Gramatyka języka istockiego

Gramatyka języka istockiego

Liczebnik

Liczebniki istockie dzielimy na główne i porządkowe.

Numer	L. główny	L. porządkowy
1	ʙıєƌєʜ	пıpмa/s
2	ƌʙı	υтpa/s
3	тpı	тєpтa/s
4	cєтpı	cєpтa/s
5	пєʜĸ	пєʜтa/s
6	sєsĸ	sєsтa/s
7	sєптıʜ	sєптıмa/s
8	asтυʜ	asтυмa/s
9	ƌєʙıʜ	ƌєʙıмa/s
10	ƌєsıм	ƌєsıмтa/s
100	sıм	sıмтa/s
1000	тʏĸsтaʜ	тʏĸsтaʜтa/s
1.000.000	мıʌıᴊoʜ	мıʌıᴊoʜυʙa/s
1.000.000.000	мıʌıᴊapƌ	мıʌıᴊapƌυʙa/s

Liczebniki główne

• Liczebniki główne od 1 do 10 zaliczają się do liczebników prostych i podlegają odmianie przez przypadki (oprócz: 2,3,4). Liczebniki te uniwersalne dla obu rodzajów gramatycznych.

ʙıєƌєʜ (jeden, jedna, jedno), ƌʙı (dwaj, dwie, dwa), тpı (trzej, trzy), cєтpı (czterej, cztery), пєʜĸ (pięciu, pięć), sєsĸ (sześciu, sześć), sєптıʜ (siedmiu, siedem), asтυʜ (ośmiu, osiem), ƌєʙıʜ (dziewięciu, dziewięć), ƌєsıм (dziesięciu, dziesięć).

• Liczebniki główne od 11 do 19 to liczebniki złożone. Również podlegają odmianie przez przypadki i są uniwersalne dla obu rodzajów gramatycznych. Liczebniki te powstały od określenia aʜт ƌєsıм (nad dziesięć). Pozostały w języku jako złożenie liczby i słowa (ʜ)aʜт (nad).

ʙıєʜaʜт (jedenastu, jedenaście), ƌʙıʜaʜт (dwunastu, dwanaście), тpıʜaʜт (trzynastu, trzynaście), cєтpıʜaʜт (czternastu, czternaście), пıʜĸaʜт (piętnastu, piętnaście), sısĸaʜт (szesnastu, szesnaście), sєптıʜaʜт (siedemnastu, siedemnaście), asтυʜaʜт (osiemnastu, osiemnaście), ƌєʙıʜaʜт (dziewiętnastu, dziewiętnaście). W potocznym języku dopuszczalne są krótkie formy tych liczebników: ʙıєʜa, ƌʙıʜa, тpıʜa, cєтpıʜa, пıʜĸa, sısĸa, sєптıʜa, asтυʜa, ƌєʙıʜa.

• Nazwy dziesiątek składają się z dwóch członów: z liczebnika od 2 do 9 oraz liczebnika ƌєsıм.

ƌʙıƌєsıм (dwudziestu, dwadzieścia), тpıƌєsıм (trzydziestu, trzydzieści), cєтpıƌєsıм (czterdziestu, czterdzieści), пєʜƌєsıм (pięćdziesięciu, pięćdziesiąt), sєsƌєsıм (sześćdziesięciu, sześćdziesiąt), sєптıƌєsıм (siedemdziesięciu, siedemdziesiąt), asтυƌєsıм (osiemdziesięciu, osiemdziesiąt), ƌєʙıƌєsıм (dziewięćdziesięciu, dziewięćdziesiąt).

Liczebniki te są odmienne przez przypadki i uniwersalne dla obu rodzajów gramatycznych.

• Nazwy kolejnych liczebników odmieniają się jak rzeczowniki, czyli przez przypadki i liczby.

sıм (sto, setka),

ƌʙı, тpı, cєтpı sıмas (dwieście, trzysta, czterysta), пєʜĸ, sєsĸ, sєптıʜ, asтυʜ, ƌєʙıʜ sıмυ (pięćset, sześćset, siedemset, osiemset, dziewięcset),

тʏĸsтaʜ (tysiąc),

ƌʙı, тpı, cєтpı тʏĸsтaʜas (dwa, ..., cztery tysiące), пєʜĸ, sєsĸ, sєптıʜ, asтυʜ, ƌєʙıʜ тʏĸsтaʜυ (pięć, ..., dziewięć tysięcy),

мıʌıᴊoʜ, мıʌıᴊapƌ (milion, miliard).

• Pozostałe liczebniki główne występują w postaci zestawień.

41: cєтpıƌєsıм ʙıєƌєʜ

63: sєsƌєsıм тpı

125: sıм ƌʙıƌєsıм пєʜĸ

780: sєптıʜ sıмυ asтυƌєsıм

5.239: пєʜĸ тʏĸsтaʜυ ƌʙı sıмas тpıƌєsıм ƌєʙıʜ

• Liczebniki od ʙıєʜaʜт do ƌєʙıʜaʜт i wszystkie nazywające liczby będące pełnymi dziesiątkami (10, 20,..., 100, 1000,...) tworzą z rzeczownikami związki zależne, w których rzeczownik występuje w formie dopełniacza liczby mnogiej. W takich połączeniach odmienia się tylko liczebnik, rzeczownik zaś pozostaje nieodmienny.

Nom. sєsєpıυ ʙıєʜaʜт, ĸʜıгυ ƌєsıм, ƃpoтυ sıм

Gen. sєsєpıυ ʙıєʜaʜтo, ĸʜıгυ ƌєsıмo, ƃpoтυ sıмo

Dat. sєsєpıυ ʙıєʜaʜтaм, ĸʜıгυ ƌєsıмaм, ƃpoтυ sıмaм

Ak. sєsєpıυ ʙıєʜaʜтa, ĸʜıгυ ƌєsıмa, ƃpoтυ sıмa

Inst. sєsєpıυ ʙıєʜaʜтυ, ĸʜıгυ ƌєsıмυ, ƃpoтυ sıмυ

Lok. sєsєpıυ ʙıєʜaʜтє, ĸʜıгυ ƌєsıмє, ƃpoтυ sıмє

• Liczebnik ʙıєƌєʜ tworzy związki zależne z rzeczownikami, w których rzeczownik występuje w formie dopełniacza liczby pojedynczej. W takich połączeniach odmienia się tylko liczebnik, rzeczownik zaś pozostaje nieodmienny.

Nom. sєsєpıs ʙıєƌєʜ, ĸʜıгos ʙıєƌєʜ, ƃpoтo ʙıєƌєʜ

Gen. sєsєpıs ʙıєƌєʜo, ĸʜıгos ʙıєƌєʜo, ƃpoтo ʙıєƌєʜo

Dat. sєsєpıs ʙıєƌєʜaм, ĸʜıгos ʙıєƌєʜaм, ƃpoтo ʙıєƌєʜaм

Ak. sєsєpıs ʙıєƌєʜa, ĸʜıгos ʙıєƌєʜa, ƃpoтo ʙıєƌєʜa

Inst. sєsєpıs ʙıєƌєʜυ, ĸʜıгos ʙıєƌєʜυ, ƃpoтo ʙıєƌєʜυ

Lok. sєsєpıs ʙıєƌєʜє, ĸʜıгos ʙıєƌєʜє, ƃpoтo ʙıєƌєʜє

• Liczebniki ƌʙı, тpı, cєтpı tworzą związki zależne z rzeczownikami, w których rzeczownik występuje w bierniku liczby mnogiej (w formie mianownikowej, zaś w pozostałych przypadkach jest odmienny). Liczebnik zaś pozostaje nieodmienny.

ƌʙı sєsєpıєs, тpı ĸʜıгas, cєтpı ƃpoтas

• Liczebniki пєʜĸ,..., ƌєʙıʜ tworzą związki zależne z rzeczownikami, w których rzeczownik występuje w dopełniaczu liczby mnogiej. W takich połączeniach odmienia się tylko liczebnik, rzeczownik zaś pozostaje nieodmienny.

sєsєpıυ пєʜĸ, ĸʜıгυ sєптıʜ, ƃpoтυ ƌєʙıʜ

Zaimek

Zaimki osobowe

• ᴊaз - ja
• тʏ - ty
• ᴊoʜ - on
• ᴊoʜa - ona

• мєs - my
• ᴊʏs - wy
• ᴊoʜı - oni
• ᴊoʜos - one

zaimki osobowe odmienne są przez przypadki:

Mianownik	ᴊaз	тʏ	ᴊoʜ	ᴊoʜa	мєs	ᴊʏs	ᴊoʜı	ᴊoʜos
Dopełniacz	мaʜs	тaυs	ᴊoʜo	ᴊoʜos	мυsυ	ᴊυsυ	ᴊoʜυ	ᴊoʜυ
Celownik	мaʜ	тaυ	ᴊoʜaм	ᴊoʜoм	мυмs	ᴊυмs	ᴊoʜaмs	ᴊoʜoмs
Biernik	мaʜa	тaʙa	ᴊoʜa	ᴊoʜє	мυs	ᴊυs	ᴊoʜas	ᴊoʜas
Narzędnik	мaʜıмı	тaʙıмı	ᴊoʜυ	ᴊoʜoмı	мυмıs	ᴊυмıs	ᴊoʜυs	ᴊoʜoмıs
Miejscownik	мaʜє	тaʙє	ᴊoʜє	ᴊoʜoмє	мυмısє	ᴊυмısє	ᴊoʜosє	ᴊoʜosє

Zaimki zwrotne

Mianownik	sʏ	sam, sobą
Dopełniacz	saυs	siebie
Celownik	saυ	sobie
Biernik	saʙa	siebie
Narzędnik	saʙıмı	sobą
Miejscownik	saʙє	w sobie

Zaimki dzierżawcze

Zaimki dzierżawcze powstałe w wyniku posesywu zaimków osobowych:

• мaʜo - mój
• тaʙo - twój
• saʙo - swój

Zaimki dzierżawcze równe z dopełniaczem zaimków osobowych:

• ᴊoʜo - jego
• joʜos - jej

• мυsυ - nasz
• ᴊυsυ - wasz
• ᴊoʜυ - ich

Zaimki pytające

tworzymy za pomocą prefiksu ĸ-:

• ĸas - kto, co
• ĸoĸ - jak
• ĸoĸa/s - jaka, jaki
• ĸaтpa/s - która, który
• ĸaтpo - czyj
• ĸaƌ - kiedy
• ĸaмє - gdzie
• ĸυƌa - dokąd
• зυƌa - skąd (ıз-ĸυƌa -> ıзυƌa-> зυƌa)
• тpυƌa - którędy (ĸaтpυƌa -> тpυƌa)
• ĸıĸ - ile
• пpoĸo - dlaczego

Zaimki wskazujące

tworzymy za pomocą prefiksów:

т- - wskazujący

sıт- - wskazujący bliski

• тa/s - tamta, tamten
• sıтa/s - ta, ten
• тoĸ - tak, w ten sposób
• тoĸa/s - taka, taki
• тaтpa/s - ta, ten z kolei
• тaƌ - wtedy
• sıтaƌ - teraz
• тaмє - tam
• sıтaмє - tu(taj)
• тυƌa - tam
• ıз-тυƌa - stamtąd
• ıз-sıтυƌa - stąd
• тaтpυƌa - tamtędy
• sıтaтpυƌa - tędy
• тıĸ - tyle
• пpoтo - dlatego

Zaimki przeczące

tworzymy za pomocą prefiksu ʜı- oraz zaimka pytającego:

• ʜıĸas - nikt, nic
• ʜıĸoĸ - nijak, w żaden sposób
• ʜıĸoĸa/s - nijaka, nijaki
• ʜıĸaтpa/s - żadna, żaden z kolei
• ʜıĸaтpo - niczyj
• ʜıĸaƌ - nigdy
• ʜıĸaмє - nigdzie
• ʜıĸυƌa - donikąd
• ʜıзυƌa - znikąd
• ʜıтpυƌa - nikędy
• ʜıĸıĸ - nic, żadna ilość
• пpoʜıĸo - bez żadnego powodu (bo nie)

• ʜєƌєʜ - żaden (ʜı- + ʙıєƌєʜ) zaimek w formie liczebnika

Zaimki upowszechniające

tworzymy za pomocą prefiksu sє- lub (ʙı)s- i zaimka wskazującego:

• ʙısтas - wszystko
• ʙısтoĸ - w każdy sposób
• ʙısтoĸa/s - wszelaka, wszelaki
• sєтpa/s - każda, każdy
• sєтpı - wszyscy
• sєтpo - wszystkich, każdego
• sтaƌ - zawsze
• sтaмє - wszędzie
• sтυƌa - wszędzie
• sєзυƌa - zewsząd
• sєтpυƌa - wszędy
• ʙısтıĸ - wszystko, każda ilość
• пposтo - z każdego powodu

• sєƌєʜ - każdy (sє- + ʙıєƌєʜ) zaimek w formie liczebnika

Zaimki nieokreślone

tworzymy za pomocą prefiksu ʜє- oraz zaimka pytającego:

• ʜєĸas - ktoś, coś
• ʜєĸoĸ - jakoś, w jakiś sposób
• ʜєĸoĸa/s - jakaś, jakiś
• ʜєĸaтpa/s - któraś, któryś z kolei
• ʜєĸaтpo - czyjś
• ʜєĸaƌ - kiedyś
• ʜєĸaмє - gdzieś
• ʜєĸυƌa - dokądś
• ʜєзυƌa - skądś
• ʜєтpυƌa - którędyś
• ʜєĸıĸ - nieco, trochę
• пpoʜєĸo - z jakiegoś powodu (bo tak)

Zaimki wybiórcze

tworzymy za pomocą prefiksu ĸoʌı- i zaimka pytającego:

• ĸoʌıĸas - ktokolwiek, cokolwiek
• ĸoʌıĸoĸ' - jakkolwiek
• ĸoʌıĸoĸa/s - jakakolwiek, jakikolwiek
• ĸoʌıĸaтpa/s - którakolwiek, którykolwiek
• ĸoʌıĸaтpo - czyjkolwiek
• ĸoʌıĸaƌ - kiedykolwiek
• ĸoʌıĸaмє - gdziekolwiek
• ĸoʌıĸυƌa - dokądkolwiek
• ĸoʌıзυƌa - skądkolwiek
• ĸoʌıтpυƌa - którędykolwiek
• ĸoʌıĸıĸ - cokolwiek (ilość)
• пpoĸoʌıĸo - z jakiegokolwiek powodu

Zaimki odmienne

tworzymy za pomocą prefiksu ki i zaimka wskazującego (czasami pytającego):

• kitok - inaczej
• kita/s - inna, inny
• kitad - kiedy indziej
• kitame - gdzie indziej
• kituda - dokądinąd
• kizuda - skądinąd
• kitruda - inędy
• kitik - inna ilość (kit-tik - mniej więcej)
• prokito - z innego powodu