Język ërütat: Różnice pomiędzy wersjami
Linia 122: | Linia 122: | ||
== Morfologia == | == Morfologia == | ||
+ | === Przestawka samogłosek === | ||
+ | W 2019 doszło do przestawki samogłosek w erutackim, co doprowadziło do rozbicia szwy na dwa fomeny, spowodowało liczne zmiany w odmianie (m.in. znaczne skrócenie morfemów), a także reformę ortografji. Przestawka dotyczyła samogłosek a, e i ə w sylabach otwartych i zamkniętych. W erutackim sylabą zamkniętą może być tylko ostatnia sylaba wyrazu, wszystkie pozostałe są zawsze otwarte, jednakże przy odmianie wyrazów sylaba, która w rdzeniu jest zamknięta, staje się z reguły sylabą otwartą (rzadko dochodzi do sytuacji, w której wygłosowa sylaba otwarta rdzenia staje się zamkniętą. Przestawka przechodziła następująco: | ||
+ | |||
+ | ==== Sylaby otwarte ==== | ||
+ | a - e (m'''a'''ş'''a''' - m'''e'''ş'''e''') | ||
+ | |||
+ | e - a (r'''e'''kı - r'''a'''kı) | ||
+ | |||
+ | ə - ë ('''ə'''rütat - '''ë'''rütat) | ||
+ | |||
+ | ==== Sylaby zamknięte ==== | ||
+ | a - ä ('''a'''m - '''ä'''m) | ||
+ | |||
+ | e - e (l'''e'''z̧ - l'''e'''z̧) | ||
+ | |||
+ | ə - a (d'''ə'''b - d'''a'''b) | ||
=== Zasady odmian === | === Zasady odmian === |
Wersja z 16:04, 23 sie 2019
Język ërütat (Ërütat gölı ['ərytɑt 'gʰœlɯ]) - język aglutynacyjno-polisyntetyczny. Gramatycznie wzorowany na języku tureckim, leksykalnie nie ma praktycznie zapożyczeń. Pozwala na utworzenie bardzo złożonych kombinacji wyrazowych dzięki rozbudowanemu słowotwórstwu.
Fonologia
Alfabet
Do zapisu używany jest alfabet azerski. Fonologicznie język ten najbardziej zbliżony jest do języków tureckich:
Alfabet ërütat | IPA |
---|---|
Aa | ɑ |
Ää | a |
Bb | b |
Cc | ʤ |
Çç | ʧ |
Dd | d |
Ee | e |
Ëë | ɘ |
Ff | f |
Gg | gʰ |
Ğğ | ʔ |
Hh | h |
Iı | ɯ |
İi | ɪ |
Z̧z̧ | ʒ |
Kk | k |
g | |
Ll | l |
Mm | m |
Nn | n |
Oo | ɔ |
Öö | œ |
Pp | p |
Rr | r |
Ss | s |
Şş | ʃ |
Tt | t |
Uu | u |
Üü | y |
Vv | w |
Xx | ʦ |
Yy | j |
Zz | z |
W erutat nie może dojść do sytuacji, w której są dwie samogłoski pod rząd. Spółgłoski też nie mogą się łączyć w zbitki, z wyjątkami zbitek, gdzie drugą literą jest r, v, y, h lub l. Akcent jest dynamiczny, stały pod względem fonetycznym w zależności od długości wyrazu:
- w wyrazach dwusylabowych jest oksytoniczny (pada na ostatnią sylabę)
- w wyrazach trzysylabowych jest inicjalny (pada na pierwszą sylabę)
- w wyrazach czterosylabowych i pięciosylabowych jest proparoksytoniczny (pada na trzecią sylabę od tyłu), akcent poboczny jest natomiast oksytoniczny
- w wyrazach mających więcej, niż pięć sylab akcent pada na drugą sylabę od początku, a poboczny jest proparoksytoniczny
- w rzadkich sytuacjach powyżej dziesięciu sylab w wyrazie akcent pada na trzecią sylabę od początku, a poboczny pozostaje proparoksytoniczny
Morfologia
Przestawka samogłosek
W 2019 doszło do przestawki samogłosek w erutackim, co doprowadziło do rozbicia szwy na dwa fomeny, spowodowało liczne zmiany w odmianie (m.in. znaczne skrócenie morfemów), a także reformę ortografji. Przestawka dotyczyła samogłosek a, e i ə w sylabach otwartych i zamkniętych. W erutackim sylabą zamkniętą może być tylko ostatnia sylaba wyrazu, wszystkie pozostałe są zawsze otwarte, jednakże przy odmianie wyrazów sylaba, która w rdzeniu jest zamknięta, staje się z reguły sylabą otwartą (rzadko dochodzi do sytuacji, w której wygłosowa sylaba otwarta rdzenia staje się zamkniętą. Przestawka przechodziła następująco:
Sylaby otwarte
a - e (maşa - meşe)
e - a (rekı - rakı)
ə - ë (ərütat - ërütat)
Sylaby zamknięte
a - ä (am - äm)
e - e (lez̧ - lez̧)
ə - a (dəb - dab)
Zasady odmian
Ostatnia samogłoska w rdzeniu jest podstawą odmiany wyrazów w języku ërütat:
Typy odmian w erutacie | ||
---|---|---|
Numer odmiany | Ostatnia samogłoska wyrazu | Końcówka |
I | ı, o, u, ä, e | -e, -CäC (na końcu wyrazów) |
II | e, i, ö, ü, a | -a, -CeC (na końcu wyrazów) |
III | a, ë | -ë, -CaC (na końcu wyrazów), (-o, -ö, -u, -ü) |
Przykładem tego są zasady tworzenia liczby mnogiej:
Zasady tworzenia liczby mnogiej | |||
---|---|---|---|
Podstawa wyrazu | Końcówka | Efekt | Znaczenie |
Uş | -e/äşr | Uşäşr | Wody |
Gven | -(a/e)şr | Gvaneşr | Unicestwienia |
Tınë | -(ë/a)şr | Tinaşr | Śliwki |
Tworzenie części mowy
Rozbudowane słowotwórstwo pozwala na utworzenia przymiotnika, czasownika (w każdej stronie - czynnej, biernej i zwrotnej) i przysłówka. Kolejne części mowy tworzy się dodając końcówki:
I. Rzeczownik (brak końcówek), np. tınë - śliwka II. Przysłówek (+r*), np. tınar - śliwkowo IIIa. Przymiotnik (+v), np. tınarv - śliwkowy IIIb. Czasownik w stronie czynnej (+ө), np. tınërë - śliwkować IVa. Czasownik w stronie biernej (+q), np. tınëraq - śliwkowany IVb. Czasownik w stronie zwrotnej (xı+), np. xıtınërë - śliwkować się
Rzeczownik
Rzeczowniki odmieniają się przez liczby i przypadki. Nie rozróżnia się rodzajów gramatycznych. Podobnie jak w innych częściach mowy, przy dodawaniu końcówek należy się stosować do typu odmiany. Do rzeczowników zaliczane są także liczebniki, które podlegają słowotwórstwu i odmianom. Identycznie do rzeczownika odmienia się zaimek.
Liczba
Liczba jest pierwszą końcówką aglutynacyjną, które jest dodawana za rdzeniem. Liczbę mnogą tworzy się końcówką -(ө)şr, gdzie ,,ө" to samogłoska zależna od rodzaju odmiany. Liczbę mnogą można utworzyć od każdego rzeczownika, gdyż ërütat nie dzieli rzeczowników na policzalne i niepoliczalne, np. 'uş - uşaşar' to dosłownie 'woda - wody'. Przykładowo, istnieje różnica między ,,butelką wody" a ,,butelką wód".
Deklinacja
Przypadek gramatyczny to druga, po liczbie, końcówka dodawana do rzeczownika. Wyróżnia się 10 przypadków o zastosowaniach podobnych do polskich. Jeden z przypadków - wołacz jest przypadkiem używanym znacznie częściej niż w polskim. W deklinacji obowiązuje harmonia samogłosek:
Deklinacja | |||||
---|---|---|---|---|---|
Przypadek | Pytania (ërütat) | Pytania (polski) | Końcówka | Przykład | Znaczenie |
Mianownik | äv? läv? | kto? co? | -∅ | vüd | góra |
Biernik | ev? läv? | kogo? co? | -(ө)t | vüdet | górę |
Dopełniacz | dev? | czyj? | -(ө)y(ө) | vüdya | góry |
Celownik | uv? luv? kluv? | komu? czemu? przy czym? | -(ө)s | vüdes | górze/przy górze |
Narzędnik | ov? lov? | kim? czym? | -(ө)x | vüdex | górą/z górą |
Ablatyw | çe av? çe lüv? | od kogo? od czego? | -(ө)v(ө) | vüdva | z góry / (od góry) |
Miejscownik | do? | gdzie? | -(ө)z | vüdez | np. na górze/w górze |
Wołacz | - | - | -(ө)ğ | vüdeğ | góro! |
Allatyw | eğ ev? eğ lüv? | do kogo? do czego? | -(ө)l(ө) | vüdla | na górę / (do góry) |
Adessyw | ker ev? ker lüv? | za/przed kim? za/przed czym? | -(ө)h(ө) | vüdha | przed górą / (za górą) |
Aby utworzyć liczbę mnogą w danym przypadku należy doczepić do formy l.mn. końcówkę przypadka, np. vüdaşrel - do gór.
Zdrobnienia/zgrubienia
Zgrubienia i zdrobnienia także są częściej używane niż w polskim. Jest to trzecia końcówka, doczepiana po liczbie i przypadku. Końcówka zdrobnienia to -(Ө)çӨn, a zgrubienia -gl(Ө), np. xëçan - serek, xëglë - serzysko. Przykładem zastosowania trzech końcówek w jednym wyrazie to np. xëşrëvëçan - od serków
Zaimki dzierżawcze
Czwartą i ostatnią końcówką aglutynacyjną jest zaimek dzierżawczy, przydzielany zgodnie z harmonią samogłosek:
Zaimki dzierżawcze | |||
---|---|---|---|
Zaimek polski | Końcówka ërütat | Przykład | Znaczenie |
mój | -(ө)kөs | kırökes | mój pies |
twój | -(ө)mөf | kırömef | twój pies |
jego/jej | -(ө)cө | kıröca | jego/jej pies |
nasz | -(ө)lөr | kıröler | nasz pies |
wasz | -(ө)pөr | kıröper | wasz pies |
ich | -(ө)ny | kıröny | ich pies |
np. kıröşralaçaneny - do ich piesków
Czasownik
W erutacie czasowniki są zawsze na końcu zdania, z uwagi na szyk zdania SOV.
Czasy gramatyczne
Czasy teraźniejsze
W każdym czasie teraźniejszym czasowniki mają te same końcówki osobowe, czasy rozróżnia się pod końcówce czasu:
Końcówki w czasach teraźniejszych | |
---|---|
Osoba | Końcówka |
kle (ja) | -өk |
mağö (ty) | -өz |
ə (on/ona/ono) | -∅ |
ler (my) | -(ө)lөs |
per (wy) | -өmөx |
ərə (oni/one) | -rө |
İ (forma grzecznościowa) | -yө |
Czas teraźniejszy I
Czas teraźniejszy I odnosi się do czynności ogólnej i powtarzalnej. Budowa czasownika w tym czasie polega na dodaniu do bezokolicznika końcówki czasu (-f-) i odpowiedniej końcówki osobowej. Przykład odmiany:
Czasownik glöra (jeść) w czasie teraźniejszym I | |
---|---|
Osoba | Forma |
kle (ja) | glörafek |
mrö (ty) | glörafez |
ə (on/ona/ono) | glöref |
ler (my) | glörafles |
per (wy) | glörafamex |
ərə (oni/one) | glörafra |
İ (forma grzecznościowa) | glörafya |
Przykład użycia: Xëyat glörafles. - (My) jemy ser. (dosł. "Ser jemy.")
Czas teraźniejszy II
Czas teraźniejszy II odnosi się do czynności, dziejącej się w momencie wypowiedzi (na zasadzie podobnej do angielskiego present continous). Budowa czasownika w tym czasie polega na dodaniu do bezokolicznika końcówki czasu (-ğr-) i odpowiedniej końcówki osobowej. Przykład odmiany:
Czasownik glöra (jeść) w czasie teraźniejszym II | |
---|---|
Osoba | Forma |
kle (ja) | glörağrek |
mrö (ty) | glörağrez |
ə (on/ona/ono) | glöreğr |
ler (my) | glörağrales |
per (wy) | glörağramex |
ərə (oni/one) | glörağrara |
İ (forma grzecznościowa) | glörağraya |
Przykład użycia: Klöyet glörağrek. - (Ja teraz) jem jabłko. (dosł. "Jabłko [teraz] jem.")
Formy teraźniejsze z czasownikiem ,,być"
Erutat nie posiada czasownika być, więc w takich przypadkach należy dodać końcówkę teraźniejszą do dopełnienia. Określany rzeczownik (dopełnienie) nie może się deklinować, ale podlega każdej innej formie odmiany.
Rzeczownik kırö (pies) z czasownikiem być | |
---|---|
Osoba | Forma |
kle (ja) | kıröyek |
mrö (ty) | kıröyez |
ə (on/ona/ono) | kırö |
ler (my) | kıröles |
per (wy) | kırömex |
ərə (oni/one) | kırörer |
İ (forma grzecznościowa) | kıröyey |
Przykład użycia: Kıröyez. - Jesteś psem. (dosł. "Pies jesteś.")
Czasy przeszłe
Erutat posiada pewną cechę języków fleksyjnych - przedrostki dokonane, działające na zasadzie podobnej do języka polskiego lub litewskiego. Podobnie jak w czasie teraźniejszym, czasowniki w czasie przeszłym mają te same końcówki osobowe, czasy rozróżnia się pod końcówce czasu:
Końcówki w czasach przeszłych | |
---|---|
Osoba | Końcówka |
kle (ja) | -rө |
mrö (ty) | -gө |
ə (on/ona/ono) | -h |
ler (my) | -yө |
per (wy) | -mrө |
ərə (oni/one) | -şө |
İ (forma grzecznościowa) | -çө |
Czas przeszły niedokonany
Czas przeszły niedokonany odnosi się do niezakończonych czynności dziejących się w przeszłości. Budowa czasownika w tym czasie polega na dodaniu do bezokolicznika końcówki czasu (-nrӨ-) i odpowiedniej końcówki osobowej.
Czasownik glöra (jeść) w czasie przeszłym niedokonanyn | |
---|---|
Osoba | Forma |
kle (ja) | glöranrara |
mrö (ty) | glöranraga |
ə (on/ona/ono) | glöranrah |
ler (my) | glöranraya |
per (wy) | glöranramra |
ərə (oni/one) | glöranraşa |
İ (forma grzecznościowa) | glöranraça |
Przykład użycia: Xëyat glöranraya. - (My) jedliśmy ser. (dosł. "Ser jedliśmy.")
Czas przeszły dokonany
Czas przeszły dokonany działa tak samo jak w języku polskim. Dotyczy czynności zakończonych w przeszłości. Czasowniki te mają dodany jeden z pięciu możliwych przedrostków. Na ogół jest to „ür(ı)”, ale zdarzają się także: bör, kam, mət i şv(ı). Czasownik tworzy się dodając przedrostek dokonany do czasownika, końcówkę czasu (-tө-) i końcówkę osobową.
Czasownik ürıglöra (zjeść) w czasie przeszłym dokonanym | |
---|---|
Osoba | Forma |
kle (ja) | ürıglöratara |
mrö (ty) | ürıglörataga |
ə (on/ona/ono) | ürıglöratah |
ler (my) | ürıglörataya |
per (wy) | ürıglöratamra |
ərə (oni/one) | ürıglörataşa |
İ (forma grzecznościowa) | ürıglörataça |
Przykład użycia: Klöyet ürıglöratara. - Zjadłem jabłko. (dosł. "Jabłko zjadłem.")
Czas zaprzeszły
Czas zaprzeszły odnosi się do czynności przeszłej dokonanej, która wydarzyła się przed jakąś inną czynnością przeszłą. Czas ten posiada specjalną budowę zdania:
[podmiot i dopełnienie] + [czasownik w czasie zaprzeszłym] + qu + [podmiot i dopełnienie] + [czasownik w innym czasie przeszłym].
Czasownik tworzy się tak samo jak czas przeszły dk., różnicą jest to, że znika oznaczenie czasu.Jest archaicznym, rzadko używanym czasem.
Czasownik ürıglöra (zjeść) w czasie zaprzeszłym | |
---|---|
Osoba | Forma |
kle (ja) | ürıglörara |
mrö (ty) | ürıglöraga |
ə (on/ona/ono) | ürıglörah |
ler (my) | ürıglöredye |
per (wy) | ürıglöramra |
ərə (oni/one) | ürıglöraşa |
İ (forma grzecznościowa) | ürıglöraça |
Przykład użycia: Uşät egliyokərədət qu klöşeret urıglöredetre. - Wypiliśmy wodę, a potem zjedliśmy jabłka.
Czasy przyszłe
W języku erutat występują trzy czasy przyszłe: niedokonany, dokonany i zaprzyszły. Odmieniają się tak samo, jak ich przeszłe odpowiedniki, otrzymują jedynie inne końcówki osobowe:
Końcówki w czasach przyszłych | |
---|---|
Osoba | Końcówka |
kle (ja) | -z̧ө |
mrö (ty) | -qө |
ə (on/ona/ono) | -fө |
ler (my) | -nөr |
per (wy) | -vөq |
ərə (oni/one) | -zөb |
İ (forma grzecznościowa) | -tөg |
Przykłady zdań w czasach przyszłych:
Czasy przyszłe | ||
---|---|---|
Czas | Przykładowe zdanie | Tłumaczenie |
Przyszły niedokonany | Klöyet glöranraz̧a. | Będę jadł jabłko. |
Przyszły dokonany | Klöyet ürıglörataz̧a. | Zjem jabłko. |
Zaprzyszły | Uşet eglijokərədət qu klöyet urıglöredeteje. | Wypiję wodę, a potem zjem jabłko. |
Aoryst
Aoryst jest czasem, który odnosi się do czasu nieokreślonego lub kilku czasów na raz. Jest bardzo często używany w mowie potocznej. Tłumaczy się on na język polski jako formy przyszłości/przeszłości wyrażone czasem teraźniejszym (np. Jutro idziemy do sklepu.) Odmienia się poprzez dodanie końcówki czasu teraźniejszego bezpośrednio do rdzenia. Przykład użycia:
Äm logräl çömrales. - Jutro idziemy do sklepu
Znaki interpunkcyjne (oddzielacze)
Erutat dysponuje kropką (na końcu wypowiedzenia) i apostrofem (używanym do oddzielania spójnika od rzeczownika, np. Kırö ha'srın - pies i kot). Pozostałe znaki interpunkcyjne są wyrażane wyrazami. W użyciu są również znak zapytania, wykrzyknik i przecinek.
la (przecinek) - oddziela wymieniane wyrazy. Można go pomijać. zäp (dwukropek) - zastępuje polski dwukropek lub myślnik ir (wykrzyknik) - zastępuje polski wykrzyknik, stawia się go za czasownikiem. Można go pomijać. z̧eq (znak zapytania) - tak, jak w przypadku wykrzyknika. Można go pomijać. inoli (średnik) - zastępuje polski średnik äç ... çe (cudzysłów) - zastosowanie jak w polskim, do utworzenia cudzysłowia wielokrotnego wystarczy umieścić jeden cudzysłów w drugim äf ... fe (nawias) - zastosowanie jak w polskim, nawias graficzny jest wykorzystywany tylko w matematyce (podobnie jak inne znaki matematyczne). Podwójny nawias tworzy się na następującej zasadzie: äf ... efäf ... fefe ... fe itd.
Przymiotniki i przysłówki
Odmieniają się tylko przez sześć stopni:
Stopnie przymiotnika | ||
---|---|---|
Stopień | Końcówka | Przykład (sëmırv - zielony) |
Najniższy | -өlr | sëmırvälr (najmniej zielony) |
Niższy | -өl | sëmırväl (mniej zielony) |
Równy | - | sëmırv (zielony) |
Wyższy | -өf | sëmırväf (zieleńszy) |
Najwyższy | -өfөt | sëmırvefät (najzieleńszy) |
Arcynajwyższy | -өfөtөn | sëmırvefetän (najzieleńszy z wszystkich; arcyzielony) |
Zaimek
Zaimki osobowe
Zaimek osobowy ma w większości odmianę nieregularną
Deklinacja zaimków osobowych | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Przypadek/Osoba | kla | meğ | ë | lar | par | ërë | İ |
Mianownik | kle | mağö | ə | ler | per | ərə | İ |
Biernik | kö | ınıqe | ür | lerret | perret | ərət | İğes |
Dopełniacz | -(ө)kөsө | -(ө)mөfөrө | -(ө)yө | -(ө)lөrө | -(ө)pөrө | -(ө)yөnөrө | -(ө)yөnө |
Celownik | alü | ağü | əklı | lü | pü | ərərı | İqe |
Narzędnik | föl | möl | əqlü | löl | pöl | ərəl | Üpa |
Ablatyw | omvo | məğö | əqo | ləmvö | pəmvö | ərəqo | Oh |
Miejscownik | myel | pre | ob | tım | yat | nın | Yıb |
Wołacz | klök | pağö | ag | vıde | des | ara | A |
Allatyw | klev | mağöv | əv | lerve | perve | ərəve | İv |
Adessyw | kleverə | mağöverə | əverə | lerverə | perverə | ərəverə | İverə |
Słowotwórstwo
Erutat dysponuje praktycznie nieograniczonym zasobem słownictwa, można w nim łączyć wyrazy tworząc bardzo złożone tworzy, które zachowują się polisyntetycznie. Można łączyć dwa różne rzeczowniki, tworząc nowe. Interpretacja słowotwórczych tworów jest bardzo ważna do zrozumienia niektórych czasowników, np. uşre, dosłownie oznacza to "wodować", ale erutat rozumie to równie dobrze jako "pić wodę" lub "myć [coś] wodą". Rozumienie wielu czasowników jest bardzo skomplikowane i zależy od kontekstu, zwłaszcza dlatego, że wyrażenia można przedstawiać na kilka różnych sposobów. Wyrażanie zdań na różny sposób na przykładzie zdania "Piję wodę" :
Sposób przedstawienia zdania | Zasady tworzenia tym sposobem | Efekt |
---|---|---|
Klasyczny | Utworzenie normalnego zdania w szyku SOV. | Uşät kërëfak. |
Polisyntetyczny | Umieszczenie dopełnienia między wyrazem a końcówką oznaczającą czasownik. Dopełnienie może być odmienione | Këyuşrefäk. lub Këyuşetrefäk. |
Interpretacyjny | Stworzenie zdania z jednego czasownika, w którym trzeba zinterpretować jego znaczenie | Uşrefäk. |
Forma klasyczna obowiązuje, gdy mówi się do osób starszych i dzieci, może, ale nie musi być potoczna. Występuje także w normalnej rozmowie, rzadziej w oficjalnej. Forma polisyntetyczna jest używana przy ważnych komunikatach i oficjalnych wypowiedziach. Interpretacyjna jest na ogół stosowana, jako potoczna. Przez te zasady utworzenie słownika może sprawiać pewne problemy, gdyż wiele słów można przedstawić innymi, np. lekarz to albo po prostu lekarz, albo leczący człowiek. Z drugiej strony pozwala to na nieograniczone tworzenie wyrazów.
Dalsze przykłady słowotwórstwa
Zdanie polisyntetyczne może zostać rozbudowane, np. "Myłem psa". (pies - kırö, mycie - taq)
Sposób przedstawienia zdania | Efekt |
---|---|
Klasyczny | Kıröt tëqrönrörö. |
Polisyntetyczny | Tëqëkırörenrere. lub Tëqëkırötrenrere. |
Interpretacyjny | --- |
Uwaga! W tym wypadku zdanie interpretacyjne nie miało sensu.
Jeśli do tego doda się narzędnik, to zdanie będzie miało więcej wariantów, np. "Myłem psa gąbką" (gąbka - cırü):
Sposób przedstawienia zdania | Efekt |
---|---|
Klasyczny | Kıröt cırüxa tëqrönrörö. |
Polisyntetyczny | Tëqëkıröcırürenrere lub Tëqëkırötcırüxrenrere. |
Interpretacyjny | Kıröt cırürenrere lub Cırükırörenrere. |
Zdanie można rozbudowywać dalej, np. "Myłem psa gąbką z sklepu" (sklep - logr):
Sposób przedstawienia zdania | Efekt |
---|---|
Klasyczny | Kıröt cırüxa logräv tëqrönrörö. |
Polisyntetyczny | Tëqëkıröcırülogravranrara lub Təqəkırötcırüxelogravaradanrafra. |
Interpretacyjny | Kıröt cırülogravaradanrafra lub Cırülogravakıröredenrefre. |
Myjąc psa gąbką z sklepu jadłem obiad: (obiad - z̧lik)
Sposób przedstawienia zdania | Efekt |
---|---|
Klasyczny | Kıröt cırüxe lograva glöse z̧liket təqrödönröfrö. |
Polisyntetyczny | Təqəkıröcırülogravaglösez̧likredenrefre lub Təqəkırötcırüxelogravaglösez̧liketredenrefre. |
Interpretacyjny | Kıröt z̧likese cırülogravaredenrefre lub Cırülogravakıröz̧likeseredenrefre. |
W takich przypadkach forma polisyntetyczna jest naprawdę rzadko używana, a forma interpretacyjna może być przedstawiona rozmaitymi metodami.
Zapis nazw geograficznych
Zapisując nazwę geograficzną należy się stosować do wymowy nazwy danego miejsca w języku w nim używanym. Należy się jednak stosować do zasad budowy sylaby w erutacie, dlatego przy zbitkach spółgłosek (lub samogłosek) należy je oddzielić poprzednią samogłoską (lub spółgłoską), np. Doyoçlanad - Niemcy, od „Deutschland”.
Zapis
Pismo birmańskie
Oprócz alfabetu azerskiego, erutat może być zapisywany alfabetem birmańskim.
Podstawy (samogłoska+a) b - ဘ
c - ယ
ç - ည
d - ဓ
f - ဖ
g - ဂ
ğ -ခ
h - ဟ
j - ဆ
k - က
l - လ
m - မ
n - န
p - ပ
r - ဝ
s - ဇ
ş - သ
t - တ
v - ထ
x - ဈ
z - စ
y - ရ
a (podstawa samogłosek) - အ
Z innymi samogłoskami (na przykładzie z ,,k"):
ka - က
ke - ကယ်
kə - ကေ
kı - ကီး
ki - ကိ
ko - ကော်
kö - ကော့
ku - ကု
kü - ကူး
k - က်
Zbitki spółgłosek (na przykładzie z ,,k"):
k+r ကြ
k+v ကွ
k+y ကျ
k+h ကှ
k+l က္လ
Alfabetu tego używa się w tekstach bardzo formalnych.
Przykład zastosowania:
Biramarav lerıği. (Pismo birmańskie, dosł. birmańskie pisanie) - ဘိဝမဝထ် လယ်ဝီးခိ။
Pismo eruckie (Kyon)
Poza używanymi na komputerze transkrypcjami (łacińską i birmańską) na Kyonie używa się 'ërütatrav lerığı' (အေဝူးတတြထ် လယ်ဝီးခီး). Pismo to jest rodzajem abugidy, jednakże podstawą każdego znaku jest nie spółgłoska, lecz samogłoska. Samogłoski są zaznaczane za pomocą znaków diakrytycznych.
Alfabet
ALFEBET ERUTCKI |
---|
LITERY UŻYWANE W
ZBITKACH SPÓŁGŁOSEK |
PODSTAWA SPÓŁGŁOSEK |
Samogłoski
Samogłoski są zaznaczane jako znaki diakrytyczne na lub przed znakami. Zapis ten nie pokrywa się z fonotaktyką języka erutat.
SPÓŁGŁOSKI DOŁĄCZANE DO LITERY /E/ |
---|
Zbitki spółgłosek
W przypadku wystąpienia zbitek spółgłosek z h, l, r, v lub y dodawane są dodatkowe znaki
ZBITKI SAMOGŁOSKOWE DO SYLABY /TE/ |
---|
Przykład:
Nyeleşeret akıdamafara vədrədəğ. (Karm gęsi wroga swego.)
နျယ်လယ်သယ်ဝယ်တ် အကီးဓမဖဝ ထေဓြေဓေခ်။
Interpunkcja
Koniec zdania kończy zaznacza się nawiasem ostrym (⟩), przecinek zaznacza się pięcioma kropkami między zdaniami (⁙).
Przykładowy tekst
Wersja polska:
Historia Sznaucera Olbrzymiego
Podobieństwo do sznaucera średniego niekoniecznie wskazuje na ich bliskie pokrewieństwo. Historie obydwu ras, różnią się od siebie. Przodkowie sznaucera olbrzymiego żyli w południowych Niemczech oraz w Szwajcarii i podobnie jak rottweilery były psami pasterskimi. Sznaucery miniaturowe i średnie, swoją karierę zaczęły jako psy stajenne i dorożkarskie. Olbrzymy zaganiały bydło oraz służyły do pilnowania stad. Do uszlachetnienia rasy użyto prawdopodobnie dużych czarnych pudli i czarnych dogów niemieckich. W czasie I wojny światowej przekwalifikowano je na psy użytkowe do wojska.
ërütat:
İçıc Rüdelev Şanvaxereğe
Mibeç ürı Pesrerev Şanvaxerexe öhoşarafran pi kötedrev pyerlityenre benezoradaf. İçıcaşar e tet kınozöşeret ərəyə xıpyetoradaf. Lasaşar Rüdlerev Şanvaxereğe ulı svasirev Doyoçlanadva ha'Şvayixve egexredenrefeşe le ha'közikrev canlaç Rotveylerşer vacokıröşerexeşe. Pesrerev ha'vıyorrev Şanvaxereşer trisetyenre vroti lepişokıröşer ha'şritekıröşer preberedenrefeşe. Rüdleşer kamaborat pvotemiredrenrefeşe le tas'taraşarat vyelikoceşerredenrefeşe. Oyhovekınözoğağ poşemrev blorev veşopodleşeret ha'veşrev Doyoçodoqaşarat pisemreveşe. Uli rezvıva Ömrev Vobizokırat ərət pi byatokıröşeret nətəyə xönokonakravaşa.
Biramarav lerıği ërütat:
အိညီးယ် ဝူးဓယ်လယ်ထ် သနွဈယ်ဝယ်ခယ်။
မိဘယ်ည် အူးဝီး ပယ်ဇြယ်ဝယ်ထ် သနွဈယ်ဝယ်ဈယ် အော့ဟော်သဝဖြန် ပိ ကော့တယ်ဓြယ်ထ် ပျယ်ဝ္လိတျယ်နြယ် ဘယ်နယ်စော်ဝဓဖ်။ အိညီးယသဝ် အယ် တယ်တ် ကီးနော့စော်သယ်ဝယ်တ် အေဝေရေ ဈီးပျယ်တော်ဝဓဖ။ လဇသဝ် ဝူးဓ္လယ်ဝယ်ထ် သနွဈယ်ဝယ်ခယ် အုလီး ဇွဇိဝယ်ထ် ဓော်ရော်ည္လနဓွ ဟ၊သွရိယွယ် အယ်ဂယ်ဈြယ်ဓယ်နြယ်ဖယ်သယ် လယ် ဟ၊ကော့စိကြယ်ထ် ယန္လည် ဝေါ်ထွယ်ရ္လယ်သယ်ဝ် ထယော်ကီးသယ်ဝယ်ဈယ်သယ်။
ပယ်ဇြယ်ဝယ်ထ် ဟ၊ထီးဝြယ်ထ် သနွဈယ်ဝယ်သယ်ဝ် တြိဇယ်တျယ်နြယ် ထြော်တိ လယ်ပိသော်ကီးဝေါ်သယ်ဝ် ဟ၊သြိတယ်ကီးဝေါ်သယ်ဝ် ပြယ်ဘယ်ဝယ်ဓယ်နြယ်ဖယ်သယ်။ [w budowie]