Język ërütat: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
m (Ulfurinn przeniósł stronę Język ərütat do Język ërütat)
Linia 1: Linia 1:
 
{{AM}}
 
{{AM}}
'''Język ərütat''' '''(Ərütat gölı ['ərytɑt 'gʰœlɯ])''' - język aglutynacyjno-polisyntetyczny. Gramatycznie wzorowany na języku tureckim, leksykalnie nie ma praktycznie zapożyczeń. Pozwala na utworzenie bardzo złożonych kombinacji wyrazowych dzięki rozbudowanemu słowotwórstwu.  
+
'''Język ërütat''' '''(Ërütat gölı ['ərytɑt 'gʰœlɯ])''' - język aglutynacyjno-polisyntetyczny. Gramatycznie wzorowany na języku tureckim, leksykalnie nie ma praktycznie zapożyczeń. Pozwala na utworzenie bardzo złożonych kombinacji wyrazowych dzięki rozbudowanemu słowotwórstwu.  
  
  
Linia 10: Linia 10:
  
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
! style="font-weight: bold;" | Alfabet ərütat
+
! style="font-weight: bold;" | Alfabet ërütat
 
! style="font-weight: bold;" | IPA
 
! style="font-weight: bold;" | IPA
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center;" | Aa
 
| style="text-align: center;" | Aa
 
| style="text-align: center;" | ɑ
 
| style="text-align: center;" | ɑ
 +
|-
 +
| style="text-align: center;" | Ää
 +
| style="text-align: center;" | a
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center;" | Bb
 
| style="text-align: center;" | Bb
Linia 31: Linia 34:
 
| style="text-align: center;" | e
 
| style="text-align: center;" | e
 
|-
 
|-
| style="text-align: center;" | Əə
+
| style="text-align: center;" | Ëë
| style="text-align: center;" | ə, ɛ, ɐ, ʌ
+
| style="text-align: center;" | ɘ
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center;" | Ff
 
| style="text-align: center;" | Ff
Linia 121: Linia 124:
  
 
=== Zasady odmian ===
 
=== Zasady odmian ===
Ostatnia samogłoska w rdzeniu jest podstawą odmiany wyrazów w języku ərütat:
+
Ostatnia samogłoska w rdzeniu jest podstawą odmiany wyrazów w języku ërütat:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
! colspan="3" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Typy odmian w erutacie
 
! colspan="3" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Typy odmian w erutacie
Linia 130: Linia 133:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | I
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | I
| style="text-align: center; font-style: italic;" | a, ı, o, u
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ı, o, u, ä, e
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -a
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -e, -CäC (na końcu wyrazów)
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | II
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | II
| style="text-align: center; font-style: italic;" | e, i, ö, ü
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | e, i, ö, ü, a
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -e
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -a, -CeC (na końcu wyrazów)
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | III
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | III
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | a, ë
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -ə (-o, -ö, -u, -ü)
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -ë, -CaC (na końcu wyrazów), (-o, -ö, -u, -ü)
 
|}
 
|}
  
Linia 153: Linia 156:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | '''U'''ş
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | '''U'''ş
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -('''a''')ş'''a'''r
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -'''e/ä'''şr
| style="text-align: center; font-style: italic;" | '''U'''ş'''a'''ş'''a'''r
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | '''U'''ş'''ä'''şr
 
| style="text-align: center;" | Wody
 
| style="text-align: center;" | Wody
 
|-
 
|-
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Kır'''ö'''
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Gv'''e'''n
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -('''e''')ş'''e'''r
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -('''a/e''')şr
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Kır'''ö'''ş'''e'''r
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Gv'''a'''n''e''şr
| style="text-align: center;" | Psy
+
| style="text-align: center;" | Unicestwienia
 
|-
 
|-
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Tın'''ə'''
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Tın'''ë'''
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -('''ə''')ş'''ə'''r
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -('''ë/a''')şr
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Tin'''ə'''ş'''ə'''r
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Tin'''a'''şr
 
| style="text-align: center;" | Śliwki
 
| style="text-align: center;" | Śliwki
 
|}
 
|}
Linia 170: Linia 173:
 
=== Tworzenie części mowy ===
 
=== Tworzenie części mowy ===
 
Rozbudowane słowotwórstwo pozwala na utworzenia przymiotnika, czasownika (w każdej stronie - czynnej, biernej i zwrotnej) i przysłówka. Kolejne części mowy tworzy się dodając końcówki:
 
Rozbudowane słowotwórstwo pozwala na utworzenia przymiotnika, czasownika (w każdej stronie - czynnej, biernej i zwrotnej) i przysłówka. Kolejne części mowy tworzy się dodając końcówki:
<pre>I. Rzeczownik (brak końcówek), np. tınə - śliwka
+
<pre>I. Rzeczownik (brak końcówek), np. tınë - śliwka
  II. Przysłówek (+*), np. tınərə - śliwkowo
+
  II. Przysłówek (+r*), np. tınar - śliwkowo
   IIIa. Przymiotnik (+v), np. tınərəv - śliwkowy
+
   IIIa. Przymiotnik (+v), np. tınarv - śliwkowy
   IIIb. Czasownik w stronie czynnej (+d), np. tınərəd - śliwkować
+
   IIIb. Czasownik w stronie czynnej (+ө), np. tınërë - śliwkować
   IVa. Czasownik w stronie biernej (+өq), np. tınərədəq - śliwkowany
+
   IVa. Czasownik w stronie biernej (+q), np. tınëraq - śliwkowany
   IVb. Czasownik w stronie zwrotnej (xı+), np. xıtınərəd - śliwkować się
+
   IVb. Czasownik w stronie zwrotnej (xı+), np. xıtınërë - śliwkować się
 
</pre>
 
</pre>
  
Linia 182: Linia 185:
  
 
==== Liczba ====
 
==== Liczba ====
Liczba jest pierwszą końcówką aglutynacyjną, które jest dodawana za rdzeniem. Liczbę mnogą tworzy się końcówką '''-(ө)şөr''', gdzie ,,ө" to samogłoska zależna od rodzaju odmiany. Liczbę mnogą można utworzyć od każdego rzeczownika, gdyż ərütat nie dzieli rzeczowników na policzalne i niepoliczalne, np. 'uş - uşaşar' to dosłownie 'woda - wody'. Przykładowo, istnieje różnica między ,,butelką wody" a ,,butelką wód".
+
Liczba jest pierwszą końcówką aglutynacyjną, które jest dodawana za rdzeniem. Liczbę mnogą tworzy się końcówką '''-(ө)şr''', gdzie ,,ө" to samogłoska zależna od rodzaju odmiany. Liczbę mnogą można utworzyć od każdego rzeczownika, gdyż ërütat nie dzieli rzeczowników na policzalne i niepoliczalne, np. 'uş - uşaşar' to dosłownie 'woda - wody'. Przykładowo, istnieje różnica między ,,butelką wody" a ,,butelką wód".
  
 
==== Deklinacja ====
 
==== Deklinacja ====
Linia 191: Linia 194:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Przypadek
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Przypadek
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Pytania (ərütat)
+
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Pytania (ërütat)
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Pytania (polski)
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Pytania (polski)
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Końcówka
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Końcówka
Linia 198: Linia 201:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Mianownik
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Mianownik
| style="text-align: center; font-style: italic;" | av? lav?
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | äv? läv?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kto? co?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kto? co?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -∅
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -∅
Linia 205: Linia 208:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Biernik
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Biernik
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ev? lav?
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ev? läv?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kogo? co?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kogo? co?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)t
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)t
Linia 214: Linia 217:
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | dev?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | dev?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | czyj?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | czyj?
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)y(ө)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdede
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdya
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | góry
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | góry
 
|-
 
|-
Linia 221: Linia 224:
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | uv? luv? kluv?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | uv? luv? kluv?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | komu? czemu? przy czym?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | komu? czemu? przy czym?
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)s
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdese
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdes
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | górze/przy górze
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | górze/przy górze
 
|-
 
|-
Linia 228: Linia 231:
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ov? lov?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ov? lov?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kim? czym?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kim? czym?
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)x
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdexe
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdex
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | górą/z górą
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | górą/z górą
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Ablatyw
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Ablatyw
| style="text-align: center; font-style: italic;" | çe ev? çe lüv?
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | çe av? çe lüv?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | od kogo? od czego?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | od kogo? od czego?
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)v(ө)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdeve
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdva
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | z góry / (od góry)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | z góry / (od góry)
 
|-
 
|-
Linia 242: Linia 245:
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | do?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | do?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | gdzie?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | gdzie?
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)z
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdeze
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdez
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | np. na górze/w górze
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | np. na górze/w górze
 
|-
 
|-
Linia 249: Linia 252:
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -өğө
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)ğ
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdeğe
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdeğ
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | góro!
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | góro!
 
|-
 
|-
Linia 256: Linia 259:
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | eğ ev? eğ lüv?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | eğ ev? eğ lüv?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | do kogo? do czego?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | do kogo? do czego?
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)ğөğ
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)l(ө)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdeğeğ
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdla
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | na górę / (do góry)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | na górę / (do góry)
 
|-
 
|-
Linia 264: Linia 267:
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ker ev? ker lüv?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ker ev? ker lüv?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | za/przed kim? za/przed czym?
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | za/przed kim? za/przed czym?
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)h
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)h(ө)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdeh
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | vüdha
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | przed górą / (za górą)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | przed górą / (za górą)
 
|}
 
|}
  
Aby utworzyć liczbę mnogą w danym przypadku należy doczepić do formy l.mn. końcówkę przypadka, np. ''vüdeşereğeğ'' - ''do gór''.
+
Aby utworzyć liczbę mnogą w danym przypadku należy doczepić do formy l.mn. końcówkę przypadka, np. ''vüdaşrel'' - ''do gór''.
 
==== Zdrobnienia/zgrubienia ====
 
==== Zdrobnienia/zgrubienia ====
  
Zgrubienia i zdrobnienia także są częściej używane niż w polskim. Jest to trzecia końcówka, doczepiana po liczbie i przypadku. Końcówka zdrobnienia to '''-(Ө)çӨn''', a zgrubienia '''-(Ө)lӨg''', np. xəçən - serek, xələg - serzysko. Przykładem zastosowania trzech końcówek w jednym wyrazie to np. <span style="color:red">şər</span><span style="color:green">əvə</span><span style="color:blue">çən</span> - od serków
+
Zgrubienia i zdrobnienia także są częściej używane niż w polskim. Jest to trzecia końcówka, doczepiana po liczbie i przypadku. Końcówka zdrobnienia to '''-(Ө)çӨn''', a zgrubienia '''-gl(Ө)''', np. xëçan - serek, xëglë - serzysko. Przykładem zastosowania trzech końcówek w jednym wyrazie to np. <span style="color:red">şr</span><span style="color:green">ëvë</span><span style="color:blue">çan</span> - od serków
  
 
==== Zaimki dzierżawcze ====
 
==== Zaimki dzierżawcze ====
Linia 282: Linia 285:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Zaimek polski
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Zaimek polski
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Końcówka ərütat
+
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Końcówka ërütat
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Przykład
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Przykład
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Znaczenie
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Znaczenie
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | mój
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | mój
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)kөsө
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)kөs
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kırökese
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kırökes
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mój pies
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mój pies
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | twój
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | twój
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)mөfөrө
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)mөf
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kırömefere
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kırömef
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | twój pies
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | twój pies
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | jego/jej
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | jego/jej
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kıröye
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kıröca
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | jego/jej pies
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | jego/jej pies
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | nasz
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | nasz
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)lөrө
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)lөr
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kırölere
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kıröler
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | nasz pies
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | nasz pies
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | wasz
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | wasz
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)pөrө
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)pөr
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kıröpere
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kıröper
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | wasz pies
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | wasz pies
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | ich
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | ich
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)yөnөrө
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)ny
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kıröyenere
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kıröny
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ich pies
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ich pies
 
|}
 
|}
  
np. ''kıröşereğeğçeneyenere'' - do ich piesków
+
np. ''kıröşralaçaneny'' - do ich piesków
  
 
=== Czasownik ===
 
=== Czasownik ===
W erutat czasowniki są zawsze na końcu zdania, z uwagi na szyk zdania SOV.
+
W erutacie czasowniki są zawsze na końcu zdania, z uwagi na szyk zdania SOV.
 
==== Czasy gramatyczne ====
 
==== Czasy gramatyczne ====
 
===== Czasy teraźniejsze =====
 
===== Czasy teraźniejsze =====
Linia 340: Linia 343:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -glөs
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ө)lөs
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -mөx
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -өmөx
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ərə (oni/one)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ərə (oni/one)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -rөr
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | İ (forma grzecznościowa)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | İ (forma grzecznościowa)
| style="text-align: center;" | -yөy
+
| style="text-align: center;" | -
 
|}
 
|}
  
 
====== Czas teraźniejszy I ======
 
====== Czas teraźniejszy I ======
Czas teraźniejszy I odnosi się do czynności ogólnej i powtarzalnej. Budowa czasownika w tym czasie polega na dodaniu do bezokolicznika końcówki czasu (-Өf-) i odpowiedniej końcówki osobowej. Przykład odmiany:
+
Czas teraźniejszy I odnosi się do czynności ogólnej i powtarzalnej. Budowa czasownika w tym czasie polega na dodaniu do bezokolicznika końcówki czasu (-f-) i odpowiedniej końcówki osobowej. Przykład odmiany:
  
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
! colspan="2" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Czasownik glöred (jeść) w czasie teraźniejszym I
+
! colspan="2" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Czasownik glöra (jeść) w czasie teraźniejszym I
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Osoba
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Osoba
Linia 362: Linia 365:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kle (ja)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kle (ja)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredefek
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glörafek
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mrö (ty)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mrö (ty)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredefez
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glörafez
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredef
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöref
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredefegles
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glörafles
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredefemex
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glörafamex
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ərə (oni/one)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ərə (oni/one)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredefrer
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glörafra
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | İ (forma grzecznościowa)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | İ (forma grzecznościowa)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredefyey
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glörafya
 
|}
 
|}
  
 
Przykład użycia:
 
Przykład użycia:
''Xəyet '''glöredefegles'''.'' - (My) '''jemy''' ser. ''(dosł. "Ser jemy.")''
+
''Xëyat '''glörafles'''.'' - (My) '''jemy''' ser. ''(dosł. "Ser jemy.")''
  
 
====== Czas teraźniejszy II ======
 
====== Czas teraźniejszy II ======
Czas teraźniejszy II odnosi się do czynności, dziejącej się w momencie wypowiedzi (na zasadzie podobnej do angielskiego ''present continous''). Budowa czasownika w tym czasie polega na dodaniu do bezokolicznika końcówki czasu  (-ӨğӨrӨ-) i odpowiedniej końcówki osobowej. Przykład odmiany:
+
Czas teraźniejszy II odnosi się do czynności, dziejącej się w momencie wypowiedzi (na zasadzie podobnej do angielskiego ''present continous''). Budowa czasownika w tym czasie polega na dodaniu do bezokolicznika końcówki czasu  (-ğr-) i odpowiedniej końcówki osobowej. Przykład odmiany:
  
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
! colspan="2" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Czasownik glöred (jeść) w czasie teraźniejszym II
+
! colspan="2" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Czasownik glöra (jeść) w czasie teraźniejszym II
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Osoba
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Osoba
Linia 396: Linia 399:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kle (ja)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kle (ja)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredeğereyek
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glörağrek
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mrö (ty)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mrö (ty)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredeğereyez
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glörağrez
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredeğere
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöreğr
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredeğeregles
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glörağrales
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredeğeremex
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glörağramex
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ərə (oni/one)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ərə (oni/one)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredeğererer
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glörağrara
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | İ (forma grzecznościowa)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | İ (forma grzecznościowa)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredeğereyey
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glörağraya
 
|}
 
|}
  
 
Przykład użycia:
 
Przykład użycia:
''Klöyet '''glöredeğereyek'''.'' - (Ja teraz) '''jem''' jabłko. ''(dosł. "Jabłko [teraz] jem.")''
+
''Klöyet '''glörağrek'''.'' - (Ja teraz) '''jem''' jabłko. ''(dosł. "Jabłko [teraz] jem.")''
  
 
====== Formy teraźniejsze z czasownikiem ,,być" ======
 
====== Formy teraźniejsze z czasownikiem ,,być" ======
Linia 439: Linia 442:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kırögles
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kıröles
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
Linia 470: Linia 473:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -(ğ)ө
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -h
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
Linia 486: Linia 489:
  
 
====== Czas przeszły niedokonany ======
 
====== Czas przeszły niedokonany ======
Czas przeszły niedokonany odnosi się do niezakończonych czynności dziejących się w przeszłości. Budowa czasownika w tym czasie polega na dodaniu do bezokolicznika końcówki czasu (-ӨnrӨf-) i odpowiedniej końcówki osobowej.
+
Czas przeszły niedokonany odnosi się do niezakończonych czynności dziejących się w przeszłości. Budowa czasownika w tym czasie polega na dodaniu do bezokolicznika końcówki czasu (-nrӨ-) i odpowiedniej końcówki osobowej.
  
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
! colspan="2" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Czasownik glöred (jeść) w czasie przeszłym niedokonanyn
+
! colspan="2" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Czasownik glöra (jeść) w czasie przeszłym niedokonanyn
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Osoba
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Osoba
Linia 495: Linia 498:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kle (ja)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kle (ja)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredenrefre
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöranrara
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mrö (ty)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mrö (ty)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredenrefege
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöranraga
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredenrefe
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöranrah
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredenrefye
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöranraya
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredenrefemre
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöranramra
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ərə (oni/one)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ərə (oni/one)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredenrefeşe
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöranraşa
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | İ (forma grzecznościowa)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | İ (forma grzecznościowa)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöredenrefeçe
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | glöranraça
 
|}
 
|}
  
 
Przykład użycia:
 
Przykład użycia:
''Xəyet '''glöredenrefye'''.'' - (My) '''jedliśmy''' ser. ''(dosł. "Ser jedliśmy.")''
+
''Xëyat '''glöranraya'''.'' - (My) '''jedliśmy''' ser. ''(dosł. "Ser jedliśmy.")''
  
 
====== Czas przeszły dokonany ======
 
====== Czas przeszły dokonany ======
Czas przeszły dokonany działa tak samo jak w języku polskim. Dotyczy czynności zakończonych w przeszłości. Czasowniki te mają dodany jeden z pięciu możliwych przedrostków. Na ogół jest to „ürı”, ale zdarzają się także: bör, kam, mət i şvı. Czasownik tworzy się dodając przedrostek dokonany do czasownika, końcówkę czasu (-Өt-) i końcówkę osobową.
+
Czas przeszły dokonany działa tak samo jak w języku polskim. Dotyczy czynności zakończonych w przeszłości. Czasowniki te mają dodany jeden z pięciu możliwych przedrostków. Na ogół jest to „ür(ı)”, ale zdarzają się także: bör, kam, mət i şv(ı). Czasownik tworzy się dodając przedrostek dokonany do czasownika, końcówkę czasu (--) i końcówkę osobową.
  
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
! colspan="2" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Czasownik '''ür'''ıglöred (zjeść) w czasie przeszłym dokonanym
+
! colspan="2" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Czasownik '''ür'''ıglöra (zjeść) w czasie przeszłym dokonanym
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Osoba
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Osoba
Linia 529: Linia 532:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kle (ja)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kle (ja)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöredetre
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöratara
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mrö (ty)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mrö (ty)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöredetege
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglörataga
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöredete
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöratah
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöredetye
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglörataya
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöredetemre
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöratamra
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ərə (oni/one)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ərə (oni/one)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöredeteşe
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglörataşa
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | İ (forma grzecznościowa)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | İ (forma grzecznościowa)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöredeteçe
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglörataça
 
|}
 
|}
  
 
Przykład użycia:
 
Przykład użycia:
''Klöyet '''ürıglöredetre'''.'' - '''Zjadłem''' jabłko. ''(dosł. "Jabłko zjadłem.")''
+
''Klöyet '''ürıglöratara'''.'' - '''Zjadłem''' jabłko. ''(dosł. "Jabłko zjadłem.")''
  
 
====== Czas zaprzeszły ======
 
====== Czas zaprzeszły ======
Linia 562: Linia 565:
  
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
! colspan="2" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Czasownik '''ür'''ıglöred (zjeść) w czasie zaprzeszłym
+
! colspan="2" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Czasownik '''ür'''ıglöra (zjeść) w czasie zaprzeszłym
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Osoba
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Osoba
Linia 568: Linia 571:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kle (ja)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kle (ja)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöredre
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglörara
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mrö (ty)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mrö (ty)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöredegeg
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöraga
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöredeje
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglörah
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
Linia 580: Linia 583:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöredemre
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöramra
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ərə (oni/one)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ərə (oni/one)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöredeşe
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöraşa
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | İ (forma grzecznościowa)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | İ (forma grzecznościowa)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöredeçe
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ürıglöraça
 
|}
 
|}
  
Przykład użycia: Uşat '''egliyokərədət''' qu klöşeret '''urıglöredetre'''. - '''Wypiliśmy''' wodę, a potem '''zjedliśmy''' jabłka.
+
Przykład użycia: Uşät '''egliyokərədət''' qu klöşeret '''urıglöredetre'''. - '''Wypiliśmy''' wodę, a potem '''zjedliśmy''' jabłka.
  
 
===== Czasy przyszłe =====
 
===== Czasy przyszłe =====
Linia 601: Linia 604:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kle (ja)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | kle (ja)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -z̧ө
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mrö (ty)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | mrö (ty)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -qөm
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ə (on/ona/ono)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -frө
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | ler (my)
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -nөrө
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -nөr
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | per (wy)
Linia 631: Linia 634:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Przyszły niedokonany
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Przyszły niedokonany
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Klöyet glöredenefeje.
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Klöyet glöranraz̧a.
 
| style="text-align: center;" | Będę jadł jabłko.
 
| style="text-align: center;" | Będę jadł jabłko.
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Przyszły dokonany
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Przyszły dokonany
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Klöyet urıglöredeteje.
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Klöyet ürıglörataz̧a.
 
| style="text-align: center;" | Zjem jabłko.
 
| style="text-align: center;" | Zjem jabłko.
 
|-
 
|-
Linia 648: Linia 651:
 
Przykład użycia:
 
Przykład użycia:
 
<pre>
 
<pre>
Am lograğag çömredegles. - Jutro idziemy do sklepu
+
Äm logräl çömrales. - Jutro idziemy do sklepu
 
</pre>
 
</pre>
  
Linia 654: Linia 657:
 
Erutat dysponuje kropką (na końcu wypowiedzenia) i apostrofem (używanym do oddzielania spójnika od rzeczownika, np. Kırö ha'srın - pies i kot). Pozostałe znaki interpunkcyjne są wyrażane wyrazami. W użyciu są również znak zapytania, wykrzyknik i przecinek.
 
Erutat dysponuje kropką (na końcu wypowiedzenia) i apostrofem (używanym do oddzielania spójnika od rzeczownika, np. Kırö ha'srın - pies i kot). Pozostałe znaki interpunkcyjne są wyrażane wyrazami. W użyciu są również znak zapytania, wykrzyknik i przecinek.
 
<pre>
 
<pre>
le (przecinek) - oddziela wymieniane wyrazy. Można go pomijać.
+
la (przecinek) - oddziela wymieniane wyrazy. Można go pomijać.
zap (dwukropek) - zastępuje polski dwukropek lub myślnik
+
zäp (dwukropek) - zastępuje polski dwukropek lub myślnik
 
ir (wykrzyknik) - zastępuje polski wykrzyknik, stawia się go za czasownikiem. Można go pomijać.
 
ir (wykrzyknik) - zastępuje polski wykrzyknik, stawia się go za czasownikiem. Można go pomijać.
jeq (znak zapytania) - tak, jak w przypadku wykrzyknika. Można go pomijać.
+
z̧eq (znak zapytania) - tak, jak w przypadku wykrzyknika. Można go pomijać.
 
inoli (średnik) - zastępuje polski średnik
 
inoli (średnik) - zastępuje polski średnik
... ça (cudzysłów) - zastosowanie jak w polskim, do utworzenia cudzysłowia wielokrotnego wystarczy umieścić jeden cudzysłów w drugim
+
äç ... çe (cudzysłów) - zastosowanie jak w polskim, do utworzenia cudzysłowia wielokrotnego wystarczy umieścić jeden cudzysłów w drugim
af ... fa (nawias) - zastosowanie jak w polskim, nawias graficzny jest wykorzystywany tylko w matematyce (podobnie jak inne znaki matematyczne).  
+
äf ... fe (nawias) - zastosowanie jak w polskim, nawias graficzny jest wykorzystywany tylko w matematyce (podobnie jak inne znaki matematyczne).  
Podwójny nawias tworzy się na następującej zasadzie: af ... afaf ... fafa ... fa, itd.
+
Podwójny nawias tworzy się na następującej zasadzie: äf ... efäf ... fefe ... fe itd.
 
</pre>
 
</pre>
  
Linia 672: Linia 675:
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Stopień
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Stopień
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Końcówka
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Końcówka
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Przykład (səmırav - zielony)
+
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Przykład (sëmırv - zielony)
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center;" | Najniższy
 
| style="text-align: center;" | Najniższy
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -өlro
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -өlr
| style="text-align: center;" | səmıravalra (najmniej zielony)
+
| style="text-align: center;" | sëmırvälr (najmniej zielony)
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center;" | Niższy
 
| style="text-align: center;" | Niższy
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -өl
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -өl
| style="text-align: center;" | səmıraval (mniej zielony)
+
| style="text-align: center;" | sëmırväl (mniej zielony)
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center;" | Równy
 
| style="text-align: center;" | Równy
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -
| style="text-align: center;" | səmırav (zielony)
+
| style="text-align: center;" | sëmırv (zielony)
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center;" | Wyższy
 
| style="text-align: center;" | Wyższy
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -өf
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -өf
| style="text-align: center;" | səmıravaf (zieleńszy)
+
| style="text-align: center;" | sëmırväf (zieleńszy)
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center;" | Najwyższy
 
| style="text-align: center;" | Najwyższy
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -өfөt
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -өfөt
| style="text-align: center;" | səmıravafat (najzieleńszy)
+
| style="text-align: center;" | sëmırvefät (najzieleńszy)
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center;" | Arcynajwyższy
 
| style="text-align: center;" | Arcynajwyższy
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -өfөtөn
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | -өfөtөn
| style="text-align: center;" | səmıravafatan (najzieleńszy z wszystkich; arcyzielony)
+
| style="text-align: center;" | sëmırvefetän (najzieleńszy z wszystkich; arcyzielony)
 
|}
 
|}
  
Linia 707: Linia 710:
 
|-
 
|-
 
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Przypadek/Osoba
 
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | Przypadek/Osoba
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | kle
+
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | kla
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | mağö
+
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | meğ
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | ə
+
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | ë
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | ler
+
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | lar
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | per
+
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | par
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | ərə
+
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | ërë
 
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | İ
 
! colspan="1" style="text-align: center; font-weight: bold;" | İ
 
|-
 
|-
Linia 808: Linia 811:
  
 
== Słowotwórstwo ==
 
== Słowotwórstwo ==
Erutat dysponuje praktycznie nieograniczonym zasobem słownictwa, można w nim łączyć wyrazy tworząc bardzo złożone tworzy, które zachowują się polisyntetycznie. Można łączyć dwa różne rzeczowniki, tworząc nowe. Interpretacja słowotwórczych tworów jest bardzo ważna do zrozumienia niektórych czasowników, np. uşrad, dosłownie oznacza to "wodować", ale erutat rozumie to równie dobrze jako "pić wodę" lub "myć [coś] wodą". Rozumienie wielu czasowników jest bardzo skomplikowane i zależy od kontekstu, zwłaszcza dlatego, że wyrażenia można przedstawiać na kilka różnych sposobów.  
+
Erutat dysponuje praktycznie nieograniczonym zasobem słownictwa, można w nim łączyć wyrazy tworząc bardzo złożone tworzy, które zachowują się polisyntetycznie. Można łączyć dwa różne rzeczowniki, tworząc nowe. Interpretacja słowotwórczych tworów jest bardzo ważna do zrozumienia niektórych czasowników, np. uşre, dosłownie oznacza to "wodować", ale erutat rozumie to równie dobrze jako "pić wodę" lub "myć [coś] wodą". Rozumienie wielu czasowników jest bardzo skomplikowane i zależy od kontekstu, zwłaszcza dlatego, że wyrażenia można przedstawiać na kilka różnych sposobów.  
 
Wyrażanie zdań na różny sposób na przykładzie zdania "Piję wodę" :
 
Wyrażanie zdań na różny sposób na przykładzie zdania "Piję wodę" :
  
Linia 818: Linia 821:
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Klasyczny
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Klasyczny
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Utworzenie normalnego zdania w szyku SOV.
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Utworzenie normalnego zdania w szyku SOV.
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Uşat kərədəfək.
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Uşät kërëfak.
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Polisyntetyczny
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Polisyntetyczny
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Umieszczenie dopełnienia między wyrazem a końcówką oznaczającą czasownik. Dopełnienie może być odmienione
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Umieszczenie dopełnienia między wyrazem a końcówką oznaczającą czasownik. Dopełnienie może być odmienione
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Kəyuşradafak. lub Kəyuşatradafak.
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Këyuşrefäk. lub Këyuşetrefäk.
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Interpretacyjny
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Interpretacyjny
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Stworzenie zdania z jednego czasownika, w którym trzeba zinterpretować jego znaczenie
 
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Stworzenie zdania z jednego czasownika, w którym trzeba zinterpretować jego znaczenie
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Uşradafak.
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Uşrefäk.
 
|}
 
|}
  
Linia 833: Linia 836:
  
 
=== Dalsze przykłady słowotwórstwa ===
 
=== Dalsze przykłady słowotwórstwa ===
Zdanie polisyntetyczne może zostać rozbudowane, np. "Myłem psa". (pies - kırö, mycie - təq)
+
Zdanie polisyntetyczne może zostać rozbudowane, np. "Myłem psa". (pies - kırö, mycie - taq)
  
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
Linia 840: Linia 843:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Klasyczny
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Klasyczny
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Kıröt təqrödönröfrö.
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Kıröt tëqrönrörö.
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Polisyntetyczny
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Polisyntetyczny
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Təqəkıröredenrefre. lub Təqəkırötredenrefre.
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Tëqëkırörenrere. lub Tëqëkırötrenrere.
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Interpretacyjny
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Interpretacyjny
Linia 857: Linia 860:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Klasyczny
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Klasyczny
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Kıröt cırüxe təqrödönröfrö.
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Kıröt cırüxa tëqrönrörö.
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Polisyntetyczny
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Polisyntetyczny
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Təqəkıröcırüredenrefre lub Təqəkırötcırüxeredenrefre.
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Tëqëkıröcırürenrere lub Tëqëkırötcırüxrenrere.
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Interpretacyjny
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Interpretacyjny
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Kıröt cırüredenrefre lub Cırükıröredenrefre.
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Kıröt cırürenrere lub Cırükırörenrere.
 
|}
 
|}
  
Linia 873: Linia 876:
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Klasyczny
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Klasyczny
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Kıröt cırüxe lograva təqrödönröfrö.
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Kıröt cırüxa logräv tëqrönrörö.
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Polisyntetyczny
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Polisyntetyczny
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Təqəkıröcırülogravaradanrafra lub Təqəkırötcırüxelogravaradanrafra.
+
| style="text-align: center; font-style: italic;" | Tëqëkıröcırülogravranrara lub Təqəkırötcırüxelogravaradanrafra.
 
|-
 
|-
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Interpretacyjny
 
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | Interpretacyjny
Linia 996: Linia 999:
  
 
=== Pismo eruckie (Kyon) ===
 
=== Pismo eruckie (Kyon) ===
Poza używanymi na komputerze transkrypcjami (łacińską i birmańską) na Kyonie używa się 'Ərütatrav lerığı' ('''အေဝူးတတြထ် လယ်ဝီးခီး''').
+
Poza używanymi na komputerze transkrypcjami (łacińską i birmańską) na Kyonie używa się 'ërütatrav lerığı' ('''အေဝူးတတြထ် လယ်ဝီးခီး''').
 
Pismo to jest rodzajem abugidy, jednakże podstawą każdego znaku jest nie spółgłoska, lecz samogłoska. Samogłoski są zaznaczane za pomocą znaków diakrytycznych.
 
Pismo to jest rodzajem abugidy, jednakże podstawą każdego znaku jest nie spółgłoska, lecz samogłoska. Samogłoski są zaznaczane za pomocą znaków diakrytycznych.
  
Linia 1087: Linia 1090:
  
  
Ərütat:
+
ërütat:
  
 
''İçıc Rüdelev Şanvaxereğe''
 
''İçıc Rüdelev Şanvaxereğe''
Linia 1095: Linia 1098:
  
  
Biramarav lerıği Ərütat:
+
Biramarav lerıği ërütat:
  
 
''အိညီးယ် ဝူးဓယ်လယ်ထ် သနွဈယ်ဝယ်ခယ်။''
 
''အိညီးယ် ဝူးဓယ်လယ်ထ် သနွဈယ်ဝယ်ခယ်။''

Wersja z 23:47, 22 sie 2019

Język ërütat (Ërütat gölı ['ərytɑt 'gʰœlɯ]) - język aglutynacyjno-polisyntetyczny. Gramatycznie wzorowany na języku tureckim, leksykalnie nie ma praktycznie zapożyczeń. Pozwala na utworzenie bardzo złożonych kombinacji wyrazowych dzięki rozbudowanemu słowotwórstwu.


Fonologia

Alfabet

Do zapisu używany jest alfabet azerski. Fonologicznie język ten najbardziej zbliżony jest do języków tureckich:

Alfabet ërütat IPA
Aa ɑ
Ää a
Bb b
Cc ʤ
Çç ʧ
Dd d
Ee e
Ëë ɘ
Ff f
Gg
Ğğ ʔ
Hh h
ɯ
İi ɪ
Z̧z̧ ʒ
Kk k
Qq g
Ll l
Mm m
Nn n
Oo ɔ
Öö œ
Pp p
Rr r
Ss s
Şş ʃ
Tt t
Uu u
Üü y
Vv w
Xx ʦ
Yy j
Zz z

W erutat nie może dojść do sytuacji, w której są dwie samogłoski pod rząd. Spółgłoski też nie mogą się łączyć w zbitki, z wyjątkami zbitek, gdzie drugą literą jest r, v, y, h lub l. Akcent jest dynamiczny, stały pod względem fonetycznym w zależności od długości wyrazu:

  • w wyrazach dwusylabowych jest oksytoniczny (pada na ostatnią sylabę)
  • w wyrazach trzysylabowych jest inicjalny (pada na pierwszą sylabę)
  • w wyrazach czterosylabowych i pięciosylabowych jest proparoksytoniczny (pada na trzecią sylabę od tyłu), akcent poboczny jest natomiast oksytoniczny
  • w wyrazach mających więcej, niż pięć sylab akcent pada na drugą sylabę od początku, a poboczny jest proparoksytoniczny
  • w rzadkich sytuacjach powyżej dziesięciu sylab w wyrazie akcent pada na trzecią sylabę od początku, a poboczny pozostaje proparoksytoniczny

Morfologia

Zasady odmian

Ostatnia samogłoska w rdzeniu jest podstawą odmiany wyrazów w języku ërütat:

Typy odmian w erutacie
Numer odmiany Ostatnia samogłoska wyrazu Końcówka
I ı, o, u, ä, e -e, -CäC (na końcu wyrazów)
II e, i, ö, ü, a -a, -CeC (na końcu wyrazów)
III a, ë -ë, -CaC (na końcu wyrazów), (-o, -ö, -u, -ü)

Przykładem tego są zasady tworzenia liczby mnogiej:

Zasady tworzenia liczby mnogiej
Podstawa wyrazu Końcówka Efekt Znaczenie
Uş -e/äşr Uşäşr Wody
Gven -(a/e)şr Gvaneşr Unicestwienia
Tınë -(ë/a)şr Tinaşr Śliwki

Tworzenie części mowy

Rozbudowane słowotwórstwo pozwala na utworzenia przymiotnika, czasownika (w każdej stronie - czynnej, biernej i zwrotnej) i przysłówka. Kolejne części mowy tworzy się dodając końcówki:

I. Rzeczownik (brak końcówek), np. tınë - śliwka
 II. Przysłówek (+r*), np. tınar - śliwkowo
  IIIa. Przymiotnik (+v), np. tınarv - śliwkowy
  IIIb. Czasownik w stronie czynnej (+ө), np. tınërë - śliwkować
   IVa. Czasownik w stronie biernej (+q), np. tınëraq - śliwkowany
   IVb. Czasownik w stronie zwrotnej (xı+), np. xıtınërë - śliwkować się

Rzeczownik

Rzeczowniki odmieniają się przez liczby i przypadki. Nie rozróżnia się rodzajów gramatycznych. Podobnie jak w innych częściach mowy, przy dodawaniu końcówek należy się stosować do typu odmiany. Do rzeczowników zaliczane są także liczebniki, które podlegają słowotwórstwu i odmianom. Identycznie do rzeczownika odmienia się zaimek.

Liczba

Liczba jest pierwszą końcówką aglutynacyjną, które jest dodawana za rdzeniem. Liczbę mnogą tworzy się końcówką -(ө)şr, gdzie ,,ө" to samogłoska zależna od rodzaju odmiany. Liczbę mnogą można utworzyć od każdego rzeczownika, gdyż ërütat nie dzieli rzeczowników na policzalne i niepoliczalne, np. 'uş - uşaşar' to dosłownie 'woda - wody'. Przykładowo, istnieje różnica między ,,butelką wody" a ,,butelką wód".

Deklinacja

Przypadek gramatyczny to druga, po liczbie, końcówka dodawana do rzeczownika. Wyróżnia się 10 przypadków o zastosowaniach podobnych do polskich. Jeden z przypadków - wołacz jest przypadkiem używanym znacznie częściej niż w polskim. W deklinacji obowiązuje harmonia samogłosek:

Deklinacja
Przypadek Pytania (ërütat) Pytania (polski) Końcówka Przykład Znaczenie
Mianownik äv? läv? kto? co? -∅ vüd góra
Biernik ev? läv? kogo? co? -(ө)t vüdet górę
Dopełniacz dev? czyj? -(ө)y(ө) vüdya góry
Celownik uv? luv? kluv? komu? czemu? przy czym? -(ө)s vüdes górze/przy górze
Narzędnik ov? lov? kim? czym? -(ө)x vüdex górą/z górą
Ablatyw çe av? çe lüv? od kogo? od czego? -(ө)v(ө) vüdva z góry / (od góry)
Miejscownik do? gdzie? -(ө)z vüdez np. na górze/w górze
Wołacz - - -(ө)ğ vüdeğ góro!
Allatyw eğ ev? eğ lüv? do kogo? do czego? -(ө)l(ө) vüdla na górę / (do góry)
Adessyw ker ev? ker lüv? za/przed kim? za/przed czym? -(ө)h(ө) vüdha przed górą / (za górą)

Aby utworzyć liczbę mnogą w danym przypadku należy doczepić do formy l.mn. końcówkę przypadka, np. vüdaşrel - do gór.

Zdrobnienia/zgrubienia

Zgrubienia i zdrobnienia także są częściej używane niż w polskim. Jest to trzecia końcówka, doczepiana po liczbie i przypadku. Końcówka zdrobnienia to -(Ө)çӨn, a zgrubienia -gl(Ө), np. xëçan - serek, xëglë - serzysko. Przykładem zastosowania trzech końcówek w jednym wyrazie to np. xëşrëvëçan - od serków

Zaimki dzierżawcze

Czwartą i ostatnią końcówką aglutynacyjną jest zaimek dzierżawczy, przydzielany zgodnie z harmonią samogłosek:

Zaimki dzierżawcze
Zaimek polski Końcówka ërütat Przykład Znaczenie
mój -(ө)kөs kırökes mój pies
twój -(ө)mөf kırömef twój pies
jego/jej -(ө)cө kıröca jego/jej pies
nasz -(ө)lөr kıröler nasz pies
wasz -(ө)pөr kıröper wasz pies
ich -(ө)ny kıröny ich pies

np. kıröşralaçaneny - do ich piesków

Czasownik

W erutacie czasowniki są zawsze na końcu zdania, z uwagi na szyk zdania SOV.

Czasy gramatyczne

Czasy teraźniejsze

W każdym czasie teraźniejszym czasowniki mają te same końcówki osobowe, czasy rozróżnia się pod końcówce czasu:

Końcówki w czasach teraźniejszych
Osoba Końcówka
kle (ja) -өk
mağö (ty) -өz
ə (on/ona/ono) -∅
ler (my) -(ө)lөs
per (wy) -өmөx
ərə (oni/one) -rө
İ (forma grzecznościowa) -yө
Czas teraźniejszy I

Czas teraźniejszy I odnosi się do czynności ogólnej i powtarzalnej. Budowa czasownika w tym czasie polega na dodaniu do bezokolicznika końcówki czasu (-f-) i odpowiedniej końcówki osobowej. Przykład odmiany:

Czasownik glöra (jeść) w czasie teraźniejszym I
Osoba Forma
kle (ja) glörafek
mrö (ty) glörafez
ə (on/ona/ono) glöref
ler (my) glörafles
per (wy) glörafamex
ərə (oni/one) glörafra
İ (forma grzecznościowa) glörafya

Przykład użycia: Xëyat glörafles. - (My) jemy ser. (dosł. "Ser jemy.")

Czas teraźniejszy II

Czas teraźniejszy II odnosi się do czynności, dziejącej się w momencie wypowiedzi (na zasadzie podobnej do angielskiego present continous). Budowa czasownika w tym czasie polega na dodaniu do bezokolicznika końcówki czasu (-ğr-) i odpowiedniej końcówki osobowej. Przykład odmiany:

Czasownik glöra (jeść) w czasie teraźniejszym II
Osoba Forma
kle (ja) glörağrek
mrö (ty) glörağrez
ə (on/ona/ono) glöreğr
ler (my) glörağrales
per (wy) glörağramex
ərə (oni/one) glörağrara
İ (forma grzecznościowa) glörağraya

Przykład użycia: Klöyet glörağrek. - (Ja teraz) jem jabłko. (dosł. "Jabłko [teraz] jem.")

Formy teraźniejsze z czasownikiem ,,być"

Erutat nie posiada czasownika być, więc w takich przypadkach należy dodać końcówkę teraźniejszą do dopełnienia. Określany rzeczownik (dopełnienie) nie może się deklinować, ale podlega każdej innej formie odmiany.

Rzeczownik kırö (pies) z czasownikiem być
Osoba Forma
kle (ja) kıröyek
mrö (ty) kıröyez
ə (on/ona/ono) kırö
ler (my) kıröles
per (wy) kırömex
ərə (oni/one) kırörer
İ (forma grzecznościowa) kıröyey

Przykład użycia: Kıröyez. - Jesteś psem. (dosł. "Pies jesteś.")

Czasy przeszłe

Erutat posiada pewną cechę języków fleksyjnych - przedrostki dokonane, działające na zasadzie podobnej do języka polskiego lub litewskiego. Podobnie jak w czasie teraźniejszym, czasowniki w czasie przeszłym mają te same końcówki osobowe, czasy rozróżnia się pod końcówce czasu:

Końcówki w czasach przeszłych
Osoba Końcówka
kle (ja) -rө
mrö (ty) -gө
ə (on/ona/ono) -h
ler (my) -yө
per (wy) -mrө
ərə (oni/one) -şө
İ (forma grzecznościowa) -çө
Czas przeszły niedokonany

Czas przeszły niedokonany odnosi się do niezakończonych czynności dziejących się w przeszłości. Budowa czasownika w tym czasie polega na dodaniu do bezokolicznika końcówki czasu (-nrӨ-) i odpowiedniej końcówki osobowej.

Czasownik glöra (jeść) w czasie przeszłym niedokonanyn
Osoba Forma
kle (ja) glöranrara
mrö (ty) glöranraga
ə (on/ona/ono) glöranrah
ler (my) glöranraya
per (wy) glöranramra
ərə (oni/one) glöranraşa
İ (forma grzecznościowa) glöranraça

Przykład użycia: Xëyat glöranraya. - (My) jedliśmy ser. (dosł. "Ser jedliśmy.")

Czas przeszły dokonany

Czas przeszły dokonany działa tak samo jak w języku polskim. Dotyczy czynności zakończonych w przeszłości. Czasowniki te mają dodany jeden z pięciu możliwych przedrostków. Na ogół jest to „ür(ı)”, ale zdarzają się także: bör, kam, mət i şv(ı). Czasownik tworzy się dodając przedrostek dokonany do czasownika, końcówkę czasu (-tө-) i końcówkę osobową.

Czasownik ürıglöra (zjeść) w czasie przeszłym dokonanym
Osoba Forma
kle (ja) ürıglöratara
mrö (ty) ürıglörataga
ə (on/ona/ono) ürıglöratah
ler (my) ürıglörataya
per (wy) ürıglöratamra
ərə (oni/one) ürıglörataşa
İ (forma grzecznościowa) ürıglörataça

Przykład użycia: Klöyet ürıglöratara. - Zjadłem jabłko. (dosł. "Jabłko zjadłem.")

Czas zaprzeszły

Czas zaprzeszły odnosi się do czynności przeszłej dokonanej, która wydarzyła się przed jakąś inną czynnością przeszłą. Czas ten posiada specjalną budowę zdania:

[podmiot i dopełnienie] + [czasownik w czasie zaprzeszłym] + qu + [podmiot i dopełnienie] + [czasownik w innym czasie przeszłym].

Czasownik tworzy się tak samo jak czas przeszły dk., różnicą jest to, że znika oznaczenie czasu.Jest archaicznym, rzadko używanym czasem.


Czasownik ürıglöra (zjeść) w czasie zaprzeszłym
Osoba Forma
kle (ja) ürıglörara
mrö (ty) ürıglöraga
ə (on/ona/ono) ürıglörah
ler (my) ürıglöredye
per (wy) ürıglöramra
ərə (oni/one) ürıglöraşa
İ (forma grzecznościowa) ürıglöraça

Przykład użycia: Uşät egliyokərədət qu klöşeret urıglöredetre. - Wypiliśmy wodę, a potem zjedliśmy jabłka.

Czasy przyszłe

W języku erutat występują trzy czasy przyszłe: niedokonany, dokonany i zaprzyszły. Odmieniają się tak samo, jak ich przeszłe odpowiedniki, otrzymują jedynie inne końcówki osobowe:

Końcówki w czasach przyszłych
Osoba Końcówka
kle (ja) -z̧ө
mrö (ty) -qө
ə (on/ona/ono) -fө
ler (my) -nөr
per (wy) -vөq
ərə (oni/one) -zөb
İ (forma grzecznościowa) -tөg

Przykłady zdań w czasach przyszłych:

Czasy przyszłe
Czas Przykładowe zdanie Tłumaczenie
Przyszły niedokonany Klöyet glöranraz̧a. Będę jadł jabłko.
Przyszły dokonany Klöyet ürıglörataz̧a. Zjem jabłko.
Zaprzyszły Uşet eglijokərədət qu klöyet urıglöredeteje. Wypiję wodę, a potem zjem jabłko.

Aoryst

Aoryst jest czasem, który odnosi się do czasu nieokreślonego lub kilku czasów na raz. Jest bardzo często używany w mowie potocznej. Tłumaczy się on na język polski jako formy przyszłości/przeszłości wyrażone czasem teraźniejszym (np. Jutro idziemy do sklepu.) Odmienia się poprzez dodanie końcówki czasu teraźniejszego bezpośrednio do rdzenia. Przykład użycia:

Äm logräl çömrales. - Jutro idziemy do sklepu

Znaki interpunkcyjne (oddzielacze)

Erutat dysponuje kropką (na końcu wypowiedzenia) i apostrofem (używanym do oddzielania spójnika od rzeczownika, np. Kırö ha'srın - pies i kot). Pozostałe znaki interpunkcyjne są wyrażane wyrazami. W użyciu są również znak zapytania, wykrzyknik i przecinek.

la (przecinek) - oddziela wymieniane wyrazy. Można go pomijać.
zäp (dwukropek) - zastępuje polski dwukropek lub myślnik
ir (wykrzyknik) - zastępuje polski wykrzyknik, stawia się go za czasownikiem. Można go pomijać.
z̧eq (znak zapytania) - tak, jak w przypadku wykrzyknika. Można go pomijać.
inoli (średnik) - zastępuje polski średnik
äç ... çe (cudzysłów) - zastosowanie jak w polskim, do utworzenia cudzysłowia wielokrotnego wystarczy umieścić jeden cudzysłów w drugim
äf ... fe (nawias) - zastosowanie jak w polskim, nawias graficzny jest wykorzystywany tylko w matematyce (podobnie jak inne znaki matematyczne). 
Podwójny nawias tworzy się na następującej zasadzie: äf ... efäf ... fefe ... fe itd.

Przymiotniki i przysłówki

Odmieniają się tylko przez sześć stopni:

Stopnie przymiotnika
Stopień Końcówka Przykład (sëmırv - zielony)
Najniższy -өlr sëmırvälr (najmniej zielony)
Niższy -өl sëmırväl (mniej zielony)
Równy - sëmırv (zielony)
Wyższy -өf sëmırväf (zieleńszy)
Najwyższy -өfөt sëmırvefät (najzieleńszy)
Arcynajwyższy -өfөtөn sëmırvefetän (najzieleńszy z wszystkich; arcyzielony)

Zaimek

Zaimki osobowe

Zaimek osobowy ma w większości odmianę nieregularną

Deklinacja zaimków osobowych
Przypadek/Osoba kla meğ ë lar par ërë İ
Mianownik kle mağö ə ler per ərə İ
Biernik ınıqe ür lerret perret ərət İğes
Dopełniacz -(ө)kөsө -(ө)mөfөrө -(ө)yө -(ө)lөrө -(ө)pөrө -(ө)yөnөrө -(ө)yөnө
Celownik alü ağü əklı ərərı İqe
Narzędnik föl möl əqlü löl pöl ərəl Üpa
Ablatyw omvo məğö əqo ləmvö pəmvö ərəqo Oh
Miejscownik myel pre ob tım yat nın Yıb
Wołacz klök pağö ag vıde des ara A
Allatyw klev mağöv əv lerve perve ərəve İv
Adessyw kleverə mağöverə əverə lerverə perverə ərəverə İverə

Słowotwórstwo

Erutat dysponuje praktycznie nieograniczonym zasobem słownictwa, można w nim łączyć wyrazy tworząc bardzo złożone tworzy, które zachowują się polisyntetycznie. Można łączyć dwa różne rzeczowniki, tworząc nowe. Interpretacja słowotwórczych tworów jest bardzo ważna do zrozumienia niektórych czasowników, np. uşre, dosłownie oznacza to "wodować", ale erutat rozumie to równie dobrze jako "pić wodę" lub "myć [coś] wodą". Rozumienie wielu czasowników jest bardzo skomplikowane i zależy od kontekstu, zwłaszcza dlatego, że wyrażenia można przedstawiać na kilka różnych sposobów. Wyrażanie zdań na różny sposób na przykładzie zdania "Piję wodę" :

Sposób przedstawienia zdania Zasady tworzenia tym sposobem Efekt
Klasyczny Utworzenie normalnego zdania w szyku SOV. Uşät kërëfak.
Polisyntetyczny Umieszczenie dopełnienia między wyrazem a końcówką oznaczającą czasownik. Dopełnienie może być odmienione Këyuşrefäk. lub Këyuşetrefäk.
Interpretacyjny Stworzenie zdania z jednego czasownika, w którym trzeba zinterpretować jego znaczenie Uşrefäk.

Forma klasyczna obowiązuje, gdy mówi się do osób starszych i dzieci, może, ale nie musi być potoczna. Występuje także w normalnej rozmowie, rzadziej w oficjalnej. Forma polisyntetyczna jest używana przy ważnych komunikatach i oficjalnych wypowiedziach. Interpretacyjna jest na ogół stosowana, jako potoczna. Przez te zasady utworzenie słownika może sprawiać pewne problemy, gdyż wiele słów można przedstawić innymi, np. lekarz to albo po prostu lekarz, albo leczący człowiek. Z drugiej strony pozwala to na nieograniczone tworzenie wyrazów.

Dalsze przykłady słowotwórstwa

Zdanie polisyntetyczne może zostać rozbudowane, np. "Myłem psa". (pies - kırö, mycie - taq)

Sposób przedstawienia zdania Efekt
Klasyczny Kıröt tëqrönrörö.
Polisyntetyczny Tëqëkırörenrere. lub Tëqëkırötrenrere.
Interpretacyjny ---

Uwaga! W tym wypadku zdanie interpretacyjne nie miało sensu.

Jeśli do tego doda się narzędnik, to zdanie będzie miało więcej wariantów, np. "Myłem psa gąbką" (gąbka - cırü):

Sposób przedstawienia zdania Efekt
Klasyczny Kıröt cırüxa tëqrönrörö.
Polisyntetyczny Tëqëkıröcırürenrere lub Tëqëkırötcırüxrenrere.
Interpretacyjny Kıröt cırürenrere lub Cırükırörenrere.

Zdanie można rozbudowywać dalej, np. "Myłem psa gąbką z sklepu" (sklep - logr):

Sposób przedstawienia zdania Efekt
Klasyczny Kıröt cırüxa logräv tëqrönrörö.
Polisyntetyczny Tëqëkıröcırülogravranrara lub Təqəkırötcırüxelogravaradanrafra.
Interpretacyjny Kıröt cırülogravaradanrafra lub Cırülogravakıröredenrefre.

Myjąc psa gąbką z sklepu jadłem obiad: (obiad - z̧lik)

Sposób przedstawienia zdania Efekt
Klasyczny Kıröt cırüxe lograva glöse z̧liket təqrödönröfrö.
Polisyntetyczny Təqəkıröcırülogravaglösez̧likredenrefre lub Təqəkırötcırüxelogravaglösez̧liketredenrefre.
Interpretacyjny Kıröt z̧likese cırülogravaredenrefre lub Cırülogravakıröz̧likeseredenrefre.

W takich przypadkach forma polisyntetyczna jest naprawdę rzadko używana, a forma interpretacyjna może być przedstawiona rozmaitymi metodami.

Zapis nazw geograficznych

Zapisując nazwę geograficzną należy się stosować do wymowy nazwy danego miejsca w języku w nim używanym. Należy się jednak stosować do zasad budowy sylaby w erutacie, dlatego przy zbitkach spółgłosek (lub samogłosek) należy je oddzielić poprzednią samogłoską (lub spółgłoską), np. Doyoçlanad - Niemcy, od „Deutschland”.

Zapis

Pismo birmańskie

Oprócz alfabetu azerskiego, erutat może być zapisywany alfabetem birmańskim.

Podstawy (samogłoska+a) b - ဘ

c - ယ

ç - ည

d - ဓ

f - ဖ

g - ဂ

ğ -ခ

h - ဟ

j - ဆ

k - က

l - လ

m - မ

n - န

p - ပ

r - ဝ

s - ဇ

ş - သ

t - တ

v - ထ

x - ဈ

z - စ

y - ရ

a (podstawa samogłosek) - အ


Z innymi samogłoskami (na przykładzie z ,,k"):

ka - က

ke - ကယ်

kə - ကေ

kı - ကီး

ki - ကိ

ko - ကော်

kö - ကော့

ku - ကု

kü - ကူး

k - က်


Zbitki spółgłosek (na przykładzie z ,,k"):

k+r ကြ

k+v ကွ

k+y ကျ

k+h ကှ

k+l က္လ


Alfabetu tego używa się w tekstach bardzo formalnych. Przykład zastosowania:

Biramarav lerıği. (Pismo birmańskie, dosł. birmańskie pisanie) - ဘိဝမဝထ် လယ်ဝီးခိ။

Pismo eruckie (Kyon)

Poza używanymi na komputerze transkrypcjami (łacińską i birmańską) na Kyonie używa się 'ërütatrav lerığı' (အေဝူးတတြထ် လယ်ဝီးခီး). Pismo to jest rodzajem abugidy, jednakże podstawą każdego znaku jest nie spółgłoska, lecz samogłoska. Samogłoski są zaznaczane za pomocą znaków diakrytycznych.

Alfabet

ALFEBET ERUTCKI
A12.png
E12.png
Ə12.png
I12.png
I12.png
O12.png
Ö12.png
U12.png
Ü12.png
LITERY UŻYWANE W

ZBITKACH SPÓŁGŁOSEK

H12.png
L12.png
R12.png
V12.png
Y12.png
PODSTAWA SPÓŁGŁOSEK
Pods12.png

Samogłoski

Samogłoski są zaznaczane jako znaki diakrytyczne na lub przed znakami. Zapis ten nie pokrywa się z fonotaktyką języka erutat.

SPÓŁGŁOSKI DOŁĄCZANE DO LITERY /E/
13DUPA.png

Zbitki spółgłosek

W przypadku wystąpienia zbitek spółgłosek z h, l, r, v lub y dodawane są dodatkowe znaki

ZBITKI SAMOGŁOSKOWE DO SYLABY /TE/
13KUPA.png

Przykład:

Nyeleşeret akıdamafara vədrədəğ. (Karm gęsi wroga swego.)

နျယ်လယ်သယ်ဝယ်တ် အကီးဓမဖဝ ထေဓြေဓေခ်။

De12.png

Interpunkcja

Koniec zdania kończy zaznacza się nawiasem ostrym (), przecinek zaznacza się pięcioma kropkami między zdaniami ().





Przykładowy tekst

Wersja polska:

Historia Sznaucera Olbrzymiego

Podobieństwo do sznaucera średniego niekoniecznie wskazuje na ich bliskie pokrewieństwo. Historie obydwu ras, różnią się od siebie. Przodkowie sznaucera olbrzymiego żyli w południowych Niemczech oraz w Szwajcarii i podobnie jak rottweilery były psami pasterskimi. Sznaucery miniaturowe i średnie, swoją karierę zaczęły jako psy stajenne i dorożkarskie. Olbrzymy zaganiały bydło oraz służyły do pilnowania stad. Do uszlachetnienia rasy użyto prawdopodobnie dużych czarnych pudli i czarnych dogów niemieckich. W czasie I wojny światowej przekwalifikowano je na psy użytkowe do wojska.


ërütat:

İçıc Rüdelev Şanvaxereğe

Mibeç ürı Pesrerev Şanvaxerexe öhoşarafran pi kötedrev pyerlityenre benezoradaf. İçıcaşar e tet kınozöşeret ərəyə xıpyetoradaf. Lasaşar Rüdlerev Şanvaxereğe ulı svasirev Doyoçlanadva ha'Şvayixve egexredenrefeşe le ha'közikrev canlaç Rotveylerşer vacokıröşerexeşe. Pesrerev ha'vıyorrev Şanvaxereşer trisetyenre vroti lepişokıröşer ha'şritekıröşer preberedenrefeşe. Rüdleşer kamaborat pvotemiredrenrefeşe le tas'taraşarat vyelikoceşerredenrefeşe. Oyhovekınözoğağ poşemrev blorev veşopodleşeret ha'veşrev Doyoçodoqaşarat pisemreveşe. Uli rezvıva Ömrev Vobizokırat ərət pi byatokıröşeret nətəyə xönokonakravaşa.


Biramarav lerıği ërütat:

အိညီးယ် ဝူးဓယ်လယ်ထ် သနွဈယ်ဝယ်ခယ်။

မိဘယ်ည် အူးဝီး ပယ်ဇြယ်ဝယ်ထ် သနွဈယ်ဝယ်ဈယ် အော့ဟော်သဝဖြန် ပိ ကော့တယ်ဓြယ်ထ် ပျယ်ဝ္လိတျယ်နြယ် ဘယ်နယ်စော်ဝဓဖ်။ အိညီးယသဝ် အယ် တယ်တ် ကီးနော့စော်သယ်ဝယ်တ် အေဝေရေ ဈီးပျယ်တော်ဝဓဖ။ လဇသဝ် ဝူးဓ္လယ်ဝယ်ထ် သနွဈယ်ဝယ်ခယ် အုလီး ဇွဇိဝယ်ထ် ဓော်ရော်ည္လနဓွ ဟ၊သွရိယွယ် အယ်ဂယ်ဈြယ်ဓယ်နြယ်ဖယ်သယ် လယ် ဟ၊ကော့စိကြယ်ထ် ယန္လည် ဝေါ်ထွယ်ရ္လယ်သယ်ဝ် ထယော်ကီးသယ်ဝယ်ဈယ်သယ်။

ပယ်ဇြယ်ဝယ်ထ် ဟ၊ထီးဝြယ်ထ် သနွဈယ်ဝယ်သယ်ဝ် တြိဇယ်တျယ်နြယ် ထြော်တိ လယ်ပိသော်ကီးဝေါ်သယ်ဝ် ဟ၊သြိတယ်ကီးဝေါ်သယ်ဝ် ပြယ်ဘယ်ဝယ်ဓယ်နြယ်ဖယ်သယ်။ [w budowie]

Zobacz też