Gramatyka języka starorygijskiego: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 3 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
−
'''Gramatyka [[język starorygiski|języka starorygiskiego]]''' jest stosunkowo konserwatywna i nie przejawia szczególnie istotnych innowacji względem gramatyki staronordyjskiej, chociaż pewne zjawiska stawiają ją już poza zachodnionordyjskim systemem dialektalnym — przypadek o tyle szczególny, że filologowie siostrzanych języków islandzkiego, farerskiego i norweskiego postrzegają właśnie zachodnionordyjski jako "starą" dobę ich rozwoju. Nietypowy rozwój fonetyczny języka rygiskiego wyprzedził wiele przemian w morfologii i składni, niejako je później wymuszając i sprawiając, że późniejsza wzajemna zrozumiałość dialektów rygiskich z innymi dialektami zachodnionordyjskimi stała się znikoma.
+
'''Gramatyka [[język starorygijski|języka starorygijskiego]]''' jest stosunkowo konserwatywna i nie przejawia szczególnie istotnych innowacji względem gramatyki staronordyjskiej, chociaż pewne zjawiska stawiają ją już poza zachodnionordyjskim systemem dialektalnym — przypadek o tyle szczególny, że filologowie siostrzanych języków islandzkiego, farerskiego i norweskiego postrzegają właśnie zachodnionordyjski jako "starą" dobę ich rozwoju. Nietypowy rozwój fonetyczny języka rygijskiego wyprzedził wiele przemian w morfologii i składni, niejako je później wymuszając i sprawiając, że późniejsza wzajemna zrozumiałość dialektów rygijskich z innymi dialektami zachodnionordyjskimi stała się znikoma.
  
 
==Fleksja==
 
==Fleksja==
 
===Fleksja nominalna===
 
===Fleksja nominalna===
 
====Rzeczowniki====
 
====Rzeczowniki====
−
Odmiana rzeczownika w starorygiskim dosyć konsekwentnie utrzymuje stan staronordyjski, chociaż nastąpiło w niej kilka uproszczeń, w tym redukcja ilości wariantów odmian w ramach jednej klasy (np. dwa wzory odmiany A-tematowej zostały połączone w jeden), czy wyrównanie niektórych form przypadków w wyniku zmian fonetycznych. Nowością jest możliwość doklejenia zaimka wskazującego do formy mianownikowej, na bazie której w kolejnych etapach języka wykształcił się postponowany rodzajnik określony.  
+
Odmiana rzeczownika w starorygijskim dosyć konsekwentnie utrzymuje stan staronordyjski, chociaż nastąpiło w niej kilka uproszczeń, w tym redukcja ilości wariantów odmian w ramach jednej klasy (np. dwa wzory odmiany A-tematowej zostały połączone w jeden), czy wyrównanie niektórych form przypadków w wyniku zmian fonetycznych. Nowością jest możliwość doklejenia zaimka wskazującego do formy mianownikowej, na bazie której w kolejnych etapach języka wykształcił się postponowany rodzajnik określony.  
  
−
Starorygiski zachowuje wszystkie cztery przypadki i trzy rodzaje, ale tylko dwie liczby.
+
Starorygijski zachowuje wszystkie cztery przypadki i trzy rodzaje, ale tylko dwie liczby.
  
 +
=====Mocne wzory odmiany=====
 
;odmiana A-tematowa
 
;odmiana A-tematowa
 
Rzeczowniki odmiany A-tematowej są rodzaju męskiego.
 
Rzeczowniki odmiany A-tematowej są rodzaju męskiego.
Linia 25: Linia 26:
 
|-
 
|-
 
! Celownik
 
! Celownik
−
| ham'''ri'''
+
| ham'''re'''
 
| h'''ö'''m'''rum'''
 
| h'''ö'''m'''rum'''
 
|-
 
|-
Linia 66: Linia 67:
 
! Biernik
 
! Biernik
 
| vegg
 
| vegg
−
| vegg'''i'''
+
| vegg'''e'''
 
| stað
 
| stað
−
| stað'''i'''
+
| stað'''e'''
 
|}
 
|}
  
Linia 105: Linia 106:
 
|-
 
|-
 
! Celownik
 
! Celownik
−
| völl'''i'''
+
| völl'''e'''
 
| völl'''um'''
 
| völl'''um'''
−
| fögnuð'''i'''
+
| fögnuð'''e'''
 
| fögnuð'''um'''
 
| fögnuð'''um'''
−
| fjörð'''i'''
+
| fjörð'''e'''
 
| fjörð'''um'''
 
| fjörð'''um'''
 
|-
 
|-
Linia 116: Linia 117:
 
| völl'''u'''
 
| völl'''u'''
 
| fögnuð
 
| fögnuð
−
| fögnuð'''i'''
+
| fögnuð'''e'''
 
| fjörð
 
| fjörð
−
| fjörð'''i'''
+
| fjörð'''e'''
 
|}
 
|}
  
−
;Odmiana R-tematowa
+
;Odmiana R-tematowa męska
  
 
Rzeczowniki odmiany R-tematowej są rodzaju męskiego.
 
Rzeczowniki odmiany R-tematowej są rodzaju męskiego.
Linia 155: Linia 156:
 
|-
 
|-
 
! Celownik
 
! Celownik
−
| mann'''i'''
+
| mann'''e'''
 
| m'''ö'''nn'''um'''
 
| m'''ö'''nn'''um'''
−
| f'''öy'''t'''i'''
+
| f'''öy'''t'''e'''
 
| fout'''um'''
 
| fout'''um'''
 
| f'''e'''ð'''ir'''
 
| f'''e'''ð'''ir'''
Linia 170: Linia 171:
 
| f'''e'''ð'''ir'''
 
| f'''e'''ð'''ir'''
 
|}
 
|}
 +
 +
;odmiana AR-tematowa
 +
 +
Żeńska odmiana AR-tematowa uległa całkowitemu wyrównaniu do wzoru wywodzącego się z dawnych ō-tematów, z ustabilizowaniem się samogłoski tematycznej (rezultaty U-przegłosu nie są już widoczne).
 +
 +
{| class=wikitable
 +
! rowspan=2 | Przypadek
 +
! colspan=2 | Dawne ō-tematy
 +
! colspan=2 | Dawne ijō-tematy
 +
! colspan=2 | -ing / -ung
 +
|-
 +
! Liczba pojedyncza
 +
! Liczba mnoga
 +
! Liczba pojedyncza
 +
! Liczba mnoga
 +
! Liczba pojedyncza
 +
! Liczba mnoga
 +
|-
 +
! Mianownik
 +
| mön
 +
| mön'''ar'''
 +
| gunn'''ir'''
 +
| gunn'''ar'''
 +
| drouttn'''ing'''
 +
| drouttn'''ingar'''
 +
|-
 +
! Dopełniacz
 +
| mön'''ar'''
 +
| mön'''a'''
 +
| gunn'''ar'''
 +
| gunn'''a'''
 +
| drouttn'''ingar'''
 +
| drouttn'''inga'''
 +
|-
 +
! Celownik
 +
| mön
 +
| mön'''um'''
 +
| gunn
 +
| gunn'''um'''
 +
| drouttn'''ing'''
 +
| drouttn'''ingum'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| mön
 +
| mön'''ar'''
 +
| gunn
 +
| gunn'''ar'''
 +
| drouttn'''ing'''
 +
| drouttn'''ingar'''
 +
|}
 +
 +
; odmiana IR-tematowa
 +
 +
Rzeczowniki odmiany IR-tematowej są rodzaju żeńskiego.
 +
 +
{| class=wikitable
 +
|-
 +
! rowspan="2" | Przypadek
 +
! colspan="2" | Jednosylabowe
 +
! colspan="2" | Wielosylabowe
 +
|-
 +
! Liczba pojedyncza
 +
! Liczba mnoga
 +
! Liczba pojedyncza
 +
! Liczba mnoga
 +
|-
 +
! Mianownik
 +
| tíð
 +
| tíð'''ir'''
 +
| skipan
 +
| skipan'''ir'''
 +
|-
 +
! Dopełniacz
 +
| tíð'''ar'''
 +
| tíð'''a'''
 +
| skipan'''ar'''
 +
| skipan'''a'''
 +
|-
 +
! Celownik
 +
| tíð
 +
| tíð'''um'''
 +
| skipan
 +
| skipun'''um'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| tíð
 +
| tíð'''ir'''
 +
| skipan
 +
| skipan'''ir'''
 +
|}
 +
 +
; odmiana R-tematowa żeńska
 +
 +
Do żeńskiej odmiany R-tematowej przeszło wiele rzeczowników, które wcześniej były rodzaju męskiego.
 +
 +
{| class=wikitable
 +
|-
 +
! rowspan=2 | Przypadek
 +
|-
 +
! colspan=2 | Wzór czysty
 +
! colspan=2 | Wzór krótkotematowy
 +
! colspan=2 | ''móðir''
 +
|-
 +
! Liczba pojedyncza
 +
! Liczba mnoga
 +
! Liczba pojedyncza
 +
! Liczba mnoga
 +
! Liczba pojedyncza
 +
! Liczba mnoga
 +
|-
 +
! Mianownik
 +
| strönd
 +
| str'''e'''ndir
 +
| kýr
 +
| kýr
 +
| móð'''ir'''
 +
| móð'''ir'''
 +
|-
 +
! Dopełniacz
 +
| str'''a'''nd'''ar'''
 +
| str'''a'''nd'''a'''
 +
| kýr
 +
| k'''úa'''
 +
| móð'''ur'''
 +
| móð'''ra'''
 +
|-
 +
! Celownik
 +
| strönd
 +
| strönd'''um'''
 +
| k'''ú'''
 +
| k'''úm'''
 +
| móð'''ur'''
 +
| móð'''rum'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| strönd
 +
| str'''e'''nd'''ir'''
 +
| k'''ú'''
 +
| kýr
 +
| móð'''ur'''
 +
| móð'''ir'''
 +
|}
 +
 +
; klasa 0-tematowa
 +
 +
Końcowe –i w "długich" rzeczownikach 0-tematowych zanikło, co doprowadziło do wyrównania tego jedynego mocnego wzoru odmiany dla rodzaju nijakiego do stosunkowo prostej deklinacji krótkiej 0-tematowej.
 +
 +
{| class=wikitable
 +
! Przypadek
 +
! Liczba pojedyncza
 +
! Liczba mnoga
 +
|-
 +
! Mianownik
 +
| land
 +
| l'''ö'''nd
 +
|-
 +
! Dopełniacz
 +
| land'''s'''
 +
| land'''a'''
 +
|-
 +
! Celownik
 +
| land'''e'''
 +
| l'''ö'''nd'''um'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| land
 +
| l'''ö'''nd
 +
|}
 +
 +
=====Słabe wzory odmiany=====
 +
; odmiana A-tematowa
 +
 +
Do słabej odmiany A-tematowej należą rzeczowniki rodzaju męskiego.
 +
 +
{| class=wikitable
 +
|-
 +
! Przypadek
 +
! Liczba pojedyncza
 +
! Liczba mnoga
 +
|-
 +
! Mianownik
 +
| mán'''e'''
 +
| mán'''ar'''
 +
|-
 +
! Dopełniacz
 +
| mán'''a'''
 +
| mán'''a'''
 +
|-
 +
! Celownik
 +
| mán'''a'''
 +
| mán'''um'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| mán'''a'''
 +
| mán'''a'''
 +
|}
 +
 +
; odmiana R-tematowa
 +
 +
Do słabej odmiany R-tematowej należą rzeczowniki rodzaju męskiego derywowane od imiesłowu czasu teraźniejszego.
 +
 +
{| class=wikitable
 +
|-
 +
! Przypadek
 +
! Liczba pojedyncza
 +
! Liczba mnoga
 +
|-
 +
! Mianownik
 +
| eigand'''e'''
 +
| eig'''e'''nd'''ir'''
 +
|-
 +
! Dopełniacz
 +
| eigand'''a'''
 +
| eigand'''a'''
 +
|-
 +
! Celownik
 +
| eigand'''a'''
 +
| eig'''ö'''nd'''dum'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| eigand'''a'''
 +
| eig'''e'''nd'''ir'''
 +
|}
 +
 +
; odmiana UR-tematowa
 +
 +
Do odmiany UR-tematowej należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego.
 +
 +
{| class=wikitable
 +
|-
 +
! Przypadek
 +
! Liczba pojedyncza
 +
! Liczba mnoga
 +
|-
 +
! Mianownik
 +
| sag'''a'''
 +
| s'''ö'''g'''ur'''
 +
|-
 +
! Dopełniacz
 +
| s'''ö'''g'''u'''
 +
| sag'''na'''
 +
|-
 +
! Celownik
 +
| s'''ö'''g'''u'''
 +
| s'''ö'''g'''um'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| s'''ö'''g'''u'''
 +
| s'''ö'''g'''ur'''
 +
|}
 +
 +
; odmiana I-tematowa
 +
 +
W odmianie I-tematowej znajdują się rzeczowniki rodzaju żeńskiego wyrażające różne ''abstracta'' i nie posiadające form liczby mnogiej. W języku staronordyjskim wszystkie formy były identyczne; w starorygijskim obserwuje się dodanie dodatkowej końcówki w dopełniaczu.
 +
 +
{| class=wikitable
 +
|-
 +
! Przypadek
 +
! Odmiana
 +
|-
 +
! Mianownik
 +
| gleð'''e'''
 +
|-
 +
! Dopełniacz
 +
| gleð'''es'''
 +
|-
 +
! Celownik
 +
| gleð'''e'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| gleð'''e'''
 +
|}
 +
 +
; odmiana U-tematowa
 +
 +
Według wzoru słabej odmiany U-tematowej odmieniają się rzeczowniki rodzaju nijakiego.
 +
 +
{| class=wikitable
 +
|-
 +
! Przypadek
 +
! Liczba pojedyncza
 +
! Liczba mnoga
 +
|-
 +
! Mianownik
 +
| hjert'''a'''
 +
| hj'''ö'''rt'''u'''
 +
|-
 +
! Dopełniacz
 +
| hjert'''a'''
 +
| hjert'''na'''
 +
|-
 +
! Celownik
 +
| hjert'''a'''
 +
| hj'''ö'''rt'''um'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| hjert'''a'''
 +
| hj'''ö'''rt'''u'''
 +
|}
 +
 +
===Przymiotniki===
 +
Podobnie jak w większości języków germańskich, również w starorygiskim rozróżnia się odmianę słabą i mocną. Odmianę mocną posiadają przymiotniki w trybie równym i najwyższym, a słabą – także te w stopniu wyższym.
 +
 +
====Odmiana mocna====
 +
;stopień równy, odmiana czysta
 +
 +
{| class=wikitable
 +
|-
 +
! rowspan="2" | Przypadek
 +
! colspan="3" | Liczba pojedyncza
 +
! colspan="3" | Liczba mnoga
 +
|-
 +
! r.m.
 +
! r.ż.
 +
! r.n.
 +
! r.m.
 +
! r.ż.
 +
! r.n.
 +
|-
 +
! Mianownik
 +
| arg'''ir'''
 +
| '''ö'''rg
 +
| arg'''t'''
 +
| arg'''ar'''
 +
| arg'''ar'''
 +
| '''ö'''rg
 +
|-
 +
! Dopełniacz
 +
| arg'''s'''
 +
| arg'''rar'''
 +
| arg'''s'''
 +
| arg'''ra'''
 +
| arg'''ra'''
 +
| arg'''ra'''
 +
|-
 +
! Celownik
 +
| '''ö'''rg'''um'''
 +
| arg'''ri'''
 +
| '''ö'''rg'''u'''
 +
| '''ö'''rg'''um'''
 +
| '''ö'''rg'''um'''
 +
| '''ö'''rg'''um'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| arg'''an'''
 +
| arg'''a'''
 +
| arg'''t'''
 +
| arg'''a'''
 +
| arg'''ar'''
 +
| '''ö'''rg
 +
|}
 +
 +
; stopień równy, odmiana ściągnięta
 +
 +
{| class=wikitable
 +
|-
 +
! rowspan="2" | Przypadek
 +
! colspan="3" | Liczba pojedyncza
 +
! colspan="3" | Liczba mnoga
 +
|-
 +
! r.m.
 +
! r.ż.
 +
! r.n.
 +
! r.m.
 +
! r.ż.
 +
! r.n.
 +
|-
 +
! Mianownik
 +
| gamal'''l'''
 +
| g'''ö'''m'''u'''l
 +
| gamal'''t'''
 +
| gaml'''ar'''
 +
| gaml'''ar'''
 +
| g'''ö'''mul
 +
|-
 +
! Dopełniacz
 +
| gamal'''s'''
 +
| gamal'''lar'''
 +
| gamal'''s'''
 +
| gamal'''la'''
 +
| gamal'''la'''
 +
| gamal'''la'''
 +
|-
 +
! Celownik
 +
| g'''ö'''ml'''um'''
 +
| gamal'''li'''
 +
| g'''ö'''ml'''u'''
 +
| g'''ö'''ml'''um'''
 +
| g'''ö'''ml'''um'''
 +
| g'''ö'''ml'''um'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| gaml'''an'''
 +
| gaml'''a'''
 +
| gamal'''t'''
 +
| gaml'''a'''
 +
| gaml'''ar'''
 +
| g'''ö'''mul
 +
|}
 +
 +
; stopień najwyższy
 +
 +
{| class=wikitable
 +
|-
 +
! rowspan="2" | Przypadek
 +
! colspan="3" | Liczba pojedyncza
 +
! colspan="3" | Liczba mnoga
 +
|-
 +
! r.m.
 +
! r.ż.
 +
! r.n.
 +
! r.m.
 +
! r.ż.
 +
! r.n.
 +
|-
 +
! Mianownik
 +
| arg'''astir'''
 +
| '''ö'''rg'''ust'''
 +
| arg'''ast'''
 +
| arg'''astar'''
 +
| arg'''astar'''
 +
| '''ö'''rg'''ust'''
 +
|-
 +
! Dopełniacz
 +
| arg'''asts'''
 +
| arg'''astrar'''
 +
| arg'''asts'''
 +
| arg'''astra'''
 +
| arg'''astra'''
 +
| arg'''astra'''
 +
|-
 +
! Celownik
 +
| '''ö'''rg'''ustum'''
 +
| arg'''astri'''
 +
| '''ö'''rg'''ustu'''
 +
| '''ö'''rg'''ustum'''
 +
| '''ö'''rg'''ustum'''
 +
| '''ö'''rg'''ustum'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| arg'''astan'''
 +
| arg'''asta'''
 +
| arg'''ast'''
 +
| arg'''asta'''
 +
| arg'''astar'''
 +
| '''ö'''rg'''ust'''
 +
|}
 +
  
 
====Zaimki wskazujące====
 
====Zaimki wskazujące====
 
====Zaimki osobowe====
 
====Zaimki osobowe====
−
Starorygiski nie zachował liczby podwójnej, a jego formy liczby mnogiej kontynuują staronordyjskie formy mnogie, czyli inaczej niż w języku islandzkim. Na gruncie samych form zaszły pewne uproszczenia wynikające z asymilacji.
+
Starorygijski nie zachował liczby podwójnej, a jego formy liczby mnogiej kontynuują staronordyjskie formy mnogie, czyli inaczej niż w języku islandzkim. Na gruncie samych form zaszły pewne uproszczenia wynikające z asymilacji.
  
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
Linia 185: Linia 634:
 
|-
 
|-
 
! rowspan="4" | Singular
 
! rowspan="4" | Singular
−
! Nominative
+
! Mianownik
 
| eg || þú ||  
 
| eg || þú ||  
 
| rowspan="2" | þad || rowspan="2" | hann || hon
 
| rowspan="2" | þad || rowspan="2" | hann || hon
 
|-
 
|-
−
! Accusative
+
! Biernik
 
| mig || þig || sig
 
| mig || þig || sig
 
| hana
 
| hana
 
|-
 
|-
−
! Genitive
+
! Dopełniacz
 
| mín || þín || sín
 
| mín || þín || sín
 
| þess || hans || hænnar
 
| þess || hans || hænnar
 
|-
 
|-
−
! Dative
+
! Celownik
 
| meir || þeir || seir
 
| meir || þeir || seir
 
| því || haunum || hænni
 
| því || haunum || hænni
 
|-
 
|-
 
! rowspan="4" | Plural
 
! rowspan="4" | Plural
−
! Nominative
+
! Mianownik
 
| veir || þeir, eir
 
| veir || þeir, eir
 
|  || þau || þeir || rowspan="2" | þær
 
|  || þau || þeir || rowspan="2" | þær
 
|-
 
|-
−
! Accusative
+
! Biernik
 
| oss || yr || sig
 
| oss || yr || sig
 
| colspan="2" | þá
 
| colspan="2" | þá
 
|-
 
|-
−
! Genitive
+
! Dopełniacz
 
| vaur || yðar || sín
 
| vaur || yðar || sín
 
| colspan="3" | þeirra  
 
| colspan="3" | þeirra  
 
|-
 
|-
−
! Dative
+
! Celownik
 
| oss || yr || seir
 
| oss || yr || seir
 
| colspan="3" | þeim
 
| colspan="3" | þeim
Linia 220: Linia 669:
  
 
====Zaimki dzierżawcze====
 
====Zaimki dzierżawcze====
−
====Przymiotniki====
 
 
====Liczebniki====
 
====Liczebniki====
  
 
===Fleksja werbalna===
 
===Fleksja werbalna===
−
Fleksja werbalna uległa pewnemu uszczupleniu w stosunku do stanu staronordyjskiego. Przede wszystkim, tryb łączący został zachowany wyłącznie w odmianie czasowników wyrażających stan lub jego zmianę, a w faktycznym użyciu pozostaje tylko z czasownikami ''að vera'' "być", ''að verða'' "stać się" i ''að bleifa'' "zostać". Redukcji do trzech uległa ilość klas odmiany czasowników słabych, część czasowników mocnych zmieniła swoją grupę, niektóre ''preterito-presentia'' zostały przystosowane albo do zwykłej odmiany słabej, albo mocnej. [[Fonetyka i fonologia języka starorygiskiego#U-przegłos|U-przegłos]] pozostaje, oczywiście, aktywnym procesem morfologicznym.
+
Fleksja werbalna uległa pewnemu uszczupleniu w stosunku do stanu staronordyjskiego. Przede wszystkim, tryb łączący został zachowany wyłącznie w odmianie czasowników wyrażających stan lub jego zmianę, a w faktycznym użyciu pozostaje tylko z czasownikami ''að vera'' "być", ''að verða'' "stać się" i ''að bleifa'' "zostać". Redukcji do trzech uległa ilość klas odmiany czasowników słabych, część czasowników mocnych zmieniła swoją grupę, niektóre ''preterito-presentia'' zostały przystosowane albo do zwykłej odmiany słabej, albo mocnej. [[Fonetyka i fonologia języka starorygijskiego#U-przegłos|U-przegłos]] pozostaje, oczywiście, aktywnym procesem morfologicznym.
  
 
====Czasowniki słabe====
 
====Czasowniki słabe====
−
Czasowniki słabe w języku starorygiskim pogrupowane są w trzy klasy odmiany. Staronordyjskie klasy II i IV uległy przemieszaniu, w rezultacie tworząc nową, bardzo produktywną klasę II. Wszystkie możliwe staronordyjskie sufiksy zębowe zostały zachowane, chociaż ich wymowa uległa zmianie.
+
Czasowniki słabe w języku starorygijskim pogrupowane są w trzy klasy odmiany. Staronordyjskie klasy II i IV uległy przemieszaniu, w rezultacie tworząc nową, bardzo produktywną klasę II. Wszystkie możliwe staronordyjskie sufiksy zębowe zostały zachowane, chociaż ich wymowa uległa zmianie.
  
 
Klasa I kontynuuje staronordyjską klasę I. Czas przeszły wyznacza tu sufiks –að– (–öð– po u-przegłosie). Należą do niej czasowniki, których rdzeń zakończony jest na długą spółgłoskę, ''t'', ''d'', albo na zbitkę spółgłoskową.
 
Klasa I kontynuuje staronordyjską klasę I. Czas przeszły wyznacza tu sufiks –að– (–öð– po u-przegłosie). Należą do niej czasowniki, których rdzeń zakończony jest na długą spółgłoskę, ''t'', ''d'', albo na zbitkę spółgłoskową.
Linia 510: Linia 958:
  
 
====Czasowniki kopulatywne i pomocnicze====
 
====Czasowniki kopulatywne i pomocnicze====
−
Chociaż z formalnego punktu widzenia ''að vera'' pozostaje jedynym czasownikiem kopulatywnym, ''að verða'' "stać się" i ''að bleifa'' "zostać" na etapie starorygiskim zaczynają przejmować część jego funkcji w niektórych kontekstach, w praktyce również funkcjonując jak czasowniki kopulatywne. Stają się one także czasownikami pomocniczymi odpowiednio dla strony biernej procesu i stanu. Czasownik ''að hafa'', tracący swoje znaczenie "mieć", w praktyce pozostaje w użyciu wyłącznie w kontekstach abstrakcyjnych i jako czasownik posiłkowy dla czasów z grupy ''perfectum''. Odmianę wszystkich pięciu czasowników przedstawia tabela.
+
Chociaż z formalnego punktu widzenia ''að vera'' pozostaje jedynym czasownikiem kopulatywnym, ''að verða'' "stać się" i ''að bleifa'' "zostać" na etapie starorygijskim zaczynają przejmować część jego funkcji w niektórych kontekstach, w praktyce również funkcjonując jak czasowniki kopulatywne. Stają się one także czasownikami pomocniczymi odpowiednio dla strony biernej procesu i stanu. Czasownik ''að hafa'', tracący swoje znaczenie "mieć", w praktyce pozostaje w użyciu wyłącznie w kontekstach abstrakcyjnych i jako czasownik posiłkowy dla czasów z grupy ''perfectum''. Odmianę wszystkich pięciu czasowników przedstawia tabela.
  
 
{| class=wikitable
 
{| class=wikitable
Linia 641: Linia 1089:
  
 
====Czasowniki modalne i ''preterito-presentia''====
 
====Czasowniki modalne i ''preterito-presentia''====
−
Grupa czasowników typu przeszło-teraźniejszego jest jedną z najbardziej charakterystycznych dla języków germańskich, chociaż ulega stopniowej erozji. Nie inaczej jest w przypadku starorygiskiego, który z zestawu czternastu pragermańskich czasowników odmieniających się w taki sposób zachował ich tylko siedem; innowacją obecną w zasadzie na całym obszarze germańskim jest przejście czasownika ''vilja'' "chcieć" do grupy czasowników modalnych i odpowiedniego dopasowania jego form do odmiany przeszło-teraźniejszej.
+
Grupa czasowników typu przeszło-teraźniejszego jest jedną z najbardziej charakterystycznych dla języków germańskich, chociaż ulega stopniowej erozji. Nie inaczej jest w przypadku starorygijskiego, który z zestawu czternastu pragermańskich czasowników odmieniających się w taki sposób zachował ich tylko siedem; innowacją obecną w zasadzie na całym obszarze germańskim jest przejście czasownika ''vilja'' "chcieć" do grupy czasowników modalnych i odpowiedniego dopasowania jego form do odmiany przeszło-teraźniejszej.
  
−
Osiem czasowników przeszło-teraźniejszych w języku starorygiskim to: ''að eiga'' "posiadać", ''að knega'' "mieć powinność", ''að mauta'' "musieć", ''að skyla'' "mieć powinność", ''að myna'' "móc", ''að kunna'' "potrafić", ''að vita'' "wiedzieć" i ''að vilja'' "chcieć". Znaczenie modalne mają wszystkie oprócz ''að eiga'' i ''að vita''.
+
Osiem czasowników przeszło-teraźniejszych w języku starorygijskim to: ''að eiga'' "posiadać", ''að knega'' "mieć powinność", ''að mauta'' "musieć", ''að skyla'' "mieć powinność", ''að myna'' "móc", ''að kunna'' "potrafić", ''að vita'' "wiedzieć" i ''að vilja'' "chcieć". Znaczenie modalne mają wszystkie oprócz ''að eiga'' i ''að vita''.
  
 
{| class=wikitable
 
{| class=wikitable
Linia 849: Linia 1297:
 
===Zdania złożone===
 
===Zdania złożone===
  
−
[[Kategoria:Język rygiski]]
+
[[Kategoria:Język rygijski]]

Aktualna wersja na dzień 01:38, 5 lut 2013

Gramatyka języka starorygijskiego jest stosunkowo konserwatywna i nie przejawia szczególnie istotnych innowacji względem gramatyki staronordyjskiej, chociaż pewne zjawiska stawiają ją już poza zachodnionordyjskim systemem dialektalnym — przypadek o tyle szczególny, że filologowie siostrzanych języków islandzkiego, farerskiego i norweskiego postrzegają właśnie zachodnionordyjski jako "starą" dobę ich rozwoju. Nietypowy rozwój fonetyczny języka rygijskiego wyprzedził wiele przemian w morfologii i składni, niejako je później wymuszając i sprawiając, że późniejsza wzajemna zrozumiałość dialektów rygijskich z innymi dialektami zachodnionordyjskimi stała się znikoma.

Fleksja

Fleksja nominalna

Rzeczowniki

Odmiana rzeczownika w starorygijskim dosyć konsekwentnie utrzymuje stan staronordyjski, chociaż nastąpiło w niej kilka uproszczeń, w tym redukcja ilości wariantów odmian w ramach jednej klasy (np. dwa wzory odmiany A-tematowej zostały połączone w jeden), czy wyrównanie niektórych form przypadków w wyniku zmian fonetycznych. Nowością jest możliwość doklejenia zaimka wskazującego do formy mianownikowej, na bazie której w kolejnych etapach języka wykształcił się postponowany rodzajnik określony.

Starorygijski zachowuje wszystkie cztery przypadki i trzy rodzaje, ale tylko dwie liczby.

Mocne wzory odmiany
odmiana A-tematowa

Rzeczowniki odmiany A-tematowej są rodzaju męskiego.

Przypadek Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik hamar hamrar
Dopełniacz hamars hamra
Celownik hamre hömrum
Biernik hamar hamra
odmiana I-tematowa

Rzeczowniki odmiany I-tematowej o dopełniaczu ar w liczbie pojedynczej przeszły do rodzaju nijakiego.

Przypadek Rodzaj męski Rodzaj nijaki
Liczba pojedyncza Liczba mnoga Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik veggir veggir staðir staðir
Dopełniacz veggs vegga staðar staða
Celownik vegg veggum stað stöðum
Biernik vegg vegge stað staðe
odmiana U-tematowa

Odmiana U-tematowa przeszła szereg zmian, które uczyniły z niej w zasadzie dość homogeniczną, a przy tym zamkniętą, nieproduktywną grupę odmiany. W większości należących do niej rzeczowników wyrównaniu uległy rdzenne samogłoski, więc działanie dawnych przegłosów zatarło się. Dodatkowo, w celu uniknięcia wynikłej z wcześniejszego procesu homofonii, w liczbie mnogiej zaadaptowane zostały końcówki odmiany A-tematowej. Rzeczowniki odmiany U-tematowej pozostają męskie.

Przypadek Odmiana prototypiczna Odmiana -naðr Odmiana fjǫrdr
Liczba pojedyncza Liczba mnoga Liczba pojedyncza Liczba mnoga Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik völlir völlar fögnuðir fögnuðar fjörðir fjörðar
Dopełniacz völlar völla fögnuðar fögnuða fjörðar fjörða
Celownik völle völlum fögnuðe fögnuðum fjörðe fjörðum
Biernik völl völlu fögnuð fögnuðe fjörð fjörðe
Odmiana R-tematowa męska

Rzeczowniki odmiany R-tematowej są rodzaju męskiego.

Przypadek Odmiana z asymilacją Odmiana bez asymilacji faðir
Liczba pojedyncza Liczba mnoga Liczba pojedyncza Liczba mnoga Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik mann menn foutir föytir faðir feðir
Dopełniacz manns manna foutar fouta föður feðra
Celownik manne mönnum föyte foutum feðir feðrum
Biernik mann menn fout föytir föður feðir
odmiana AR-tematowa

Żeńska odmiana AR-tematowa uległa całkowitemu wyrównaniu do wzoru wywodzącego się z dawnych ō-tematów, z ustabilizowaniem się samogłoski tematycznej (rezultaty U-przegłosu nie są już widoczne).

Przypadek Dawne ō-tematy Dawne ijō-tematy -ing / -ung
Liczba pojedyncza Liczba mnoga Liczba pojedyncza Liczba mnoga Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik mön mönar gunnir gunnar drouttning drouttningar
Dopełniacz mönar möna gunnar gunna drouttningar drouttninga
Celownik mön mönum gunn gunnum drouttning drouttningum
Biernik mön mönar gunn gunnar drouttning drouttningar
odmiana IR-tematowa

Rzeczowniki odmiany IR-tematowej są rodzaju żeńskiego.

Przypadek Jednosylabowe Wielosylabowe
Liczba pojedyncza Liczba mnoga Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik tíð tíðir skipan skipanir
Dopełniacz tíðar tíða skipanar skipana
Celownik tíð tíðum skipan skipunum
Biernik tíð tíðir skipan skipanir
odmiana R-tematowa żeńska

Do żeńskiej odmiany R-tematowej przeszło wiele rzeczowników, które wcześniej były rodzaju męskiego.

Przypadek
Wzór czysty Wzór krótkotematowy móðir
Liczba pojedyncza Liczba mnoga Liczba pojedyncza Liczba mnoga Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik strönd strendir kýr kýr móðir móðir
Dopełniacz strandar stranda kýr kúa móður móðra
Celownik strönd ströndum kú kúm móður móðrum
Biernik strönd strendir kú kýr móður móðir
klasa 0-tematowa

Końcowe –i w "długich" rzeczownikach 0-tematowych zanikło, co doprowadziło do wyrównania tego jedynego mocnego wzoru odmiany dla rodzaju nijakiego do stosunkowo prostej deklinacji krótkiej 0-tematowej.

Przypadek Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik land lönd
Dopełniacz lands landa
Celownik lande löndum
Biernik land lönd
Słabe wzory odmiany
odmiana A-tematowa

Do słabej odmiany A-tematowej należą rzeczowniki rodzaju męskiego.

Przypadek Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik máne mánar
Dopełniacz mána mána
Celownik mána mánum
Biernik mána mána
odmiana R-tematowa

Do słabej odmiany R-tematowej należą rzeczowniki rodzaju męskiego derywowane od imiesłowu czasu teraźniejszego.

Przypadek Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik eigande eigendir
Dopełniacz eiganda eiganda
Celownik eiganda eigönddum
Biernik eiganda eigendir
odmiana UR-tematowa

Do odmiany UR-tematowej należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego.

Przypadek Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik saga sögur
Dopełniacz sögu sagna
Celownik sögu sögum
Biernik sögu sögur
odmiana I-tematowa

W odmianie I-tematowej znajdują się rzeczowniki rodzaju żeńskiego wyrażające różne abstracta i nie posiadające form liczby mnogiej. W języku staronordyjskim wszystkie formy były identyczne; w starorygijskim obserwuje się dodanie dodatkowej końcówki w dopełniaczu.

Przypadek Odmiana
Mianownik gleðe
Dopełniacz gleðes
Celownik gleðe
Biernik gleðe
odmiana U-tematowa

Według wzoru słabej odmiany U-tematowej odmieniają się rzeczowniki rodzaju nijakiego.

Przypadek Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik hjerta hjörtu
Dopełniacz hjerta hjertna
Celownik hjerta hjörtum
Biernik hjerta hjörtu

Przymiotniki

Podobnie jak w większości języków germańskich, również w starorygiskim rozróżnia się odmianę słabą i mocną. Odmianę mocną posiadają przymiotniki w trybie równym i najwyższym, a słabą – także te w stopniu wyższym.

Odmiana mocna

stopień równy, odmiana czysta
Przypadek Liczba pojedyncza Liczba mnoga
r.m. r.ż. r.n. r.m. r.ż. r.n.
Mianownik argir örg argt argar argar örg
Dopełniacz args argrar args argra argra argra
Celownik örgum argri örgu örgum örgum örgum
Biernik argan arga argt arga argar örg
stopień równy, odmiana ściągnięta
Przypadek Liczba pojedyncza Liczba mnoga
r.m. r.ż. r.n. r.m. r.ż. r.n.
Mianownik gamall gömul gamalt gamlar gamlar gömul
Dopełniacz gamals gamallar gamals gamalla gamalla gamalla
Celownik gömlum gamalli gömlu gömlum gömlum gömlum
Biernik gamlan gamla gamalt gamla gamlar gömul
stopień najwyższy
Przypadek Liczba pojedyncza Liczba mnoga
r.m. r.ż. r.n. r.m. r.ż. r.n.
Mianownik argastir örgust argast argastar argastar örgust
Dopełniacz argasts argastrar argasts argastra argastra argastra
Celownik örgustum argastri örgustu örgustum örgustum örgustum
Biernik argastan argasta argast argasta argastar örgust


Zaimki wskazujące

Zaimki osobowe

Starorygijski nie zachował liczby podwójnej, a jego formy liczby mnogiej kontynuują staronordyjskie formy mnogie, czyli inaczej niż w języku islandzkim. Na gruncie samych form zaszły pewne uproszczenia wynikające z asymilacji.

  1. 2. 3. zwr. 3.
Liczba Przypadek   r.n. r.m. r.f.
Singular Mianownik eg þú   þad hann hon
Biernik mig þig sig hana
Dopełniacz mín þín sín þess hans hænnar
Celownik meir þeir seir því haunum hænni
Plural Mianownik veir þeir, eir þau þeir þær
Biernik oss yr sig þá
Dopełniacz vaur yðar sín þeirra
Celownik oss yr seir þeim

Zaimki dzierżawcze

Liczebniki

Fleksja werbalna

Fleksja werbalna uległa pewnemu uszczupleniu w stosunku do stanu staronordyjskiego. Przede wszystkim, tryb łączący został zachowany wyłącznie w odmianie czasowników wyrażających stan lub jego zmianę, a w faktycznym użyciu pozostaje tylko z czasownikami að vera "być", að verða "stać się" i að bleifa "zostać". Redukcji do trzech uległa ilość klas odmiany czasowników słabych, część czasowników mocnych zmieniła swoją grupę, niektóre preterito-presentia zostały przystosowane albo do zwykłej odmiany słabej, albo mocnej. U-przegłos pozostaje, oczywiście, aktywnym procesem morfologicznym.

Czasowniki słabe

Czasowniki słabe w języku starorygijskim pogrupowane są w trzy klasy odmiany. Staronordyjskie klasy II i IV uległy przemieszaniu, w rezultacie tworząc nową, bardzo produktywną klasę II. Wszystkie możliwe staronordyjskie sufiksy zębowe zostały zachowane, chociaż ich wymowa uległa zmianie.

Klasa I kontynuuje staronordyjską klasę I. Czas przeszły wyznacza tu sufiks –að– (–öð– po u-przegłosie). Należą do niej czasowniki, których rdzeń zakończony jest na długą spółgłoskę, t, d, albo na zbitkę spółgłoskową.

Bezokolicznik að kalla
Imiesłów czasu teraźniejszego kallande
Imiesłów czasu przeszłego r.m kallaðir, r.ż. köllöð, r.n kallat
Czas teraźniejszy
1. osoba eg kalla veir köllum
2. osoba þú kallar þeir kallið
3. osoba þad þau kalla
Czas przeszły
1. osoba eg kallaða veir köllöðum
2. osoba þú kallaðir þeir köllöðuð
3. osoba þad kallaðe þau köllöðu
Tryb rozkazujący
2. osoba þú kall þeir kölluð

Klasa II powstała z połączenia klasy II i IV. Jest bardzo produktywna, a wg jej wzoru odmiany odmieniają się czasowniki, których rdzeń zakończony jest na krótką spółgłoskę. Sufiks zębowy ma tu postać —t— po spółgłosce mocnej lub —d— po spółgłosce słabej. Jako że nie zawiera on samogłoski, u-przegłosowi podlega tylko samogłoska rdzenna.

Bezokolicznik að vaka
Imiesłów czasu teraźniejszego vakande
Imiesłów czasu przeszłego r.m vakaðir, r.ż. vököð, r.n vakat
Czas teraźniejszy
1. osoba eg vake veir vökum
2. osoba þú vakir þeir vakið
3. osoba þad þau vaka
Czas przeszły
1. osoba eg vakta veir vöktum
2. osoba þú vaktir þeir vöktuð
3. osoba þad vakte þau vöktu
Tryb rozkazujący
2. osoba þú vak þeir vökuð

Do klasy III należą czasowniki słabo-mocne, tzn. takie, które przyjmują w odmianie sufiks zębowy, a ich samogłoska rdzenna wymienia się w wyniku i-mutacji. Jest to w zasadzie zamknięta klasa czasowników, do której należą wszystkie te, których forma bezokolicznika zakończona jest na –ja. Sufiks zębowy zachowywany jest tu w zgodzie z etymologią staronordyjską.

Bezokolicznik að spyrja
Imiesłów czasu teraźniejszego spyrjande
Imiesłów czasu przeszłego r.m spurðir, r.ż. spurð, r.n spurt
Czas teraźniejszy
1. osoba eg spyr veir spyrjum
2. osoba þú spyrir þeir spyrið
3. osoba þad þau spyrja
Czas przeszły
1. osoba eg spurða veir spurðum
2. osoba þú spurðir þeir spurðuð
3. osoba þad spurðe þau spurðu
Tryb rozkazujący
2. osoba þú spyr þeir spuruð

Czasowniki mocne

Czasowniki mocne w większości zostały zachowane, niektóre jednak zmieniły swoją przynależność klasową. Staronordyjskie siedem klas ewoluowało, dając w efekcie nowe wzory przegłosowe. Nowe klasy ukazuje tabela. Część procesów morfofonologicznych zachodząca przy odmianie mocnej została uregularyzowana i zaaplikowana do wszystkich czasowników podlegających danemu wzorcowi przegłosowemu.

Czasowniki mocne o bezokoliczniku zakończonym na –ja mają jedną formę dla wszystkich osób w liczbie pojedynczej czasu teraźniejszego niezależnie od klasy do której należą. Zasada ta często rozciąga się również na czasowniki klasy III odmiany słabej.

Klasa strnor. Wzór przegłosu (nowy)
(bezokolicznik) (3. os. l.poj. ter.) - (3. os. l.poj. prze.) - (3. os. l.mn. prze.) - (im. prze. r.n) 		Klasa strryg.
I í — í — ei — i — i
að bíta — bítir — beit — bitu — bitit 		I
II jy — ý — au — u — o
að krjypa — krýpir — kraup — krupu — kropit 		II
jó — ý — au — u — o
að frjósa — frýsir — fraus — frusu — frosit
ú — ý — au — u — o
að lúka — lýkir — lauk — luku — lokit
ý — ý — jó — jóg — ýg
að spýja — spýr — spjó — spjógu — spýgit 		VIII
III e — e — a — u — o
að brenna — brennar — brann — brunnu — bronnit 		III
jæ — e — a — u — o
að hjælpa — helpar — halp — hulpu — holpit
i — i — a — u — u
að binda — bindar — band — bundu — bundit 		IX
y — y — ö — u — u
að syngja — syng — söng — sungu — sungit
ö — ö — ö — u — u
að sökkja — sökk — sökk — sukku — sukkit
ve — ve — va — u — o
að svella — svellar — svall — sullu — sollit 		III
IV e — e — a — á — o
að skera — skerir — 'skar — skáru — skorit 		IV
o — ö — a — á — o
að sofa — söfir — saf — sáfu — sofit
o — e — o — á — o
að koma — kemir — kom — kámu — komit 		X
V e — e — a — á — e
að eta — etir — at — átu — etit 		V
i — i — a — á — e
að sitja — sit — sat — sátu — setit
i — i — á — á — e
að liggja — ligg — lá — lágu — legit
já — ei — já — já — ei
að sjá — seir — sjá — sjá — seit
að vera — er — var — vauru — verit niereg.
VI a — e — ou — ó — a
að fara — ferir — four — fóru — farit 		VI
an — en — ou — ó — a
að standa — stendar — stoud — stódu — stodit
a — e — ou — ó — e
að taka — tekir — touk — tóku — tekit
e — e — ou — ó — a
að hefja — hef — houf — hófu — hafit
öy — öy — ó — ó — öy
að döyja — döyr — dó — dó — döyt 		XI
á — eg — ó — óg — eg
að flá — fleg — fló — flógu — flegit
VII au — öy — jou — jó — au
að auke — öykir — jouk — jóku — 'aukit 		VII
ö — ö — jó — jog — ö
að höggja — högg — hjó — hjogu — höggit
ú — ý — jó — jog — ú
að búa — býr — bjó — bjogu — búit
á — æ — e — en — en
að gá — gær — gekk — gengu — gengit 		XII
an — en — e — en — an
að blanda — blendar — blet — blendu — blandit 		XIII
a — e — e — e — a
að falla — fellar — fell — fellu — fallit
á — æ — ei — é — á
að gráta — grætir — greit — grétu — grátit

Czasowniki kopulatywne i pomocnicze

Chociaż z formalnego punktu widzenia að vera pozostaje jedynym czasownikiem kopulatywnym, að verða "stać się" i að bleifa "zostać" na etapie starorygijskim zaczynają przejmować część jego funkcji w niektórych kontekstach, w praktyce również funkcjonując jak czasowniki kopulatywne. Stają się one także czasownikami pomocniczymi odpowiednio dla strony biernej procesu i stanu. Czasownik að hafa, tracący swoje znaczenie "mieć", w praktyce pozostaje w użyciu wyłącznie w kontekstach abstrakcyjnych i jako czasownik posiłkowy dla czasów z grupy perfectum. Odmianę wszystkich pięciu czasowników przedstawia tabela.

Bezokolicznik að vera að verða að bleifa að hafa
Imiesłów czasu teraźniejszego verande verðande bleifande hafande
Imiesłów czasu przeszłego r.m. veriðir, r.ż. væruð, r.n verit r.m. orðir, r.ż. orð, r.n ort r.m. blifiðir, r.ż. blifið, r.n. blifit r.m. hafðir, r.ż. hafð, r.n. haft
Czas teraźniejszy
eg em verða bleife hefe
þú ert verðar bleifir hefir
þad er verðar bleifir hefir
veir erum verðum bleifum höfum
þeir eruð verðið bleifið hafið
þau eru verða bleifa hafa
Czas przeszły
eg vas varð bleif hafða
þú vart varð bleif hafðir
þad var varð bleif hafðe
veir vaurum urðum blifum höfðum
þeir vauruð urðuð blifuð höfðuð
þau vauru urðu blifu höfðu
Teraźniejszy łączący
L. poj. sér formy identyczne z formą 2. os. w trybie oznajmującym
L. mn. séð
Przeszły łączący
L. poj. være formy identyczne z formą 2. os. w trybie oznajmującym
L. mn. værið
Tryb rozkazujący
þú ver verð blíf haf
þeir værið verðuð blífuð höfuð

Czasowniki modalne i preterito-presentia

Grupa czasowników typu przeszło-teraźniejszego jest jedną z najbardziej charakterystycznych dla języków germańskich, chociaż ulega stopniowej erozji. Nie inaczej jest w przypadku starorygijskiego, który z zestawu czternastu pragermańskich czasowników odmieniających się w taki sposób zachował ich tylko siedem; innowacją obecną w zasadzie na całym obszarze germańskim jest przejście czasownika vilja "chcieć" do grupy czasowników modalnych i odpowiedniego dopasowania jego form do odmiany przeszło-teraźniejszej.

Osiem czasowników przeszło-teraźniejszych w języku starorygijskim to: að eiga "posiadać", að knega "mieć powinność", að mauta "musieć", að skyla "mieć powinność", að myna "móc", að kunna "potrafić", að vita "wiedzieć" i að vilja "chcieć". Znaczenie modalne mają wszystkie oprócz að eiga i að vita.

Bezokolicznik að eiga að knega að mauta að skyla að myna að kunna að vita að vilja
Imiesłów czasu teraźniejszego eigande knegande megande skulande munande kunnande vitande viljande
Imiesłów czasu przeszłego r.m. auðir, r.ż. öð, r.n aut r.m. knauðir, r.ż. knöð, r.n knaut r.m. mauðir, r.ż. möð, r.n. maut r.m. skylaðir, r.ż. skulöð, r.n. skylat r.m. mynaðir, r.ż. munöð, r.n mynat r.m. kunnaðir, r.ż. kunnöð, r.n kunnat r.m. vitaðir, r.ż. vitöð, r.n. vitat r.m. vilðir, r.ż. vylð, r.n. vilt
Czas teraźniejszy
eg á kná má skal mon kann veit vil
þú aut knaut maut skalt munt kannt veist vilt
þad á kná má skal mon kann veit vil
veir eigum knegum megum skulum munum kunnum vitum viljum
þeir eiguð kneguð meguð skuluð munið kunnuð vituð vilið
þau eigu knegu megu skula muna kunnu vitu vilja
Czas przeszły
eg auta knauta mauta skylda munda kunna vissa vilda
þú autir knautir mautir skyldir mundir kunnir vistir vildir
þad aute knaute maute skylde munde kunne visse vilde
veir öygtum knöygtum mátum skyldum mundum kunndum vistum vildum
þeir öygtuð knöygtuð mátuð skyldið mundið kunndið vistuð vilduð
þau öygtu knöygtu mátu skylda munda kunndu vistu vildu
Tryb rozkazujący
þú eig kneg má skal mon kunn veit vil
þeir eigið knægið mægið skylið myið kunnið vitið vilið

Strona bierna

Staronordycka syntetyczna strona bierna uległa znacznemu uproszczeniu, przestała być stosowana w czasie przeszłym i w niektórych wypadkach została zleksykalizowana. Jej funkcje przejęły z jednej strony nowe strony bierne stanu i procesu, a z drugiej przez odpowiednie konstrukcje z zaimkiem zwrotnym.

Osoba Końcówka
1. 2. 3. poj. -sk
1. mn. -umsk
2. 3. mn. -ask/-jask

Słowotwórstwo

Derywacja

Kompozycja

Składnia

Szyk zdania

Zdania pojedyncze

Zdania złożone

Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Gramatyka_języka_starorygijskiego&oldid=9521”