Gramatyka języka istockiego: Różnice pomiędzy wersjami
(→Liczebnik: istokizacja I etap) |
|||
Linia 15: | Linia 15: | ||
|- | |- | ||
!1 | !1 | ||
− | | | + | |ʙıєƌєʜ |
− | | | + | |пıpмa/s |
|- | |- | ||
!2 | !2 | ||
− | | | + | |ƌʙı |
− | | | + | |υтpa/s |
|- | |- | ||
!3 | !3 | ||
− | | | + | |тpı |
− | | | + | |тєpтa/s |
|- | |- | ||
!4 | !4 | ||
− | | | + | |cєтpı |
− | | | + | |cєpтa/s |
|- | |- | ||
!5 | !5 | ||
− | | | + | |пєʜĸ |
− | | | + | |пєʜтa/s |
|- | |- | ||
!6 | !6 | ||
− | | | + | |sєsĸ |
− | | | + | |sєsтa/s |
|- | |- | ||
!7 | !7 | ||
− | | | + | |sєптıʜ |
− | | | + | |sєптıмa/s |
|- | |- | ||
!8 | !8 | ||
− | | | + | |asтυʜ |
− | | | + | |asтυмa/s |
|- | |- | ||
!9 | !9 | ||
− | | | + | |ƌєʙıʜ |
− | | | + | |ƌєʙıмa/s |
|- | |- | ||
!10 | !10 | ||
− | | | + | |ƌєsıм |
− | | | + | |ƌєsıмтa/s |
|- | |- | ||
!100 | !100 | ||
− | | | + | |sıм |
− | | | + | |sıмтa/s |
|- | |- | ||
!1000 | !1000 | ||
− | | | + | |тʏĸsтaʜ |
− | | | + | |тʏĸsтaʜтa/s |
|- | |- | ||
!1.000.000 | !1.000.000 | ||
− | | | + | |мıʌıᴊoʜ |
− | | | + | |мıʌıᴊoʜυʙa/s |
|- | |- | ||
!1.000.000.000 | !1.000.000.000 | ||
− | | | + | |мıʌıᴊapƌ |
− | | | + | |мıʌıᴊapƌυʙa/s |
|} | |} | ||
===Liczebniki główne=== | ===Liczebniki główne=== |
Wersja z 15:30, 27 lip 2013
Gramatyka języka istockiego
Rzeczownik
Przymiotnik
Liczebnik
Liczebniki istockie dzielimy na główne i porządkowe.
Numer | L. główny | L. porządkowy |
---|---|---|
1 | ʙıєƌєʜ | пıpмa/s |
2 | ƌʙı | υтpa/s |
3 | тpı | тєpтa/s |
4 | cєтpı | cєpтa/s |
5 | пєʜĸ | пєʜтa/s |
6 | sєsĸ | sєsтa/s |
7 | sєптıʜ | sєптıмa/s |
8 | asтυʜ | asтυмa/s |
9 | ƌєʙıʜ | ƌєʙıмa/s |
10 | ƌєsıм | ƌєsıмтa/s |
100 | sıм | sıмтa/s |
1000 | тʏĸsтaʜ | тʏĸsтaʜтa/s |
1.000.000 | мıʌıᴊoʜ | мıʌıᴊoʜυʙa/s |
1.000.000.000 | мıʌıᴊapƌ | мıʌıᴊapƌυʙa/s |
Liczebniki główne
- Liczebniki główne od 1 do 10 zaliczają się do liczebników prostych i podlegają odmianie przez przypadki. Liczebniki te uniwersalne dla obu rodzajów gramatycznych.
vieden (jeden, jedna, jedno), dvi (dwaj, dwie, dwa), tri (trzej, trzy), cetri (czterej, cztery), penk (pięciu, pięć), sesk (sześciu, sześć), septin (siedmiu, siedem), astun (ośmiu, osiem), devin (dziewięciu, dziewięć), desim (dziesięciu, dziesięć).
- Liczebniki główne od 11 do 19 to liczebniki złożone. Również podlegają odmianie przez przypadki i są uniwersalne dla obu rodzajów gramatycznych. Liczebniki te powstały od określenia nekik ant desim (ileś nad dziesięć). Pozostały w języku jako złożenie liczby i słowa (n)ant (nad).
vienant (jedenastu, jedenaście), dvinant (dwunastu, dwanaście), trinant (trzynastu, trzynaście), cetrinant (czternastu, czternaście), pinkant (piętnastu, piętnaście), siskant (szesnastu, szesnaście), septinant (siedemnastu, siedemnaście), astunant (osiemnastu, osiemnaście), devinant (dziewiętnastu, dziewiętnaście).
W potocznym języku dopuszczalne są krótkie formy tych liczebników: viena, dvina, trina, cetrina, pinka, siska, septina, astuna, devina.
- Nazwy dziesiątek składają się z dwóch członów: z liczebnika od 2 do 9 oraz liczebnika desim.
dvidesim (dwudziestu, dwadzieścia), tridesim (trzydziestu, trzydzieści), cetridesim (czterdziestu, czterdzieści), pendesim (pięćdziesięciu, pięćdziesiąt), sesdesim (sześćdziesięciu, sześćdziesiąt), septidesim (siedemdziesięciu, siedemdziesiąt), astudesim (osiemdziesięciu, osiemdziesiąt), devidesim (dziewięćdziesięciu, dziewięćdziesiąt).
Liczebniki te są odmienne przez przypadki i uniwersalne dla obu rodzajów gramatycznych.
- Nazwy kolejnych liczebników odmieniają się jak rzeczowniki, czyli przez przypadki i liczby.
sim (sto, setka),
dvi, tri, cetri simas (dwieście, trzysta, czterysta), penk, sesk, septin, astun, devin simi (pięćset, sześćset, siedemset, osiemset, dziewięcset),
tykstan (tysiąc),
dvi, tri, cetri tykstanas (dwa, ..., cztery tysiące), penk, sesk, septin, astun, devin tykstani (pięć, ..., dziewięć tysięcy),
milijon, milijard (milion, miliard).
- Pozostałe liczebniki główne występują w postaci zestawień.
41: cetridesim vieden
63: sesdesim tri
125: sim dvidesim penk
780: septin simi astudesim
5.239: penk tykstani dvi simas tridesim devin
- Liczebniki od vienant do devinant i wszystkie nazywające liczby będące pełnymi dziesiątkami (10, 20, ..., 100, 1000, ...) tworzą z rzeczownikami związki zależne, w których rzeczownik występuje w formie dopełniacza liczby mnogiej. W takich połączeniach odmienia się tylko liczebnik, rzeczownik zaś pozostaje nieodmienny.
Nom. vienant seseriu, desim knigu, sim brotu
Gen. vienanto seseriu, desimo knigu, simo brotu
Dat. vienantam seseriu, desimam knigu, simam brotu
Ak. vienanta seseriu, desima knigu, sima brotu
Inst. vienantu seseriu, desimu knigu, simu brotu
Lok. vienante seseriu, desime knigu, sime brotu
- Liczebnik vieden tworzy związki zależne z rzeczownikami, w których rzeczownik odmienia się wraz z liczebnikiem przez przypadki.
Nom. vieden seseri, vieden kniga, vieden brot
Gen. viedeno seseris, viedeno knigos, viedeno broto
Dat. viedenam seserim, viedenam knigom, viedenam brotam
Ak. viedena seseri, viedena kniga, viedena brota
Inst. viedenu seserimi, viedenu knigomi, viedenu brotu
Lok. viedene seserime, viedene knige, viedene brote
- Liczebniki dvi, tri, cetri tworzą związki zależne z rzeczownikami, w których rzeczownik występuje w bierniku liczby mnogiej.
dvi seseries, tri knigas, cetri brotas
- Liczebnki penk, ..., devin tworzą związki zależne z rzeczownikami, w których rzeczownik występuje w dopełniaczu liczby mnogiej.
penk seseriu, septin knigu, devin brotu
Liczebniki porządkowe
Liczebniki ułamkowe
Zaimek
Zaimki osobowe
- jaz - ja
- ty - ty
- jon - on
- jona - ona
- mes - my
- jus - wy
- joni - oni
- jonos - one
zaimki osobowe odmienne są przez przypadki:
Mianownik | jaz | ty | jon | jona | mes | jus | joni | jonos |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Dopełniacz | mans | taus | jono | jonos | musu | jusu | jonu | jonu |
Celownik | man | tau | jonam | jonom | mums | jums | jonams | jonoms |
Biernik | mana | tava | jona | jone | mus | jus | jonas | jonas |
Narzędnik | manimi | tavimi | jonu | jonomi | mumis | jumis | jonus | jonomis |
Miejscownik | mane | tave | jone | jonome | mumise | jumise | jonose | jonose |
Zaimki zwrotne
Mianownik | X | X |
---|---|---|
Dopełniacz | saus | siebie |
Celownik | sau | sobie |
Biernik | sava | siebie |
Narzędnik | savimi | sobą |
Miejscownik | save | w sobie |
Zaimki dzierżawcze
Zaimki dzierżawcze powstałe w wyniku posesywu zaimków osobowych:
- mano - mój
- tavo - twój
- savo - swój
Zaimki dzierżawcze równe z dopełniaczem zaimków osobowych:
- jono - jego
- jonos - jej
- musu - nasz
- jusu - wasz
- jonu - ich
Zaimki pytające
tworzymy za pomocą prefiksu k-:
- kas - kto, co
- kok - jak
- koka/s - jaka, jaki
- katra/s - która, który
- katro - czyj
- kad - kiedy
- kame - gdzie
- kuda - dokąd
- zuda - skąd (iz-kuda -> izuda -> zuda)
- truda - którędy (katruda -> truda)
- kik - ile
- proko - dlaczego
Zaimki wskazujące
tworzymy za pomocą prefiksów:
t- - wskazujący
sit- - wskazujący bliski
- ta/s - tamta, tamten
- sita/s - ta, ten
- tok - tak, w ten sposób
- toka/s - taka, taki
- tatra/s - ta, ten z kolei
- tad - wtedy
- sitad - teraz
- tame - tam
- sitame - tu(taj)
- tuda - tam
- iz-tuda - stamtąd
- iz-situda - stąd
- tatruda - tamtędy
- sitatruda - tędy
- tik - tyle
- proto - dlatego
Zaimki przeczące
tworzymy za pomocą prefiksu ni- oraz zaimka pytającego:
- nikas - nikt, nic
- nikok - nijak, w żaden sposób
- nikoka/s - nijaka, nijaki
- nikatra/s - żadna, żaden z kolei
- nikatro - niczyj
- nikad - nigdy
- nikame - nigdzie
- nikuda - donikąd
- nizuda - znikąd
- nitruda - nikędy
- nikik - nic, żadna ilość
- proniko - bez żadnego powodu (bo nie)
- neden - żaden (ni- + vieden) zaimek w formie liczebnika
Zaimki upowszechniające
tworzymy za pomocą prefiksu se- lub (vi)s- i zaimka wskazującego:
- vistas - wszystko
- vistok - w każdy sposób
- vistoka/s - wszelaka, wszelaki
- setra/s - każda, każdy
- setri - wszyscy
- setro - wszystkich, każdego
- stad - zawsze
- stame - wszędzie
- studa - wszędzie
- sezuda - zewsząd
- setruda - wszędy
- vistik - wszystko, każda ilość
- prosto - z każdego powodu
- seden - każdy (se- + vieden) zaimek w formie liczebnika
Zaimki nieokreślone
tworzymy za pomocą prefiksu ne- oraz zaimka pytającego:
- nekas - ktoś, coś
- nekok - jakoś, w jakiś sposób
- nekoka/s - jakaś, jakiś
- nekatra/s - któraś, któryś z kolei
- nekatro - czyjś
- nekad - kiedyś
- nekame - gdzieś
- nekuda - dokądś
- nezuda - skądś
- netruda - którędyś
- nekik - nieco, trochę
- proneko - z jakiegoś powodu (bo tak)
Zaimki wybiórcze
tworzymy za pomocą prefiksu koli- i zaimka pytającego:
- kolikas - ktokolwiek, cokolwiek
- kolikok - jakkolwiek
- kolikoka/s - jakakolwiek, jakikolwiek
- kolikatra/s - którakolwiek, którykolwiek
- kolikatro - czyjkolwiek
- kolikad - kiedykolwiek
- kolikame - gdziekolwiek
- kolikuda - dokądkolwiek
- kolizuda - skądkolwiek
- kolitruda - którędykolwiek
- kolikik - cokolwiek (ilość)
- prokoliko - z jakiegokolwiek powodu
Zaimki odmienne
tworzymy za pomocą prefiksu ki i zaimka wskazującego (czasami pytającego):
- kitok - inaczej
- kita/s - inna, inny
- kitad - kiedy indziej
- kitame - gdzie indziej
- kituda - dokądinąd
- kizuda - skądinąd
- kitruda - inędy
- kitik - inna ilość (kit-tik - mniej więcej)
- prokito - z innego powodu