Dżaryzm: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
m
(Nie pokazano 45 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Główny artykuł|Wielkie Imperium Ajdyniriańskie}}
+
{{Ajdynir Mitologia}}
  
[[Plik:Jaerish.jpg|thumb|right|250px|Jeden z najważniejszych symboli dżarizmu, przedstawia Trybunał (Trójcę). Ponad ramionami zapisane w r̄agulu imiona poszczególnych bogów]]
+
[[Plik:Dżaryzm3.png|thumb|right|500px|Flaga Arcykapłana Ayńaradu jest zarazem nieoficjalną flagą całego Kościoła Dżaryjskiego]]
'''Dżarizm''' – zbiorcza nazwa wierzeń religijnych, wyznawanych głównie na terenie [[Ajdyniriana|Ajdyniriany]] i [[Wielkie Imperium Ajdyniriańskie|Ajdyniru]], nazywanych również "religią ajdyniriańską" lub "religiami ajdyniriańskimi". Liczne szkoły, odłamy i nurty dżarizmu są zazwyczaj traktowane zbiorczo jako części jednej religii, znaczna większość tych odłamów uznaje bowiem moralne zwierzchnictwo tak zwanych Siedmiu Arcykapłanów (''Swāhir Carjaehamaya'' [swa:xiɾ t͡saɾdʒaɛxamaja]), rady siedmiu najwyższych i cieszących się największym szacunkiem duchownych, oraz samego Imperatora Ajdyniru, który jako żywy bóg jest jedną z najważniejszych postaci religijnych. Siedmiu Arcykapłanów oraz Khshāyara traktuje się więc jako przywódców Dżarizmu.     
+
[[Plik:Jaerish.jpg|thumb|right|250px|Jeden z najważniejszych symboli dżaryzmu, przedstawia Trybunał (Trójcę). Ponad ramionami zapisane w r̄agulu imiona poszczególnych bogów]]
 +
'''Dżaryzm''' – zbiorcza nazwa wierzeń religijnych, wyznawanych głównie na terenie [[Wielkie Imperium Ajdyniriańskie|Ajdyniru]] oraz terenów na południe od [[Morze Słone|Morza Słonego]], nazywanych również "religią ajdyniriańską" lub "religiami ajdyniriańskimi". Liczne szkoły, odłamy i nurty dżaryzmu są zazwyczaj traktowane zbiorczo jako części jednej religii, znaczna większość tych odłamów uznaje bowiem moralne zwierzchnictwo tak zwanych Siedmiu Arcykapłanów (''Swāhir Carjaehamaya'' [swa:xiɾ t͡saɾdʒaɛxamaja]), rady siedmiu najwyższych i cieszących się największym szacunkiem duchownych, oraz samego Imperatora Ajdyniru, który jako żywy bóg jest jedną z najważniejszych postaci religijnych. Siedmiu Arcykapłanów oraz Khshāyara traktuje się więc jako przywódców dżaryzmu.     
  
Sami Ajdyniriańczycy nazywają swe wierzenia ''Chahtini Jaerish'' [ʈ͡ʂaxtiɲi dʒaɛɾiʃ], co znaczy "Słuszna Droga", lub po prostu ''Jaerish'', od czago wywodzi się nazwa "dżarizm".  
+
Sami Ajdyniriańczycy nazywają swe wierzenia ''Chahtini Jaerish'' [ʈ͡ʂaxtiɲi dʒaɛɾiʃ], co znaczy "Słuszna Ścieżka/Droga", lub po prostu ''Jaerish'', od czego wywodzi się nazwa "dżaryzm". O wyznawcach dżaryzmu mówi się, że "podążają Ścieżką/Drogą" (''Jaerishqyasat osťane'').  
  
Dżarizm wykształcił się z henoteistycznej religii starożytnych Ajniadanów, obecnie jest jednak religią mocno politeistyczną, istnieje kilkanaście najważniejszych bóstw, boski status mają również inne byty, jak wszystkie gwiazdy i ciała niebieskie. Jest to religia bogata w zagadnienia mistyczno-filozoficzne, istnieją również ezoteryczne odłamy i sekty dżarizmu.
+
Dżaryzm wykształcił się z henoteistycznej religii starożytnych Ajniadanów, obecnie jest jednak religią mocno politeistyczną, istnieje kilkanaście najważniejszych bóstw, boski status mają również inne byty, jak wszystkie gwiazdy i ciała niebieskie. Jest to religia bogata w zagadnienia mistyczno-filozoficzne, istnieją również ezoteryczne odłamy i sekty dżaryzmu.
  
Religia ta posiada bardzo długą i bogatą tradycję literacką, a najświętszym ze świętych tekstów jest Chładami (''Hwadāmi'' [xʷad̪a:mi]), której nazwa znaczy tyle co "wiedza", opisująca dzieje świata i wszechświata od jego stworzenia, przez powołanie do życia ludzi, Wojny Bogów aż do ucieczki Ajniadanów z Pierwszego Królestwa.  
+
Religia ta posiada bardzo długą i bogatą tradycję literacką, a najświętszym ze świętych tekstów jest [[Hwadāmi]]. Na Hwadāmi składa się zbiór kilkunastu świętych ksiąg, które zawierają boską wiedzę oraz opisują dzieje świata i wszechświata, od jego stworzenia do Wojny Bogów i Ery Milczenia. Hwadāmi jest jednym z najdłuższych, jeżeli nie najdłuższym,  dziełem literackim spisanym na Kyonie.  
  
Dżarizm jest oficjalną religią Ajdyniru, a [[Język ajdyniriański|język ajdyniriański]] jest świętym językiem tej religii, używanym do modłów, inkantacji oraz odprawiania rytuałów.  
+
Dżaryzm jest oficjalną religią Ajdyniru, a [[Język staroajdyniriański|język staroajdyniriański]] jest jej świętym językiem, używanym do modłów, inkantacji oraz odprawiania rytuałów.
 +
 
 +
==Bogowie==
 +
[[Plik:Hierarchia.png|thumb|right|500px|Schemat hierarchii i powstawania dżaryjskich bóstw i bytów boskich, wraz z trzema fundamentalnymi siłami rządzącymi światem]]
 +
===Podział bóstw===
 +
Istnieje niezliczona, wręcz nieskończona ilość bytów uznawanych za boskie. Dzielą się ona na następujące grupy:
 +
 
 +
*'''Kyarwāya Ahûranęri''' - Istoty Boskie
 +
**'''Patairiyanęri''' - Niecierpliwi
 +
**'''Dasharanęri''' - Posłuszni
 +
***'''Ptoan Andoh Gurzīsht''' - Ci, Którzy Zostali
 +
***'''Ptoan Andoh Qandrīsht''' - Ci, Którzy Zstąpili
 +
****'''Kyarwāya Vesannea''' - Istoty Przybyłe
 +
*****'''Dévanaya'''
 +
*****'''Ŝur̄anaya'''
 +
====Érush====
 +
{{Główny artykuł|Érush}}
 +
====Istoty Boskie====
 +
Istoty Boskie to dzieci Érusha, zrodzone z jego myśli jeszcze przed początkiem wszechświata. Wszystkie pozostałe grupy bogów i każde bóstwo z osobna należy do Istot Boskich. Zostali obdarzeni wolną wolą, są więc zdolni podejmować własne decyzje, i samemu kształtować swój los. Są również w stanie popełniać błędy i mylić się - nie są idealni, każda z Istot Boskich zrodziła się bowiem jedynie z części myśli Érusha.
 +
 
 +
Jest ich niewiadoma ilość, często określana jedynie jako "niezliczona". W niektórych świętych księgach pojawia się również sformułowanie "''zédeshān o beraxeseshīn, kyara o rhamaiyas'' (...)", oznaczające tyle co "setki milionów, wiele miliardów".
 +
 
 +
====Niecierpliwi====
 +
Niecierpliwi to ci spośród Istot Boskich, którzy u zarania dziejów sprzeciwili się poleceniom Érusha, w wyniku czego zostali związani w Formie i zmienili się w ciała niebieskie. Wszystkie gwiazdy na nocnym niebie, słońce, planety układu, księżyce, oraz sam Kyon to właśnie Niecierpliwi, są więc to bogowie.
 +
 
 +
Niecierpliwi stracili możliwość zmiany formy i kształtu, uwięzieni w jednej niezmiennej, zatracili też dużą część swojej Mocy, a wraz z nią pewną część ich świadomości. Ciała Niebieskie nie są jednak nieświadomymi, martwymi bytami. Poprzez ich przywiązanie do materialnego świata, Niecierpliwi posiedli wiedzę i zrozumienie o tym planie egzystencji daleko wykraczające poza wiedzę innych bogów czy śmiertelników. Dlatego też astronomia oraz astrologia stanowi de facto praktykę religijną. Poznawanie ruchów gwiazd po nieboskłonie jest przecież obserwacją samych bogów, przez którą można poznać prawa rządzące kosmosem.
 +
 
 +
Najważniejszymi z Niecierpliwych są '''Śąvwaraya''' - Słońce i 12 planet [[Układ planetarny Kyonu|kyońskiego układu]].
 +
 
 +
====Posłuszni====
 +
Posłuszni to ci z Istot Boskich, którzy posłuchali poleceń Érusha i pozostali w Poza podczas formowania się wszechświatów. Posłuszni dzielą się na Tych, Którzy Zostali i Tych, Którzy Zstąpili.
 +
====Ci, Którzy Zostali====
 +
Ci, Którzy Zostali, to ci spośród Posłusznych którzy zbyt bali się tego co spotkało Niecierpliwych by zstąpić na plany egzystencji, zostali więc z Érushem w Poza. Dostali jednak możliwość zstąpienia gdy i jeśli zmienią zdanie.
 +
 
 +
Spośród nich jedynie dwoje jest znanych - '''Qûris''' i '''Naquayah'''. Nie wiadomo ile Istot Boskich zostało w Poza, ani czy ktoś oprócz nich zmienił potem zstąpił.
 +
 
 +
====Ci, Którzy Zstąpili====
 +
Ci, Którzy Zstąpili to ci spośród Posłusznych, którzy zdecydowali się opuścić Poza i zstąpić na nowo utworzone światy gdy zezwolił im na to Érush. Ich również była nieznana, niezliczona ilość, tak jak niezliczona była i jest liczba światów i wszechświatów.
 +
 
 +
====Istoty Przybyłe====
 +
Istoty przybyłe to ci spośród Tych, Którzy Zstąpili którzy pod przywództwem XYZ dotarli na Kyon i tchnęli w niego życie. Istoty Przybyłe stworzyły ludzi i żyły pośród nich podczas Ery Chwały. Są niekiedy nazywane również '''Starymi Bogami''', mimo że określenie te odnosi się przede wszystkim do starszej generacji bogów, sprawujących władzę nad wszystkimi Istotami Przybyłymi aż do czasu Wielkiej Kłótni i wybuchu Wojny Bogów, w której to większość ze Starych Bogów zginęła.
 +
 
 +
W wyniku Kłótni i tragicznych wydarzeń Wojny Bogów Istoty Przybyłe podzieliły się na dwa wrogie obozy - '''Dévanaya''' i '''Ŝur̄anaya'''.
 +
 
 +
====Dévanaya====
 +
Dévanaya to poniekąd dobrzy bogowie ajdyniriańskiej mitologii. Są to bogowie, którzy podczas Wielkiej Kłótni nie zgodzili się z Akhrishem i jego argumentami, stając po stronie rodzaju ludzkiego. Przewodniczy im tak zwana '''Trójca''', niekiedy zwana również '''Trybunałem''' (''Azhirham'' [aʐiʀam]), w skład której wchodzi trójka najważniejszych bóstw ajdyniriańskiego panteonu: Radhevar, jego żona Ishār, oraz Ghrezdan.
 +
 
 +
====Ŝur̄anaya====
 +
Ŝur̄anaya to bogowie którzy podczas Wielkiej Kłótni poparli Akhrisha, spierając się z resztą bogów na temat kształtu i przyszłości świata, uznając również ludzkość za nieudany eksperyment. Śmiertelni przeciwnicy Dévanaya, upadli bogowie - niegdyś potężni i wspaniali, dali się ponieść swej sile, nienawiści, pysze lub pragnieniu władzy. Są źródłem wielu nieszczęść jakie spadają na ludzi.
 +
===Najważniejsi bogowie===
  
'''Work in progress'''
 
 
==Wierzenia==
 
==Wierzenia==
==Bogowie==
+
Istnieje kilka kluczowych konceptów występujących w dżaryzmie, wspólnych dla wszystkich jego odłamów, choć różne sekty i szkoły będą inaczej interpretowały poszczególne z nich. Są to:
 +
 
 +
*'''Moc''' (''Ḱara'' [k'aɾa])
 +
*'''Myśl''' (''Avriťah'' [avɾit'ax])
 +
*'''Forma''' (''Quayif'' [kʷajif])
 +
*'''Słowo''' (''Źesah'' [ʑɛsax])
 +
 
 +
Ajdyniriańczycy wierzą, że cały wszechświat i wszystko co się w nim znajduje, zarówno obiekty jak i istoty żywe, przesiąknięte jest Mocą. Jest to mistyczna siła spajająca wszechświat, która sama w sobie nie jest ani dobra ani zła, może zostać wykorzystana zarówno do niszczenia jak i tworzenia. Pochodzi ona od Érusha i to za jej pomocą powołano do istnienia wszystkie plany materialne. Wieczny Płomień jest esencją czystej i nieograniczonej Mocy, a za pomocą jego fragmentu tchnięto w Īdunniyę (Kyon) życie i stworzono ludzi. Moc potrzebuje "katalizatora" lub "przewodnika" by zostać wykorzystana.   
 +
 
 +
Myśl to wieloznaczny koncept, będący zarzewiem wielu debat i sporów pośród uczonych oraz teologów. Jest ona tym co odróżnia przedmioty od istot żywych, pewnego rodzaju esencją Mocy w istocie. Myśl zamyka Moc w Formie, pozwalając świadomie nią gospodarować. Jest więc emanacją Mocy. Z Myślą łączą się również koncepcje woli i jaźni.
 +
Myśl jest również energią, zdolną niekiedy przez długi czas pozostawać nad świecie, zwłaszcza gdy Myśl jest szczególnie intensywna i powiązana z silnymi emocjami. Istnieją miejsca o większej koncentracji Myśli oraz Mocy, takie jak pola wielkich bitew Niektóre szkoły, takie jak Amarilianie, kładą szczególny nacisk na samodyscyplinę i głoszą, że drogą do szczęścia jest wyzbycie się negatywnych myśli, posiadanie natomiast jedynie "Myśli Dobrych/Prawych".   
 +
 
 +
Forma to zamknięcie czegoś lub kogoś w ramach pozwalających na jego pojmowanie, oraz swoiste określenie, a co za tym idzie pewne ograniczenie. Moc w Poza jest i była nieokreślona, bez Formy, jednak moc we wszechświecie zamknięta jest w formie samego wszechświata. Tak samo Moc w człowieku zamknięta jest w Formie Myśli, która pozawala określić Moc, objąć ją w ramy poznania. Niecierpliwi zostali zamknięcie w stałej Formie, określeni, gdy przeszli z nieograniczonego i nieokreślonego Poza w ograniczony i określony wszechświat. Tak samo Ci, Którzy Zstąpili zostali zmuszeni zamknąć się w Formie, jednakże znacznie słabszej, by istnieć w materialnym świecie.
 +
 
 +
Słowo to pewien katalizator lub przewodnik Mocy, pozwalający człowiekowi wykorzystać ją. Słowo samo w sobie nie ma żadnej Mocy, to tylko wiatr, pozwala jednak na zamknięcie Myśli w Formie, co z kolei umożliwia przekazanie jej i zrozumienie. Słowo ma więc Moc, gdy przekazuje konkretną Myśl.
 +
Jest to również punkt wyjściowy Magii (''Ťaoma''). Magia jest tą niewielką cząstką Mocy, którą człowiek jest w stanie wykorzystać za pomocą Myśli, Słów oraz odpowiednich rytuałów.     
 +
<br><br/>
 +
Poszczególne odłamy i szkoły dżarizmu różnią się od siebie w kwestii tego co jest celem ludzkiej egzystencji. Pomimo że większość z nich łączy kilka wspólnych założeń, różne szkoły kładą nacisk na inne aspekty i czyny. Generalnie, uważa się że aby wieść dobre życie należy ciężko i solidnie pracować, dążyć do perfekcji i ciągłego samodoskonalenia (zarówno ciała jak i umysłu), poszukiwać wiedzy i mądrości, odczuwać przyjemność oraz doświadczać.     
 +
 
 +
===Reinkarnacja===
 +
===Koncepcja światów===
 +
Dżaryzm uznaje istnienie wielu innych światów i wszechświatów, oddzielonych od siebie Zasłoną (''Ąwenna''), zwaną inaczej Barierą (''Yûna''). Nie jest ona w żaden sposób materialna, nie jest również częścią żadnego ze światów. Za pomocą Magii można przeniknąć Barierę, wymaga to jednak niespotykanych pokładów Mocy. W opowieściach z czasów Ery Chwały pojawiają się jednak historię o podróżnikach między światami, podróże takie uznaje się więc za możliwe, aż niezwykle trudne.
 +
 
 +
Światy trwają, zawieszone obok siebie, oddzielone Zasłoną, do innych zaś światów dotarli inni Ci, Którzy Zstąpili. Kyon jest więc jedynie jednym bohaterem ogromnej boskiej poezji, jedną nitką w ogromnym dywanie, którego rozmiary i wspaniałość wykraczają poza ludzkie wyobrażenie. Różne światy mogą jednak, bardzo rzadko i przy niezwykłych okazjach, stykać się ze sobą, pozwalając na wzajemną interakcje.
 +
 
 +
Światy jednak, jak wszystko inne, powstają, trwają i giną. To jednak jak giną i co dzieje się po śmierci wszechświata różni się z zależności od szkoły czy odłamu. Większość z nich uznaje, że po śmieci wszechświata następuje jego odrodzenie i ponowny początek, a jest to zjawisko cykliczne, które zdarzyło się już wielokrotnie od czasów stworzenia pierwszych wszechświatów. Niektóre odłamy nie zgadzają się jednak z tą wizją - Pajatrajanie twierdzą na przykład, że nasz wszechświat nigdy się jeszcze nie skończył, a stanie się tak jedynie gdy Ci, Którzy Zostali powstaną i przerwą Barierę, by wyzwolić Nieposłusznych z Formy, kończąc tym samym materialny wszechświat.                       
 +
       
 +
===Kult wiedzy===
 +
===Kult ognia===
 +
===Kult piękna===
 +
===Kult płodności===
 +
 
 
==Mitologia==
 
==Mitologia==
 
===Mit kosmogoniczny===
 
===Mit kosmogoniczny===
[[Plik:Matma1.jpg|thumb|right|500px|Stworzenie]]
 
 
 
'''Część 1 - Wielka Muzyka'''
 
'''Część 1 - Wielka Muzyka'''
  
 
Na początku nie było nic, tylko Érush - Praprzyczyna, Vezda Pajakerśani Padjoror, bóg Nieskończonego Niepoliczalnego Czasu. Istniał on w Poza, bezmiarze pustki, miejscu poza przestrzenią. Nie istniała materia ani nic co znają ludzie, a Czas był wszystkim i niczym, nie dał się bowiem wtedy jeszcze prawdziwie określić żadną ludzką miarą. Érush był Czasem. Przez niezmierzone eony trwał on pośród nieskończonych przestrzeni miejsca poza przestrzenią. W końcu jednak, znudzony samotnością, Érush pomyślał o kimś, kto mógłby dotrzymać mu towarzystwa. I tak oto Érush swym avriťah - swoją myślą, powołał do życia Kyarwāya Ahûranęri - Istoty Boskie. Jego dzieci. Była ich niezliczona ilość, a każdy został przez Érusha obdarzył wolną wolą. Nie byli jednak nieomylni ani doskonali, każdy bowiem zrodził się jedynie z fragmentu avriťah.
 
Na początku nie było nic, tylko Érush - Praprzyczyna, Vezda Pajakerśani Padjoror, bóg Nieskończonego Niepoliczalnego Czasu. Istniał on w Poza, bezmiarze pustki, miejscu poza przestrzenią. Nie istniała materia ani nic co znają ludzie, a Czas był wszystkim i niczym, nie dał się bowiem wtedy jeszcze prawdziwie określić żadną ludzką miarą. Érush był Czasem. Przez niezmierzone eony trwał on pośród nieskończonych przestrzeni miejsca poza przestrzenią. W końcu jednak, znudzony samotnością, Érush pomyślał o kimś, kto mógłby dotrzymać mu towarzystwa. I tak oto Érush swym avriťah - swoją myślą, powołał do życia Kyarwāya Ahûranęri - Istoty Boskie. Jego dzieci. Była ich niezliczona ilość, a każdy został przez Érusha obdarzył wolną wolą. Nie byli jednak nieomylni ani doskonali, każdy bowiem zrodził się jedynie z fragmentu avriťah.
  
Érush zgromadził wszystkie Istoty Boskie przed swoim obliczem i rzekł im, że nadszedł wreszcie odpowiedni czas. Wstał tedy ze swego tronu i począł iść między swymi dziećmi, nucąc, a ci rozstępowali się przed nim, obserwując jego marsz. Melodia natomiast, początkowo cicha i zagubiona, zaczęła szybko zyskiwać na sile, stając się wyraźniejsza z każdym jego krokiem. Gdy Érush stanął na samym środku otoczony przez Kyarwāya Ahûranęri, melodia którą nucił nie była już cicha, lecz rozkwitła z pełną mocą. Tknęła ona Istoty Boskie i urzekła ich swoim pięknem tak, że nim się spostrzegli każdy dołączył do niej i dał się jej porwać. Jedni śpiewali w rytm melodii Érusha, inni zaczęli tańczyć dookoła niego, zataczając kręgi, niektórzy robili zaś i to i to. Jedni klaskali, a ich oklaski zdawały się być niczym uderzenia bębnów. Niektórzy pstrykali swymi palcami a dźwięk ten przypominał poruszone struny sitarów. Jeszcze inni zaś gwizdali, a ich gwizdy rozbrzmiewały w Poza niczym zew fletów. Jako, że Érush obdarzył Istoty Boskie wolną wolą, każdy z nich wplótł w ową melodię i ów taniec jakiś niewielki motyw czy akord, który pochodził bezpośrednio od niego i zrodził się z jego inwencji. Wiedzieli i rozumieli oni jednak podświadomie istotę tego co się działo, akordy więc dodawali tak by nie kłóciły się ani z melodią Érusha ani z głosami i ruchami swoich braci i sióstr, lecz aby współgrały z nimi tworząc jedność. Każdy z głosów Kyarwāya Ahûranęri pasował tak doskonale do głosów pozostałych i tak dobrze uzupełniał inne, że zdawało się, że wszyscy śpiewają jednym głosem. I takoż każdy ruch i każdy krok mimo, że wykonany przez innego tancerza, pasował tak doskonale do kroków i ruchów innych Istot Boskich i tak dobrze z nimi współgrał, że zdawało się, że to nie osobni tancerze a jedność, tak jak morskie fale zdają się być jednością z oceanem. Śpiewali i tańczyli więc, w rytm melodii Érusha, pogrążeni w ekstazie. I tak powstała Éxan Kārnam*, Wielka Muzyka, symfonia o pięknie nigdy nie widzianym wcześniej czy później, niepowtarzalna, nieuchwytna i niepojmowalna w swej harmonii i wzniosłości. Z każdą kolejną wyśpiewaną nutą i z każdym kolejnym ich krokiem po pustce rozchodziła się kolejna fala. Tak oto Wielka Muzyka przebiegła pustkę na wskroś.
+
Érush zgromadził wszystkie Istoty Boskie przed swoim obliczem i rzekł im, że nadszedł wreszcie odpowiedni czas. Wstał tedy ze swego tronu i począł iść między swymi dziećmi, nucąc, a ci rozstępowali się przed nim, obserwując jego marsz. Melodia natomiast, początkowo cicha i zagubiona, zaczęła szybko zyskiwać na sile, stając się wyraźniejsza z każdym jego krokiem. Gdy Érush stanął na samym środku otoczony przez Kyarwāya Ahûranęri, melodia którą nucił nie była już cicha, lecz rozkwitła z pełną mocą. Tknęła ona Istoty Boskie i urzekła ich swoim pięknem tak, że nim się spostrzegli każdy dołączył do niej i dał się jej porwać. Jedni śpiewali w rytm melodii Érusha, inni zaczęli tańczyć dookoła niego, zataczając kręgi, niektórzy robili zaś i to i to. Jedni klaskali, a ich oklaski zdawały się być niczym uderzenia bębnów. Niektórzy pstrykali swymi palcami a dźwięk ten przypominał poruszone struny sitarów. Jeszcze inni zaś gwizdali, a ich gwizdy rozbrzmiewały w Poza niczym zew fletów. Jako, że Érush obdarzył Istoty Boskie wolną wolą, każdy z nich wplótł w ową melodię i ów taniec jakiś niewielki motyw czy akord, który pochodził bezpośrednio od niego i zrodził się z jego inwencji. Wiedzieli i rozumieli oni jednak podświadomie istotę tego co się działo, akordy więc dodawali tak by nie kłóciły się ani z melodią Érusha ani z głosami i ruchami swoich braci i sióstr, lecz aby współgrały z nimi tworząc jedność. Każdy z głosów Kyarwāya Ahûranęri pasował tak doskonale do głosów pozostałych i tak dobrze uzupełniał inne, że zdawało się, że wszyscy śpiewają jednym głosem. I takoż każdy ruch i każdy krok mimo, że wykonany przez innego tancerza, pasował tak doskonale do kroków i ruchów innych Istot Boskich i tak dobrze z nimi współgrał, że zdawało się, że to nie osobni tancerze a jedność, tak jak morskie fale zdają się być jednością z oceanem. Śpiewali i tańczyli więc, w rytm melodii Érusha, pogrążeni w ekstazie. I tak powstała Éxan Kārnam<ref>Wielka Muzyka nie jest najwierniejszym tłumaczeniem, w ajdyniriańskim bowiem istnieje rozróżnienie między muzyką, tańcem a połączeniem obu z tych rzeczy. ''Kārnam'' oznacza właśnie połączenie tańca i śpiewu.</ref>, Wielka Muzyka, symfonia o pięknie nigdy nie widzianym wcześniej czy później, niepowtarzalna, nieuchwytna i niepojmowalna w swej harmonii i wzniosłości. Z każdą kolejną wyśpiewaną nutą i z każdym kolejnym ich krokiem po pustce rozchodziła się kolejna fala. Tak oto Wielka Muzyka przebiegła pustkę na wskroś.
  
 
A gdy zatrzymał się ostatni ruch, zapadła ostatnia nuta i umilkło ostatnie gardło, Wielka Muzyka dobiegła końca. Érush wrócił do swego tronu, stanął przed nim i wskazał rękami wszędzie dookoła, mówiąc: "Patrzcie!  Oto co stworzyliście!". Istoty Boskie spojrzały, a tam gdzie niegdyś była jeno pustka, nie było już pustki. Dookoła Poza wyrosły inne przestrzenie, niezliczona ilość nowych planów egzystencji zrodzonych dzięki Wielkiej Muzyce. Czas w nich przestał być Nieskończony i Niepoliczalny, stał się Skończony i Policzalny. Istoty Boskie stały urzeczone ogromem stworzenia, nie dowierzając w to co udało im się stworzyć. Bowiem każdy z niezliczonych wszechświatów pełny był przestrzeni, pełnych niewyobrażalnego potencjału. Érush rzekł im tedy: "Oto wasze dzieło, i wasze jest prawo zstąpić tam i wziąć plany egzystencji w posiadanie. A ja będę obserwować wasze dzieło i wasze czyny i radować się nimi. Uważajcie jednak, nie ważcie się jeszcze schodzić w żaden z planów egzystencji, aż do chwili gdy dam wam znak." Istoty Boskie stały więc, podziwiając ogrom Istnienia, niektórzy jednak tam bardzo pragnęli tego co mieli przed oczami, że nie mogli doczekać się znaku Érusha. Popatrzyli po sobie i postanowili zstąpić od razu, ignorując zakaz. Patairiyanęri, Niecierpliwi rzucili się na przód, zstępując we wszechświaty. Dasharanęri, Posłuszni natomiast zostali w Poza, czekając na pozwolenie Érusha.
 
A gdy zatrzymał się ostatni ruch, zapadła ostatnia nuta i umilkło ostatnie gardło, Wielka Muzyka dobiegła końca. Érush wrócił do swego tronu, stanął przed nim i wskazał rękami wszędzie dookoła, mówiąc: "Patrzcie!  Oto co stworzyliście!". Istoty Boskie spojrzały, a tam gdzie niegdyś była jeno pustka, nie było już pustki. Dookoła Poza wyrosły inne przestrzenie, niezliczona ilość nowych planów egzystencji zrodzonych dzięki Wielkiej Muzyce. Czas w nich przestał być Nieskończony i Niepoliczalny, stał się Skończony i Policzalny. Istoty Boskie stały urzeczone ogromem stworzenia, nie dowierzając w to co udało im się stworzyć. Bowiem każdy z niezliczonych wszechświatów pełny był przestrzeni, pełnych niewyobrażalnego potencjału. Érush rzekł im tedy: "Oto wasze dzieło, i wasze jest prawo zstąpić tam i wziąć plany egzystencji w posiadanie. A ja będę obserwować wasze dzieło i wasze czyny i radować się nimi. Uważajcie jednak, nie ważcie się jeszcze schodzić w żaden z planów egzystencji, aż do chwili gdy dam wam znak." Istoty Boskie stały więc, podziwiając ogrom Istnienia, niektórzy jednak tam bardzo pragnęli tego co mieli przed oczami, że nie mogli doczekać się znaku Érusha. Popatrzyli po sobie i postanowili zstąpić od razu, ignorując zakaz. Patairiyanęri, Niecierpliwi rzucili się na przód, zstępując we wszechświaty. Dasharanęri, Posłuszni natomiast zostali w Poza, czekając na pozwolenie Érusha.
Linia 37: Linia 115:
  
 
Takie jest też pochodzenie gwiazd na niebie Kyonu, jego słońca, planet układu i samej planety. Ajdyniriańczycy wieżą bowiem, że wszystko to są bogowie, Patairiyanęri uwięzieni w Formie. Ci, którzy uciekli na boki w pierwszej grupie, utworzyli Drogę Mleczną. Ci, którzy biegli w drugiej i trzeciej grupie stali się Wielkim i Małym Obłokiem Magellana, natomiast ci, którzy na oślep biegli przed siebie, są gwiazdami z tej galaktyki. Niecierpliwi stracili możliwość zmiany formy i kształtu, uwięzieni w jednej niezmiennej, zatracili też dużą część swojej Mocy, a wraz z nią pewną część ich świadomości. Ciała Niebieskie nie są jednak nieświadomymi, martwymi bytami. Poprzez ich przywiązanie do materialnego świata, Niecierpliwi posiedli wiedzę i zrozumienie o tym planie egzystencji daleko wykraczające poza wiedzę innych bogów (zarówno Ptoan Andoh Gurzīsht jak i Ptoan Andoh Qandrīsht) czy śmiertelników. To jest też jedno z prawideł ajdyniriańskiej mitologii - nie ma nic za darmo, wszystko ma swoją cenę, a każdy czyn swoje konsekwencje. Dlatego też astronomia (i poniekąd też astrologia) jest tak zaawansowana w Imperium, jest bowiem traktowana z czcią i stanowi de facto praktykę religijną. Poznawanie ruchów gwiazd po nieboskłonie jest przecież obserwacją samych bogów.
 
Takie jest też pochodzenie gwiazd na niebie Kyonu, jego słońca, planet układu i samej planety. Ajdyniriańczycy wieżą bowiem, że wszystko to są bogowie, Patairiyanęri uwięzieni w Formie. Ci, którzy uciekli na boki w pierwszej grupie, utworzyli Drogę Mleczną. Ci, którzy biegli w drugiej i trzeciej grupie stali się Wielkim i Małym Obłokiem Magellana, natomiast ci, którzy na oślep biegli przed siebie, są gwiazdami z tej galaktyki. Niecierpliwi stracili możliwość zmiany formy i kształtu, uwięzieni w jednej niezmiennej, zatracili też dużą część swojej Mocy, a wraz z nią pewną część ich świadomości. Ciała Niebieskie nie są jednak nieświadomymi, martwymi bytami. Poprzez ich przywiązanie do materialnego świata, Niecierpliwi posiedli wiedzę i zrozumienie o tym planie egzystencji daleko wykraczające poza wiedzę innych bogów (zarówno Ptoan Andoh Gurzīsht jak i Ptoan Andoh Qandrīsht) czy śmiertelników. To jest też jedno z prawideł ajdyniriańskiej mitologii - nie ma nic za darmo, wszystko ma swoją cenę, a każdy czyn swoje konsekwencje. Dlatego też astronomia (i poniekąd też astrologia) jest tak zaawansowana w Imperium, jest bowiem traktowana z czcią i stanowi de facto praktykę religijną. Poznawanie ruchów gwiazd po nieboskłonie jest przecież obserwacją samych bogów.
 
*Wielka Muzyka nie jest najwierniejszym tłumaczeniem, w ajdyniriańskim bowiem istnieje rozróżnienie między muzyką, tańcem a połączeniem obu z tych rzeczy. "Kārnam" oznacza właśnie połączenie tańca i śpiewu.
 
  
 
==Święta i obrzędy==
 
==Święta i obrzędy==
 
==Święte miejsca==
 
==Święte miejsca==
 
+
==Święte pisma==
[[Kategoria:Ajdynir]][[Kategoria:Religie Kyonu]]
+
==Przypisy==
 +
<references/>
 +
[[Kategoria:Mitologia ajdyniriańska]][[Kategoria:Religie Kyonu]]

Wersja z 19:24, 21 kwi 2020

KholineviKhshayarvanaz.pngMitologia ajdyniriańska

VwarĹşadaOko.png
Główne religie: Ajniadyzm · Ajdyzm · Kejanizm · Dżaryzm · Talawizm
Filozofie i kulty: Eltarowie · Waryszwaici · Patrejczycy
Zakony i organizacje: Rhānıās Vwarẓıadāz · Rhānıās Taḥarāz · Zastęp Vakshara · Samnezje
Wierzenia i praktyki: Wielka Muzyka · xxx · Wojna Bogów · Druga Wojna Bogów · Ład i Chaos · Hwennār · Święta Racja Stanu · Oświecenie · Wieczny Ogień
Ważniejsi bogowie: Érush · Djawdayā · Zōrıan · xxx · Starzy Bogowie · Radhevar · Ishār · Ghrezdan · Arysz · Hanar̄as · Keyan · Far · Quanna · Trybunał
Wydarzenia i legendy: Era Chwały · Wyprawa Dziesięciu Tysięcy Okrętów · Bitwa nad Krwawą Wodą · xxx · Wielka Tułaczka
Miejsca: Ajnadestra · Pierwsze Królestwo · Imperium Świtu · Góra Férhan · Morze Płomieni · Vwijhayan
Herosi: xxx
Mityczne dynastie: xxx
Stworzenia mityczne: Vwarźada · Ŝar̄akh
Główne święta: Djyaonwayr · Vezdaqueni · Dashanar · Cir̄as Ťaomāz
Święte teksty: Hwadāmi · xxx · xxx · xxx
Flaga Arcykapłana Ayńaradu jest zarazem nieoficjalną flagą całego Kościoła Dżaryjskiego
Jeden z najważniejszych symboli dżaryzmu, przedstawia Trybunał (Trójcę). Ponad ramionami zapisane w r̄agulu imiona poszczególnych bogów

Dżaryzm – zbiorcza nazwa wierzeń religijnych, wyznawanych głównie na terenie Ajdyniru oraz terenów na południe od Morza Słonego, nazywanych również "religią ajdyniriańską" lub "religiami ajdyniriańskimi". Liczne szkoły, odłamy i nurty dżaryzmu są zazwyczaj traktowane zbiorczo jako części jednej religii, znaczna większość tych odłamów uznaje bowiem moralne zwierzchnictwo tak zwanych Siedmiu Arcykapłanów (Swāhir Carjaehamaya [swa:xiɾ t͡saɾdʒaɛxamaja]), rady siedmiu najwyższych i cieszących się największym szacunkiem duchownych, oraz samego Imperatora Ajdyniru, który jako żywy bóg jest jedną z najważniejszych postaci religijnych. Siedmiu Arcykapłanów oraz Khshāyara traktuje się więc jako przywódców dżaryzmu.

Sami Ajdyniriańczycy nazywają swe wierzenia Chahtini Jaerish [ʈ͡ʂaxtiɲi dʒaɛɾiʃ], co znaczy "Słuszna Ścieżka/Droga", lub po prostu Jaerish, od czego wywodzi się nazwa "dżaryzm". O wyznawcach dżaryzmu mówi się, że "podążają Ścieżką/Drogą" (Jaerishqyasat osťane).

Dżaryzm wykształcił się z henoteistycznej religii starożytnych Ajniadanów, obecnie jest jednak religią mocno politeistyczną, istnieje kilkanaście najważniejszych bóstw, boski status mają również inne byty, jak wszystkie gwiazdy i ciała niebieskie. Jest to religia bogata w zagadnienia mistyczno-filozoficzne, istnieją również ezoteryczne odłamy i sekty dżaryzmu.

Religia ta posiada bardzo długą i bogatą tradycję literacką, a najświętszym ze świętych tekstów jest Hwadāmi. Na Hwadāmi składa się zbiór kilkunastu świętych ksiąg, które zawierają boską wiedzę oraz opisują dzieje świata i wszechświata, od jego stworzenia aż do Wojny Bogów i Ery Milczenia. Hwadāmi jest jednym z najdłuższych, jeżeli nie najdłuższym, dziełem literackim spisanym na Kyonie.

Dżaryzm jest oficjalną religią Ajdyniru, a język staroajdyniriański jest jej świętym językiem, używanym do modłów, inkantacji oraz odprawiania rytuałów.

Bogowie

Schemat hierarchii i powstawania dżaryjskich bóstw i bytów boskich, wraz z trzema fundamentalnymi siłami rządzącymi światem

Podział bóstw

Istnieje niezliczona, wręcz nieskończona ilość bytów uznawanych za boskie. Dzielą się ona na następujące grupy:

  • Kyarwāya Ahûranęri - Istoty Boskie
    • Patairiyanęri - Niecierpliwi
    • Dasharanęri - Posłuszni
      • Ptoan Andoh Gurzīsht - Ci, Którzy Zostali
      • Ptoan Andoh Qandrīsht - Ci, Którzy Zstąpili
        • Kyarwāya Vesannea - Istoty Przybyłe
          • Dévanaya
          • Ŝur̄anaya

Érush

Lupa2.gif
Główny artykuł: Érush

Istoty Boskie

Istoty Boskie to dzieci Érusha, zrodzone z jego myśli jeszcze przed początkiem wszechświata. Wszystkie pozostałe grupy bogów i każde bóstwo z osobna należy do Istot Boskich. Zostali obdarzeni wolną wolą, są więc zdolni podejmować własne decyzje, i samemu kształtować swój los. Są również w stanie popełniać błędy i mylić się - nie są idealni, każda z Istot Boskich zrodziła się bowiem jedynie z części myśli Érusha.

Jest ich niewiadoma ilość, często określana jedynie jako "niezliczona". W niektórych świętych księgach pojawia się również sformułowanie "zédeshān o beraxeseshīn, kyara o rhamaiyas (...)", oznaczające tyle co "setki milionów, wiele miliardów".

Niecierpliwi

Niecierpliwi to ci spośród Istot Boskich, którzy u zarania dziejów sprzeciwili się poleceniom Érusha, w wyniku czego zostali związani w Formie i zmienili się w ciała niebieskie. Wszystkie gwiazdy na nocnym niebie, słońce, planety układu, księżyce, oraz sam Kyon to właśnie Niecierpliwi, są więc to bogowie.

Niecierpliwi stracili możliwość zmiany formy i kształtu, uwięzieni w jednej niezmiennej, zatracili też dużą część swojej Mocy, a wraz z nią pewną część ich świadomości. Ciała Niebieskie nie są jednak nieświadomymi, martwymi bytami. Poprzez ich przywiązanie do materialnego świata, Niecierpliwi posiedli wiedzę i zrozumienie o tym planie egzystencji daleko wykraczające poza wiedzę innych bogów czy śmiertelników. Dlatego też astronomia oraz astrologia stanowi de facto praktykę religijną. Poznawanie ruchów gwiazd po nieboskłonie jest przecież obserwacją samych bogów, przez którą można poznać prawa rządzące kosmosem.

Najważniejszymi z Niecierpliwych są Śąvwaraya - Słońce i 12 planet kyońskiego układu.

Posłuszni

Posłuszni to ci z Istot Boskich, którzy posłuchali poleceń Érusha i pozostali w Poza podczas formowania się wszechświatów. Posłuszni dzielą się na Tych, Którzy Zostali i Tych, Którzy Zstąpili.

Ci, Którzy Zostali

Ci, Którzy Zostali, to ci spośród Posłusznych którzy zbyt bali się tego co spotkało Niecierpliwych by zstąpić na plany egzystencji, zostali więc z Érushem w Poza. Dostali jednak możliwość zstąpienia gdy i jeśli zmienią zdanie.

Spośród nich jedynie dwoje jest znanych - Qûris i Naquayah. Nie wiadomo ile Istot Boskich zostało w Poza, ani czy ktoś oprócz nich zmienił potem zstąpił.

Ci, Którzy Zstąpili

Ci, Którzy Zstąpili to ci spośród Posłusznych, którzy zdecydowali się opuścić Poza i zstąpić na nowo utworzone światy gdy zezwolił im na to Érush. Ich również była nieznana, niezliczona ilość, tak jak niezliczona była i jest liczba światów i wszechświatów.

Istoty Przybyłe

Istoty przybyłe to ci spośród Tych, Którzy Zstąpili którzy pod przywództwem XYZ dotarli na Kyon i tchnęli w niego życie. Istoty Przybyłe stworzyły ludzi i żyły pośród nich podczas Ery Chwały. Są niekiedy nazywane również Starymi Bogami, mimo że określenie te odnosi się przede wszystkim do starszej generacji bogów, sprawujących władzę nad wszystkimi Istotami Przybyłymi aż do czasu Wielkiej Kłótni i wybuchu Wojny Bogów, w której to większość ze Starych Bogów zginęła.

W wyniku Kłótni i tragicznych wydarzeń Wojny Bogów Istoty Przybyłe podzieliły się na dwa wrogie obozy - Dévanaya i Ŝur̄anaya.

Dévanaya

Dévanaya to poniekąd dobrzy bogowie ajdyniriańskiej mitologii. Są to bogowie, którzy podczas Wielkiej Kłótni nie zgodzili się z Akhrishem i jego argumentami, stając po stronie rodzaju ludzkiego. Przewodniczy im tak zwana Trójca, niekiedy zwana również Trybunałem (Azhirham [aʐiʀam]), w skład której wchodzi trójka najważniejszych bóstw ajdyniriańskiego panteonu: Radhevar, jego żona Ishār, oraz Ghrezdan.

Ŝur̄anaya

Ŝur̄anaya to bogowie którzy podczas Wielkiej Kłótni poparli Akhrisha, spierając się z resztą bogów na temat kształtu i przyszłości świata, uznając również ludzkość za nieudany eksperyment. Śmiertelni przeciwnicy Dévanaya, upadli bogowie - niegdyś potężni i wspaniali, dali się ponieść swej sile, nienawiści, pysze lub pragnieniu władzy. Są źródłem wielu nieszczęść jakie spadają na ludzi.

Najważniejsi bogowie

Wierzenia

Istnieje kilka kluczowych konceptów występujących w dżaryzmie, wspólnych dla wszystkich jego odłamów, choć różne sekty i szkoły będą inaczej interpretowały poszczególne z nich. Są to:

  • Moc (Ḱara [k'aɾa])
  • Myśl (Avriťah [avɾit'ax])
  • Forma (Quayif [kʷajif])
  • Słowo (Źesah [ʑɛsax])

Ajdyniriańczycy wierzą, że cały wszechświat i wszystko co się w nim znajduje, zarówno obiekty jak i istoty żywe, przesiąknięte jest Mocą. Jest to mistyczna siła spajająca wszechświat, która sama w sobie nie jest ani dobra ani zła, może zostać wykorzystana zarówno do niszczenia jak i tworzenia. Pochodzi ona od Érusha i to za jej pomocą powołano do istnienia wszystkie plany materialne. Wieczny Płomień jest esencją czystej i nieograniczonej Mocy, a za pomocą jego fragmentu tchnięto w Īdunniyę (Kyon) życie i stworzono ludzi. Moc potrzebuje "katalizatora" lub "przewodnika" by zostać wykorzystana.

Myśl to wieloznaczny koncept, będący zarzewiem wielu debat i sporów pośród uczonych oraz teologów. Jest ona tym co odróżnia przedmioty od istot żywych, pewnego rodzaju esencją Mocy w istocie. Myśl zamyka Moc w Formie, pozwalając świadomie nią gospodarować. Jest więc emanacją Mocy. Z Myślą łączą się również koncepcje woli i jaźni. Myśl jest również energią, zdolną niekiedy przez długi czas pozostawać nad świecie, zwłaszcza gdy Myśl jest szczególnie intensywna i powiązana z silnymi emocjami. Istnieją miejsca o większej koncentracji Myśli oraz Mocy, takie jak pola wielkich bitew Niektóre szkoły, takie jak Amarilianie, kładą szczególny nacisk na samodyscyplinę i głoszą, że drogą do szczęścia jest wyzbycie się negatywnych myśli, posiadanie natomiast jedynie "Myśli Dobrych/Prawych".

Forma to zamknięcie czegoś lub kogoś w ramach pozwalających na jego pojmowanie, oraz swoiste określenie, a co za tym idzie pewne ograniczenie. Moc w Poza jest i była nieokreślona, bez Formy, jednak moc we wszechświecie zamknięta jest w formie samego wszechświata. Tak samo Moc w człowieku zamknięta jest w Formie Myśli, która pozawala określić Moc, objąć ją w ramy poznania. Niecierpliwi zostali zamknięcie w stałej Formie, określeni, gdy przeszli z nieograniczonego i nieokreślonego Poza w ograniczony i określony wszechświat. Tak samo Ci, Którzy Zstąpili zostali zmuszeni zamknąć się w Formie, jednakże znacznie słabszej, by istnieć w materialnym świecie.

Słowo to pewien katalizator lub przewodnik Mocy, pozwalający człowiekowi wykorzystać ją. Słowo samo w sobie nie ma żadnej Mocy, to tylko wiatr, pozwala jednak na zamknięcie Myśli w Formie, co z kolei umożliwia przekazanie jej i zrozumienie. Słowo ma więc Moc, gdy przekazuje konkretną Myśl. Jest to również punkt wyjściowy Magii (Ťaoma). Magia jest tą niewielką cząstką Mocy, którą człowiek jest w stanie wykorzystać za pomocą Myśli, Słów oraz odpowiednich rytuałów.

Poszczególne odłamy i szkoły dżarizmu różnią się od siebie w kwestii tego co jest celem ludzkiej egzystencji. Pomimo że większość z nich łączy kilka wspólnych założeń, różne szkoły kładą nacisk na inne aspekty i czyny. Generalnie, uważa się że aby wieść dobre życie należy ciężko i solidnie pracować, dążyć do perfekcji i ciągłego samodoskonalenia (zarówno ciała jak i umysłu), poszukiwać wiedzy i mądrości, odczuwać przyjemność oraz doświadczać.

Reinkarnacja

Koncepcja światów

Dżaryzm uznaje istnienie wielu innych światów i wszechświatów, oddzielonych od siebie Zasłoną (Ąwenna), zwaną inaczej Barierą (Yûna). Nie jest ona w żaden sposób materialna, nie jest również częścią żadnego ze światów. Za pomocą Magii można przeniknąć Barierę, wymaga to jednak niespotykanych pokładów Mocy. W opowieściach z czasów Ery Chwały pojawiają się jednak historię o podróżnikach między światami, podróże takie uznaje się więc za możliwe, aż niezwykle trudne.

Światy trwają, zawieszone obok siebie, oddzielone Zasłoną, do innych zaś światów dotarli inni Ci, Którzy Zstąpili. Kyon jest więc jedynie jednym bohaterem ogromnej boskiej poezji, jedną nitką w ogromnym dywanie, którego rozmiary i wspaniałość wykraczają poza ludzkie wyobrażenie. Różne światy mogą jednak, bardzo rzadko i przy niezwykłych okazjach, stykać się ze sobą, pozwalając na wzajemną interakcje.

Światy jednak, jak wszystko inne, powstają, trwają i giną. To jednak jak giną i co dzieje się po śmierci wszechświata różni się z zależności od szkoły czy odłamu. Większość z nich uznaje, że po śmieci wszechświata następuje jego odrodzenie i ponowny początek, a jest to zjawisko cykliczne, które zdarzyło się już wielokrotnie od czasów stworzenia pierwszych wszechświatów. Niektóre odłamy nie zgadzają się jednak z tą wizją - Pajatrajanie twierdzą na przykład, że nasz wszechświat nigdy się jeszcze nie skończył, a stanie się tak jedynie gdy Ci, Którzy Zostali powstaną i przerwą Barierę, by wyzwolić Nieposłusznych z Formy, kończąc tym samym materialny wszechświat.

Kult wiedzy

Kult ognia

Kult piękna

Kult płodności

Mitologia

Mit kosmogoniczny

Część 1 - Wielka Muzyka

Na początku nie było nic, tylko Érush - Praprzyczyna, Vezda Pajakerśani Padjoror, bóg Nieskończonego Niepoliczalnego Czasu. Istniał on w Poza, bezmiarze pustki, miejscu poza przestrzenią. Nie istniała materia ani nic co znają ludzie, a Czas był wszystkim i niczym, nie dał się bowiem wtedy jeszcze prawdziwie określić żadną ludzką miarą. Érush był Czasem. Przez niezmierzone eony trwał on pośród nieskończonych przestrzeni miejsca poza przestrzenią. W końcu jednak, znudzony samotnością, Érush pomyślał o kimś, kto mógłby dotrzymać mu towarzystwa. I tak oto Érush swym avriťah - swoją myślą, powołał do życia Kyarwāya Ahûranęri - Istoty Boskie. Jego dzieci. Była ich niezliczona ilość, a każdy został przez Érusha obdarzył wolną wolą. Nie byli jednak nieomylni ani doskonali, każdy bowiem zrodził się jedynie z fragmentu avriťah.

Érush zgromadził wszystkie Istoty Boskie przed swoim obliczem i rzekł im, że nadszedł wreszcie odpowiedni czas. Wstał tedy ze swego tronu i począł iść między swymi dziećmi, nucąc, a ci rozstępowali się przed nim, obserwując jego marsz. Melodia natomiast, początkowo cicha i zagubiona, zaczęła szybko zyskiwać na sile, stając się wyraźniejsza z każdym jego krokiem. Gdy Érush stanął na samym środku otoczony przez Kyarwāya Ahûranęri, melodia którą nucił nie była już cicha, lecz rozkwitła z pełną mocą. Tknęła ona Istoty Boskie i urzekła ich swoim pięknem tak, że nim się spostrzegli każdy dołączył do niej i dał się jej porwać. Jedni śpiewali w rytm melodii Érusha, inni zaczęli tańczyć dookoła niego, zataczając kręgi, niektórzy robili zaś i to i to. Jedni klaskali, a ich oklaski zdawały się być niczym uderzenia bębnów. Niektórzy pstrykali swymi palcami a dźwięk ten przypominał poruszone struny sitarów. Jeszcze inni zaś gwizdali, a ich gwizdy rozbrzmiewały w Poza niczym zew fletów. Jako, że Érush obdarzył Istoty Boskie wolną wolą, każdy z nich wplótł w ową melodię i ów taniec jakiś niewielki motyw czy akord, który pochodził bezpośrednio od niego i zrodził się z jego inwencji. Wiedzieli i rozumieli oni jednak podświadomie istotę tego co się działo, akordy więc dodawali tak by nie kłóciły się ani z melodią Érusha ani z głosami i ruchami swoich braci i sióstr, lecz aby współgrały z nimi tworząc jedność. Każdy z głosów Kyarwāya Ahûranęri pasował tak doskonale do głosów pozostałych i tak dobrze uzupełniał inne, że zdawało się, że wszyscy śpiewają jednym głosem. I takoż każdy ruch i każdy krok mimo, że wykonany przez innego tancerza, pasował tak doskonale do kroków i ruchów innych Istot Boskich i tak dobrze z nimi współgrał, że zdawało się, że to nie osobni tancerze a jedność, tak jak morskie fale zdają się być jednością z oceanem. Śpiewali i tańczyli więc, w rytm melodii Érusha, pogrążeni w ekstazie. I tak powstała Éxan Kārnam[1], Wielka Muzyka, symfonia o pięknie nigdy nie widzianym wcześniej czy później, niepowtarzalna, nieuchwytna i niepojmowalna w swej harmonii i wzniosłości. Z każdą kolejną wyśpiewaną nutą i z każdym kolejnym ich krokiem po pustce rozchodziła się kolejna fala. Tak oto Wielka Muzyka przebiegła pustkę na wskroś.

A gdy zatrzymał się ostatni ruch, zapadła ostatnia nuta i umilkło ostatnie gardło, Wielka Muzyka dobiegła końca. Érush wrócił do swego tronu, stanął przed nim i wskazał rękami wszędzie dookoła, mówiąc: "Patrzcie! Oto co stworzyliście!". Istoty Boskie spojrzały, a tam gdzie niegdyś była jeno pustka, nie było już pustki. Dookoła Poza wyrosły inne przestrzenie, niezliczona ilość nowych planów egzystencji zrodzonych dzięki Wielkiej Muzyce. Czas w nich przestał być Nieskończony i Niepoliczalny, stał się Skończony i Policzalny. Istoty Boskie stały urzeczone ogromem stworzenia, nie dowierzając w to co udało im się stworzyć. Bowiem każdy z niezliczonych wszechświatów pełny był przestrzeni, pełnych niewyobrażalnego potencjału. Érush rzekł im tedy: "Oto wasze dzieło, i wasze jest prawo zstąpić tam i wziąć plany egzystencji w posiadanie. A ja będę obserwować wasze dzieło i wasze czyny i radować się nimi. Uważajcie jednak, nie ważcie się jeszcze schodzić w żaden z planów egzystencji, aż do chwili gdy dam wam znak." Istoty Boskie stały więc, podziwiając ogrom Istnienia, niektórzy jednak tam bardzo pragnęli tego co mieli przed oczami, że nie mogli doczekać się znaku Érusha. Popatrzyli po sobie i postanowili zstąpić od razu, ignorując zakaz. Patairiyanęri, Niecierpliwi rzucili się na przód, zstępując we wszechświaty. Dasharanęri, Posłuszni natomiast zostali w Poza, czekając na pozwolenie Érusha.

Niecierpliwi zaprzątnięci podziwianiem wszechświatów całkowicie zignorowali zagrożenia o których wiedział Érush, a przez które kazał im czekać. Młode, świeżo stworzone wszechświaty były bowiem niestabilne, zmienne i nieprzewidywalne, a ich natura przykuwała Patairiyanęri, wiążąc ich w stałą Formę. Gdy Niecierpliwi zorientowali się co się dzieje wpadli w panikę. Czuli, jak opuszcza ich Moc i jak z każdą chwilą wiązani są coraz mocniej w materię. Niektórzy łączyli się w grupy licząc, że razem uda im się znaleźć drogę wyjścia, inni rozpierzchli się na boki z miejsca ich zstąpienia, uciekając jak najdalej mogli. Jedni w prawo, drudzy w lewo, inni nie patrząc nawet w którą stronę. Pierwsza, największa grupa, chciała przebić się przez barierę oddzielającą nowo narodzony wszechświat od Poza. Wiedzieli oni o barierze, gdyż widzieli ją przez zstąpieniem. Teraz jednak była ona dla nich niemal niewidoczna, bledła też coraz bardziej gdy oni słabli. Niecierpliwi próbowali kilkakrotnie, każda próba jednak kończyła się niepowodzeniem. W końcu zebrali się w kole i chwycili za ręce, przerażeni czekając na swój los. Druga grupa, mniejsza od pierwszej, chciała dobiec na skraj planu egzystencji, gdzie bariera oddzielająca wszechświat od Poza była najcieńsza i najłatwiej było przezeń przeniknąć. Odległość od tego słabego punktu zwiększała się jednak szybciej, niż byli oni w stanie biec, z każdą też chwilą słabli oni coraz bardziej. W końcu zatrzymali się, nie mając siły biec dalej. Trzecia grupa, jeszcze mniejsza, przez długi czas biegła wraz z drugą, nie potrafiła jednak nadążyć za ich tempem i wkrótce zostali sami. Poczęli więc wołać Érusha i Posłusznych, błagając o pomoc. Ani Érush ani żaden z Posłusznych nie był im jednak w stanie przyjść z pomocą. Nie da się bowiem zatrzymać kamienia raz wprawionego w ruch, ani lawiny którą wraz z sobą ciągnie. Jeszcze inni Niecierpliwi biegli w panice przed siebie, a byli to ci, co nie patrzyli nawet w jaką stronę biegną. Nie mieli żadnego celu ni planu ucieczki, podążali tylko za tłumem, niby owce na rzeź. Wśród nich był Xar (Słońce) i 12 jego towarzyszy. Przez dłuższy czas biegli wraz z resztą, w pewnym momencie jednak Xar obejrzał się za siebie i zobaczyli jak daleko od nich uciekli ich bracia i siostry, pozostałe 3 grupy. Gdy spojrzał z powrotem przed siebie, zobaczył, że większość Patairiyanęri zdążyła ich już wyprzedzić, a Xar i jego towarzysze zostali prawie na samym końcu. Zebrał ich więc i rzekł, że taka ucieczka nie ma sensu, że powinni spróbować sami znaleźć sposób wyjścia, lub równie dobrze mogą tak stać i pogodzić się z losem. Odezwała się tedy Harissah (Hefajstos), ukochana Xara, która najbliżej niego stała a rzekła, że trzeba być gotowym na największe poświęcenie aby uratować siebie i innych. Kazała Xarowi zabić ją, by on i pozostała 10 mogłi podążyć za nią przez barierę, gdy jej esencja będzie wracać do Érusha w Poza. Xar opierał się przez chwilę, w końcu jednak wyciągnął swój promienny sztylet i ze łzami w oczach zanurzył go w piersi swojej ukochanej. I faktycznie, przez chwilę zdawało się, że plan Harissah działa, jej esencja zaczęła bowiem torować sobie drogę przez barierę. Xar, który był najbliżej niej, rozbłysł światłem znacznie mocniejszym niż inni Niecierpliwi, gdy przez małe luki w barierze zyskał nieco Mocy z Poza. Było już jednak za późno, a ich związanie z materią było już za silne. Esencja Harissah musiała wrócić z powrotem do jej ciała, a z całą 12 stało się to co z resztą Niecierpliwych. Wszyscy Patairiyanęri biegli coraz wolniej i wolniej, a z każdą chwilą w każdym niestabilnym świecie ich Forma była coraz mocniejsza a ich Moc coraz słabsza. Proces ten dotykał ich w różnym stopniu, jednak wszyscy Niecierpliwi stali się w końcu gwiazdami i planetami a ci, co złączyli się w grupy utworzyli konstelacje i galaktyki. Xar zachował jednak zyskaną Moc, przez co świecił znacznie jaśniej niż inne gwiazdy, opromieniając swoich towarzyszy i swoją ukochaną, która nie zdążyła umrzeć. Jej krew jednak, zmieszana z łzami Słońca, wciąż wypływa z jej rany, w formie Snopu Ognia.

Posłuszni obserwowali to wszystko w Poza, ze zgrozą będąc świadkiem losu swoich braci i sióstr, niezdolni jednak pomóc. Nie ważyli się również złamać zakazu Érusha, stali więc przerażeni. Stali tak jeszcze jakiś czas po tym jak wszystko się skończyło, podczas gdy wszechświaty stygły i uspokajały się. Aż w końcu Érush ponownie wstał ze swojego tronu i przemówił: "Oto daję wam znak, że jest już bezpiecznie. Możecie, jeśli chcecie, zstąpić teraz bez obaw na plany egzystencji." Widząc jednak niepewność i strach na twarzach wielu z Posłusznych dodał: "Ci z was, którzy wolą zostać ze mną, również mogą to uczynić. Ostrzegam również, że ci z was którzy zdecydują się zstąpić, nie będą mogli dobrowolnie wrócić do Poza aż do chwili końca i nowego początku." I tak Istoty Boskie znów się podzieliły, na tych w których wciąż dominowała fascynacja tym co stworzyli i jego pięknem i na tych którzy zbyt obawiali się losu Niecierpliwych, by zstąpić. Tym którzy pragnęli wziąć wszechświaty i ich niezmierzone przestrzenie w posiadanie kazał Érush wystąpić, a z pośród nich wybrał najmądrzejszych i najpotężniejszych, przekazując im w darze fragmenty Vesadani Perzis, jego Wiecznego Płomienia. I tak Ptoan Andoh Gurzīsht - Ci, Którzy Zostali, zostali u boku Érusha w Poza, natomiast Ptoan Andoh Qandrīsht - Ci, Którzy Zstąpili, zstąpili na rozległe plany egzystencji.

Takie jest też pochodzenie gwiazd na niebie Kyonu, jego słońca, planet układu i samej planety. Ajdyniriańczycy wieżą bowiem, że wszystko to są bogowie, Patairiyanęri uwięzieni w Formie. Ci, którzy uciekli na boki w pierwszej grupie, utworzyli Drogę Mleczną. Ci, którzy biegli w drugiej i trzeciej grupie stali się Wielkim i Małym Obłokiem Magellana, natomiast ci, którzy na oślep biegli przed siebie, są gwiazdami z tej galaktyki. Niecierpliwi stracili możliwość zmiany formy i kształtu, uwięzieni w jednej niezmiennej, zatracili też dużą część swojej Mocy, a wraz z nią pewną część ich świadomości. Ciała Niebieskie nie są jednak nieświadomymi, martwymi bytami. Poprzez ich przywiązanie do materialnego świata, Niecierpliwi posiedli wiedzę i zrozumienie o tym planie egzystencji daleko wykraczające poza wiedzę innych bogów (zarówno Ptoan Andoh Gurzīsht jak i Ptoan Andoh Qandrīsht) czy śmiertelników. To jest też jedno z prawideł ajdyniriańskiej mitologii - nie ma nic za darmo, wszystko ma swoją cenę, a każdy czyn swoje konsekwencje. Dlatego też astronomia (i poniekąd też astrologia) jest tak zaawansowana w Imperium, jest bowiem traktowana z czcią i stanowi de facto praktykę religijną. Poznawanie ruchów gwiazd po nieboskłonie jest przecież obserwacją samych bogów.

Święta i obrzędy

Święte miejsca

Święte pisma

Przypisy

  1. Wielka Muzyka nie jest najwierniejszym tłumaczeniem, w ajdyniriańskim bowiem istnieje rozróżnienie między muzyką, tańcem a połączeniem obu z tych rzeczy. Kārnam oznacza właśnie połączenie tańca i śpiewu.