Gramatyka języka istockiego

Gramatyka języka istockiego

Liczebnik

Liczebniki istockie dzielimy na główne i porządkowe.

Numer	L. główny	L. porządkowy
1	vieden	pirma/s
2	dvi	utra/s
3	tri	terta/s
4	cetri	ceterta/s
5	penk	penta/s
6	sesk	sesta/s
7	septin	septima/s
8	astun	astuma/s
9	devin	devima/s
10	desim	desimta/s
100	sim	simta/s
1000	tykstan	tykstanta/s
1.000.000	milijon	milijonuva/s
1.000.000.000	milijard	milijarduva/s

Liczebniki główne

• Liczebniki główne od 1 do 10 zaliczają się do liczebników prostych i podlegają odmianie przez przypadki. Liczebniki te uniwersalne dla obu rodzajów gramatycznych.

vieden (jeden, jedna, jedno), dvi (dwaj, dwie, dwa), tri (trzej, trzy), cetri (czterej, cztery), penk (pięciu, pięć), sesk (sześciu, sześć), septin (siedmiu, siedem), astun (ośmiu, osiem), devin (dziewięciu, dziewięć), desim (dziesięciu, dziesięć).

• Liczebniki główne od 11 do 19 to liczebniki złożone. Również podlegają odmianie przez przypadki i są uniwersalne dla obu rodzajów gramatycznych. Liczebniki te powstały od określenia nekik ant desim (ileś nad dziesięć). Pozostały w języku jako złożenie liczby i słowa (n)ant (nad).

vienant (jedenastu, jedenaście), dvinant (dwunastu, dwanaście), trinant (trzynastu, trzynaście), cetrinant (czternastu, czternaście), pinkant (piętnastu, piętnaście), siskant (szesnastu, szesnaście), septinant (siedemnastu, siedemnaście), astunant (osiemnastu, osiemnaście), devinant (dziewiętnastu, dziewiętnaście).

W potocznym języku dopuszczalne są krótkie formy tych liczebników: viena, dvina, trina, cetrina, pinka, siska, septina, astuna, devina.

• Nazwy dziesiątek składają się z dwóch członów: z liczebnika od 2 do 9 oraz liczebnika desim.

dvidesim (dwudziestu, dwadzieścia), tridesim (trzydziestu, trzydzieści), cetridesim (czterdziestu, czterdzieści), pendesim (pięćdziesięciu, pięćdziesiąt), sesdesim (sześćdziesięciu, sześćdziesiąt), septidesim (siedemdziesięciu, siedemdziesiąt), astudesim (osiemdziesięciu, osiemdziesiąt), devidesim (dziewięćdziesięciu, dziewięćdziesiąt).

Liczebniki te są odmienne przez przypadki i uniwersalne dla obu rodzajów gramatycznych.

• Nazwy kolejnych liczebników odmieniają się jak rzeczowniki, czyli przez przypadki i liczby.

sim (sto, setka),

dvi, tri, cetri simas (dwieście, trzysta, czterysta), penk, sesk, septin, astun, devin simi (pięćset, sześćset, siedemset, osiemset, dziewięcset),

tykstan (tysiąc),

dvi, tri, cetri tykstanas (dwa, ..., cztery tysiące), penk, sesk, septin, astun, devin tykstani (pięć, ..., dziewięć tysięcy),

milijon, milijard (milion, miliard).

• Pozostałe liczebniki główne występują w postaci zestawień.

41: cetridesim vieden

63: sesdesim tri

125: sim dvidesim penk

780: septin simi astudesim

5.239: penk tykstani dvi simas tridesim devin

• Liczebniki od vienant do devinant i wszystkie nazywające liczby będące pełnymi dziesiątkami (10, 20, ..., 100, 1000, ...) tworzą z rzeczownikami związki zależne, w których rzeczownik występuje w formie dopełniacza liczby mnogiej. W takich połączeniach odmienia się tylko liczebnik, rzeczownik zaś pozostaje nieodmienny.

Nom. vienant seseriu, desim knigu, sim brotu

Gen. vienanto seseriu, desimo knigu, simo brotu

Dat. vienantam seseriu, desimam knigu, simam brotu

Ak. vienanta seseriu, desima knigu, sima brotu

Inst. vienantu seseriu, desimu knigu, simu brotu

Lok. vienante seseriu, desime knigu, sime brotu

• Liczebnik vieden tworzy związki zależne z rzeczownikami, w których rzeczownik odmienia się wraz z liczebnikiem przez przypadki.

Nom. vieden seseri, vieden kniga, vieden brot

Gen. viedeno seseris, viedeno knigos, viedeno broto

Dat. viedenam seserim, viedenam knigom, viedenam brotam

Ak. viedena seseri, viedena kniga, viedena brota

Inst. viedenu seserimi, viedenu knigomi, viedenu brotu

Lok. viedene seserime, viedene knige, viedene brote

• Liczebniki dvi, tri, cetri tworzą związki zależne z rzeczownikami, w których rzeczownik występuje w bierniku liczby mnogiej.

dvi seseries, tri knigas, cetri brotas

• Liczebnki penk, ..., devin tworzą związki zależne z rzeczownikami, w których rzeczownik występuje w dopełniaczu liczby mnogiej.

penk seseriu, septin knigu, devin brotu

Zaimek

Zaimki osobowe

• jaz - ja
• ty - ty
• jon - on
• jona - ona

• mes - my
• jus - wy
• joni - oni
• jonos - one

zaimki osobowe odmienne są przez przypadki:

Mianownik	jaz	ty	jon	jona	mes	jus	joni	jonos
Dopełniacz	mans	taus	jono	jonos	musu	jusu	jonu	jonu
Celownik	man	tau	jonam	jonom	mums	jums	jonams	jonoms
Biernik	mana	tava	jona	jone	mus	jus	jonas	jonas
Narzędnik	manimi	tavimi	jonu	jonomi	mumis	jumis	jonus	jonomis
Miejscownik	mane	tave	jone	jonome	mumise	jumise	jonose	jonose

Zaimki zwrotne

Mianownik	X	X
Dopełniacz	saus	siebie
Celownik	sau	sobie
Biernik	sava	siebie
Narzędnik	savimi	sobą
Miejscownik	save	w sobie

Zaimki dzierżawcze

Zaimki dzierżawcze powstałe w wyniku posesywu zaimków osobowych:

• mano - mój
• tavo - twój
• savo - swój

Zaimki dzierżawcze równe z dopełniaczem zaimków osobowych:

• jono - jego
• jonos - jej

• musu - nasz
• jusu - wasz
• jonu - ich

Zaimki pytające

tworzymy za pomocą prefiksu k-:

• kas - kto, co
• kok - jak
• koka/s - jaka, jaki
• katra/s - która, który
• katro - czyj
• kad - kiedy
• kame - gdzie
• kuda - dokąd
• zuda - skąd (iz-kuda -> izuda -> zuda)
• truda - którędy (katruda -> truda)
• kik - ile
• proko - dlaczego

Zaimki wskazujące

tworzymy za pomocą prefiksów:

t- - wskazujący

sit- - wskazujący bliski

• ta/s - tamta, tamten
• sita/s - ta, ten
• tok - tak, w ten sposób
• toka/s - taka, taki
• tatra/s - ta, ten z kolei
• tad - wtedy
• sitad - teraz
• tame - tam
• sitame - tu(taj)
• tuda - tam
• iz-tuda - stamtąd
• iz-situda - stąd
• tatruda - tamtędy
• sitatruda - tędy
• tik - tyle
• proto - dlatego

Zaimki przeczące

tworzymy za pomocą prefiksu ni- oraz zaimka pytającego:

• nikas - nikt, nic
• nikok - nijak, w żaden sposób
• nikoka/s - nijaka, nijaki
• nikatra/s - żadna, żaden z kolei
• nikatro - niczyj
• nikad - nigdy
• nikame - nigdzie
• nikuda - donikąd
• nizuda - znikąd
• nitruda - nikędy
• nikik - nic, żadna ilość
• proniko - bez żadnego powodu (bo nie)

• neden - żaden (ni- + vieden) zaimek w formie liczebnika

Zaimki upowszechniające

tworzymy za pomocą prefiksu se- lub (vi)s- i zaimka wskazującego:

• vistas - wszystko
• vistok - w każdy sposób
• vistoka/s - wszelaka, wszelaki
• setra/s - każda, każdy
• setri - wszyscy
• setro - wszystkich, każdego
• stad - zawsze
• stame - wszędzie
• studa - wszędzie
• sezuda - zewsząd
• setruda - wszędy
• vistik - wszystko, każda ilość
• prosto - z każdego powodu

Zaimki nieokreślone

tworzymy za pomocą prefiksu ne- oraz zaimka pytającego:

• nekas - ktoś, coś
• nekok - jakoś, w jakiś sposób
• nekoka/s - jakaś, jakiś
• nekatra/s - któraś, któryś z kolei
• nekatro - czyjś
• nekad - kiedyś
• nekame - gdzieś
• nekuda - dokądś
• nezuda - skądś
• netruda - którędyś
• nekik - nieco, trochę
• proneko - z jakiegoś powodu (bo tak)

Zaimki wybiórcze

tworzymy za pomocą prefiksu koli- i zaimka pytającego:

• kolikas - ktokolwiek, cokolwiek
• kolikok - jakkolwiek
• kolikoka/s - jakakolwiek, jakikolwiek
• kolikatra/s - którakolwiek, którykolwiek
• kolikatro - czyjkolwiek
• kolikad - kiedykolwiek
• kolikame - gdziekolwiek
• kolikuda - dokądkolwiek
• kolizuda - skądkolwiek
• kolitruda - którędykolwiek
• kolikik - cokolwiek (ilość)
• prokoliko - z jakiegokolwiek powodu

Zaimki odmienne

tworzymy za pomocą prefiksu ki i zaimka wskazującego (czasami pytającego):

• kitok - inaczej
• kita/s - inna, inny
• kitad - kiedy indziej
• kitame - gdzie indziej
• kituda - dokądinąd
• kizuda - skądinąd
• kitruda - inędy
• kitik - inna ilość (kit-tik - mniej więcej)
• prokito - z innego powodu