Gramatyka nowopołabska: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
(→‎Zaimki osobowe: Rozsądnie jest chyba przypuszczać, że w połabskim zaimki dopełniacza-(biernika)-miejscownika zostały wyparte przez formy liczby mnogiej)
 
(Nie pokazano 107 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
−
Gramatyka odtworzonego języka nowopołabskiego. Korpus języka połabskiego jest zbyt ubogi, aby móc w pełni odbudować język, więc wiele dziur należało załatać.
+
Gramatyka odtworzonego języka nowopołabskiego. Korpus języka połabskiego jest zbyt ubogi, aby móc w pełni odbudować język, więc wiele dziur należało załatać. Wykrzyknik ''!'' przed formami oznacza, że są one poświadczone, znak zapytania ''?'' oznacza, że są one niepewne.
 +
==Fonetyka i fonologja==
 +
 
 +
==Czasownik==
 +
===Czasy===
 +
====Praesens (Czas teraźniejszy)====
 +
''Praesens'' (czas teraźniejszy) jest podstawowym czasem w języku połabskim. Tworzony jest od czasowników niedokonanych i oznacza czynność mającą miejsce w chwili mówienia.
 +
====Aoristus (Czas przeszły dokonany)====
 +
''Aoristus'' (aoryst, czas przeszły dokonany) oznacza dokonaną czynność mającą miejsce w przeszłości. Tworzony jest zarówno od czasowników dokonanych, jak i niedokonanych, choć częściej od tych pierwszych. Stosowany był szczególnie w przypadku narracji i opowieści.
 +
====Imperfectum (Czas przeszły niedokonany)====
 +
''Imperfectum'' (imperfekt, czas przeszły niedokonany) oznacza czynność mającą miejsce w przeszłości i trwającą. Tworzony jest głównie od czasowników niedokonanych i stosowany był do pary z aorystem.
 +
====Praeteritum (Czas przeszły złożony I)====
 +
''Praeteritum'' (preteritum, czas przeszły złożony I) jest odziedziczony z prasłowiańskiego, wyraża czynność mającą miejsce w przeszłości zakończoną lub (częściej) trwającą. Składa się z l-imiesłowu w odpowiedniej liczbie i rodzaju i (czasem) czasownika posiłkowego /jis, jis, ją, …/.
 +
====Perfectum (Czas przeszły złożony II)====
 +
''Perfectum'' (perfekt, czas przeszły złożony II) powstał pod wpływem niemieckiego odpowiednika, oznacza czynność zakończoną w przeszłości. Tworzony jest co do zasady od czasowników dokonanych, jest to czas złożony i składa się z czasownika posiłkowego /jis, jis, ją, …/ (w przypadku czasowników nieprzechodnich) lub /mom, mos, mo, …/ (w przypadku przechodnich) i imiesłowu biernego odmienionego przez osobę i liczbę.
 +
====Futurum I (Czas przyszły prosty)====
 +
''Futurum I'' (futur I, czas przyszły prosty) tworzony był od czasowników dokonanych i oznaczał czynność, która będzie miała miejsce i będzie zakończona w przyszłości. Formy tego czasu są gramatycznie formami osobowymi czasu teraźniejszego czasowników dokonanych.
 +
====Futurum II (Czas przyszły złożony)====
 +
''Futurum II'' (futur II, czas przyszły złożony) tworzony był najczęściej od czasowników niedokonanych i oznaczał czynność, która będzie miała miejsce w przyszłości. Składał się z bezokolicznika odpowiedniego czasownika i czasownika posiłkowego /că, cĕs~c, cĕ, …/ lub rzadziej /mom, mos, mo, …/.
 +
 
 +
===Formy nieosobowe czasownika===
 +
====Imiesłów l-owy====
 +
====Imiesłów bierny====
 +
====Imiesłów czynny====
 +
====Rzeczownik odczasownikowy====
 +
===Konjugacje===
 +
====Ia konjugacja====
 +
Według pierwszej-a konjugacji odmieniają się czasowniki zakończone na /-ct/, /-st/, np. /rict, sect, müct, pict, straict/ czy /büst, caist, gnist, krost, vist/ i podobnych.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy  !! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
| !/-ą/ ||!/-Ø/ ||  !/-ăx/, !/-ex/|| —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
| !/-ĕs/, /-is/ || !/-i/ || /-ăs/, /-es/ ||  !/-Ø/, !/-ai/
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| !/-ĕ/, !/-i/ || !/-i/ ||  /-ăs/, /-es/ || !/-Ø/, !/-ai/
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
| ?/-imă/ || /-ixmă/ || ?/-exmă/ || /-aimă/
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
| /-ită/ || /-istă/  || /-estă/ || /-aită/
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
| /-imĕ/ || /-ixmĕ/  || ?/-exmĕ/ || /-aimĕ/
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
|  /-itĕ/ || /-istĕ/ || /-estĕ/ || /-aitĕ/
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
| !/-ą/ || /-ixǫ/ || /-exǫ/ || —
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! imiesłów l-owy !!  imiesłów czynny !! imiesłów bierny  !!rzeczownik odczasownikowy
 +
|-
 +
| /-ål, -lo, -lü, -lai, -lĕ, -lă/ ||  !/-ącĕ/|| !/-enĕ/ ||!/-inĕ/
 +
|}
 +
Tam gdzie podane są obok siebie formy zredukowana i niezredukowana, ta druga była używana w połączeniach z enklitykami, np. !/ricex-mĕ/, a pierwsza wszędzie indziej, np. !/ricăx/. Forma aorystu 1. os. l. poj. jest bez palatalizacji, np. !/müg/, !/sek/, /rek/.
 +
 
 +
Formy imiesłowu l-owego są wraz z palatalizacją, np. !/ricål, müzål, müzlo/. Podobnie palatalizacja ma miejsce w końcówkach imiesłowu czynnego, biernego i rzeczownika odczasownikowego.
 +
 
 +
Końcówka 1 os. l. poj. oraz 3. os. l. mn. /-ą/ wywołuje I palatalizację spółgłosek /k, g, x/.
 +
 
 +
====Ib konjugacja====
 +
Według pierwszej-b konjugacji odmieniają się czasowniki zakończone na /-nǫt/, a także na /-nĕt/ (w tych czasownikach, w których /-n-/ nie pochodzi z tematu), np.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy  !! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
| /-ną/ || !/-Ø/ || /-ńăx/, /-ńox/ || —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
| /-nĕs/, /-nis/ || /-i/ || /-ńăs/, /-ńos/  ||  !/-Ø/, !/-ai/
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| !/-nĕ/, !/-ni/ || !/-i/ ||  /-ńăs/, /-ńos/ || !/-Ø/, !/-ai/
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
|/-nimă/ || /-ixmă/ || /-ńoxmă/ || /-aimă/
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
| /-nită/ || /-istă/ || /-ńostă/ || /-aită/
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
| /-nimĕ/ || /-ixmĕ/ || /-ńoxmĕ/ || /-aimĕ/
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
| /-nitĕ/  || /-istĕ/ || /-ńostĕ/ || /-aitĕ/
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
| /-ną/ || /-ixǫ/ || /-ńoxǫ/ || —
 +
|}
 +
W aoryście i imperfekcie czasowników, gdzie /-nǫt/ lub /-nĕt/ występuje po spółgłosce, człon /-n-/ znika, np. /voiknĕt, voik, voici/. W pozostałych czasownikach może on nie znikać lub też może pojawiać się wypadnięta spółgłoska, np. /ďainǫt, ďain, ďaini/ lub /ďainǫt, ďaib, ďaibi/.
 +
 
 +
Formy czasu przeszłego to ?/-ąl/ lub !/-ǫl/. Imiesłowy bierne czasu przeszłego kończą się na !/-nenĕ/, !/-ǫtĕ/ lub /-enĕ/. Rzeczownik odczasownikowy kończy się na ?/-ninĕ/, ?/-nenĕ/, !/-enĕ/.
 +
 
 +
====II konjugacja====
 +
Według drugiej konjugacji odmieniają się czasowniki zakończone na /-ĕt/, a także czasownik /ťautait/.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy!! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
| /-ą/ || !/-aix/ || ?/-'ăx/, ?/-'ox/ || —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
| /-ĕs/, /-is/ ||  /-i/ || /-'ăs/, /-'os/ ||  !/-Ø/, !/-ai/
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| !/-ĕ/, !/-i/ ||!/-i/ || !/-'ăs/, /-'os/  || /-Ø/, /-ai/
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
| /imă/ ||  /-aixmă/|| /-'oxmă/ || /-aimă/
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
| /-ită/ || /-aistă/ || /-'ostă/ || /-aită/
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
| !/-imĕ/ || /-aixmĕ/ || /-'oxmĕ/ ||  /-aimĕ/
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
|  !/-itĕ/ || /-aistĕ/ || /-'ostĕ/ || /-aitĕ/
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
| /-ą/ || /-aixǫ/ || /-'oxǫ/ || —
 +
|}
 +
Formy czasu przeszłego to !/-ål/. Imiesłowy bierne czasu przeszłego kończą się na !/-enĕ/ (bez oboczności tematu), imiesłowy czynne czasu teraźniejszego kończą się na /-ącĕ/. Rzeczownik odczasownikowy kończy się na !/-enĕ/ (również bez oboczności tematu).
 +
 
 +
====III konjugacja====
 +
Według pierwszej konjugacji odmieniają się jednosylabowe czasowniki zakończone na /-ait/, /-åit/ a także ich prefigowane pochodne na /-ĕt/.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy !! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
| !/-ją/ || /-aix/, /-åix/ || /-ėjăx/ || —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
|  !/-jĕs/, /-jis/  || /-i/ || /-ėjăs/  || 
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| !/-jĕ/, /-ji/ || /-i/ || !/-ėjăs/ ||
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
| /-jimă/, /-jămo/ ||  ||  ||
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
| /-jită/, !/-jăto/ ||  || ||
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
| !/-jimĕ/ ||  ||  ||
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
|  /-jitĕ/ ||  || ||
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
| !/-ją/ || || || —
 +
|}
 +
Formy czasu przeszłego to /-ål, -ålă/, w liczbie mnogiej /-ailai/ lub /-åilai/. Imiesłowy bierne czasu przeszłego kończą się na /-aitĕ/ w przypadku krótkich czasowników na /-ait/ jak /bait/.
 +
 
 +
====IV konjugacja====
 +
Według czwartej konjugacji odmieniają się liczne czasowniki zakończone na /-ăt/, ale nie wszystkie.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy!! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
| /-(j)ą/ || /-ăx/ || /-ăx/ || —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
| !/-(j)ĕs/, /-(j)is/ || /-ă/ || /-ăs/ ||  /-Ø/, /-ai/
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| !/-(j)ĕ/, /-(j)i/ || /-ă/ || /-ăs/  || /-Ø/, /-ai/
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
| /-(j)imă/ || /-oxmă/ || /-oxmă/ || /-aimă/
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
| /-(j)ită/ || /-ostă/ || /-ostă/ || /-aită/
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
| /-(j)imĕ/ || /-oxmĕ/ || /-oxmĕ/ ||  /-aimĕ/
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
|  /-(j)itĕ/ || /-ostĕ/  || /-ostĕ/ || /-aitĕ/
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
|  /-(j)ą/ || /-oxǫ/ || /-oxǫ/ || —
 +
|}
 +
Jota w końcówkach powoduje zmiany fonetyczne, które w szczególności objawiają się cofnięciem przegłosu, np. /v́ǫzăt, vązą, vązĕs/
 +
 
 +
Formy czasu przeszłego to //. Imiesłowy bierne czasu przeszłego kończą się na /-onĕ/
 +
 
 +
====Va konjugacja====
 +
Według piątej-a konjugacji odmieniają się czasowniki zakończone na /-ot/
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy!! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
| /-oją/ || /-ox/ || /-ox/ || —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
| !/-ojĕs/, !/-ojis/ || ?/-o/ || ?/-os/ ||  !/-oj/
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| !/-ojĕ/, !/-oji/ || ?/-o/ ||  ?/-os/ || /-oj/
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
| ?/ojimă/ || /-oxmă/ || ?/-oxmă/ || ?/-ojmă/
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
| /-ojită/ || /-ostă/ || /-ostă/ || /-ojtă/
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
| !/-ojimĕ/ || /-oxmă/ || /-oxmĕ/ ||  /-ojmĕ/
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
| /-ojitĕ/  || /-ostĕ/ || /-ostĕ || !/-ojtĕ/
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
| /-ojă/, /-oją/ || /-oxǫ/ || /-oxǫ/ || —
 +
|}
 +
Formy czasu przeszłego to //. Imiesłowy bierne czasu przeszłego kończą się na /-onĕ/
 +
 
 +
====Vb konjugacja====
 +
Według piątej-b konjugacji odmieniają się czasowniki zakończone na /-ăt/
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy!! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
| !/-ăm/, /-om/ || /-ăx/, /-ox/ || /-ăx/, /-ox/ || —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
| !/-ăs/, /-os/ || /-ă/, /-o/  || /-ăs/, /-os/ || 
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| /-ă/, /-o/  || /-ă/, /-o/ || !/-ăs/, /-os/  ||
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
| ?/-omă/, /-ămo/ || /-oxmă/ || /-oxmă/ ||
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
| /-otă/, /-ăto/ || /-ostă/ || /-ostă/ ||
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
|  /-omĕ/ || /-oxmĕ/ || /-oxmĕ/ || 
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
|  /-otĕ/ || /-ostĕ/ || /-ostĕ/ ||
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
|  || /-oxǫ/ || /-oxǫ/ ||—
 +
|}
 +
Formy czasu przeszłego to /-ol/. Imiesłowy bierne czasu przeszłego kończą się na /-onĕ/
 +
 
 +
===Czasowniki nieregularne===
 +
====Czasownik ''/boit/''====
 +
Czasownik !/boit/ jest nieregularny oraz ma kilka form supletywnych. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy !! cz. przyszły !! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
| !/jis/ || /bǫdǫ/ || ?/boix/ || /bex/, /ne-băx/ || —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
| !/jis/ || /bǫdĕs/ || ?/boi/ || /bes/, /ne-băs/ || /bǫd/, /bǫdai/
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| !/ją/, !/jă/ || !/bǫdĕ/ || ?/boi/  || /bes/, /ne-băs/ || /bǫd/, /bǫdai/
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
| ?/jismo/, ?/jismă/ || ?/bǫdemă/|| /boixmă/ || /bexmă/ || /bǫdaimă/
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
| !/jistă/ || /bǫdetă/ || /boistă/ || /bestă/ || /bǫdaită/
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
| !/jismoi/, !/jismĕ/ || /bǫdemĕ/ || /boixmĕ/  || /bexmĕ/ || /bǫdaimĕ/
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
|  ?/jiste/, /jistĕ/ || /bǫdetĕ/ || /boistĕ/ || /bestĕ/ || /bǫdaitĕ/
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
| ?/są/ || /bǫdą/|| /boixǫ/ || /bexǫ/ || —
 +
|}
 +
Forma czasu przeszłego to /bål, bålă, bålü/, w liczbie mnogiej /båiai, bålĕ, bålă/, imiesłowy to /bǫdącĕ/.
 +
 
 +
====Czasownik ''/met/''====
 +
Czasownik !/met/ także jest nieregularny. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy !! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
|  !/mom/, !/ne-măm/ || /mex/ || /mex/, /ne-măx/ || —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
| !/mos/, !/ne-măs/ || /me/ || /mes/, /ne-măs/ ||  /mej/
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| !/mo/, !/ne-mă/ || /me/ ||  !/mes/, /ne-măs/ || /mej/
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
| ?/momă/, ?/ne-momă/ || /mexmă/|| ?/mexmă/, ?/ne-mexmă/ || /mejmă/
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
|  !/motă/, /ne-motă/ || /mestă/ || /mestă/, ?/ne-mestă/ || /mejtă/
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
|  !/momĕ/, !/ne-momĕ/|| /mexmĕ/ || /mexmĕ/, /ne-mexmĕ/ || /mejmĕ/
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
|  /motĕ/, /ne-motĕ/ || /mestĕ/ || /mestĕ/, /ne-mestĕ/ || /mejtĕ/
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
|  ?/moją/, ?/ne-moją/ || /mexǫ/ || /mexǫ/, /ne-mexǫ/ || —
 +
|}
 +
Formy czasu przeszłego to /ḿol/, !/ni-ḿăl/.
 +
 
 +
Forma aorystu służy do budowania czasowników dokonanych.
 +
 
 +
====Czasownik ''/dot/''====
 +
Czasownik !/dot/ jest nieregularny. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy !! cz. przyszły !! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
| /doją/ || ?/dom/ || || || —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
| !/dojĕs/ || ?/dos/ ||  ||  || !/doʒ, doj, düj/
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| !/dojĕ/ || ?/do/ ||  || || /doʒ, doj, düj/
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
| ?/dojimă/ || ||  || ||
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
| ?/dojită/ ||  || || || /doctă, dojtă, düjtă/
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
| /dojimĕ/ || ?/domĕ/ ||  ||  ||
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
|  /dojitĕ/ || ?/dotĕ/ || || || /doctĕ, dojtĕ, düjtĕ/
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
| /doją/ || || || || —
 +
|}
 +
Formy czasu przeszłego to /!dol, /, imiesłów bierny to /!donĕ/.
 +
 
 +
====Czasownik ''/tet/''====
 +
Czasownik !/tet/ jest nieregularny. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy !! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
| !/cą/, !/că/; !/ni-că/ || /tex/, /ne-tăx/ || !/tex/, /ne-tăx/ || —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
| !/cis/, !/cĕs/, ?/c/; /ni-cĕs/ || /te/, /ne-tă/ || /tes/, /ne-tăs/ || /tej/
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| !/ci/, /cĕ/; !/ni-cĕ/ || /te/, /ne-tă/ || /tes/, /ne-tăs/  || /tej/
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
| ?/cimă/; ?/ni-cimă/ || /texmă/ || /texmă/ || /tejmă/
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
| /cită/; /ni-cită/ || /testă/ || /testă/ || /tejtă/
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
| !/cimĕ/; /ni-cimĕ/ || /texmĕ/ || /texmĕ/ || /tejmĕ/
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
|  !/citĕ/; /ni-citĕ/ || /testĕ/ || /testĕ/ || /tejtĕ/
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
|  ?/cą/, ?/că/; ?/ni-cą/ || /texǫ/ || !/texǫ/ || —
 +
|}
 +
Formy czasu przeszłego to /ťol/.
 +
 
 +
Pierwsza forma była używana w znaczeniu ''chcieć'', forma zredukowana była używana w funkcji czasownika posiłkowego tworzącego czas przyszły, a także w pozycji nieakcentowanej.
 +
 
 +
====Czasownik ''/jest/''====
 +
Czasownik !/jest/ jest nieregularny. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy !! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
| /jedą/ || /jed/ || || —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
| /jedĕs/ || /jedi/ ||  ||  !/jeʒ/
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| !/jedĕ/ || /jedi/ ||  || /jeʒ/
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
| /jedimă/ || ||  || /jeʒmă/
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
| /jedită/ ||  || || /jectă/
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
| /jedimĕ/ ||  ||  || /jeʒmĕ/
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
|  /jeditĕ/ ||  || || !/jectĕ/
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
| /jedą/ || || || —
 +
|}
 +
Formy czasu przeszłego to /jedăl~jedål, ?, ?/
 +
 
 +
====Czasownik ''/vaidĕt/''====
 +
Czasownik /vaidĕt/ jest nieregularny. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy !! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
| /vaiʒą/ || /vaid || /vaidăx/, /vaidex/|| —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
| !/vaiʒĕs/ || /vaidi/ || /vaidăs/, /vaides/ ||  !/vaiʒ/
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| !/vaiʒĕ/ || /vaidi/ || /vaidăs/, /vaides/  || /vaiʒ/
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
| /vaiʒimă/ || || /vaidexmă/ || /vaiʒmă/
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
| /vaiʒită/ ||  || /vaidestă/ || /vaictă/
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
| /vaiʒimĕ/ ||  || /vaidexmĕ/ || /vaiʒmĕ/
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
|  /vaiʒitĕ/ ||  || /vaidestĕ/|| /vaictĕ/
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
| /vaiʒą/, ?/vaiʒă/ || || /vaidexǫ/ || —
 +
|}
 +
Formy czasu przeszłego to /vaiďol~vaiďăl, ?, ?/
 +
 
 +
====Czasownik ''/vedĕt/''====
 +
Czasownik /vedĕt/ jest nieregularny. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! osoba i liczba !! cz. teraźniejszy !! aoryst !! imperfekt !! rozkaźnik
 +
|-
 +
! 1os. l. poj.
 +
| /vem/ || /vex/, /ne-văx/ || /vedăx/ || —
 +
|-
 +
! 2os. l. poj.
 +
| /ves/ || /ve/, /ne-vă || /vedăs/ ||  /veʒ/
 +
|-
 +
! 3os. l. poj.
 +
| /ve/ || /ve/, /ne-vă/ ||  /vedăs/ || /veʒ/
 +
|-
 +
! 1os. l. podw.
 +
| /vemă/ || /vexmă/ || /vedexmă/ || /veʒmă/
 +
|-
 +
! 2os.=3os. l. podw.
 +
| /vetă/ || /vestă/ || /vedestă/ || /vectă/
 +
|-
 +
! 1os. l. mn.
 +
| /vemĕ/ || /vexmĕ/ || /vedexmĕ/ || /veʒmĕ/
 +
|-
 +
! 2os. l. mn.
 +
|  /vetĕ/ || /vestĕ/ || /vedestĕ/ || /vectĕ/
 +
|-
 +
! 3os. l. mn.
 +
| /vedą/ || /vexǫ/ || /vedexǫ/ || —
 +
|}
 +
Formy czasu przeszłego to //, imiesłów czynny to !/vedącĕ/.
 +
 
 +
==Rzeczownik==
 +
Rzeczownik w języku połabskim odmienia się przez sześć przypadków (mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik) i trzy liczby (pojedynczą, podwójną i mnogą). Występował synkretyzm przypadków, przede wszystkim w liczbie podwójnej zawsze mianownik był równy biernikowi, celownik narzędnikowi, a z kolei dopełniacz i miejscownik liczby podwójnej były równe odpowiednio dopełniaczowi i miejscownikowi liczby mnogiej.
 +
 
 +
Przecinek w poniższych tabelkach rozdziela końcówki akcentowane od nieakcentowanych.
 +
===Ia deklinacja===
 +
Według deklinacji Ia odmieniały się rzeczowniki rodzaju męzkiego zakończone na spółgłoskę. Końcówki pochodzą z dawnych o-temat i u-temat.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek i liczba !! twardy temat !! temat tylkojęzykowy !! miękki temat
 +
|-
 +
! Nom. Sg.
 +
| !/-Ø/ || !/-Ø/ ||!/-Ø/
 +
|-
 +
! Gen. Sg.
 +
| !/-o, -ă/, !/-au, -ĕ/ || !/-o, -ă/, !/-'au, -'ĕ/ || !/-'o, -'ă/, !/-'au, -'ĕ/
 +
|-
 +
! Dat. Sg.
 +
| !/-au, -ĕ/ || !/-'au, -'ĕ/ || !/-'au, -ĕ/
 +
|-
 +
! Acc. Sg.
 +
| =Nom./Acc. || =Nom./Acc.||  =Nom./Acc.
 +
|-
 +
! Ins. Sg.
 +
| !/-åm, -ăm/ || !/-'åm, -'ăm/ || /-'åm, -'ăm/
 +
|-
 +
! Loc. Sg.
 +
|  !/-e, -ă/¹ || !/-e, -ă/¹|| !/-'au, -'ĕ/
 +
|-
 +
! Nom.=Acc. Du.
 +
| /-o, -ă/|| /-o, -ă/||/-'o, -'ă/
 +
|-
 +
! Dat.=Ins. Du.
 +
| /-ümă/ || /-'ümă/ || ?/-emă/
 +
|-
 +
! Nom. Pl.
 +
| !/-ai, -ĕ/¹, !/-üvĕ/ || !/-ai, -ĕ/¹, !/'-üvĕ/ || !/-ai, -ĕ/, !/-i, -ĕ/
 +
|-
 +
! Gen. Pl.=Gen. Du.
 +
| !/-üv, -ĕv/ || !/-'üv, -'ĕv/!, /-Ø/ || !/-ev, -ĕv/, /-'üv, -'ĕv/
 +
|-
 +
! Dat. Pl.
 +
| !/-üm, -ĕm/ || /-üm, -ĕm/ || /-em, -ĕm/, /-'üm, -'ĕm/
 +
|-
 +
! Acc. Pl.
 +
| !/-åi, -ĕ/ || /-'ai, -'ĕ/ || !/-e, -ă/
 +
|-
 +
! Ins. Pl.
 +
| !/-åi, -ĕ/ || /-'ai, -'ĕ/  || /-ai, -ĕ/
 +
|-
 +
! Loc. Pl.=Loc. Du.
 +
|  /-ex, -ăx/¹|| /-ex, -ăx/¹ || /-åx, -ăx/
 +
|}
 +
Biernik był równy dopełniaczowi u rzeczowników żywotnych i mianownikowi u nieżywotnych.
 +
 
 +
¹ – końcówka palatalizująca, powodowała oboczności w temacie, w szczególności: /'o:e/, /'ǫ:ą/, /'å:a/, /ö:ü/, /e:i/, a także w końcu tematu wywołuje palatalizację tylnojęzykowych, to jest /k:c/, /g:dz/, /x:s/.
 +
 
 +
===Ib deklinacja===
 +
Według deklinacji Ib odmieniały się rzeczowniki rodzaju nijakiego bez rozszerzenia o spółgłoskę.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek i liczba !! twardy temat !! temat tylnojęzykowy !! miękki temat
 +
|-
 +
! Nom. Sg.
 +
| !/-ü, -ĕ/ || !/-'ü, -'ĕ/ || !/-i, -ĕ/
 +
|-
 +
! Gen. Sg.
 +
| !/-o, -ă/, !/-au, -ĕ/ || /-o, -ă/|| /-'o, -'ă/
 +
|-
 +
! Dat. Sg.
 +
| !/-au, -ĕ/ || /-'au, -ĕ/ || !/-'au, -'ĕ/
 +
|-
 +
! Acc. Sg.
 +
| !/-ü, -ĕ/ ||  !/-'ü, -'ĕ/ || !/-i, -ĕ/
 +
|-
 +
! Ins. Sg.
 +
| !/-åm, -ăm/ || /-'åm, -'ăm/ || /-'åm, -'ăm/
 +
|-
 +
! Loc. Sg.
 +
|  !/-e, -ă/¹ || /-e, -ă/ || !/-ai, -ĕ/
 +
|-
 +
! Nom.=Acc. Du.
 +
|  ?/-e, -ă/¹|| ?/-e, -ă/¹ || /-ai, -ĕ/
 +
|-
 +
! Dat.=Ins. Du.
 +
| /-ümă/ || /-'ümă/ || ?/-emă/
 +
|-
 +
! Nom. Pl.
 +
| !/-o, -ă/ || !/-o, -ă/ || !/-'o, -'ă/
 +
|-
 +
! Gen. Pl.=Gen. Du.
 +
| !/-Ø/ || /-Ø/ || /-Ø/
 +
|-
 +
! Dat. Pl.
 +
| /-üm, -ĕm/ || /-'üm, -'ĕm/ || ?/-em, -ĕm/
 +
|-
 +
! Acc. Pl.
 +
| !/-o, -ă/ || !/-o, -ă/ || !/-'o, -'ă/
 +
|-
 +
! Ins. Pl. 
 +
| !/-åi, -ĕ/ || /-'ai, -'ĕ/  || ?/-ai, -ĕ/
 +
|-
 +
! Loc. Pl.=Loc. Du.
 +
|  /-ex, -ăx/¹|| /-ex, -ăx/¹ || !/-åx, -ăx/
 +
|}
 +
 
 +
===Ic deklinacja===
 +
Według deklinacji Ic odmieniały się rzeczowniki rodzaju nijakiego z rozszerzeniem o spółgłoskę. Tą spółgłoską mogło być -n-, np. /jaimą, jaimenă/, -nt-, np. /stiną, stińǫtă/, lub też -s- np. /nebü, nibesă/.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek i liczba !! -n- !! -nt- !! -s-
 +
|-
 +
! Nom. Sg.
 +
| !/-ą/ || !/-ą/ || !/-ü/
 +
|-
 +
! Gen. Sg.
 +
| /-ińo, -ĕńo/ || /-ąťo, -ăťo/ ||!/-iśo, -ĕśo/
 +
|-
 +
! Dat. Sg.
 +
| /-ińau, -ĕńau/ || /-ąťau, -ăťau/ || /-iśau, -ĕśau/
 +
|-
 +
! Acc. Sg.
 +
| !/-ą/ || !/-ą/ || !/-ü/
 +
|-
 +
! Ins. Sg.
 +
| /-ińåm, -ĕńåm/ || /-ąťåm, -ăťåm/ ||/-iśåm, -ĕśåm/
 +
|-
 +
! Loc. Sg.
 +
|  /-ińau, -ĕńau/ || /-ąťau, -ăťau/ ||!/-iśau, -ĕśau/
 +
|-
 +
! Nom.=Acc. Du.
 +
| !/-ĕnai/ || /-ătai/ || !/-ĕsai/
 +
|-
 +
! Dat.=Ins. Du.
 +
| /-ĕnemă/ || /-ătemă/ || /-ĕsemă/
 +
|-
 +
! Nom. Pl.
 +
| !/-enă/ || !/-'ǫtă/ || !/-esă/
 +
|-
 +
! Gen. Pl.=Gen. Du.
 +
| /-en, -ĕn/ || /-'ǫt/ || /-es, -ĕs/
 +
|-
 +
! Dat. Pl.
 +
| /-enĕm/ || /-'ǫtĕm/ || /-esĕm/
 +
|-
 +
! Acc. Pl.
 +
|!/-enă/ || /-'ǫtă/ || /-esă/
 +
|-
 +
! Ins. Pl.
 +
| /-enĕ/ || /-'ǫtĕ/ || /-esĕ/
 +
|-
 +
! Loc. Pl.=Loc. Du.
 +
| /-inăx/ || /-ątăx/ || /-isăx/
 +
|}
 +
 
 +
===II deklinacja===
 +
Według deklinacji II odmieniały się rzeczowniki rodzaju żeńskiego, a także rodzaju męzkiego zakończone na -ă.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek i liczba !! twardy temat !! temat tylnojęzykowy !! miękki temat
 +
|-
 +
! Nom. Sg.
 +
| !/-o, -ă/ || !/-o, -ă/ || !/-'o, -'ă/
 +
|-
 +
! Gen. Sg.
 +
| !/-åi, -ĕ/ || !/-våi, -vĕ/ || !/-e, -ă/
 +
|-
 +
! Dat. Sg.
 +
|  !/-e, -ă/ || /-ve, -vă/ || !/-ai, -ĕ/
 +
|-
 +
! Acc. Sg.
 +
| !/-ǫ/ || !/-ǫ/ || !/-ą, -ă/
 +
|-
 +
! Ins. Sg.
 +
| /-ǫ/ || /-ǫ/ || !/-ą, -ă/
 +
|-
 +
! Loc. Sg.
 +
|  !/-e, -ă/ || /-ve, -vă/ || /-ai, -ĕ/
 +
|-
 +
! Nom.=Acc. Du.
 +
| !/-e, -ă/ || /-ve, -vă/ || !/-ai, -ĕ/
 +
|-
 +
! Dat.=Ins. Du.
 +
| !/-omă/ || !/-omă/ || /-'omă/
 +
|-
 +
! Nom. Pl.
 +
| !/-åi, -ĕ/|| !/-våi, -vĕ/ || !/-e, -ă/
 +
|-
 +
! Gen. Pl.=Gen. Du.
 +
|  !/-Ø/ || /-Ø/ || /-Ø/
 +
|-
 +
! Dat. Pl.
 +
|  /-om, -ăm/ || !/-om, -ăm/ || /-'om, -'ăm/
 +
|-
 +
! Acc. Pl.
 +
| !/-åi, -ĕ/|| !/-våi, -vĕ/ || !/-e, -ă/
 +
|-
 +
! Ins. Pl.
 +
| !/-omĕ/ || /-omĕ/ || /-'omĕ/
 +
|-
 +
! Loc. Pl.=Loc. Du.
 +
| ?/-ox, -ăx/ || /-ox, -ăx/ || /-'ox, -'ăx/
 +
|}
 +
Według deklinacji tylnojęzykowej odmieniały się przede wszystkim rzeczowniki żeńskie o temacie na /k, g, x/, ale także zapożyczenia o temacie na /t/, np. /korto, kortvåi; klüto, klütvåi/.
 +
 
 +
===III deklinacja===
 +
Według deklinacji III odmieniały się rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na spółgłoskę lub rozszerzające swój temat o element -v-.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek i liczba !! temat na spółgłoskę !! temat rozszerzony twardy || temat rozszerzony miękki
 +
|-
 +
! Nom. Sg.
 +
| !/-Ø/ || !/-åi, -ĕ/ ||!/-'ai, -ĕ/
 +
|-
 +
! Gen. Sg.
 +
| !/-i, -ĕ/ || /-vi, -vĕ/ ||/-vi, -vĕ/
 +
|-
 +
! Dat. Sg.
 +
| /-ai, -ĕ/ || /-vai, -vĕ/||/-vai, -vĕ/
 +
|-
 +
! Acc. Sg.
 +
| !/-Ø/ || !/-iv/ ||!/-iv/
 +
|-
 +
! Ins. Sg.
 +
| !/-ą, -ă/ || /-vą, -vă/ || /-vą, -vă/
 +
|-
 +
! Loc. Sg.
 +
| /-ai, -ĕ/ ||  /-vai, -vĕ/||/-vai, -vĕ/
 +
|-
 +
! Nom.=Acc. Du.
 +
| /-ai, -ĕ/ || /-ve, -vă/ || /-ve, -vă/
 +
|-
 +
! Dat.=Ins. Du.
 +
| /-'omă/ || /-vomă/ || /-vomă/
 +
|-
 +
! Nom. Pl.
 +
| !/-ai, -ĕ/ || !/-våi, -vĕ/ || !/-våi, -vĕ/
 +
|-
 +
! Gen. Pl.=Gen. Du.
 +
| ?/-ai, -ĕ/ || /-åv, -ăv/ || /-'åv, -'ăv/
 +
|-
 +
! Dat. Pl.
 +
| /-'åm, -'ăm/ || /-vom, -văm/ ||/-vom, -văm/
 +
|-
 +
! Acc. Pl.
 +
| !/-ai, -ĕ/ || !/-våi, -vĕ/ || !/-våi, -vĕ/
 +
|-
 +
! Ins. Pl.
 +
| !/-'omĕ/ || /-vomĕ/ || /-vomĕ/
 +
|-
 +
! Loc. Pl.=Loc. Du.
 +
| /-'åx, -'ăx/|| /-vox, -văx/ ||/-vox, -văx/
 +
|}
 +
W deklinacji z rozszerzeniem -v- końcówka biernika /-iv/ prawdopodobnie wtórnie szerzyła się do mianownika wypierając go, gdyż przy niektórych rzeczownikach jest poświadczona wyłącznie forma biernika.
 +
 
 +
===Rzeczowniki nieregularne===
 +
Istniał także szereg rzeczowników nieregularnych, które miały odmianę mieszaną lub były jedynymi reprezentantami swojej klasy deklinacyjnej.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek i liczba !! oko !! ucho !! człowiek !! matka !! dziecko !! kamień
 +
|-
 +
! Nom. Sg.
 +
| !/våťü/ || !/vaux́ü/ || !/clåvăk/ || !/motai/ || !/detą/, !/detă/ || !/komoi/
 +
|-
 +
! Gen. Sg.
 +
|  ||  || /clåvekă/ ||  ||  ||
 +
|-
 +
! Dat. Sg.
 +
|  ||  || /clåveťĕ/ ||  ||  ||
 +
|-
 +
! Acc. Sg.
 +
|  ||  || /clåvekă/ || /moter/ ||  ||
 +
|-
 +
! Ins. Sg.
 +
|  ||  || /clåveťăm/ ||  ||  ||
 +
|-
 +
! Loc. Sg.
 +
|  ||  || /clåvecă/ ||  ||  || 
 +
|-
 +
! Nom.=Acc. Du.
 +
| !/vicai/ || !/vausai/ ||  ||  ||  ||
 +
|-
 +
! Dat.=Ins. Du.
 +
| !/vicaimă/ || /vausaimă/ ||  ||  ||  ||
 +
|-
 +
! Nom. Pl.
 +
| !/vicesă/, /våkă/ || !/vausesă/, !/vauxă/ || !/ľaudi/ ||  || !/detai/ || !/kominĕ/
 +
|-
 +
! Gen. Pl.=Gen. Du.
 +
| /vices/ ||  ||  ||  ||  || ?/komin/
 +
|-
 +
! Dat. Pl.
 +
| /vicesĕm/ ||  || /ľauďåm/ ||  ||  || /komińăm/
 +
|-
 +
! Acc. Pl.
 +
| !/vicesă/, /våkă/ ||  !/vausesă/, !/vauxă/ || /ľaudai/ ||  || /detai/ || !/kominĕ/
 +
|-
 +
! Ins. Pl.
 +
| /vicesĕ/, /viťĕ/ || /vausisĕ/, /vaux́ĕ/ ||  ||  ||  || /komińomĕ/
 +
|-
 +
! Loc. Pl.=Loc. Du.
 +
| /vicisăx/, /vicăx/|| /vausisăx/, /vausăx/ || /ľauďåx/ ||  ||  || /komińăx/
 +
|}
  
 
==Zaimek==
 
==Zaimek==
Linia 9: Linia 804:
 
|-
 
|-
 
! Nom.  
 
! Nom.  
−
| /joz/, /jo/ || /tåi/ || || /måi/ || || || —
+
| !/joz/, !/jo/ || !/tåi/, !/tĕ/ || ?/mo, me/ || ?/vo, ve/ || !/moi/ || !/jai/, ?/voi/ || —
 
|-
 
|-
 
! Gen.  
 
! Gen.  
−
| || || || || || ||  
+
| !/mane/, !/mană/ || /tibe/, !/tibĕ/ || /nos/, /năs/ || /vos/, /văs/|| !/nos/, !/năs/ || /vos/, /văs/ || /sibe/, /sibĕ/
 
|-
 
|-
 
! Dat.  
 
! Dat.  
−
|  || || || || || ||  
+
| !/mine/, /mină/ || !/tebe/, !/tebĕ/ || /nomă/ || /vomă/ || !/nom/, !/năm/ || /vom/, /văm/ || /sebe/, /sebĕ/
 +
|-
 +
! Dat. clit.
 +
| !/mĕ/ || !/tĕ/ || — || — || /năm/ || /văm/ || ?/sĕ/
 
|-
 
|-
 
! Acc.  
 
! Acc.  
−
|  ||  || || || || ||  
+
|  !/mane/, !/mą/ || !/tibĕ/, !/tą/ ||/nos/, /năs/ || /vos/, /văs/|| !/nos/, /năs/ || /vos/, /văs/ || !/sibĕ/, !/są/
 +
|-
 +
! Acc. clit.
 +
|  !/mĕ/ || !/tĕ/ || /năs/ || /văs/ || !/năs/ || /văs/ || !/să/
 
|-
 
|-
 
! Ins.
 
! Ins.
−
| || || || ||   || ||  
+
| ?/manǫ/ , ?/mănǫ/ || ?/tübǫ/, !/tăbǫ/ || /nomă/ || /vomă/ || !/nomĕ/ || !/vomĕ/ || ?/sübǫ/, !/săbǫ/
 
|-
 
|-
 
! Loc.
 
! Loc.
−
| || || || || || ||  
+
| /mane/, /mană/ || /tibe/, /tibĕ/ || /nos/, /năs/ || /vos/, /văs/ || /nos/, /năs/ || /vos/, /văs/ || /sibe/, !/sibĕ/
 
|}
 
|}
 +
W mianowniku zaimek osobowy ''joz''/''jo'' ma dwie formy stosowane w zasadzie wymiennie, bez zauważalnej reguły.
 +
 +
W przypadkach zależnych mamy na ogół dwie formy każdego zaimka. Pierwsza z nich jest akcentowana, druga natomiast pojawia się '''bezpośrednio''' po przyimku, to jest przyimek ściągnął z niej akcent.
 +
 +
Zaimki liczby podwójnej mogły mieć formy /mo, vo/ w rodzaju męskim oraz /me, ve/ w rodzaju żeńskim i nijakim, podobnie jak w przypadku zaimków łużyckich, pomorskich i słoweńskich, gdzie powstało pod wpływem liczebnika /dåvo, dåve/.
  
 
Odmiana zaimka osobowego /vån, vånă, vånă/.
 
Odmiana zaimka osobowego /vån, vånă, vånă/.
Linia 33: Linia 839:
 
|-
 
|-
 
! Nom. Sg.  
 
! Nom. Sg.  
−
| /vån/ || /vånă/ || /vånă/
+
| !/vån/ || !/vånă/ || /vånü/
 
|-
 
|-
 
! Gen. Sg.  
 
! Gen. Sg.  
−
| || ||  
+
| !/jig/, !/jĕg/, !/nĕg/ || ?/ji/, ?/jĕ/, ?/nĕ/ || /jig/, /jĕg/, /nĕg/
 
|-
 
|-
 
! Dat. Sg.  
 
! Dat. Sg.  
−
| || ||  
+
| !/jim/, !/mĕ/, /nĕm/ || ?/ji/, ?/jĕ/, ?/nĕ/ || /jim/, /mĕ/, /nĕm/
 
|-
 
|-
 
! Acc. Sg.  
 
! Acc. Sg.  
−
| || ||  
+
| ?/jǫ/, ?/jǫ/, ?/nǫ/ || /ją/, /jă/, /nă/ || /ji/, /jĕ/, /nĕ/
 
|-
 
|-
 
! Ins. Sg.  
 
! Ins. Sg.  
−
| || ||  
+
| /naim/ || ?/ną/, /nă/ || /naim/
 
|-
 
|-
 
! Loc. Sg.
 
! Loc. Sg.
−
| || ||  
+
| /jim/, /nĕm/ || ?/ji/, ?/nĕ/ || /jim/, /nĕm/
 
|-
 
|-
 
! Nom.=Acc. Du.
 
! Nom.=Acc. Du.
−
| || ||  
+
| ?/våno/ || ?/vinai/ || ?/vinai/
 
|-
 
|-
 
! Gen.=Loc. Du.  
 
! Gen.=Loc. Du.  
−
| || ||  
+
| /jaix/, /nĕx/ || /jaix/, /nĕx/ ||/jaix/, /nĕx/
 
|-
 
|-
 
! Dat.=Ins. Du.  
 
! Dat.=Ins. Du.  
−
| || ||  
+
| /naimo/ || /naimo/ || /naimo/
 
|-
 
|-
 
! Nom. Pl.  
 
! Nom. Pl.  
−
| /vinai/ || ||  
+
| !/vinai/ || /vånåi/ || /vånă/
 
|-
 
|-
 
! Gen. Pl.  
 
! Gen. Pl.  
−
| || ||
+
| /jaix/, /nĕx/ || /jaix/, /nĕx/ ||/jaix/, /nĕx/
 
|-
 
|-
 
! Dat. Pl.  
 
! Dat. Pl.  
−
| || ||  
+
| !/jaim/, /nĕm/ || !/jaim/, /nĕm/ || !/jaim/, /nĕm/
 
|-
 
|-
 
! Acc. Pl.  
 
! Acc. Pl.  
−
| || ||  
+
| /je/, /nă/ || /je/, /nă/ || /jo/, /nă/
 
|-
 
|-
 
! Ins. Pl.  
 
! Ins. Pl.  
−
| || ||  
+
| ?/naimĕ/ || ?/naimĕ/|| ?/naimĕ/
 
|-
 
|-
 
! Loc. Pl.  
 
! Loc. Pl.  
−
| || ||  
+
| /nĕx/ || /nĕx/ ||/nĕx/
 
|}
 
|}
  
Linia 88: Linia 894:
 
|-
 
|-
 
! Gen. Sg.  
 
! Gen. Sg.  
−
| ||  ||
+
| !/tüg/ || ?/tej/ || !/tüg/
 
|-
 
|-
 
! Dat. Sg.  
 
! Dat. Sg.  
−
| || ||
+
| /tümĕ/ || ?/tej/ || /tümĕ/
 
|-
 
|-
 
! Acc. Sg.  
 
! Acc. Sg.  
−
| || ||  
+
| /tǫ/ || /tǫ/ || /tü/
 
|-
 
|-
 
! Ins. Sg.  
 
! Ins. Sg.  
−
| || ||  
+
| /taim/ || /tǫ/ || /taim/
 
|-
 
|-
 
! Loc. Sg.
 
! Loc. Sg.
−
| || ||  
+
| /tüm/ || ?/tej/ || /tüm/
 
|-
 
|-
 
! Nom.=Acc. Du.
 
! Nom.=Acc. Du.
−
| || ||  
+
| /to/ || ?/tai/ || ?/tai/
 
|-
 
|-
 
! Gen.=Loc. Du.  
 
! Gen.=Loc. Du.  
−
| || ||  
+
| /tex/ || /tex/ ||/tex/
 
|-
 
|-
 
! Dat.=Ins. Du.  
 
! Dat.=Ins. Du.  
−
| || ||  
+
| /temă/ || /temă/ || /temă/
 
|-
 
|-
 
! Nom. Pl.  
 
! Nom. Pl.  
−
| || ||  
+
| /tai/ || /tåi/ || /to/
 
|-
 
|-
 
! Gen. Pl.  
 
! Gen. Pl.  
−
| || ||
+
| /tex/ || /tex/ || /tex/
 
|-
 
|-
 
! Dat. Pl.  
 
! Dat. Pl.  
−
| || ||  
+
| /tem/ || /tem/ || /tem/
 
|-
 
|-
 
! Acc. Pl.  
 
! Acc. Pl.  
−
| || ||  
+
| /tåi/ || /tåi/ || /to/
 
|-
 
|-
 
! Ins. Pl.  
 
! Ins. Pl.  
−
| || ||  
+
| /temĕ/ || /temĕ/ || /temĕ/
 
|-
 
|-
 
! Loc. Pl.  
 
! Loc. Pl.  
−
| || ||  
+
| /tex/ || /tex/ || /tex/
 
|}
 
|}
  
Linia 137: Linia 943:
 
|-
 
|-
 
! Nom. Sg.  
 
! Nom. Sg.  
−
| /sǫ/ || /so/ || /sü/
+
| !/sǫ/ || !/so/ || !/si/
 
|-
 
|-
 
! Gen. Sg.  
 
! Gen. Sg.  
−
| || ||  
+
| !/seg/ || ?/sij/ || !/seg/
 
|-
 
|-
 
! Dat. Sg.  
 
! Dat. Sg.  
−
| || ||  
+
| /semĕ/ || ?/sij/ || /semĕ/
 
|-
 
|-
 
! Acc. Sg.  
 
! Acc. Sg.  
−
| || ||  
+
| !/sǫ/ || /są/ || !/si/
 
|-
 
|-
 
! Ins. Sg.  
 
! Ins. Sg.  
−
| || ||  
+
| /saim/ || /są/ || /saim/
 
|-
 
|-
 
! Loc. Sg.
 
! Loc. Sg.
−
| || ||  
+
| !/sem/ || ?/sij/ || /sem/
 
|-
 
|-
 
! Nom.=Acc. Du.
 
! Nom.=Acc. Du.
−
| || ||  
+
| ?/so/ || ?/sai/ || ?/sai/
 
|-
 
|-
 
! Gen.=Loc. Du.  
 
! Gen.=Loc. Du.  
−
| || ||  
+
| /saix/ || /saix/||/saix/
 
|-
 
|-
 
! Dat.=Ins. Du.  
 
! Dat.=Ins. Du.  
−
| || ||  
+
| /saimă/ || /saimă/ || /saimă/
 
|-
 
|-
 
! Nom. Pl.  
 
! Nom. Pl.  
−
| || ||  
+
| /sai/ || /se/ || /so/
 
|-
 
|-
 
! Gen. Pl.  
 
! Gen. Pl.  
−
| || ||
+
| /saix/ || /saix/ || /saix/
 
|-
 
|-
−
! Dat. Pl.  
+
! Dat. Pl.
−
| || ||  
+
| /saim/ || /saim/ || /saim/
 
|-
 
|-
 
! Acc. Pl.  
 
! Acc. Pl.  
−
| || ||  
+
| /se/ || /se/ || /so/
 
|-
 
|-
 
! Ins. Pl.  
 
! Ins. Pl.  
−
| || ||  
+
| /saimĕ/ || /saimĕ/ || /saimĕ/
 
|-
 
|-
 
! Loc. Pl.  
 
! Loc. Pl.  
−
| || ||  
+
| /saix/ || /saix/ || /saix/
 
|}
 
|}
  
Linia 189: Linia 995:
 
|-  
 
|-  
 
!Nom.  
 
!Nom.  
−
| /kåtü/ || /cü/
+
| !/kåtü/ || !/cü/
 
|-
 
|-
 
! Gen.  
 
! Gen.  
−
| || /cig/
+
| !/ťüg/, /kåtüg/ || !/ceg/
 
|-
 
|-
 
! Dat.  
 
! Dat.  
−
| /ťümau/ ||  
+
| !/ťümau/, !/kåtümĕ/ || /cemau/
 
|-
 
|-
 
! Acc.  
 
! Acc.  
−
| ||  
+
| !/ťüg/, /kåtüg/ || !/cü/, !/ceg/
 
|-
 
|-
 
! Ins.  
 
! Ins.  
−
|  ||  
+
|  /ťaim/, /kåtem/ || /caim/
 
|-
 
|-
 
! Loc.  
 
! Loc.  
−
| ||  
+
| /ťüm/, /kåtüm/ || /cem/
 
|}
 
|}
  
 
===Zaimki przeczące===
 
===Zaimki przeczące===
−
Odmiana zaimków pytajnych /nĕkåtü/ (/nĕkătü/ według Polańskieg) oraz /nic/.
+
Odmiana zaimków pytajnych /nekåtü/ (/nĕkåtü/ według Polańskieg) oraz /nic/.
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
Linia 214: Linia 1020:
 
|-  
 
|-  
 
!Nom.  
 
!Nom.  
−
| /nĕkåtü/ || /nic/
+
| ?/nekåtü/ || !/nic/
 
|-
 
|-
 
! Gen.  
 
! Gen.  
−
| /niťüg/ ||  
+
| !/niťüg/ || /niceg/
 
|-
 
|-
 
! Dat.  
 
! Dat.  
−
| ||  
+
| /niťümau/ || /nicemau/
 
|-
 
|-
 
! Acc.  
 
! Acc.  
−
| ||  
+
| /niťüg/ || /nic/
 
|-
 
|-
 
! Ins.  
 
! Ins.  
−
| ||  
+
| /niťaim/ || /nicaim/
 
|-
 
|-
 
! Loc.  
 
! Loc.  
−
| ||  
+
| /niťüm/ || /nicem/
 
|}
 
|}
  
Linia 239: Linia 1045:
 
|-
 
|-
  
−
| || ||   || ||  
+
| !/müj, müjă, müji/ || !/tüj, tüjă, tüji/ || !/nos, nosă, nosi/  || !/vos, vosă, vosi/ || !/süj, süjă, süji/
 
|-
 
|-
 
|}
 
|}
  
 
Zaimki dzierżawcze trzeciej osoby były nieodmienne, najprawdopodobniej także zaimki pierwszej i drugiej osoby liczby podwójnej. W roli zaimka dzierżawczego występował wówczas odpowiedni zaimek osobowy w dopełniaczu
 
Zaimki dzierżawcze trzeciej osoby były nieodmienne, najprawdopodobniej także zaimki pierwszej i drugiej osoby liczby podwójnej. W roli zaimka dzierżawczego występował wówczas odpowiedni zaimek osobowy w dopełniaczu
 +
 +
Odmiana zaimków dzierżawczych na przykładzie /müj, müjă, müji/ (końcówki przeniesione):
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek i liczba !! r. męski !! r. żeński !! r. nijaki
 +
|-
 +
! Nom. Sg.
 +
| !/müj/ || !/müjă/ || !/müji/
 +
|-
 +
! Gen. Sg.
 +
|  /müjĕg/  || ?/müjij/ || /müjĕg/
 +
|-
 +
! Dat. Sg.
 +
| /müjemĕ/ || /müjă/|| /müjemĕ/
 +
|-
 +
! Acc. Sg.
 +
| !/müj/ || !/müją/  || !/müji/
 +
|-
 +
! Ins. Sg.
 +
| /müjĕm/ || !/müjă/ || /müjĕm/
 +
|-
 +
! Loc. Sg.
 +
| !/müjĕm/ || !/müjĕ/ || !/müjĕm/
 +
|-
 +
! Nom.=Acc. Du.
 +
| ?/müjo/ ||?/müjai/|| ?/müjai/
 +
|-
 +
! Gen.=Loc. Du.
 +
| /müjĕx/ ||/müjĕx/ || /müjĕx/
 +
|-
 +
! Dat.=Ins. Du.
 +
| /müjaimă/ || /müjaimă/ || /müjaimă/
 +
|-
 +
! Nom. Pl.
 +
| !/müjai/ || /müjă/|| !/müjă/
 +
|-
 +
! Gen. Pl.
 +
| /müjĕx/ ||/müjĕx/ || /müjĕx/
 +
|-
 +
! Dat. Pl.
 +
| !/müjĕm/ ||!/müjĕm/ || !/müjĕm/
 +
|-
 +
! Acc. Pl.
 +
| !/müjă/ || /müjă/ || /müjă/
 +
|-
 +
! Ins. Pl.
 +
| /müjaimĕ/ || /müjaimĕ/ || /müjaimĕ/
 +
|-
 +
! Loc. Pl.
 +
| /müjĕx/ ||/müjĕx/ || /müjĕx/
 +
|}
 +
Wszystkie odmieniane zaimki dzierżawcze miały te same końcówki i tę samą krzywą akcentową.
  
 
===Zaimek uogólniający===
 
===Zaimek uogólniający===
−
Odmiana zaimka uogólniającego /vis, ?, ?/
+
Odmiana zaimka uogólniającego /vis, visă, visa/
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
Linia 252: Linia 1110:
 
|-
 
|-
 
! Nom. Sg.  
 
! Nom. Sg.  
−
| || ||
+
| !/vis/ || ?/visă/ || !/visi/
 
|-
 
|-
 
! Gen. Sg.  
 
! Gen. Sg.  
 +
| ?/visĕg/ ?/viseg/|| ||
 +
|-
 +
! Dat. Sg.
 
| || ||  
 
| || ||  
 +
|-
 +
! Acc. Sg.
 +
| /vis/, /visĕg/ || !/visą/ || !/visi/
 +
|-
 +
! Ins. Sg.
 +
| || /visą/ ||
 +
|-
 +
! Loc. Sg.
 +
| /visĕm/ || ||/visĕm/
 +
|-
 +
! Nom. Pl.
 +
| !/visai/ || /vise/ || /visă/
 +
|-
 +
! Gen. Pl.
 +
| /visĕx/ || /visĕx/ ||/visĕx/
 +
|-
 +
! Dat. Pl.
 +
| !/visĕm/|| /visĕm/ ||/visĕm/
 +
|-
 +
! Acc. Pl.
 +
| /vise/ || /vise/ || /visă/
 +
|-
 +
! Ins. Pl.
 +
| /visaimĕ/ || /visaimĕ/ || /visaimĕ/
 +
|-
 +
! Loc. Pl.
 +
| /visĕx/ || /visĕx/ || /visĕx/
 +
|}
 +
Zaimek ten najprawdopodobniej, jak w innych językach słowiańskich, nie tworzył liczby podwójnej. Używano w tym znaczeniu zaimka ''oba, obie, obie''.
 +
 +
==Przymiotnik==
 +
Przymiotnik w języku połabskim przyjmował z reguły końcówkę zredukowaną, zależną od miękkości tematu, rodzaju, przypadku i liczby. Wszystkie końcówki zebrano w poniższej tabeli. Przecinek oddziela przymiotniki miękkotematowe (np. /tritĕ, triťă, tritĕ; prenĕ, preńă, prenĕ/) od twardotematowych (np. /b́olĕ, b́olă, b́olă/).
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek i liczba !! r. męski !! r. żeński !! r. nijaki
 +
|-
 +
! Nom. Sg.
 +
| !/-ĕ/|| !/-ă/|| !/-ĕ/, !/-ă/
 +
|-
 +
! Gen. Sg.
 +
| !/-ĕg/, !/-ăg/ || ?/-ă/ || !/-ĕg/, /-ăg/
 
|-
 
|-
 
! Dat. Sg.  
 
! Dat. Sg.  
−
| || ||  
+
| !/-ümĕ/ || /-ăj/ || /-ümĕ/
 
|-
 
|-
 
! Acc. Sg.  
 
! Acc. Sg.  
−
| || ||  
+
| =Nom./Acc. || !/-ǫ/ || !/-ĕ/, !/-ă/
 
|-
 
|-
 
! Ins. Sg.  
 
! Ins. Sg.  
 +
| /-ĕm/, /-ăm/ || /-ǫ/ || /-ĕm/, /-ăm/
 +
|-
 +
! Loc. Sg.
 +
|  /-ĕm/ || !/-ăj/||  /-ĕm/
 +
|-
 +
! Nom.=Acc. Du.
 +
| /-ă/ || /-ă/ || !/-ă/
 +
|-
 +
! Dat.=Ins. Du.
 +
| /-aimă/, /-åimă/ || /-aimă/, /-åimă/ || /-aimă/, /-åimă/
 +
|-
 +
! Nom. Pl.
 +
| ²/-ĕ/ || !/-ă/ || !/-ă/
 +
|-
 +
! Gen. Pl.
 +
| !/-ĕx/ || /-ĕx/ ||/-ĕx/
 +
|-
 +
! Dat. Pl.
 +
| /-ĕm/ || /-ĕm/ || /-ĕm/
 +
|-
 +
! Acc. Pl.
 +
| ?/-ĕ/, !/-ă/|| !/-ă/ || !/-ă/
 +
|-
 +
! Ins. Pl.
 +
| /-aimĕ/, /-åimě/ || /-aimĕ/, /-åimě/ || /-aimĕ/, /-åimě/
 +
|-
 +
! Loc. Pl.
 +
| !/-ĕx/ || /-ĕx/ ||/-ĕx/
 +
|}
 +
 +
Oprócz odmiany długiej szczątkowo zachowana została odmiana krótka. Końcówki odmiany krótkiej były zawsze niezredukowane
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek i liczba !! r. męski !! r. żeński !! r. nijaki
 +
|-
 +
! Nom. Sg.
 +
| !/-Ø/ || !/-o/ || /-i/, !/-ü/
 +
|-
 +
! Gen. Sg.
 
| || ||
 
| || ||
 +
|-
 +
! Dat. Sg.
 +
| || ||
 +
|-
 +
! Acc. Sg.
 +
| =Nom./Acc. || /-ǫ/ ||  /-i/, !/-ü/
 +
|-
 +
! Ins. Sg.
 +
| !/-åm/ || /-ǫ/ || !/-åm/
 
|-
 
|-
 
! Loc. Sg.
 
! Loc. Sg.
−
| || ||  
+
|  ||  || 
 +
|-
 +
! Nom.=Acc. Du.
 +
| || ||
 +
|-
 +
! Dat.=Ins. Du.
 +
| || ||
 
|-
 
|-
 
! Nom. Pl.  
 
! Nom. Pl.  
−
| || ||  
+
| || ||  
 
|-
 
|-
 
! Gen. Pl.  
 
! Gen. Pl.  
−
| || ||  
+
| || ||
 
|-
 
|-
 
! Dat. Pl.  
 
! Dat. Pl.  
−
| ||||
+
| || ||  
 
|-
 
|-
 
! Acc. Pl.  
 
! Acc. Pl.  
 +
| ||  ||
 +
|-
 +
! Ins. Pl.
 +
|||  ||
 +
|-
 +
! Loc. Pl.
 +
|  ||  ||
 +
|}
 +
=== Stopniowanie przymiotnika===
 +
 +
=== Przysłówek ===
 +
 +
== Liczebnik ==
 +
=== Liczebniki główne ===
 +
Liczebnik /jadån/ odmieniał się tak, jak twardotematowy zaimek wskazujący.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek i liczba !! r. męski !! r. żeński !! r. nijaki
 +
|-
 +
! Nom. Sg.
 +
| !/jadån/ || /jånă/ || !/jånü/
 +
|-
 +
! Gen. Sg.
 +
| /janăg/ || || /janăg/
 +
|-
 +
! Dat. Sg.
 +
|/janümĕ/ || || /janümĕ/
 +
|-
 +
! Acc. Sg.
 +
| =Nom./Acc. || /janǫ/ ||  !/janü/
 +
|-
 +
! Ins. Sg.
 +
| || /janǫ/ ||
 +
|-
 +
! Loc. Sg.
 +
|  || /jană/ || 
 +
|-
 +
! Nom.=Acc. Du.
 +
| || ||
 +
|-
 +
! Dat.=Ins. Du.
 +
| || ||
 +
|-
 +
! Nom. Pl.
 +
| /janai/ ||  || /jană/
 +
|-
 +
! Gen. Pl.
 +
|  || ||
 +
|-
 +
! Dat. Pl.
 
|  || ||  
 
|  || ||  
 +
|-
 +
! Acc. Pl.
 +
| /janĕ/ ||  || /jană/
 
|-
 
|-
 
! Ins. Pl.  
 
! Ins. Pl.  
−
| || ||  
+
||| ||  
 
|-
 
|-
 
! Loc. Pl.  
 
! Loc. Pl.  
−
| || ||  
+
| || ||
 +
|}
 +
<br>
 +
Poniżej tabelka odmiany liczebnika /dåvo/. Liczebnik ten wymuszał na rzeczowniku liczbę podwójną i związek zgody.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek !! r. męski !! r. żeński i nijaki
 +
|-
 +
! Nom.=Acc.
 +
| !/dåvo/ || !/dåve/
 +
|-
 +
! Gen.=Loc.
 +
|colspan="2"| !/dåvüx/
 +
|-
 +
! Dat.=Ins.
 +
|colspan="2"| !/dvemă/
 +
|}
 +
Obok /dvemă/ poświadczono także /dvemo/, jednak było to w pieśni, więc mogło wynikać z jej metryki, a nie z samych zasad akcentuacji.
 +
 
 +
Podobnie odmieniał się zaimek /våbo/.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek !! r. męski !! r. żeński i nijaki
 +
|-
 +
! Nom.=Acc.
 +
| ?/våbo/ || !/vibe/
 +
|-
 +
! Gen.=Loc.
 +
|colspan="2"| /våbüx/
 +
|-
 +
! Dat.=Ins.
 +
|colspan="2"| !/vibemă/
 +
|}
 +
W bierniku po przyimku występowała także postać zredukowana - !/no vĕbe/.
 +
 
 +
Poniżej tabelka odmiany liczebnika /tåri, trai/. Liczebnik ten wymuszał na rzeczowniku liczbę mnogą i związek zgody.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek !! r. męski !! r. żeński i nijaki
 +
|-
 +
! Nom.
 +
| !/tåri/ || !/trai/
 +
|-
 +
! Gen.
 +
| ?/tårüx/ || ?/tåraix/
 +
|-
 +
! Dat.
 +
| ?/tårüm/ || ?/tåraim/
 +
|-
 +
! Acc.
 +
| /trai/ || /trai/
 +
|-
 +
! Ins.
 +
| ?/tårümĕ/ || !/tåraimĕ/
 +
|-
 +
! Loc.
 +
| ?/tårüx/ || ?/tåraix/
 +
|}
 +
 
 +
Poniżej tabelka odmiany liczebnika /citĕr/. Liczebnik ten wymuszał na rzeczowniku liczbę mnogą i związek zgody.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek !! r. męski !! r. żeński i nijaki
 +
|-
 +
! Nom.
 +
| !/citĕr/ || /citĕr/
 +
|-
 +
! Gen.
 +
| ?/citĕŕüx/||?/citĕraix/
 +
|-
 +
! Dat.
 +
| ?/citĕŕüm/ || ?/citĕraim/
 +
|-
 +
! Acc.
 +
| /citĕr/ || /citĕr/
 +
|-
 +
! Ins.
 +
| ?/citĕŕümĕ/ ||?/citĕraimĕ/
 +
|-
 +
! Loc.
 +
| ?/citĕŕüx/ ||?/citĕraix/
 +
|}
 +
 
 +
Liczebniki od 5 do 10, tj. /pąt, sist, sidĕm, visĕm, divąt, disąt/ odmieniają się jak żeńskie rzeczowniki o temacie zakończonym na spółgłoskę. Występują w jednej formie wspólnej dla wszystkich rodzajów. Wymuszały na rzeczowniku liczbę mnogą i związek rządu, t.zn. rzeczownik występował w dopełniaczu liczby mnogiej. Poniższa tabelka przedstawia odmianę na przykładzie liczebnika /pąt/ (podobnie odmieniały się /sist, divąt, disąt/) oraz /sidĕm/ (podobnie odmieniał się /visĕm/).
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek !! 5,6,9,10 !! 7,8
 +
|-
 +
! Nom.
 +
| !/pąt/ || !/sidĕm/
 +
|-
 +
! Gen.
 +
| /pątĕ/ || /sidmĕ/
 +
|-
 +
! Dat.
 +
| /pątĕ/|| /sidmĕ/
 +
|-
 +
! Acc.
 +
| /pąt/ || /sidĕm/
 +
|-
 +
! Ins.
 +
| /pątă/|| /sidmă/
 +
|-
 +
! Loc.
 +
| /pątĕ/ || /sidmĕ/
 +
|}
 +
 
 +
=== Liczebniki porządkowe ===
 +
* pierwszy - !/parĕ/, !/prenĕ/, !/erstĕ/
 +
* drugi - !/törĕ/
 +
* trzeci - !/tritĕ/
 +
* czwarty - !/citjortĕ/
 +
* piąty - !/ṕǫtĕ/
 +
* szósty - !/sestĕ/
 +
* siódmy - /sedmĕ/
 +
* ósmy - !/våsmĕ/
 +
* dziewiąty - !/div́ǫtĕ/
 +
* dziesiąty - !/diśǫtĕ/
 +
* jedenasty - ?/janådistĕ/
 +
* dwunasty - /dvenădistĕ/
 +
* trzynasty - /trainădistĕ/
 +
* czternasty - ?/citĕrnădistĕ/
 +
* piętnasty - /pątnădistĕ/
 +
* szesnasty - /sesnădistĕ/
 +
* siedemnasty - /sedĕmnadistĕ/
 +
* osiemnasty - /visĕmnădistĕ/
 +
* dziewiętnasty - /divątnădistĕ/
 +
* dwudziesty - /disątnădistĕ/
 +
 
 +
=== Liczebniki zbiorowe ===
 +
* dwoje - !/dåvoj/
 +
* oboje - !/våboj/
 +
* troje - !/tåroj/
 +
* czworo - !/citvărü/
 +
* pięcioro - !/pątărü/
 +
* sześcioro - !/sistărü/
 +
* siedmioro - !/sidmărü/
 +
* ośmioro - !/vismărü/
 +
* dziewięcioro - !/divątărü/
 +
* dziesięcioro - !/disątărü/
 +
 
 +
Liczebniki zbiorowe nie odmieniały się przez rodzaje, jednak /dåvoj, våboj, tåroj/ odmieniały się przez przypadki według poniższego wzorca:
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! przypadek !! dwoje !! oboje !! troje
 +
|-
 +
! Nom.=Acc.
 +
| !/dåvoj/ || !/våboj/ ||!/tåroj/
 +
|-
 +
! Gen.=Loc.
 +
| /dåvüjĕx/ || !/våbüjĕx/ || /tårüjĕx/
 +
|-
 +
! Dat.
 +
| /våbüjaimă/ || /våbüjaimă/ || /tårüjĕm/
 +
|-
 +
! Ins.
 +
| /våbüjaimă/ || /våbüjaimă/ || /tårüjaimĕ/
 +
|}
 +
 
 +
== Przyimek ==
 +
=== Przyimki miejsca ===
 +
* /ai/ - u, przy (z dopełniaczem), np. /ai dåvüx grauk/
 +
* /no/ - na, w (z biernikiem i miejscownikiem), np. /no pic/, /no zimĕ/
 +
* /prid/ - przed (z biernikiem i narzędnikiem), np. /prid są/, /prid gărdåm/
 +
* /püd/ - pod (z biernikiem i narzędnikiem), np. /püd są/, /püd nibĕśåm/
 +
* /så/ - z (z dopełniaczem i narzędnikiem), np. /så nibĕśo/, /så vicaimă/
 +
* /vå/ - w, do (z biernikiem i miejscownikiem), np. /wå wågărd/, /vå nebüśai/
 +
=== Przyimki czasu ===
 +
* /dü/ - do (z dopełniaczem)
 +
* /prid/ - przed (z narzędnikiem), np. /prid nidelă/
 +
 
 +
== Spójnik ==
 +
== Partykuła ==
 +
Lista partykuł:
 +
* ''ne'', ''ni'' – pierwsza forma była używana z czasownikami /met/ i /müct/, a druga z wszystkimi pozostałymi. W przypadku czasowników /met/, /boit/ i /tet/ mogła ona ściągać akcent przy przeczeniu, dlatego formy negacji tych czasowników mogą być zredukowane.
 +
 
 +
== Składnia ==
 +
===Partytyw===
 +
===Czasy===
 +
===Czasowniki rozdzielnie złożone===
 +
 
 +
==Słowotwórstwo==
 +
===Przyrostki tworzące rzeczowniki===
 +
* -aidlĕ (<*-idlo): tworzy nazwy narzędzi, odczasownikowy, np. /stovaidlĕ/, /mötüvaidlĕ/, /mücaidlĕ/.
 +
* -aikă (<*-ika): tworzy nazwy zawodów, wykonawców czynności, męzkie jak i żeńskie, odczasownikowy, np. /låzaikă/, /bezaikă/, /peraikă/.
 +
* -aină (<*-ina): tworzy nazwy przedmiotów, zjawisk, odprzymiotnikowy i odrzeczownikowy, np. /låisaină/, /brizaină/, /glåvaină/.
 +
* -aistĕ (<*-išče): tworzy nazwy miejsc, odrzeczownikowy, np. /gordaistĕ/, /postvaistĕ/, /sidlaistĕ/.
 +
* -ą (<*-ę): tworzy nazwy osobników młodych, odrzeczownikowy, np. /blaizą/, /büzą/, /rovną/.
 +
* -ăr (<*-ařь): tworzy nazwy zawodów, wykonawców czynności, odrzeczownikowy i odczasownikowy, np. /gresnăr/, /lekăr/, /bǫkăr/.
 +
* -ĕ (<*ьje): tworzy nazwy rzeczowników zbiorowych, np. /perĕ/, /klåsĕ/, /blånĕ/.
 +
* -kă (<*-ъka): 1) tworzy zdrobnienia, stosowany do rzeczowników rodzaju żeńskiego, np. /bopkă/, /defkă/, /zopkă/. <br> 2) przyrostek tworzący zdrobnienia imion obojga płci, np. /Ånskă/, /Moraikă/.
 +
* -nĕk (<*-nikъ): tworzy nazwy zawodów, wykonawców czynności, odrzeczownikowy, np. /crivnĕk/, /gloznĕk/, /grobalnĕk/.
 +
* -'onĕk (<*-janъkъ): tworzy nazwy osobowe odgeograficzne, stosowany do rzeczowników, poświadczono tylko /ďörconĕk/, /ďörconi/.
 +
* -'onkă (<*-janъka): tworzy nazwy osobowe odgeograficzne, stosowany do rzeczowników, żeńska wersja poprzedniego, poświadczono tylko /döŕonkă/
 +
* -skă (<-ske): tworzy nazwy zawodów, wykonawców czynności rodzaju żeńskiego, np. /brüderskă/, /lasterårskă/.
 +
* -üvă (<*ova): tworzy nazwy żon wykonawców czynności, np. /vartüvă/.
 +
 
 +
===Przyrostki tworzące przymiotniki===
 +
* -enĕ (<*-enъjь): tworzy przymiotniki związane z substancjami, materjałami, odrzeczownikowy, np. /våunenĕ/, /clåvăcenĕ/, /gnüjenĕ/.
 +
* -ĕ (<*-ьjь): tworzy przymiotniki od nazw zwierząt, niekiedy roślin, np. /korvĕ/, /godĕ/, /gǫsĕ/.
 +
* -ĕn (<*-inъ): tworzy przymiotniki dzierżawcze od nazw osób kończących się na -a, np. /Morajĕn/, /ľoľĕn/, /moterĕn/.
 +
* -nĕ (<-*ьnъjь): tworzy przymiotniki związane z przedmiotami, wyrażające cechę powiązania z nimi, należenia, np. /plauznĕ/, /x́aiznĕ/, /lesnĕ/.
 +
* -(üv)otĕ (<*-(ov)atъjь): tworzy przymiotniki związane z przedmiotami, wyrażające cechę ich posiadania, np. /drenüvotĕ/, /glådüvotĕ/, /varxüvotĕ/, /nügotĕ/. Rozszerzenie -üv- dochodzi po rzeczownikach rodzaju męzkiego.
 +
* -üv(ĕ) (<-*ovъ(jь)): tworzy przymiotniki dzierżawcze od nazw osób kończących się na spółgłoskę, np. /malnaiťüv/, /Maixelevĕ/, /torťüvĕ/.
 +
===Przyrostki tworzące czasowniki===
 +
Tabelka przyrostków czasownikowych wraz z niemieckimi, łużyckimi i polskimi odpowiednikami znaczeniowymi
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! połabski !! niemiecki !! łużyckie !! czeski !! polski
 +
|-
 +
! !/dü/-,
 +
| zu- || do, dó- || do- || do-
 +
|-
 +
! !/prai-/
 +
|
 +
|-
 +
! !/pü-/, !/pö-/
 +
|be- || po-, pó- || po- || po-
 +
|-
 +
! !/rüz-/, !/röz-/
 +
|
 +
|-
 +
! ?/sǫ-/
 +
| mit- || sobu- || sou- || współ-
 +
|-
 +
! !/våkărst-/
 +
|
 +
|-
 +
! /våpăk-/
 +
| wieder- || zaso || ||
 +
|-
 +
! !/våz-/
 +
|
 +
|-
 +
! !/viz-/
 +
|
 +
|-
 +
! !/voi-/
 +
| aus- || wu- || vy- || wy-
 
|}
 
|}
−
Zaimek ten najprawdopodobniej, jak w innych językach słowiańskich, nie tworzył liczby podwójnej. Używano w tym znaczeniu zaimka ''oba, obie, obie''.
+
 
 +
== Zasady tworzenia leksyki ==
 +
 
 +
=== Zapożyczenia w leksyce międzynarodowej ===
 +
W przypadku słów, które można odnieść do leksyki międzynarodowej (m.in. grekolatynizmy czy rozpowszechnione w licznych językach europejskich pożyczki z francuzkiego, włoskiego, angielskiego, niemieckiego, rosyjskiego i innych), należy uznawać, że nie przyszły one do połabskiego bezpośrednio, lecz za pośrednictwem niemieckim i to forma niemiecka (brzmienie oraz zapis) stanowi podstawę do wywodzenia formy połabskiej. W zapisie ortograficznym zaleca się, aby nie wykorzystywać liter w sposób sprzeczny z ich użyciem w wyrazach połabskich. W przyswajaniu wyrazów obcych do języka połabskiego należy stosować się do poniższych reguł (w większości naśladują one zasady przyswajania wyrazów obcych przez języki łużyckie):
 +
# Rzeczowniki rodzaju męzkiego i nijakiego zapożyczane są do rodzaju męzkiego (jeśli kończą się na -e, to jest ono odrzucane, np. /biolog/, zaś rzeczowniki rodzaju żeńskiego (niezależnie od tego, czy kończą się na -''e'', -''a'', -''tät'', czy spółgłoskę) są zapożyczane do rodzaju żeńskiego i otrzymują końcówkę /-ă/ niezbędną dla odmiany, np. /analiză, kameră, univerzită, kultură/.
 +
# Rzeczowniki kończące się na grupy spółgłoskowe typu -''tr'', -''zm'' zostają poddane rozbiciu tejże spółgłoski przez epentyczne /ĕ/, jak w rodzimych słowach typu /vipĕr, v́otĕr, pesĕn/), np. /litĕr, metĕr, socializĕm/. Epentyczne /-ĕ-/ znika w formach przypadków zależnych, gdzie grupa spółgłoskowa jest łagodzona następującą po niej samogłoską.
 +
# W innych przypadkach niż wyżej wymienione nie pojawiają się dodatkowe samogłoski zredukowane i co więcej, w przypadku zapożyczeń również obowiązuje zasada padania akcentu wyrazowego na ostatnią niezredukowaną sylabę.
 +
# Dyftongi  ''au'', ''ai''~''ei'' oraz ''eu'' są wymawiane jako /au/, /ai/, /åi~oi/, np. /autor, australajă, gastarbaitĕr, noitrum, oiropă/, jednak na piśmie nie zaleca się ich zapisywać przy pomocy standardowych liter oznaczających połabskie dyftongi, aby nie ingerować zbytnio w zapis słowa.
 +
# Obce ''i'', ''y'' są wymawiane /i/ i zapisywane jednakowo, np. /fizikă, psixolog/
 +
# Obce ''ä''~''ae'' jest wymawiana /e/, np. /hemoglobin, egipt/.
 +
# Obce ''ö''~''oe''~''eu'' (ostatnie w pożyczkach z francuzkiego) jest wymawiana /ö/ i zapisywana jednakowo, niezależnie od pochodzenia, np. /fen, ökonomajă, frizör/.
 +
# Obce ''ü''~''u'' (ostatnie w pożyczkach z francuzkiego) jest wymawiana /ü/ i zapisywana jednakowo, niezależnie od pochodzenia, np. /kostüm, menü, parfüm, büro/.
 +
# Obce ''ph'', ''th'', ''rh'', ''qu'', ''x'' są zapisywane i wymawiane jednakowo jak ''f'', ''t'', ''r'', ''kw'', ''ks'', np. /fizikă, temă, ritmus, kvadrat, eksonim/.
 +
# Obce ''s'', ''ss'', ''ß'' oddawane jest zgodnie z wymową, np. /univerzită, diskusajă, poezăja/, jednak w nagłosie preferowane jest /s-/, np. /sinus, socializĕm/.
 +
# Końcowe -''ie(n)'', -''ia'', -''ei'' oddaje się przez /-ajă/, np. /italajă, morajă, mongolajă/, zaś -''äa'', -''ea'', -''öe'' przez /-ejă/, np. /pangejă, epopejă/.
 +
# Niemieckiemu ''z'', niezależnie od pochodzenia, odpowiada /c/, np. /cink, cenit, cifră, coolog/.
 +
# Obce dźwięki ʃ, ʒ, t͡ʃ, d͡ʒ i zbliżone są oddawane przez /š, ž, č, ǯ/, np. /mašină, šax, inženiör, garažă, meč, taǯikistan, ǯungĕl/
 +
# Rosyjskie ''в, л, х, ш, ч, ж'' oddaje się poprzez /v, l, x, š, č, ž/. Rosyjskie е oddawane jest jako /je/ po samogłoskach, a w przeciwnym wypadku jako /e/, np. /belgorod, leningrad, novosibirsk, volgă, kamčatkă/. Pozostałe znaki jotowane, czyli ''ё, я, ю'', są oddawane regularnie jako /jo, ja, ju/ lub zmiękczają poprzednią spółgłoskę, np. /ťumen, ŕazan, oŕol/. Miękki znak jest ignorowany, gdyż połabski nie dopuszcza spółgłosek palatalnych w innej pozycji niż przed samogłoską. Podobnie dokonuje się transkrypcji z innych języków używających cyrylicy.
 +
 
 +
 
 +
[[Kategoria: Język połabski]]

Aktualna wersja na dzień 11:58, 16 kwi 2024

Gramatyka odtworzonego języka nowopołabskiego. Korpus języka połabskiego jest zbyt ubogi, aby móc w pełni odbudować język, więc wiele dziur należało załatać. Wykrzyknik ! przed formami oznacza, że są one poświadczone, znak zapytania ? oznacza, że są one niepewne.

Fonetyka i fonologja

Czasownik

Czasy

Praesens (Czas teraźniejszy)

Praesens (czas teraźniejszy) jest podstawowym czasem w języku połabskim. Tworzony jest od czasowników niedokonanych i oznacza czynność mającą miejsce w chwili mówienia.

Aoristus (Czas przeszły dokonany)

Aoristus (aoryst, czas przeszły dokonany) oznacza dokonaną czynność mającą miejsce w przeszłości. Tworzony jest zarówno od czasowników dokonanych, jak i niedokonanych, choć częściej od tych pierwszych. Stosowany był szczególnie w przypadku narracji i opowieści.

Imperfectum (Czas przeszły niedokonany)

Imperfectum (imperfekt, czas przeszły niedokonany) oznacza czynność mającą miejsce w przeszłości i trwającą. Tworzony jest głównie od czasowników niedokonanych i stosowany był do pary z aorystem.

Praeteritum (Czas przeszły złożony I)

Praeteritum (preteritum, czas przeszły złożony I) jest odziedziczony z prasłowiańskiego, wyraża czynność mającą miejsce w przeszłości zakończoną lub (częściej) trwającą. Składa się z l-imiesłowu w odpowiedniej liczbie i rodzaju i (czasem) czasownika posiłkowego /jis, jis, ją, …/.

Perfectum (Czas przeszły złożony II)

Perfectum (perfekt, czas przeszły złożony II) powstał pod wpływem niemieckiego odpowiednika, oznacza czynność zakończoną w przeszłości. Tworzony jest co do zasady od czasowników dokonanych, jest to czas złożony i składa się z czasownika posiłkowego /jis, jis, ją, …/ (w przypadku czasowników nieprzechodnich) lub /mom, mos, mo, …/ (w przypadku przechodnich) i imiesłowu biernego odmienionego przez osobę i liczbę.

Futurum I (Czas przyszły prosty)

Futurum I (futur I, czas przyszły prosty) tworzony był od czasowników dokonanych i oznaczał czynność, która będzie miała miejsce i będzie zakończona w przyszłości. Formy tego czasu są gramatycznie formami osobowymi czasu teraźniejszego czasowników dokonanych.

Futurum II (Czas przyszły złożony)

Futurum II (futur II, czas przyszły złożony) tworzony był najczęściej od czasowników niedokonanych i oznaczał czynność, która będzie miała miejsce w przyszłości. Składał się z bezokolicznika odpowiedniego czasownika i czasownika posiłkowego /că, cĕs~c, cĕ, …/ lub rzadziej /mom, mos, mo, …/.

Formy nieosobowe czasownika

Imiesłów l-owy

Imiesłów bierny

Imiesłów czynny

Rzeczownik odczasownikowy

Konjugacje

Ia konjugacja

Według pierwszej-a konjugacji odmieniają się czasowniki zakończone na /-ct/, /-st/, np. /rict, sect, müct, pict, straict/ czy /büst, caist, gnist, krost, vist/ i podobnych.

osoba i liczba cz. teraźniejszy aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. !/-ą/ !/-Ø/ !/-ăx/, !/-ex/ —
2os. l. poj. !/-ĕs/, /-is/ !/-i/ /-ăs/, /-es/ !/-Ø/, !/-ai/
3os. l. poj. !/-ĕ/, !/-i/ !/-i/ /-ăs/, /-es/ !/-Ø/, !/-ai/
1os. l. podw. ?/-imă/ /-ixmă/ ?/-exmă/ /-aimă/
2os.=3os. l. podw. /-ită/ /-istă/ /-estă/ /-aită/
1os. l. mn. /-imĕ/ /-ixmĕ/ ?/-exmĕ/ /-aimĕ/
2os. l. mn. /-itĕ/ /-istĕ/ /-estĕ/ /-aitĕ/
3os. l. mn. !/-ą/ /-ixǫ/ /-exǫ/ —
imiesłów l-owy imiesłów czynny imiesłów bierny rzeczownik odczasownikowy
/-ål, -lo, -lü, -lai, -lĕ, -lă/ !/-ącĕ/ !/-enĕ/ !/-inĕ/

Tam gdzie podane są obok siebie formy zredukowana i niezredukowana, ta druga była używana w połączeniach z enklitykami, np. !/ricex-mĕ/, a pierwsza wszędzie indziej, np. !/ricăx/. Forma aorystu 1. os. l. poj. jest bez palatalizacji, np. !/müg/, !/sek/, /rek/.

Formy imiesłowu l-owego są wraz z palatalizacją, np. !/ricål, müzål, müzlo/. Podobnie palatalizacja ma miejsce w końcówkach imiesłowu czynnego, biernego i rzeczownika odczasownikowego.

Końcówka 1 os. l. poj. oraz 3. os. l. mn. /-ą/ wywołuje I palatalizację spółgłosek /k, g, x/.

Ib konjugacja

Według pierwszej-b konjugacji odmieniają się czasowniki zakończone na /-nǫt/, a także na /-nĕt/ (w tych czasownikach, w których /-n-/ nie pochodzi z tematu), np.

osoba i liczba cz. teraźniejszy aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. /-ną/ !/-Ø/ /-ńăx/, /-ńox/ —
2os. l. poj. /-nĕs/, /-nis/ /-i/ /-ńăs/, /-ńos/ !/-Ø/, !/-ai/
3os. l. poj. !/-nĕ/, !/-ni/ !/-i/ /-ńăs/, /-ńos/ !/-Ø/, !/-ai/
1os. l. podw. /-nimă/ /-ixmă/ /-ńoxmă/ /-aimă/
2os.=3os. l. podw. /-nită/ /-istă/ /-ńostă/ /-aită/
1os. l. mn. /-nimĕ/ /-ixmĕ/ /-ńoxmĕ/ /-aimĕ/
2os. l. mn. /-nitĕ/ /-istĕ/ /-ńostĕ/ /-aitĕ/
3os. l. mn. /-ną/ /-ixǫ/ /-ńoxǫ/ —

W aoryście i imperfekcie czasowników, gdzie /-nǫt/ lub /-nĕt/ występuje po spółgłosce, człon /-n-/ znika, np. /voiknĕt, voik, voici/. W pozostałych czasownikach może on nie znikać lub też może pojawiać się wypadnięta spółgłoska, np. /ďainǫt, ďain, ďaini/ lub /ďainǫt, ďaib, ďaibi/.

Formy czasu przeszłego to ?/-ąl/ lub !/-ǫl/. Imiesłowy bierne czasu przeszłego kończą się na !/-nenĕ/, !/-ǫtĕ/ lub /-enĕ/. Rzeczownik odczasownikowy kończy się na ?/-ninĕ/, ?/-nenĕ/, !/-enĕ/.

II konjugacja

Według drugiej konjugacji odmieniają się czasowniki zakończone na /-ĕt/, a także czasownik /ťautait/.

osoba i liczba cz. teraźniejszy aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. /-ą/ !/-aix/ ?/-'ăx/, ?/-'ox/ —
2os. l. poj. /-ĕs/, /-is/ /-i/ /-'ăs/, /-'os/ !/-Ø/, !/-ai/
3os. l. poj. !/-ĕ/, !/-i/ !/-i/ !/-'ăs/, /-'os/ /-Ø/, /-ai/
1os. l. podw. /imă/ /-aixmă/ /-'oxmă/ /-aimă/
2os.=3os. l. podw. /-ită/ /-aistă/ /-'ostă/ /-aită/
1os. l. mn. !/-imĕ/ /-aixmĕ/ /-'oxmĕ/ /-aimĕ/
2os. l. mn. !/-itĕ/ /-aistĕ/ /-'ostĕ/ /-aitĕ/
3os. l. mn. /-ą/ /-aixǫ/ /-'oxǫ/ —

Formy czasu przeszłego to !/-ål/. Imiesłowy bierne czasu przeszłego kończą się na !/-enĕ/ (bez oboczności tematu), imiesłowy czynne czasu teraźniejszego kończą się na /-ącĕ/. Rzeczownik odczasownikowy kończy się na !/-enĕ/ (również bez oboczności tematu).

III konjugacja

Według pierwszej konjugacji odmieniają się jednosylabowe czasowniki zakończone na /-ait/, /-åit/ a także ich prefigowane pochodne na /-ĕt/.

osoba i liczba cz. teraźniejszy aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. !/-ją/ /-aix/, /-åix/ /-ėjăx/ —
2os. l. poj. !/-jĕs/, /-jis/ /-i/ /-ėjăs/
3os. l. poj. !/-jĕ/, /-ji/ /-i/ !/-ėjăs/
1os. l. podw. /-jimă/, /-jămo/
2os.=3os. l. podw. /-jită/, !/-jăto/
1os. l. mn. !/-jimĕ/
2os. l. mn. /-jitĕ/
3os. l. mn. !/-ją/ —

Formy czasu przeszłego to /-ål, -ålă/, w liczbie mnogiej /-ailai/ lub /-åilai/. Imiesłowy bierne czasu przeszłego kończą się na /-aitĕ/ w przypadku krótkich czasowników na /-ait/ jak /bait/.

IV konjugacja

Według czwartej konjugacji odmieniają się liczne czasowniki zakończone na /-ăt/, ale nie wszystkie.

osoba i liczba cz. teraźniejszy aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. /-(j)ą/ /-ăx/ /-ăx/ —
2os. l. poj. !/-(j)ĕs/, /-(j)is/ /-ă/ /-ăs/ /-Ø/, /-ai/
3os. l. poj. !/-(j)ĕ/, /-(j)i/ /-ă/ /-ăs/ /-Ø/, /-ai/
1os. l. podw. /-(j)imă/ /-oxmă/ /-oxmă/ /-aimă/
2os.=3os. l. podw. /-(j)ită/ /-ostă/ /-ostă/ /-aită/
1os. l. mn. /-(j)imĕ/ /-oxmĕ/ /-oxmĕ/ /-aimĕ/
2os. l. mn. /-(j)itĕ/ /-ostĕ/ /-ostĕ/ /-aitĕ/
3os. l. mn. /-(j)ą/ /-oxǫ/ /-oxǫ/ —

Jota w końcówkach powoduje zmiany fonetyczne, które w szczególności objawiają się cofnięciem przegłosu, np. /v́ǫzăt, vązą, vązĕs/

Formy czasu przeszłego to //. Imiesłowy bierne czasu przeszłego kończą się na /-onĕ/

Va konjugacja

Według piątej-a konjugacji odmieniają się czasowniki zakończone na /-ot/

osoba i liczba cz. teraźniejszy aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. /-oją/ /-ox/ /-ox/ —
2os. l. poj. !/-ojĕs/, !/-ojis/ ?/-o/ ?/-os/ !/-oj/
3os. l. poj. !/-ojĕ/, !/-oji/ ?/-o/ ?/-os/ /-oj/
1os. l. podw. ?/ojimă/ /-oxmă/ ?/-oxmă/ ?/-ojmă/
2os.=3os. l. podw. /-ojită/ /-ostă/ /-ostă/ /-ojtă/
1os. l. mn. !/-ojimĕ/ /-oxmă/ /-oxmĕ/ /-ojmĕ/
2os. l. mn. /-ojitĕ/ /-ostĕ/ /-ostĕ !/-ojtĕ/
3os. l. mn. /-ojă/, /-oją/ /-oxǫ/ /-oxǫ/ —

Formy czasu przeszłego to //. Imiesłowy bierne czasu przeszłego kończą się na /-onĕ/

Vb konjugacja

Według piątej-b konjugacji odmieniają się czasowniki zakończone na /-ăt/

osoba i liczba cz. teraźniejszy aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. !/-ăm/, /-om/ /-ăx/, /-ox/ /-ăx/, /-ox/ —
2os. l. poj. !/-ăs/, /-os/ /-ă/, /-o/ /-ăs/, /-os/
3os. l. poj. /-ă/, /-o/ /-ă/, /-o/ !/-ăs/, /-os/
1os. l. podw. ?/-omă/, /-ămo/ /-oxmă/ /-oxmă/
2os.=3os. l. podw. /-otă/, /-ăto/ /-ostă/ /-ostă/
1os. l. mn. /-omĕ/ /-oxmĕ/ /-oxmĕ/
2os. l. mn. /-otĕ/ /-ostĕ/ /-ostĕ/
3os. l. mn. /-oxǫ/ /-oxǫ/ —

Formy czasu przeszłego to /-ol/. Imiesłowy bierne czasu przeszłego kończą się na /-onĕ/

Czasowniki nieregularne

Czasownik /boit/

Czasownik !/boit/ jest nieregularny oraz ma kilka form supletywnych. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:

osoba i liczba cz. teraźniejszy cz. przyszły aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. !/jis/ /bǫdǫ/ ?/boix/ /bex/, /ne-băx/ —
2os. l. poj. !/jis/ /bǫdĕs/ ?/boi/ /bes/, /ne-băs/ /bǫd/, /bǫdai/
3os. l. poj. !/ją/, !/jă/ !/bǫdĕ/ ?/boi/ /bes/, /ne-băs/ /bǫd/, /bǫdai/
1os. l. podw. ?/jismo/, ?/jismă/ ?/bǫdemă/ /boixmă/ /bexmă/ /bǫdaimă/
2os.=3os. l. podw. !/jistă/ /bǫdetă/ /boistă/ /bestă/ /bǫdaită/
1os. l. mn. !/jismoi/, !/jismĕ/ /bǫdemĕ/ /boixmĕ/ /bexmĕ/ /bǫdaimĕ/
2os. l. mn. ?/jiste/, /jistĕ/ /bǫdetĕ/ /boistĕ/ /bestĕ/ /bǫdaitĕ/
3os. l. mn. ?/są/ /bǫdą/ /boixǫ/ /bexǫ/ —

Forma czasu przeszłego to /bål, bålă, bålü/, w liczbie mnogiej /båiai, bålĕ, bålă/, imiesłowy to /bǫdącĕ/.

Czasownik /met/

Czasownik !/met/ także jest nieregularny. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:

osoba i liczba cz. teraźniejszy aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. !/mom/, !/ne-măm/ /mex/ /mex/, /ne-măx/ —
2os. l. poj. !/mos/, !/ne-măs/ /me/ /mes/, /ne-măs/ /mej/
3os. l. poj. !/mo/, !/ne-mă/ /me/ !/mes/, /ne-măs/ /mej/
1os. l. podw. ?/momă/, ?/ne-momă/ /mexmă/ ?/mexmă/, ?/ne-mexmă/ /mejmă/
2os.=3os. l. podw. !/motă/, /ne-motă/ /mestă/ /mestă/, ?/ne-mestă/ /mejtă/
1os. l. mn. !/momĕ/, !/ne-momĕ/ /mexmĕ/ /mexmĕ/, /ne-mexmĕ/ /mejmĕ/
2os. l. mn. /motĕ/, /ne-motĕ/ /mestĕ/ /mestĕ/, /ne-mestĕ/ /mejtĕ/
3os. l. mn. ?/moją/, ?/ne-moją/ /mexǫ/ /mexǫ/, /ne-mexǫ/ —

Formy czasu przeszłego to /ḿol/, !/ni-ḿăl/.

Forma aorystu służy do budowania czasowników dokonanych.

Czasownik /dot/

Czasownik !/dot/ jest nieregularny. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:

osoba i liczba cz. teraźniejszy cz. przyszły aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. /doją/ ?/dom/ —
2os. l. poj. !/dojĕs/ ?/dos/ !/doʒ, doj, düj/
3os. l. poj. !/dojĕ/ ?/do/ /doʒ, doj, düj/
1os. l. podw. ?/dojimă/
2os.=3os. l. podw. ?/dojită/ /doctă, dojtă, düjtă/
1os. l. mn. /dojimĕ/ ?/domĕ/
2os. l. mn. /dojitĕ/ ?/dotĕ/ /doctĕ, dojtĕ, düjtĕ/
3os. l. mn. /doją/ —

Formy czasu przeszłego to /!dol, /, imiesłów bierny to /!donĕ/.

Czasownik /tet/

Czasownik !/tet/ jest nieregularny. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:

osoba i liczba cz. teraźniejszy aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. !/cą/, !/că/; !/ni-că/ /tex/, /ne-tăx/ !/tex/, /ne-tăx/ —
2os. l. poj. !/cis/, !/cĕs/, ?/c/; /ni-cĕs/ /te/, /ne-tă/ /tes/, /ne-tăs/ /tej/
3os. l. poj. !/ci/, /cĕ/; !/ni-cĕ/ /te/, /ne-tă/ /tes/, /ne-tăs/ /tej/
1os. l. podw. ?/cimă/; ?/ni-cimă/ /texmă/ /texmă/ /tejmă/
2os.=3os. l. podw. /cită/; /ni-cită/ /testă/ /testă/ /tejtă/
1os. l. mn. !/cimĕ/; /ni-cimĕ/ /texmĕ/ /texmĕ/ /tejmĕ/
2os. l. mn. !/citĕ/; /ni-citĕ/ /testĕ/ /testĕ/ /tejtĕ/
3os. l. mn. ?/cą/, ?/că/; ?/ni-cą/ /texǫ/ !/texǫ/ —

Formy czasu przeszłego to /ťol/.

Pierwsza forma była używana w znaczeniu chcieć, forma zredukowana była używana w funkcji czasownika posiłkowego tworzącego czas przyszły, a także w pozycji nieakcentowanej.

Czasownik /jest/

Czasownik !/jest/ jest nieregularny. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:

osoba i liczba cz. teraźniejszy aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. /jedą/ /jed/ —
2os. l. poj. /jedĕs/ /jedi/ !/jeʒ/
3os. l. poj. !/jedĕ/ /jedi/ /jeʒ/
1os. l. podw. /jedimă/ /jeʒmă/
2os.=3os. l. podw. /jedită/ /jectă/
1os. l. mn. /jedimĕ/ /jeʒmĕ/
2os. l. mn. /jeditĕ/ !/jectĕ/
3os. l. mn. /jedą/ —

Formy czasu przeszłego to /jedăl~jedål, ?, ?/

Czasownik /vaidĕt/

Czasownik /vaidĕt/ jest nieregularny. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:

osoba i liczba cz. teraźniejszy aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. /vaiʒą/ /vaid /vaidăx/, /vaidex/ —
2os. l. poj. !/vaiʒĕs/ /vaidi/ /vaidăs/, /vaides/ !/vaiʒ/
3os. l. poj. !/vaiʒĕ/ /vaidi/ /vaidăs/, /vaides/ /vaiʒ/
1os. l. podw. /vaiʒimă/ /vaidexmă/ /vaiʒmă/
2os.=3os. l. podw. /vaiʒită/ /vaidestă/ /vaictă/
1os. l. mn. /vaiʒimĕ/ /vaidexmĕ/ /vaiʒmĕ/
2os. l. mn. /vaiʒitĕ/ /vaidestĕ/ /vaictĕ/
3os. l. mn. /vaiʒą/, ?/vaiʒă/ /vaidexǫ/ —

Formy czasu przeszłego to /vaiďol~vaiďăl, ?, ?/

Czasownik /vedĕt/

Czasownik /vedĕt/ jest nieregularny. Poniższa tabelka przedstawia jego odmianę:

osoba i liczba cz. teraźniejszy aoryst imperfekt rozkaźnik
1os. l. poj. /vem/ /vex/, /ne-văx/ /vedăx/ —
2os. l. poj. /ves/ /ve/, /ne-vă /vedăs/ /veʒ/
3os. l. poj. /ve/ /ve/, /ne-vă/ /vedăs/ /veʒ/
1os. l. podw. /vemă/ /vexmă/ /vedexmă/ /veʒmă/
2os.=3os. l. podw. /vetă/ /vestă/ /vedestă/ /vectă/
1os. l. mn. /vemĕ/ /vexmĕ/ /vedexmĕ/ /veʒmĕ/
2os. l. mn. /vetĕ/ /vestĕ/ /vedestĕ/ /vectĕ/
3os. l. mn. /vedą/ /vexǫ/ /vedexǫ/ —

Formy czasu przeszłego to //, imiesłów czynny to !/vedącĕ/.

Rzeczownik

Rzeczownik w języku połabskim odmienia się przez sześć przypadków (mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik) i trzy liczby (pojedynczą, podwójną i mnogą). Występował synkretyzm przypadków, przede wszystkim w liczbie podwójnej zawsze mianownik był równy biernikowi, celownik narzędnikowi, a z kolei dopełniacz i miejscownik liczby podwójnej były równe odpowiednio dopełniaczowi i miejscownikowi liczby mnogiej.

Przecinek w poniższych tabelkach rozdziela końcówki akcentowane od nieakcentowanych.

Ia deklinacja

Według deklinacji Ia odmieniały się rzeczowniki rodzaju męzkiego zakończone na spółgłoskę. Końcówki pochodzą z dawnych o-temat i u-temat.

przypadek i liczba twardy temat temat tylkojęzykowy miękki temat
Nom. Sg. !/-Ø/ !/-Ø/ !/-Ø/
Gen. Sg. !/-o, -ă/, !/-au, -ĕ/ !/-o, -ă/, !/-'au, -'ĕ/ !/-'o, -'ă/, !/-'au, -'ĕ/
Dat. Sg. !/-au, -ĕ/ !/-'au, -'ĕ/ !/-'au, -ĕ/
Acc. Sg. =Nom./Acc. =Nom./Acc. =Nom./Acc.
Ins. Sg. !/-åm, -ăm/ !/-'åm, -'ăm/ /-'åm, -'ăm/
Loc. Sg. !/-e, -ă/¹ !/-e, -ă/¹ !/-'au, -'ĕ/
Nom.=Acc. Du. /-o, -ă/ /-o, -ă/ /-'o, -'ă/
Dat.=Ins. Du. /-ümă/ /-'ümă/ ?/-emă/
Nom. Pl. !/-ai, -ĕ/¹, !/-üvĕ/ !/-ai, -ĕ/¹, !/'-üvĕ/ !/-ai, -ĕ/, !/-i, -ĕ/
Gen. Pl.=Gen. Du. !/-üv, -ĕv/ !/-'üv, -'ĕv/!, /-Ø/ !/-ev, -ĕv/, /-'üv, -'ĕv/
Dat. Pl. !/-üm, -ĕm/ /-üm, -ĕm/ /-em, -ĕm/, /-'üm, -'ĕm/
Acc. Pl. !/-åi, -ĕ/ /-'ai, -'ĕ/ !/-e, -ă/
Ins. Pl. !/-åi, -ĕ/ /-'ai, -'ĕ/ /-ai, -ĕ/
Loc. Pl.=Loc. Du. /-ex, -ăx/¹ /-ex, -ăx/¹ /-åx, -ăx/

Biernik był równy dopełniaczowi u rzeczowników żywotnych i mianownikowi u nieżywotnych.

¹ – końcówka palatalizująca, powodowała oboczności w temacie, w szczególności: /'o:e/, /'ǫ:ą/, /'å:a/, /ö:ü/, /e:i/, a także w końcu tematu wywołuje palatalizację tylnojęzykowych, to jest /k:c/, /g:dz/, /x:s/.

Ib deklinacja

Według deklinacji Ib odmieniały się rzeczowniki rodzaju nijakiego bez rozszerzenia o spółgłoskę.

przypadek i liczba twardy temat temat tylnojęzykowy miękki temat
Nom. Sg. !/-ü, -ĕ/ !/-'ü, -'ĕ/ !/-i, -ĕ/
Gen. Sg. !/-o, -ă/, !/-au, -ĕ/ /-o, -ă/ /-'o, -'ă/
Dat. Sg. !/-au, -ĕ/ /-'au, -ĕ/ !/-'au, -'ĕ/
Acc. Sg. !/-ü, -ĕ/ !/-'ü, -'ĕ/ !/-i, -ĕ/
Ins. Sg. !/-åm, -ăm/ /-'åm, -'ăm/ /-'åm, -'ăm/
Loc. Sg. !/-e, -ă/¹ /-e, -ă/ !/-ai, -ĕ/
Nom.=Acc. Du. ?/-e, -ă/¹ ?/-e, -ă/¹ /-ai, -ĕ/
Dat.=Ins. Du. /-ümă/ /-'ümă/ ?/-emă/
Nom. Pl. !/-o, -ă/ !/-o, -ă/ !/-'o, -'ă/
Gen. Pl.=Gen. Du. !/-Ø/ /-Ø/ /-Ø/
Dat. Pl. /-üm, -ĕm/ /-'üm, -'ĕm/ ?/-em, -ĕm/
Acc. Pl. !/-o, -ă/ !/-o, -ă/ !/-'o, -'ă/
Ins. Pl. !/-åi, -ĕ/ /-'ai, -'ĕ/ ?/-ai, -ĕ/
Loc. Pl.=Loc. Du. /-ex, -ăx/¹ /-ex, -ăx/¹ !/-åx, -ăx/

Ic deklinacja

Według deklinacji Ic odmieniały się rzeczowniki rodzaju nijakiego z rozszerzeniem o spółgłoskę. Tą spółgłoską mogło być -n-, np. /jaimą, jaimenă/, -nt-, np. /stiną, stińǫtă/, lub też -s- np. /nebü, nibesă/.

przypadek i liczba -n- -nt- -s-
Nom. Sg. !/-ą/ !/-ą/ !/-ü/
Gen. Sg. /-ińo, -ĕńo/ /-ąťo, -ăťo/ !/-iśo, -ĕśo/
Dat. Sg. /-ińau, -ĕńau/ /-ąťau, -ăťau/ /-iśau, -ĕśau/
Acc. Sg. !/-ą/ !/-ą/ !/-ü/
Ins. Sg. /-ińåm, -ĕńåm/ /-ąťåm, -ăťåm/ /-iśåm, -ĕśåm/
Loc. Sg. /-ińau, -ĕńau/ /-ąťau, -ăťau/ !/-iśau, -ĕśau/
Nom.=Acc. Du. !/-ĕnai/ /-ătai/ !/-ĕsai/
Dat.=Ins. Du. /-ĕnemă/ /-ătemă/ /-ĕsemă/
Nom. Pl. !/-enă/ !/-'ǫtă/ !/-esă/
Gen. Pl.=Gen. Du. /-en, -ĕn/ /-'ǫt/ /-es, -ĕs/
Dat. Pl. /-enĕm/ /-'ǫtĕm/ /-esĕm/
Acc. Pl. !/-enă/ /-'ǫtă/ /-esă/
Ins. Pl. /-enĕ/ /-'ǫtĕ/ /-esĕ/
Loc. Pl.=Loc. Du. /-inăx/ /-ątăx/ /-isăx/

II deklinacja

Według deklinacji II odmieniały się rzeczowniki rodzaju żeńskiego, a także rodzaju męzkiego zakończone na -ă.

przypadek i liczba twardy temat temat tylnojęzykowy miękki temat
Nom. Sg. !/-o, -ă/ !/-o, -ă/ !/-'o, -'ă/
Gen. Sg. !/-åi, -ĕ/ !/-våi, -vĕ/ !/-e, -ă/
Dat. Sg. !/-e, -ă/ /-ve, -vă/ !/-ai, -ĕ/
Acc. Sg. !/-ǫ/ !/-ǫ/ !/-ą, -ă/
Ins. Sg. /-ǫ/ /-ǫ/ !/-ą, -ă/
Loc. Sg. !/-e, -ă/ /-ve, -vă/ /-ai, -ĕ/
Nom.=Acc. Du. !/-e, -ă/ /-ve, -vă/ !/-ai, -ĕ/
Dat.=Ins. Du. !/-omă/ !/-omă/ /-'omă/
Nom. Pl. !/-åi, -ĕ/ !/-våi, -vĕ/ !/-e, -ă/
Gen. Pl.=Gen. Du. !/-Ø/ /-Ø/ /-Ø/
Dat. Pl. /-om, -ăm/ !/-om, -ăm/ /-'om, -'ăm/
Acc. Pl. !/-åi, -ĕ/ !/-våi, -vĕ/ !/-e, -ă/
Ins. Pl. !/-omĕ/ /-omĕ/ /-'omĕ/
Loc. Pl.=Loc. Du. ?/-ox, -ăx/ /-ox, -ăx/ /-'ox, -'ăx/

Według deklinacji tylnojęzykowej odmieniały się przede wszystkim rzeczowniki żeńskie o temacie na /k, g, x/, ale także zapożyczenia o temacie na /t/, np. /korto, kortvåi; klüto, klütvåi/.

III deklinacja

Według deklinacji III odmieniały się rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na spółgłoskę lub rozszerzające swój temat o element -v-.

przypadek i liczba temat na spółgłoskę temat rozszerzony twardy temat rozszerzony miękki
Nom. Sg. !/-Ø/ !/-åi, -ĕ/ !/-'ai, -ĕ/
Gen. Sg. !/-i, -ĕ/ /-vi, -vĕ/ /-vi, -vĕ/
Dat. Sg. /-ai, -ĕ/ /-vai, -vĕ/ /-vai, -vĕ/
Acc. Sg. !/-Ø/ !/-iv/ !/-iv/
Ins. Sg. !/-ą, -ă/ /-vą, -vă/ /-vą, -vă/
Loc. Sg. /-ai, -ĕ/ /-vai, -vĕ/ /-vai, -vĕ/
Nom.=Acc. Du. /-ai, -ĕ/ /-ve, -vă/ /-ve, -vă/
Dat.=Ins. Du. /-'omă/ /-vomă/ /-vomă/
Nom. Pl. !/-ai, -ĕ/ !/-våi, -vĕ/ !/-våi, -vĕ/
Gen. Pl.=Gen. Du. ?/-ai, -ĕ/ /-åv, -ăv/ /-'åv, -'ăv/
Dat. Pl. /-'åm, -'ăm/ /-vom, -văm/ /-vom, -văm/
Acc. Pl. !/-ai, -ĕ/ !/-våi, -vĕ/ !/-våi, -vĕ/
Ins. Pl. !/-'omĕ/ /-vomĕ/ /-vomĕ/
Loc. Pl.=Loc. Du. /-'åx, -'ăx/ /-vox, -văx/ /-vox, -văx/

W deklinacji z rozszerzeniem -v- końcówka biernika /-iv/ prawdopodobnie wtórnie szerzyła się do mianownika wypierając go, gdyż przy niektórych rzeczownikach jest poświadczona wyłącznie forma biernika.

Rzeczowniki nieregularne

Istniał także szereg rzeczowników nieregularnych, które miały odmianę mieszaną lub były jedynymi reprezentantami swojej klasy deklinacyjnej.

przypadek i liczba oko ucho człowiek matka dziecko kamień
Nom. Sg. !/våťü/ !/vaux́ü/ !/clåvăk/ !/motai/ !/detą/, !/detă/ !/komoi/
Gen. Sg. /clåvekă/
Dat. Sg. /clåveťĕ/
Acc. Sg. /clåvekă/ /moter/
Ins. Sg. /clåveťăm/
Loc. Sg. /clåvecă/
Nom.=Acc. Du. !/vicai/ !/vausai/
Dat.=Ins. Du. !/vicaimă/ /vausaimă/
Nom. Pl. !/vicesă/, /våkă/ !/vausesă/, !/vauxă/ !/ľaudi/ !/detai/ !/kominĕ/
Gen. Pl.=Gen. Du. /vices/ ?/komin/
Dat. Pl. /vicesĕm/ /ľauďåm/ /komińăm/
Acc. Pl. !/vicesă/, /våkă/ !/vausesă/, !/vauxă/ /ľaudai/ /detai/ !/kominĕ/
Ins. Pl. /vicesĕ/, /viťĕ/ /vausisĕ/, /vaux́ĕ/ /komińomĕ/
Loc. Pl.=Loc. Du. /vicisăx/, /vicăx/ /vausisăx/, /vausăx/ /ľauďåx/ /komińăx/

Zaimek

Zaimki osobowe

Zaświadczone są niektóre przypadki zaimków pierwszej i drugiej osoby liczby pojedycznej i podwójnej. Zaimki liczby podwójnej niestety są niepoświadczone, proponuję więc system zaimków poświadczony w blizko spokrewnionym słowińskim

przypadek 1 os. l. poj. 2 os. l. poj. 1 os. l. podw. 2 os. l. podw. 1 os. l. mn. 2 os. l. mn. zaimek zwrotny
Nom. !/joz/, !/jo/ !/tåi/, !/tĕ/ ?/mo, me/ ?/vo, ve/ !/moi/ !/jai/, ?/voi/ —
Gen. !/mane/, !/mană/ /tibe/, !/tibĕ/ /nos/, /năs/ /vos/, /văs/ !/nos/, !/năs/ /vos/, /văs/ /sibe/, /sibĕ/
Dat. !/mine/, /mină/ !/tebe/, !/tebĕ/ /nomă/ /vomă/ !/nom/, !/năm/ /vom/, /văm/ /sebe/, /sebĕ/
Dat. clit. !/mĕ/ !/tĕ/ — — /năm/ /văm/ ?/sĕ/
Acc. !/mane/, !/mą/ !/tibĕ/, !/tą/ /nos/, /năs/ /vos/, /văs/ !/nos/, /năs/ /vos/, /văs/ !/sibĕ/, !/są/
Acc. clit. !/mĕ/ !/tĕ/ /năs/ /văs/ !/năs/ /văs/ !/să/
Ins. ?/manǫ/ , ?/mănǫ/ ?/tübǫ/, !/tăbǫ/ /nomă/ /vomă/ !/nomĕ/ !/vomĕ/ ?/sübǫ/, !/săbǫ/
Loc. /mane/, /mană/ /tibe/, /tibĕ/ /nos/, /năs/ /vos/, /văs/ /nos/, /năs/ /vos/, /văs/ /sibe/, !/sibĕ/

W mianowniku zaimek osobowy joz/jo ma dwie formy stosowane w zasadzie wymiennie, bez zauważalnej reguły.

W przypadkach zależnych mamy na ogół dwie formy każdego zaimka. Pierwsza z nich jest akcentowana, druga natomiast pojawia się bezpośrednio po przyimku, to jest przyimek ściągnął z niej akcent.

Zaimki liczby podwójnej mogły mieć formy /mo, vo/ w rodzaju męskim oraz /me, ve/ w rodzaju żeńskim i nijakim, podobnie jak w przypadku zaimków łużyckich, pomorskich i słoweńskich, gdzie powstało pod wpływem liczebnika /dåvo, dåve/.

Odmiana zaimka osobowego /vån, vånă, vånă/.

przypadek i liczba r. męski r. żeński r. nijaki
Nom. Sg. !/vån/ !/vånă/ /vånü/
Gen. Sg. !/jig/, !/jĕg/, !/nĕg/ ?/ji/, ?/jĕ/, ?/nĕ/ /jig/, /jĕg/, /nĕg/
Dat. Sg. !/jim/, !/mĕ/, /nĕm/ ?/ji/, ?/jĕ/, ?/nĕ/ /jim/, /mĕ/, /nĕm/
Acc. Sg. ?/jǫ/, ?/jǫ/, ?/nǫ/ /ją/, /jă/, /nă/ /ji/, /jĕ/, /nĕ/
Ins. Sg. /naim/ ?/ną/, /nă/ /naim/
Loc. Sg. /jim/, /nĕm/ ?/ji/, ?/nĕ/ /jim/, /nĕm/
Nom.=Acc. Du. ?/våno/ ?/vinai/ ?/vinai/
Gen.=Loc. Du. /jaix/, /nĕx/ /jaix/, /nĕx/ /jaix/, /nĕx/
Dat.=Ins. Du. /naimo/ /naimo/ /naimo/
Nom. Pl. !/vinai/ /vånåi/ /vånă/
Gen. Pl. /jaix/, /nĕx/ /jaix/, /nĕx/ /jaix/, /nĕx/
Dat. Pl. !/jaim/, /nĕm/ !/jaim/, /nĕm/ !/jaim/, /nĕm/
Acc. Pl. /je/, /nă/ /je/, /nă/ /jo/, /nă/
Ins. Pl. ?/naimĕ/ ?/naimĕ/ ?/naimĕ/
Loc. Pl. /nĕx/ /nĕx/ /nĕx/

Zaimki wskazujące

Poniższa tabela przedstawia odmianę zaimka wzkazującego /tǫ, to, tü/.

przypadek i liczba r. męski r. żeński r. nijaki
Nom. Sg. /tǫ/ /to/ /tü/
Gen. Sg. !/tüg/ ?/tej/ !/tüg/
Dat. Sg. /tümĕ/ ?/tej/ /tümĕ/
Acc. Sg. /tǫ/ /tǫ/ /tü/
Ins. Sg. /taim/ /tǫ/ /taim/
Loc. Sg. /tüm/ ?/tej/ /tüm/
Nom.=Acc. Du. /to/ ?/tai/ ?/tai/
Gen.=Loc. Du. /tex/ /tex/ /tex/
Dat.=Ins. Du. /temă/ /temă/ /temă/
Nom. Pl. /tai/ /tåi/ /to/
Gen. Pl. /tex/ /tex/ /tex/
Dat. Pl. /tem/ /tem/ /tem/
Acc. Pl. /tåi/ /tåi/ /to/
Ins. Pl. /temĕ/ /temĕ/ /temĕ/
Loc. Pl. /tex/ /tex/ /tex/


Odmiana zaimka wzkazującego /sǫ, si, sü/.

przypadek i liczba r. męski r. żeński r. nijaki
Nom. Sg. !/sǫ/ !/so/ !/si/
Gen. Sg. !/seg/ ?/sij/ !/seg/
Dat. Sg. /semĕ/ ?/sij/ /semĕ/
Acc. Sg. !/sǫ/ /są/ !/si/
Ins. Sg. /saim/ /są/ /saim/
Loc. Sg. !/sem/ ?/sij/ /sem/
Nom.=Acc. Du. ?/so/ ?/sai/ ?/sai/
Gen.=Loc. Du. /saix/ /saix/ /saix/
Dat.=Ins. Du. /saimă/ /saimă/ /saimă/
Nom. Pl. /sai/ /se/ /so/
Gen. Pl. /saix/ /saix/ /saix/
Dat. Pl. /saim/ /saim/ /saim/
Acc. Pl. /se/ /se/ /so/
Ins. Pl. /saimĕ/ /saimĕ/ /saimĕ/
Loc. Pl. /saix/ /saix/ /saix/

Zaimki pytajne

Odmiana zaimków pytajnych /kåtü/ oraz /cü/.

przypadek osobowy rzeczowny
Nom. !/kåtü/ !/cü/
Gen. !/ťüg/, /kåtüg/ !/ceg/
Dat. !/ťümau/, !/kåtümĕ/ /cemau/
Acc. !/ťüg/, /kåtüg/ !/cü/, !/ceg/
Ins. /ťaim/, /kåtem/ /caim/
Loc. /ťüm/, /kåtüm/ /cem/

Zaimki przeczące

Odmiana zaimków pytajnych /nekåtü/ (/nĕkåtü/ według Polańskieg) oraz /nic/.

przypadek osobowy rzeczowny
Nom. ?/nekåtü/ !/nic/
Gen. !/niťüg/ /niceg/
Dat. /niťümau/ /nicemau/
Acc. /niťüg/ /nic/
Ins. /niťaim/ /nicaim/
Loc. /niťüm/ /nicem/

Zaimki dzierżawcze

Zaimki dzierżawcze dzieliły się na odmienne i nieodmienne

1 os. l. poj. 2 os. l. poj. 1 os. l. mn. 2 os. l. mn. zaimek dzierżawczy zwrotny
!/müj, müjă, müji/ !/tüj, tüjă, tüji/ !/nos, nosă, nosi/ !/vos, vosă, vosi/ !/süj, süjă, süji/

Zaimki dzierżawcze trzeciej osoby były nieodmienne, najprawdopodobniej także zaimki pierwszej i drugiej osoby liczby podwójnej. W roli zaimka dzierżawczego występował wówczas odpowiedni zaimek osobowy w dopełniaczu

Odmiana zaimków dzierżawczych na przykładzie /müj, müjă, müji/ (końcówki przeniesione):

przypadek i liczba r. męski r. żeński r. nijaki
Nom. Sg. !/müj/ !/müjă/ !/müji/
Gen. Sg. /müjĕg/ ?/müjij/ /müjĕg/
Dat. Sg. /müjemĕ/ /müjă/ /müjemĕ/
Acc. Sg. !/müj/ !/müją/ !/müji/
Ins. Sg. /müjĕm/ !/müjă/ /müjĕm/
Loc. Sg. !/müjĕm/ !/müjĕ/ !/müjĕm/
Nom.=Acc. Du. ?/müjo/ ?/müjai/ ?/müjai/
Gen.=Loc. Du. /müjĕx/ /müjĕx/ /müjĕx/
Dat.=Ins. Du. /müjaimă/ /müjaimă/ /müjaimă/
Nom. Pl. !/müjai/ /müjă/ !/müjă/
Gen. Pl. /müjĕx/ /müjĕx/ /müjĕx/
Dat. Pl. !/müjĕm/ !/müjĕm/ !/müjĕm/
Acc. Pl. !/müjă/ /müjă/ /müjă/
Ins. Pl. /müjaimĕ/ /müjaimĕ/ /müjaimĕ/
Loc. Pl. /müjĕx/ /müjĕx/ /müjĕx/

Wszystkie odmieniane zaimki dzierżawcze miały te same końcówki i tę samą krzywą akcentową.

Zaimek uogólniający

Odmiana zaimka uogólniającego /vis, visă, visa/

przypadek i liczba r. męski r. żeński r. nijaki
Nom. Sg. !/vis/ ?/visă/ !/visi/
Gen. Sg. ?/visĕg/ ?/viseg/
Dat. Sg.
Acc. Sg. /vis/, /visĕg/ !/visą/ !/visi/
Ins. Sg. /visą/
Loc. Sg. /visĕm/ /visĕm/
Nom. Pl. !/visai/ /vise/ /visă/
Gen. Pl. /visĕx/ /visĕx/ /visĕx/
Dat. Pl. !/visĕm/ /visĕm/ /visĕm/
Acc. Pl. /vise/ /vise/ /visă/
Ins. Pl. /visaimĕ/ /visaimĕ/ /visaimĕ/
Loc. Pl. /visĕx/ /visĕx/ /visĕx/

Zaimek ten najprawdopodobniej, jak w innych językach słowiańskich, nie tworzył liczby podwójnej. Używano w tym znaczeniu zaimka oba, obie, obie.

Przymiotnik

Przymiotnik w języku połabskim przyjmował z reguły końcówkę zredukowaną, zależną od miękkości tematu, rodzaju, przypadku i liczby. Wszystkie końcówki zebrano w poniższej tabeli. Przecinek oddziela przymiotniki miękkotematowe (np. /tritĕ, triťă, tritĕ; prenĕ, preńă, prenĕ/) od twardotematowych (np. /b́olĕ, b́olă, b́olă/).

przypadek i liczba r. męski r. żeński r. nijaki
Nom. Sg. !/-ĕ/ !/-ă/ !/-ĕ/, !/-ă/
Gen. Sg. !/-ĕg/, !/-ăg/ ?/-ă/ !/-ĕg/, /-ăg/
Dat. Sg. !/-ümĕ/ /-ăj/ /-ümĕ/
Acc. Sg. =Nom./Acc. !/-ǫ/ !/-ĕ/, !/-ă/
Ins. Sg. /-ĕm/, /-ăm/ /-ǫ/ /-ĕm/, /-ăm/
Loc. Sg. /-ĕm/ !/-ăj/ /-ĕm/
Nom.=Acc. Du. /-ă/ /-ă/ !/-ă/
Dat.=Ins. Du. /-aimă/, /-åimă/ /-aimă/, /-åimă/ /-aimă/, /-åimă/
Nom. Pl. ²/-ĕ/ !/-ă/ !/-ă/
Gen. Pl. !/-ĕx/ /-ĕx/ /-ĕx/
Dat. Pl. /-ĕm/ /-ĕm/ /-ĕm/
Acc. Pl. ?/-ĕ/, !/-ă/ !/-ă/ !/-ă/
Ins. Pl. /-aimĕ/, /-åimě/ /-aimĕ/, /-åimě/ /-aimĕ/, /-åimě/
Loc. Pl. !/-ĕx/ /-ĕx/ /-ĕx/

Oprócz odmiany długiej szczątkowo zachowana została odmiana krótka. Końcówki odmiany krótkiej były zawsze niezredukowane

przypadek i liczba r. męski r. żeński r. nijaki
Nom. Sg. !/-Ø/ !/-o/ /-i/, !/-ü/
Gen. Sg.
Dat. Sg.
Acc. Sg. =Nom./Acc. /-ǫ/ /-i/, !/-ü/
Ins. Sg. !/-åm/ /-ǫ/ !/-åm/
Loc. Sg.
Nom.=Acc. Du.
Dat.=Ins. Du.
Nom. Pl.
Gen. Pl.
Dat. Pl.
Acc. Pl.
Ins. Pl.
Loc. Pl.

Stopniowanie przymiotnika

Przysłówek

Liczebnik

Liczebniki główne

Liczebnik /jadån/ odmieniał się tak, jak twardotematowy zaimek wskazujący.

przypadek i liczba r. męski r. żeński r. nijaki
Nom. Sg. !/jadån/ /jånă/ !/jånü/
Gen. Sg. /janăg/ /janăg/
Dat. Sg. /janümĕ/ /janümĕ/
Acc. Sg. =Nom./Acc. /janǫ/ !/janü/
Ins. Sg. /janǫ/
Loc. Sg. /jană/
Nom.=Acc. Du.
Dat.=Ins. Du.
Nom. Pl. /janai/ /jană/
Gen. Pl.
Dat. Pl.
Acc. Pl. /janĕ/ /jană/
Ins. Pl.
Loc. Pl.


Poniżej tabelka odmiany liczebnika /dåvo/. Liczebnik ten wymuszał na rzeczowniku liczbę podwójną i związek zgody.

przypadek r. męski r. żeński i nijaki
Nom.=Acc. !/dåvo/ !/dåve/
Gen.=Loc. !/dåvüx/
Dat.=Ins. !/dvemă/

Obok /dvemă/ poświadczono także /dvemo/, jednak było to w pieśni, więc mogło wynikać z jej metryki, a nie z samych zasad akcentuacji.

Podobnie odmieniał się zaimek /våbo/.

przypadek r. męski r. żeński i nijaki
Nom.=Acc. ?/våbo/ !/vibe/
Gen.=Loc. /våbüx/
Dat.=Ins. !/vibemă/

W bierniku po przyimku występowała także postać zredukowana - !/no vĕbe/.

Poniżej tabelka odmiany liczebnika /tåri, trai/. Liczebnik ten wymuszał na rzeczowniku liczbę mnogą i związek zgody.

przypadek r. męski r. żeński i nijaki
Nom. !/tåri/ !/trai/
Gen. ?/tårüx/ ?/tåraix/
Dat. ?/tårüm/ ?/tåraim/
Acc. /trai/ /trai/
Ins. ?/tårümĕ/ !/tåraimĕ/
Loc. ?/tårüx/ ?/tåraix/

Poniżej tabelka odmiany liczebnika /citĕr/. Liczebnik ten wymuszał na rzeczowniku liczbę mnogą i związek zgody.

przypadek r. męski r. żeński i nijaki
Nom. !/citĕr/ /citĕr/
Gen. ?/citĕŕüx/ ?/citĕraix/
Dat. ?/citĕŕüm/ ?/citĕraim/
Acc. /citĕr/ /citĕr/
Ins. ?/citĕŕümĕ/ ?/citĕraimĕ/
Loc. ?/citĕŕüx/ ?/citĕraix/

Liczebniki od 5 do 10, tj. /pąt, sist, sidĕm, visĕm, divąt, disąt/ odmieniają się jak żeńskie rzeczowniki o temacie zakończonym na spółgłoskę. Występują w jednej formie wspólnej dla wszystkich rodzajów. Wymuszały na rzeczowniku liczbę mnogą i związek rządu, t.zn. rzeczownik występował w dopełniaczu liczby mnogiej. Poniższa tabelka przedstawia odmianę na przykładzie liczebnika /pąt/ (podobnie odmieniały się /sist, divąt, disąt/) oraz /sidĕm/ (podobnie odmieniał się /visĕm/).

przypadek 5,6,9,10 7,8
Nom. !/pąt/ !/sidĕm/
Gen. /pątĕ/ /sidmĕ/
Dat. /pątĕ/ /sidmĕ/
Acc. /pąt/ /sidĕm/
Ins. /pątă/ /sidmă/
Loc. /pątĕ/ /sidmĕ/

Liczebniki porządkowe

  • pierwszy - !/parĕ/, !/prenĕ/, !/erstĕ/
  • drugi - !/törĕ/
  • trzeci - !/tritĕ/
  • czwarty - !/citjortĕ/
  • piąty - !/ṕǫtĕ/
  • szósty - !/sestĕ/
  • siódmy - /sedmĕ/
  • ósmy - !/våsmĕ/
  • dziewiąty - !/div́ǫtĕ/
  • dziesiąty - !/diśǫtĕ/
  • jedenasty - ?/janådistĕ/
  • dwunasty - /dvenădistĕ/
  • trzynasty - /trainădistĕ/
  • czternasty - ?/citĕrnădistĕ/
  • piętnasty - /pątnădistĕ/
  • szesnasty - /sesnădistĕ/
  • siedemnasty - /sedĕmnadistĕ/
  • osiemnasty - /visĕmnădistĕ/
  • dziewiętnasty - /divątnădistĕ/
  • dwudziesty - /disątnădistĕ/

Liczebniki zbiorowe

  • dwoje - !/dåvoj/
  • oboje - !/våboj/
  • troje - !/tåroj/
  • czworo - !/citvărü/
  • pięcioro - !/pątărü/
  • sześcioro - !/sistărü/
  • siedmioro - !/sidmărü/
  • ośmioro - !/vismărü/
  • dziewięcioro - !/divątărü/
  • dziesięcioro - !/disątărü/

Liczebniki zbiorowe nie odmieniały się przez rodzaje, jednak /dåvoj, våboj, tåroj/ odmieniały się przez przypadki według poniższego wzorca:

przypadek dwoje oboje troje
Nom.=Acc. !/dåvoj/ !/våboj/ !/tåroj/
Gen.=Loc. /dåvüjĕx/ !/våbüjĕx/ /tårüjĕx/
Dat. /våbüjaimă/ /våbüjaimă/ /tårüjĕm/
Ins. /våbüjaimă/ /våbüjaimă/ /tårüjaimĕ/

Przyimek

Przyimki miejsca

  • /ai/ - u, przy (z dopełniaczem), np. /ai dåvüx grauk/
  • /no/ - na, w (z biernikiem i miejscownikiem), np. /no pic/, /no zimĕ/
  • /prid/ - przed (z biernikiem i narzędnikiem), np. /prid są/, /prid gărdåm/
  • /püd/ - pod (z biernikiem i narzędnikiem), np. /püd są/, /püd nibĕśåm/
  • /så/ - z (z dopełniaczem i narzędnikiem), np. /så nibĕśo/, /så vicaimă/
  • /vå/ - w, do (z biernikiem i miejscownikiem), np. /wå wågărd/, /vå nebüśai/

Przyimki czasu

  • /dü/ - do (z dopełniaczem)
  • /prid/ - przed (z narzędnikiem), np. /prid nidelă/

Spójnik

Partykuła

Lista partykuł:

  • ne, ni – pierwsza forma była używana z czasownikami /met/ i /müct/, a druga z wszystkimi pozostałymi. W przypadku czasowników /met/, /boit/ i /tet/ mogła ona ściągać akcent przy przeczeniu, dlatego formy negacji tych czasowników mogą być zredukowane.

Składnia

Partytyw

Czasy

Czasowniki rozdzielnie złożone

Słowotwórstwo

Przyrostki tworzące rzeczowniki

  • -aidlĕ (<*-idlo): tworzy nazwy narzędzi, odczasownikowy, np. /stovaidlĕ/, /mötüvaidlĕ/, /mücaidlĕ/.
  • -aikă (<*-ika): tworzy nazwy zawodów, wykonawców czynności, męzkie jak i żeńskie, odczasownikowy, np. /låzaikă/, /bezaikă/, /peraikă/.
  • -aină (<*-ina): tworzy nazwy przedmiotów, zjawisk, odprzymiotnikowy i odrzeczownikowy, np. /låisaină/, /brizaină/, /glåvaină/.
  • -aistĕ (<*-išče): tworzy nazwy miejsc, odrzeczownikowy, np. /gordaistĕ/, /postvaistĕ/, /sidlaistĕ/.
  • -ą (<*-ę): tworzy nazwy osobników młodych, odrzeczownikowy, np. /blaizą/, /büzą/, /rovną/.
  • -ăr (<*-ařь): tworzy nazwy zawodów, wykonawców czynności, odrzeczownikowy i odczasownikowy, np. /gresnăr/, /lekăr/, /bǫkăr/.
  • -ĕ (<*ьje): tworzy nazwy rzeczowników zbiorowych, np. /perĕ/, /klåsĕ/, /blånĕ/.
  • -kă (<*-ъka): 1) tworzy zdrobnienia, stosowany do rzeczowników rodzaju żeńskiego, np. /bopkă/, /defkă/, /zopkă/.
    2) przyrostek tworzący zdrobnienia imion obojga płci, np. /Ånskă/, /Moraikă/.
  • -nĕk (<*-nikъ): tworzy nazwy zawodów, wykonawców czynności, odrzeczownikowy, np. /crivnĕk/, /gloznĕk/, /grobalnĕk/.
  • -'onĕk (<*-janъkъ): tworzy nazwy osobowe odgeograficzne, stosowany do rzeczowników, poświadczono tylko /ďörconĕk/, /ďörconi/.
  • -'onkă (<*-janъka): tworzy nazwy osobowe odgeograficzne, stosowany do rzeczowników, żeńska wersja poprzedniego, poświadczono tylko /döŕonkă/
  • -skă (<-ske): tworzy nazwy zawodów, wykonawców czynności rodzaju żeńskiego, np. /brüderskă/, /lasterårskă/.
  • -üvă (<*ova): tworzy nazwy żon wykonawców czynności, np. /vartüvă/.

Przyrostki tworzące przymiotniki

  • -enĕ (<*-enъjь): tworzy przymiotniki związane z substancjami, materjałami, odrzeczownikowy, np. /våunenĕ/, /clåvăcenĕ/, /gnüjenĕ/.
  • -ĕ (<*-ьjь): tworzy przymiotniki od nazw zwierząt, niekiedy roślin, np. /korvĕ/, /godĕ/, /gǫsĕ/.
  • -ĕn (<*-inъ): tworzy przymiotniki dzierżawcze od nazw osób kończących się na -a, np. /Morajĕn/, /ľoľĕn/, /moterĕn/.
  • -nĕ (<-*ьnъjь): tworzy przymiotniki związane z przedmiotami, wyrażające cechę powiązania z nimi, należenia, np. /plauznĕ/, /x́aiznĕ/, /lesnĕ/.
  • -(üv)otĕ (<*-(ov)atъjь): tworzy przymiotniki związane z przedmiotami, wyrażające cechę ich posiadania, np. /drenüvotĕ/, /glådüvotĕ/, /varxüvotĕ/, /nügotĕ/. Rozszerzenie -üv- dochodzi po rzeczownikach rodzaju męzkiego.
  • -üv(ĕ) (<-*ovъ(jь)): tworzy przymiotniki dzierżawcze od nazw osób kończących się na spółgłoskę, np. /malnaiťüv/, /Maixelevĕ/, /torťüvĕ/.

Przyrostki tworzące czasowniki

Tabelka przyrostków czasownikowych wraz z niemieckimi, łużyckimi i polskimi odpowiednikami znaczeniowymi

połabski niemiecki łużyckie czeski polski
!/dü/-, zu- do, dó- do- do-
!/prai-/
!/pü-/, !/pö-/ be- po-, pó- po- po-
!/rüz-/, !/röz-/
?/sǫ-/ mit- sobu- sou- współ-
!/våkărst-/
/våpăk-/ wieder- zaso
!/våz-/
!/viz-/
!/voi-/ aus- wu- vy- wy-

Zasady tworzenia leksyki

Zapożyczenia w leksyce międzynarodowej

W przypadku słów, które można odnieść do leksyki międzynarodowej (m.in. grekolatynizmy czy rozpowszechnione w licznych językach europejskich pożyczki z francuzkiego, włoskiego, angielskiego, niemieckiego, rosyjskiego i innych), należy uznawać, że nie przyszły one do połabskiego bezpośrednio, lecz za pośrednictwem niemieckim i to forma niemiecka (brzmienie oraz zapis) stanowi podstawę do wywodzenia formy połabskiej. W zapisie ortograficznym zaleca się, aby nie wykorzystywać liter w sposób sprzeczny z ich użyciem w wyrazach połabskich. W przyswajaniu wyrazów obcych do języka połabskiego należy stosować się do poniższych reguł (w większości naśladują one zasady przyswajania wyrazów obcych przez języki łużyckie):

  1. Rzeczowniki rodzaju męzkiego i nijakiego zapożyczane są do rodzaju męzkiego (jeśli kończą się na -e, to jest ono odrzucane, np. /biolog/, zaś rzeczowniki rodzaju żeńskiego (niezależnie od tego, czy kończą się na -e, -a, -tät, czy spółgłoskę) są zapożyczane do rodzaju żeńskiego i otrzymują końcówkę /-ă/ niezbędną dla odmiany, np. /analiză, kameră, univerzită, kultură/.
  2. Rzeczowniki kończące się na grupy spółgłoskowe typu -tr, -zm zostają poddane rozbiciu tejże spółgłoski przez epentyczne /ĕ/, jak w rodzimych słowach typu /vipĕr, v́otĕr, pesĕn/), np. /litĕr, metĕr, socializĕm/. Epentyczne /-ĕ-/ znika w formach przypadków zależnych, gdzie grupa spółgłoskowa jest łagodzona następującą po niej samogłoską.
  3. W innych przypadkach niż wyżej wymienione nie pojawiają się dodatkowe samogłoski zredukowane i co więcej, w przypadku zapożyczeń również obowiązuje zasada padania akcentu wyrazowego na ostatnią niezredukowaną sylabę.
  4. Dyftongi au, ai~ei oraz eu są wymawiane jako /au/, /ai/, /åi~oi/, np. /autor, australajă, gastarbaitĕr, noitrum, oiropă/, jednak na piśmie nie zaleca się ich zapisywać przy pomocy standardowych liter oznaczających połabskie dyftongi, aby nie ingerować zbytnio w zapis słowa.
  5. Obce i, y są wymawiane /i/ i zapisywane jednakowo, np. /fizikă, psixolog/
  6. Obce ä~ae jest wymawiana /e/, np. /hemoglobin, egipt/.
  7. Obce ö~oe~eu (ostatnie w pożyczkach z francuzkiego) jest wymawiana /ö/ i zapisywana jednakowo, niezależnie od pochodzenia, np. /fen, ökonomajă, frizör/.
  8. Obce ü~u (ostatnie w pożyczkach z francuzkiego) jest wymawiana /ü/ i zapisywana jednakowo, niezależnie od pochodzenia, np. /kostüm, menü, parfüm, büro/.
  9. Obce ph, th, rh, qu, x są zapisywane i wymawiane jednakowo jak f, t, r, kw, ks, np. /fizikă, temă, ritmus, kvadrat, eksonim/.
  10. Obce s, ss, ß oddawane jest zgodnie z wymową, np. /univerzită, diskusajă, poezăja/, jednak w nagłosie preferowane jest /s-/, np. /sinus, socializĕm/.
  11. Końcowe -ie(n), -ia, -ei oddaje się przez /-ajă/, np. /italajă, morajă, mongolajă/, zaś -äa, -ea, -öe przez /-ejă/, np. /pangejă, epopejă/.
  12. Niemieckiemu z, niezależnie od pochodzenia, odpowiada /c/, np. /cink, cenit, cifră, coolog/.
  13. Obce dźwięki ʃ, ʒ, t͡ʃ, d͡ʒ i zbliżone są oddawane przez /š, ž, č, ǯ/, np. /mašină, šax, inženiör, garažă, meč, taǯikistan, ǯungĕl/
  14. Rosyjskie в, л, х, ш, ч, ж oddaje się poprzez /v, l, x, š, č, ž/. Rosyjskie е oddawane jest jako /je/ po samogłoskach, a w przeciwnym wypadku jako /e/, np. /belgorod, leningrad, novosibirsk, volgă, kamčatkă/. Pozostałe znaki jotowane, czyli ё, я, ю, są oddawane regularnie jako /jo, ja, ju/ lub zmiękczają poprzednią spółgłoskę, np. /ťumen, ŕazan, oŕol/. Miękki znak jest ignorowany, gdyż połabski nie dopuszcza spółgłosek palatalnych w innej pozycji niż przed samogłoską. Podobnie dokonuje się transkrypcji z innych języków używających cyrylicy.
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Gramatyka_nowopołabska&oldid=56141”