Ananeya

Toraia [tɔɾaja]

Samogłoski Krótkie

	Przednie	Centralne	Tylne
Przymknięte	[i] i		[ʊ] u
Średnie	[ɛ] e		[ɔ] o
Otwarte	[æ] à	[a] a

Samogłoski Długie

	Przednie	Centralne	Tylne
Przymknięte	[iː] ī		[ʊː] ū
Średnie	[eː] ē		[oː] ō
Otwarte	[æː] āē	[aː] ā

Spółgłoski

		Wargowe	Koronalne	Dorsalne		Krtaniowe
				Welarne	Uwularne
Nosowe		[m] m	[n] n	[ŋ] ng
Zwarte		[p] p	[t] t	[k] k	[q] q	[ʔ] ’
Afrykaty			[ʦ] z
Frykatywy		[f] f				[h] h
Płynne		[w] u	[ɾ] r	[j] i
Uderzeniowe			[ɾ] r, [ɾ͈͡t̚] rt
Drżące			[rː] rr

W torajańskim występują cztery klasy rzeczowników:

• Klasa I - Mężczyźni, przedmioty wielkie i silne:
  • “Ōt” [oːt] ‘Mężczyzna’;
  • “Akat” [akat] ‘Miecz’;
  • “Ōm” [oːm] ‘Stół’.
• Klasa II - Kobiety, przedmioty małe i wątłe, pojęcia abstrakcyjne:
  • “Aīa” [ajːa] ‘Kobieta’;
  • “Uarā” [waɾaː] ‘Kwiat’;
  • “Artu” [aɾ͈͡tʊ] ‘Zło’.
• Klasa III - Zwierzęta, narzędzia:
  • “Aiēu” [ajeːw] ‘Pies’;
  • “Rua” [ɾʊa] ‘Nóż’;
  • “Āēt” [æːt] ‘Pióro’.
• Klasa IV - Siły Natury, duże obiekty naturalne:
  • “Eiōnga” [ɛjoːŋa] ‘Deszcz’;
  • “Naiua” [najwa] ‘Niebo’;
  • “Aūat” [awːat] ‘Góra’.

Przypadki: Intransytyw, transytyw, celownik, narzędnik (instrumentalny/komitatywny), essyw.

• Ōt Mężczyzna^TRA
  • Ōta Mężczyzna^INT
  • Ōte Mężczyzna^CEL
  • Ōto Mężczyzna^NAR
  • Ōtme Mężczyzna^ESS

• Wara Kwiat^TRA
  • Warā Kwiat^INT
  • Warē Kwiat^CEL
  • Warō Kwiat^NAR
  • Warme Kwiat^ESS

Określanie rzeczowników:

• Tēo > A tēo [a teːo]
• Ame > Āme [aːme]
• Āvoa > Ai Āvoa [a‿jːavoa]
• Eyet > Ēyet [eːjet]
• Ēthem > A ēthem [a eːtʰem]
• Ore > Ōre [oːɾe]
• Ōwei > A ōwei [a‿wːej]
• Ikōa > Īkōa [iːkoːa]
• Īme > Āime [aːjme]
• Uto > Ūto [ʊːto]
• Ūfa > Āufa [aːwfa]

Koniugacja 1

“Keru” ‘Chodzić’		Czas teraźniejszy	Czas przeszły		Czas przyszły
			Aspekt Dokonany	Aspekt Niedokonany
Osoba 1	L. Pojedyncza	Kerū	Ikeru	Kerua	Mē ikeru
	L. Mnoga	Kerūi	Ikeri		Mē ikeri
Osoba 2	L. Pojedyncza	Kerō	Ikero	Keruo	Mē ikero
	L. Mnoga	Kerōi	Ikeroi		Mē ikeroi
Osoba 3	L. Pojedyncza	Ker	Iker	Kerū	Mē iker
	L. Mnoga	Keru	Ikeru		Mē ikeru

Koniugacja 2

“Teu” ‘Robić’		Czas teraźniejszy	Czas przeszły		Czas przyszły
			Aspekt Dokonany	Aspekt Niedokonany
Osoba 1	L. Pojedyncza	Teū	Iteu	Tea	Mē iteu
	L. Mnoga	Teūi	Itei		Mē itei
Osoba 2	L. Pojedyncza	Teō	Iteo	Teo	Mē iteo
	L. Mnoga	Teōi	Iteoi		Mē iteoi
Osoba 3	L. Pojedyncza	Te	Ite	Teū	Mē ite
	L. Mnoga	Teu	Iteu		Mē iteu