Gradacja spółgłoskowa w językach bałtyckofińskich: Różnice pomiędzy wersjami
(→Fiński) |
|||
| Linia 58: | Linia 58: | ||
= Literatura = | = Literatura = | ||
| + | |||
| + | * P. Kallio, [https://www.academia.edu/1103445/Kantasuomen_konsonanttihistoriaa Kantasuomen konsonanttihistoriaa] | ||
Wersja z 23:26, 25 sie 2020
Prabałtyckofiński
Język prabałtyckofiński posiadał dwie serie spółgłosek zwartych: zwykłe /p/, /t/, /k/ i geminowane /pː/, /tː/, /kː/. Już w prajęzyku rozwinęła się alofonia, według której te głoski były wymawiane "słabiej" w nagłosie sylaby zamkniętej: geminowane spółgłoski stawały się półdługie, a pojedyncze były udźwięczniane, a być może nawet spirantyzowane.
| /pː/ | /tː/ | /kː/ | /p/ | /t/ | /k/ | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| stopa mocna | pp [pː] | tt [tː] | kk [kː] | p [p] | t [t] | k [k] | |
| stopa słaba | p̆p [pˑ] | t̆t [tˑ] | k̆k [kˑ] | b [b~β] | d [d~ð] | g [g~ɣ] |
Np. pbf. loppu /lɔpːu/ "koniec, N. Sg." odpowiadała forma liczby mnogiej lop̆put /lɔpˑut/.
Fiński
W porównaniu do systemu w prajęzyku, w fińskim zaszły następujące uproszczenia:
- zlanie się spółgłosek półdługich i krótkich: /pˑ/, /tˑ/, /kˑ/ > /p/, /t/, /k/
- dalsze osłabienie spógłosek dźwięcznych: /b/, /d/, /g/ > /ʋ/, /d/, ∅
Ponadto zbitki nd, ld, rd zostały zasymilowane do nn, ll, rr.
| stopa mocna | pp | tt | kk | p | t | k | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| stopa słaba | p | t | k | v | d | ∅ |
W odróżnieniu od prajęzyka, nie mamy tu już do czynienia z alofonią - głoski /p/, /t/, /k/ oraz /ʋ/ mogą występować zarówno w sylabach otwartych, jak i zamkniętych (/ʋ/ w sylabach otwartych kontynuuje *v z prajęzyka).
Fiński
W porównaniu do systemu w prajęzyku, w fińskim zaszły następujące uproszczenia:
- zlanie się spółgłosek półdługich i krótkich: /pˑ/, /tˑ/, /kˑ/ > /p/, /t/, /k/
- dalsze osłabienie spógłosek dźwięcznych: /b/, /d/, /g/ > /ʋ/, /d/, ∅
Ponadto zbitki nd, ld, rd zostały zasymilowane do nn, ll, rr.
| stopa mocna | pp | tt | kk | p | t | k | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| stopa słaba | p | t | k | v | d | ∅ |
W odróżnieniu od prajęzyka, nie mamy tu już do czynienia z alofonią - głoski /p/, /t/, /k/ oraz /ʋ/ mogą występować zarówno w sylabach otwartych, jak i zamkniętych (/ʋ/ w sylabach otwartych kontynuuje *v z prajęzyka).
Status fonemu /d/
Utrzymanie fonemu /d/ jako jedynej spółgłoski zwartej dźwięcznej może dziwić. W istocie ta głoska została sztucznie wprowadzona do języka literackiego: gdy zaczęto zapisywać fiński w czasach Reformacji, literą <d> oznaczano głoskę /ð/. Wymowa /d/ pojawiła się, gdy na fali przebudzenia narodowego szwedzkojęzyczni Finowie zaczęli masowo uczyć się fińskiego.
Estoński
Literatura
- P. Kallio, Kantasuomen konsonanttihistoriaa