić
*wedʰ-	-	wieść	wodzić
*bʰredʰ-	brnąć	-	brodzić
*legʰ-	-	leżeć	(po)łożyć, łono
*sed-	-	siedzieć	sadzić
*leh₁ǵʰ-	-	leźć	łazić
*mer-	śmierć, martwy	(u)mrzeć	(z)morzyć
*gʰrem-	grzmieć	-	grom
*wed-	wydra	(?) wiadro	woda
*tep-	-	ciepły	topić
*gʰrebʰ-	-	grzebać	grób
*pekʷ-	-	piec	pot
*pleḱ-	-	pleść	płot
*gʷʰer-	grzać, garnek	żar < stopień ee?	gorący, gorzki
-	(u)jrzeć	-	zorza, przeźroczysty, wzrok
*kes-	-	czesać	kosmyk, (?) kochać
*wreh₁ǵ-	rżnąć?	rzeź, rzeźba, obrzezać	razić
*rek-	-	rzec	rok
-	-	(za)mieść	motać
*ḱers-	sierść	-	stroszyć
*melh₂-	-	mielę	młot
per- / (s)perH-	-	przeć	(na)pór
*tek-	-	ciec	tok
*welk-	-	wlec	włóczka
*sterh₃-	-	rozpostrzeć	strona, przestwór
*terh₁-	-	trzeć	tor, zator
*tewh₂-	tyć	-	tuczyć
*wer(H)-	wrzeć	-	warzyć (ō ?)
*h₂wer- ?	-	zawrzeć	zawór, otwór, obora
*(s)kelH-	-	szczelina	oskoła, skała (ō?)
?	zgliszcza	podżegać	zgaga (oo?)

Dyftong
🥧	0-stopień	e-stopień	o-stopień
-	mdły	-	żmudny
*dʰwes-	dech, tchnąć	-	duch
*leyp-	lgnąć	-	lepszy, lepić
-	giąć	-	gubić
*(H)rewH-	ryć, rwać	-	rów
*(s)mewk-	omsknąć, mknąć	smukły	-
*h₂sews-	schnąć	-	suchy
-	mdły	-	żmudny
*h₁rewdʰ-	rdza	-	rudy, rumiany
-	-	cichy	cieszyć
*weyd-	-	widzieć	wiedzieć
*ḱweyt-	-	świt	świat
*ḱweyt-	-	kwitnąć	kwiat
*kweyt-	cześć, poczet	czytać	-
*(s)penh₁-	-	(s)piąć	opona
*peyḱ-	pstry	pisać	-
-	iskra	-	jaskrawy, jasny
-	-	lać	łój, słój
*steygʰ-	ścieżka	ścigać	-
?	-	pić	napój
?	-	bić	bój
?	-	dziecko	doić
?	-	odpoczynek	koić
*bʰleyǵ-	-	(błyszczeć < bliszczeć)	blask
*weh₁y-	-	wić	rozwój
*kʷey-	-	-	cena, kajać (ō)
?	szczać	sikać	-

eR, eN
🥧	0-stopień	e-stopień	o-stopień
*pers-	parch, parszywy, (s)pierzchnąć	-	proch
*menk-	-	miękki	męczyć, mąka?
-	-	lękać się	łączyć, łęk
*ḱerd-	serce	środa, średni	-
-	pełznąć	-	płoza, płożyć się
-	śmierdzieć	-	smród
*(s)prend-	-	prząść	prąd
*ken-	-	(za)cząć	koniec
-	-	grzęznąć	pogrążyć
krent- < kert-	-	krzątać	kręcić
senk- < sek-	-	(na)siąkać	sączyć
*h₂emǵʰ-	-	wiązać	węzeł, wązki
*tengʰ-	ciągnąć	-	tęgi
*ǵembʰ-	-	ziąb	ząb
*merǵ-	marznąć	-	mróz
*wert-	wiercić	wrzeciono	wrócić
-	zmierzchać się	-	mrok
(?) *s(t)erg-	-	strzec	stróż
*gem-	-	żąć (żmę)	gomółka
*terp-	cierpieć, cierpnąć	-	trapić (tropić)
*seg-	-	sięgnąć	posąg

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {| class="wikitable" width="100%"
+|+ Wokalizm prosty
+!🥧
 !0-stopień
 !e-stopień
 !o-stopień
 |-
-| - || nesti || nositi
+| *h₁neḱ-. || - || nieść || nosić
 |-
-| - || vezti || voziti
+| *weǵʰ- || - || wieźć || wozić
 |-
-| - || vesti || voditi
+| *wedʰ- || - || wieść || wodzić
 |-
-| brьdnǫti || bresti || broditi
+| *bʰredʰ- || brnąć || - || brodzić
 |-
-| - || ležati || ložiti
+| *legʰ- || - || leżeć || (po)łożyć, łono
 |-
-| - || sěděti || saditi
+| *sed- || - || siedzieć || sadzić
 |-
-| - || lězti || laziti
+| *leh₁ǵʰ- || - || leźć || łazić
 |-
-| - || merti || moriti
+| *mer- || śmierć, martwy || (u)mrzeć || (z)morzyć
 |-
-| - || nesti || nositi
+| *gʰrem- || grzmieć || - || grom
 |-
-| mьrznǫti || - || morzъ
+| *wed- || wydra || (?) wiadro || woda
 |-
-| vьrtěti || verteno, vermę || vortiti
+| *tep- || - || ciepły || topić
 |-
-| mьrknǫti || - || morkъ
+| *gʰrebʰ- || - || grzebać || grób
 |-
-| lьpěti, lь(p)nǫti || lipъkъ || lěpъ (lepszy), lěpiti
+| *pekʷ- || - || piec || pot
 |-
-| - || teplъ || topiti
+| *pleḱ- || - || pleść || płot
 |-
-| stьrbnǫti || - || storbiti
+| *gʷʰer- || grzać, garnek || żar < stopień ee? || gorący, gorzki
 |-
-| - || tixъ || těšiti
+| - || (u)jrzeć || - || zorza, przeźroczysty, wzrok
 |-
-| - || lixъ || otъlěkъ
+| *kes- || - || czesać || kosmyk, (?) kochać
 |-
-| - || viděti || věděti
+| *wreh₁ǵ- || rżnąć? || rzeź, rzeźba, obrzezać || razić
 |-
-| - || berťi || borgъ
+| *rek- || - || rzec || rok
 |-
-| - || blęsti || blǫditi
+| - || - || (za)mieść || motać
 |-
-| bъděti, bъdrъ || bľusti || buditi
+| *ḱers- || sierść || - || stroszyć
 |-
-| svьtěti || svitati || světъ
+| *melh₂- || - || mielę || młot
 |-
-| kvьt-? || kvisti || květъ
+| *per- / *(s)perH- || - || przeć || (na)pór
 |-
-| čьstь, čьt-? || čisti || cěty
+| *tek- || - || ciec || tok
 |-
-| - || męsti || mǫtiti
+| *welk- || - || wlec || włóczka
 |-
-| - || peťi || potъ
+| *sterh₃- || - || rozpostrzeć || strona, przestwór
 |-
-| - || plesti || plotъ
+| *terh₁- || - || trzeć || tor, zator
 |-
-| - || pręsti || prǫdъ
+| *tewh₂- || tyć || - || tuczyć
 |-
-| - || reťi || rokъ
+| *wer(H)- || wrzeć || - || warzyć (ō ?)
 |-
-| - || mesti || motati
+| *h₂wer- ? || - || zawrzeć  || zawór, otwór, obora
 |-
-| - || sterťi || storžь
+| *(s)kelH- || - || szczelina || oskoła, skała (ō?)
 |-
-| - || teťi || tokъ
+| ? || zgliszcza || podżegać || zgaga (oo?)
+|}
+{| class="wikitable" width="100%"
+|+ Dyftong
+!🥧
+!0-stopień
+!e-stopień
+!o-stopień
+|-
+| - || mdły || - || żmudny
 |-
-| - || velťi || volčiti
+| *dʰwes- || dech, tchnąć || - || duch
 |-
-| - || čęti || konъ
+| *leyp- || lgnąć || - || lepszy, lepić
 |-
-| - || melti || moltъ
+| - || giąć || - || gubić
 |-
-| - || perti || -porъ
+| *(H)rewH- || ryć, rwać || - || rów
 |-
-| - || pęti || -pon-
+| *(s)mewk- || omsknąć, mknąć || smukły || -
 |-
-| - || sterti || prostorъ, storna
+| *h₂sews- || schnąć || - || suchy
 |-
-| - || terti || -torъ
+| - || mdły || - || żmudny
 |-
-| - || žęti (žьm-) || gomola
+| *h₁rewdʰ- || rdza || - || rudy, rumiany
 |-
-| - || tęti || stpol. ston, wąton?
+| - || - || cichy || cieszyć
 |-
-| tьrpěti, tьrpъkъ || - || torpiti
+| *weyd- || - || widzieć || wiedzieć
 |-
-| sьrstь, pol. dial. posierzchnąć || - || soršiti
+| *ḱweyt- || - || świt || świat
 |-
-| - || gręznǫti || grǫziti
+| *ḱweyt- || - || kwitnąć || kwiat
 |-
-| - || krętati || krǫtiti
+| *kweyt- || cześć, poczet || czytać || -
 |-
-| - || sęknǫti || sǫčiti
+| *(s)penh₁- || - || (s)piąć || opona
 |-
-| grěti, gъrnъ || žeravъ || gorěti, gorьkъ
+| *peyḱ- || pstry || pisać || -
 |-
-| zьrěti || - || -zorъ, zorkъ, zořa
+| - || iskra || - || jaskrawy, jasny
 |-
-| dъxnǫti || - || duxъ
+| - || - || lać || łój, słój
 |-
-| gъbnǫti || - || gubiti
+| *steygʰ- || ścieżka || ścigać || -
 |-
-| - || česati || kosnǫti, kosmъ, kosa
+| ? || - || pić || napój
 |-
-| - || vęzati || ǫzlъ, ǫzъkъ
+| ? || - || bić || bój
 |-
-| glъxnǫti || - || gluxъ
+| ? || - || dziecko || doić
 |-
-| sъxnǫti || - || suxъ
+| ? || - || odpoczynek || koić
 |-
-| slь(p)nǫti || - || slěpъ
+| *bʰleyǵ- || - || (błyszczeć < bliszczeć) || blask
 |-
-| mъdьlь || - || muditi
+| *weh₁y- || - || wić || rozwój
 |-
-| rъďa || - || rudъ
+| *kʷey- || - || - || cena, kajać (ō)
 |-
-| - || - || -
+| ? || szczać || sikać || -
+|}
+{| class="wikitable" width="100%"
+|+ eR, eN
+!🥧
+!0-stopień
+!e-stopień
+!o-stopień
+|-
+| *pers- || parch, parszywy, (s)pierzchnąć || - || proch
+|-
+| *menk- || - || miękki || męczyć, mąka?
+|-
+| - || - || lękać się || łączyć, łęk
+|-
+| *ḱerd- || serce || środa, średni || -
+|-
+| - || pełznąć || - || płoza, płożyć się
+|-
+| - || śmierdzieć || - || smród
+|-
+| *(s)prend- || - || prząść || prąd
+|-
+| *ken- || - || (za)cząć || koniec
+|-
+| - || - || grzęznąć || pogrążyć
+|-
+| *krent- < *kert- || - || krzątać || kręcić
+|-
+| *senk- < *sek- || - || (na)siąkać || sączyć
+|-
+| *h₂emǵʰ- || - || wiązać || węzeł, wązki
+|-
+| *tengʰ- || ciągnąć || - || tęgi
+|-
+| *ǵembʰ- || - || ziąb || ząb
+|-
+| *merǵ- || marznąć || - || mróz
+|-
+| *wert- || wiercić || wrzeciono || wrócić
+|-
+| - || zmierzchać się || - || mrok
+|-
+| (?) *s(t)erg- || - || strzec || stróż
+|-
+| *gem- || - || żąć (żmę) || gomółka
+|-
+| *terp- || cierpieć, cierpnąć || - || trapić (tropić)
+|-
+| *seg- || - || sięgnąć || posąg
 |}